*1998* DİL POLİTİKAMIZ DEĞERLENDİRME POLİTİKAMIZ AKADEMİK DÜRÜSTLÜK POLİTİKAMIZ GAZİ ÜNİVERSİTESİ VAKFI ÖZEL LİSESİ
GAZİ ÜNİVERSİTESİ VAKFI ÖZEL LİSESİ KOORDİNASYON Şerife DEMİRCİOĞLU HAZIRLAYANLAR Şerife DEMİRCİOĞLU Öznur DUMAN ERGÜL Elif SARI Esin KINAY Emel GÜNEŞ ÇEViRENLER Dil Politikası - Şerife DEMİRCİOĞLU Akademik Dürüstlük Politikası - Şerife DEMİRCİOĞLU Değerlendirme Politikası - Ayşe TÜZÜNER (Ankara 11. noter yeminli tercümanı) TASARIM VE UYGULAMA Ayhan HAZIRLAR BASKI MRK Baskı ve Tanıtım Hizmetleri Adres: Uzayçağı Cad. 1254. Sok. Tel: 0(312) 354 54 57 Ankara - 2011 İLETİŞİM Eti Mh. Ali Suavi Sk. No: 15 Maltepe/ANKARA 0 (312) 232 28 12-13 kolej@gazi.edu.tr www.kolej.gazi.edu.tr 2
İÇİNDEKİLER GAZİ ÜNİVERSİTESİ VAKFI ÖZEL ANADOLU LİSESİ MİSYONU 4 DİL POLİTİKASI Dil Öğretiminin Mantıksal Temeli 7 Gazi Üniversitesi Vakfı Özel Anadolu Lisesi Dil Öğretimine Genel Bakış 7 Dillerin Sunduğu Kültür Olanakları 8 Profesyonel Gelişim 8 Kaynaklar 9 Veli Katılımı 9 Kaynakça 9 DEĞERLENDİRME POLİTİKASI GİRİŞ 12 BİRİMİN MİSYONU 12 DEĞERLENDİRME KURALLARI 13 MÜFREDAT DEĞERLENDİRME 15 Neleri, Nasıl Değerlendiriyoruz? 17 KRİTERLER NASIL BELİRLENİR, AŞAMALARI NELERDİR? 18 SONUÇLARIN KAYITLARI 18 NOT VERME 19 NELER PUANLANIYOR? 19 ÖĞRENCİ PORTFOLYOLARI 19 PERFORMANS GÖREVİ 21 Performans Görevinin Bölümleri 22 PROJELER 23 PLUS Modeli 24 ULUSAL SINAVLAR VE İÇERİKLERİ 24 OYP ile Yerleştirme Yapılabilen Ortaöğretim Kurumları 25 KAYNAKÇA 26 AKADEMİK DÜRÜSTLÜK POLİTİKASI MANTIKSAL TEMELİ 42 KURALLAR 43 AKADEMİK SAHTEKÂRLIK EYLEMLERİ 44 AKADEMİK SAHTEKÂRLIĞIN SONUÇLARI 46 AKADEMİK DÜRÜSTLÜĞÜN SEKİZ ÖNEMLİ KURALI 46 SIK SORULAN SORULAR 48 KAYNAKÇA 50 AKADEMİK DÜRÜSTLÜK KONTRATI 51 3
GAZİ ÜNİVERSİTESİ VAKFI ÖZEL ANADOLU LİSESİ MİSYONU Gazi Üniversitesi Vakfı Özel Anadolu Lisesinin misyonu; öğrencilerin, potansiyellerinin en yüksek noktasına ulaşmaları doğrultusunda akademik olarak başarılı olmalarının yanı sıra psikolojik, duygusal, sosyal ve fiziksel açıdan dengeli ve sağlıklı bireyler olarak yetişmeleri için bütünleştirilmiş ve kapsamlı bir eğitim sağlamaktır. Okulumuz, Atatürk ün ilke ve inkılâplarına bağlı, sorumlu, etkin ve duyarlı bireyler olarak gerçekleri, fikirleri ve iddiaları değerlendiren, inceleyen, eleştirebilen düşünürler ve aynı zamanda ulusal ve uluslararası değerlere saygılı, anlayışlı bireyler yetiştirmeyi hedefler 4
DİL POLİTİKASI
DİL POLİTİKASI Gazi Üniversitesi Vakfı Özel Anadolu Lisesi, dil çalışmalarının öğrenmenin temeli olduğunun farkındadır. Okulumuz uluslararası barışçıl bir işbirliğini güçlendirecek olan ana dil ve yabancı dil derslerinin verilmesini teşvik eder. Modern dilleri, İngilizceyi ve ana dili içeren dil çalışmaları, uluslararası anlayışı geliştirir, kültürel kimliği destekler ve etkin bir iletişim sağlar. Okulumuzun dil politikası, bütün öğrencilerin dil öğrenebileceği ve her bir öğrencinin bir dili öğrenmek için farklı tarzlar ve stratejiler kullanacağı inancı üzerine kurulmuştur. Öğrencilerimiz; kendi dil gelişimlerinin sorumluluğunu almaya, dili öğrenmeye ve kullanmaya yönelik dil yetenekleri konusunda kendilerine güvenmeye teşvik edilir. Ayrıca öğrencilerin, bir dil öğreniminin - ana dillerinde olduğu gibi- anlama, iletişime geçme ve düşünme olduğunu anlaması sağlanır. Okulumuz, bütün öğretmenlerini dil öğretmeni olarak görür. Ayrıca anne- babalar dil öğrenme sürecinde öğrencilere büyük katkılarda bulunurlar. Ek olarak, öğretmenler dil öğrenme ile ilgili bütünsel bir yaklaşım sağlayabilmek için dil öğretimindeki anlama, yazma, konuşma ve dinleme becerilerini kazandırırken, yaklaşımları, inançları, değerleri ve gelenekleri de bu becerilerle uyumlu olarak öğrencilere verirler. Dil öğrenme aktiviteleri öğrencilerin ihtiyaç, ilgi, motivasyon ve karakterleri doğrultusunda hazırlanır. Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni öğretmenlerimize dil öğretiminin tanımını, öğrenme hedeflerini ve değerlendirme için gerekli olan araç ve yöntemleri açık ve net bir şekilde tanımlaması açısından çok önemli bir belgedir. 6
DİL POLİTİKASI Dil Öğretiminin Mantıksal Temeli Okulumuzdaki bütün öğrenciler; - Bir dil öğrenmenin öneminin farkındadırlar. - İletişime geçmek, düşünmek, öğrenmek, kişisel gelişimini sağlamak ve toplumda aktif bir role sahip olabilmek için farklı dilleri öğrenir ve kullanırlar. - Ana dili ile öğrendiği ikinci ve üçüncü dili kullanırken kendilerine güvenirler. - Kendilerinin ve başkalarının dili kullanımını kıyaslayarak analiz edebilir ve bunun üzerine düşüncelerini ifade ederler. - Kültürel ve etnik farklılıkları anlarlar. Gazi Üniversitesi Vakfı Özel Anadolu Lisesi Dil Öğretimine Genel Bakış Okulumuzun öğretim dili Türkçedir. - Ana dili öğrenmek öğrencinin kişisel, eğitsel ve kültürel kimliğini geliştirmesi açısından çok önemlidir. - Okulumuz; ana dil eğitiminin, öğrencinin sadece ana dilini geliştirmediğini, aynı zamanda çocuklardaki ikinci dil yeterliliklerini de geliştirdiğinin farkındadır. Öğretmenlerimiz ana dilin ve öğretilen ikinci, üçüncü dillerin, dil yapılarını olumsuz yönde etkilemeden, bu dillerin öğretiminde teorik ve pratik seviyede sistemli bir şekilde çalışırlar. - Öğrenciler ana dilleriyle ilgili beceri ve bilgilerini öğrendikleri diğer dillere transfer edebilirler. 7
DİL POLİTİKASI İngilizcenin öğretilmesi okul felsefemizin bir kısmını oluşturmaktadır. İngilizce bir ders olarak öğretilir. - Okulla ilgili bütün bilgiler ( tabelalar, okul web sitesi ve broşürler) hem Türkçe hem de İngilizcedir. - Öğrenciler ulusal ve uluslararası İngilizce sınavlarına girerler. - Bütün öğretmenler ikinci bir dil öğrenme konusunda teşvik edilir. Belirli bir seviyede bir dili bilen ve bunu belgelendirebilen öğretmenlerin maaşları arttırılır. Okulumuzda modern diller öğretilir. - Almanca üçüncü bir dil olarak öğretilir. - Rusça, Japonca ve İspanyolca seçmeli ders olarak ya da okul sonrası aktivitelerde öğretilir. - Okulumuz, öğrencilerimizin çok dilli olabilmesi için bir ya da iki dilden daha fazla dil öğrenmesi konusunda öğrencileri teşvik eder. Dillerin Sunduğu Kültür Olanakları Okulumuz; uluslararası projeler, veli katılımı, müzik ve sanat aktiviteleri, festivaller ve müfredat konuları sayesinde öğrencilerimizin farklı dil ve kültürlerle tanışması ve onları inceleyebilmesi için farklı imkânlar sunmaktadır. Profesyonel Gelişim Okulumuzda öğretmenlerimizin profesyonel gelişimleri için yıllık bir bütçe hazırlanır. Öğretmenlerimiz, Gazi Üniversitesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümündeki öğretim üyeleri tarafından verilen 8
DİL POLİTİKASI hizmet içi eğitimlere katılırlar. Ayrıca okulumuz, öğretmenlerimizin Türkiye de ve yurt dışında dil öğretme teknik ve metotlarıyla ilgili seminerlere katılması için birçok olanak sağlar. Kaynaklar Okulumuz kütüphanesinde öğretmenlerimizin ve öğrencilerimizin kullanımına yönelik farklı dillerde birçok kaynak vardır. Kütüphanecimiz, okul yönetimimiz ve öğretmenlerimiz kaynakların alınması konusunda öğretmen ve öğrenci ihtiyaçları doğrultusunda beraber karar verirler. Okul yönetimi kaynakları geliştirme konusunda her yıl bir bütçe hazırlar. Ayrıca, öğretmen ve öğrencilerimiz Gazi Üniversitesi Kütüphanesi ni de kullanabilirler. Okul kütüphanesinde bulunan farklı dillerdeki kitap ve malzemelerin yanı sıra, yabancı diller ve Türk dili ve edebiyatı zümrelerinde farklı kasetler, CD ler, DVD ler, kaset çalarlar, projeksiyon aleti, posterler, hikaye kartları, kelime kartları, otantik materyaller (gazete, dergi, kitapçıklar, kartlar, menüler, biletler gibi.) de bulunmaktadır. Veli Katılımı Velilerin görüşleri öğrencilerin dil öğrenme sürecini etkilediği için bir dil politikası geliştirmede velilere önemli görevler düşmektedir. Bu yüzden, velileri dil öğrenme süreçleri hakkında bilgi sahibi yapabilmek için veli toplantıları ve veli seminerleri düzenlenmektedir. Kaynakça IBO (2008) Guidelines for Developing A School Language Policy. IBO (2008) Learning in a language other than mother tongue in IB programmes. 9
10 DİL POLİTİKASI
DEĞERLENDİRME POLİTİKASI
GİRİŞ Eğitim yapısının en önemli parçalardan biri olan Ölçme ve Değerlendirme faaliyetleri eğitimin amaçları doğrultusunda gelişip gelişmediğini anlamak için kullanılır. Ölçme değerlendirme eğitimin bütününü kapsayan bir kavramdır. Süreç içinde yapılan her çalışmanın işlerliği belirlenerek yeni düzenleme ve tedbir almayı sağlar. Ölçme değerlendirme çalışmaları tüm kurumlar için kalite kontrol süreci olarak görülebilir. Eğitim sürecinin her aşamasında kullanılan ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinin belli bir program dahilinde yürütülmesi gerekmektedir. Böylece kalite kontrol süreci daha işlevsel hale getirilmekte, gelişme ve ilerleme sağlanabilmektedir. Ölçme değerlendirme sonuçlarının kullanım şekli önemlidir. Öğretmenlerin yaptığı ölçme değerlendirme sonuçlarını öğrencilerine nasıl yansıttıkları, bu sonuçları nasıl kullandıkları önemli bir durumdur. Bu nedenle doğru ve güvenilir ölçme değerlendirme yapmak, süreci planlamak, geri bildirimde bulunmak ve yönlendirmeler yapmak önemlidir. Birimimizde Ölçme Değerlendirme ve Araştırma Geliştirme çalışmaları bir arada yürütülmektedir. Planlanan ve yürütülen işler başlıklar halinde şekilde gösterilmiştir. BİRİMİN MİSYONU Öğretim programının temel felsefesi her öğrenci öğrenir. yapısına uygun olarak şekillenmiştir. Bu felsefe, ölçme değerlendirme için de geçerli olmuş ve ölçme araçları, öğrencinin öğrenip öğrenemediğini her durumu belirlemeye yönelik olarak oluşturulmuştur. 12
Okulumuz Ölçme ve Değerlendirme Biriminin amacı, uygulanan öğretim programlarının ve öğrenci başarısının değerlendirilmesi, öğrenme durumlarının ve bireysel farklılıklar ortaya çıkarılması ve bilgi eksiklikleri için önlemlerin alınmasıdır. Bu amaç doğrultusunda; süreci ve bireysel farklılıkları dikkate alan klasik ve yeni (tamamlayıcı) ölçmedeğerlendirme araç, yöntem ve tekniklerini geliştirerek, uygulanmasını sağlanmaktadır. Okulumuz Ölçme ve Değerlendirme Birimi, üç ölçme ve değerlendirme uzmanından oluşmaktadır. Okulumuzda ölçme ve değerlendirme faaliyetleri, İlköğretim ve Liseler (Özel Lise ve Fen Lisesi) olmak üzere iki ayrı kademede yürütülmektedir. Birimimizin misyonu; bilime ve gelişime açık, yenilikçi bir ruh ve ekip çalışması ile nitelikli bir eğitim için öğrencinin bilgi ve davranış gelişimini objektif bir şekilde değerlendirip veli, öğrenci, öğretmen ve okul yöneticilerine doğru ve etkili geri bildirim vermektir. DEĞERLENDİRME KURALLARI Yapılan her ölçmenin doğru değerlendirilmesi ve doğru teşhisinin konulması önemlidir. Doğru teşhis doğru planlamayı ve doğru tedbirler almayı sağlar. Değerlendirme şu amaçlarla yapılır: Öğrencide var olan potansiyel başarıyı ortaya çıkarmak ve yükseltmek Eğitimin kalitesini ve dolayısıyla okul içi toplam kaliteyi yükseltmek, Eğitimi daha bilimsel bir yapıya kavuşturmak, Başarıyı objektif araçlarla değerlendirmek, Başarı ve performans ölçümünde alternatif teknikler geliştirmek, 13
Öğretmenlere her türlü ölçme değerlendirme faaliyetleri hakkında bilgi ve destek vermek, Öğrencilerin performanslarını, eğitim programlarının hedefleri doğrultusunda en güvenilir ve objektif bir biçimde ölçmek, Öğrencilerin öğrenme güçlük ve eksikliklerini belirlemek, giderilmesi için görüş ve önerilerde bulunmak, Öğretim yılı boyunca öğrenci başarısındaki gelişmelerin izlenmesini sağlamak. Bu amaçları gerçekleştirebilmek için değerlendirme sisteminin de kaliteli, güvenilir ve doğru olması önemlidir. Okulumuzdaki Değerlendirme Sistemi: Milli Eğitim Bakanlığının geliştirdiği müfredat uygulanır. Değerlendirme için kullanılan her materyalin ve ölçme tekniğinin eğitim içeriğinin, öğrenci ihtiyacının ve etkili bir eğitim ortamının uygunluğunu kapsar. Değerlendirme sonucu öğrenciye öğrenemediği konuları ve performans durumu ile ilgili bilgi sağlar. Bu sonucu, öğretmen, eksiklikleri kapatma süreci için çalışmalar yaparken, okul yönetimi süreç için planlamalar yapmak için kullanır. Değerlendirme sonucunda veli çocuğunun eksik olduğu konular hakkında bilgi sahibi olduğu gibi proje ve performans görevi sayesinde de güçlü yönlerini görüp destek vermektedir. Değerlendirme kriterleri öğrenci, öğretmen ve veliye önceden duyurulur. Böylece öğrenci derste hangi davranışlara göre değerlendirileceğini bilir ve eksik yönlerini görmesi sağlanır. 14
Değerlendirme yöntemleri ile öğrenci kendini tanır ve yapabilecekleri hakkında fikir sahibi olur. Hedeflenen süreçlerde değerlendirme yapılarak öğrenci öğrenmeleri kontrol edilmektedir. Değerlendirme sürecinde öğretmen öğrenciyi tanır. Öğrencinin güçlü ve zayıf olduğu alanlar konusunda bilgi sağlanır. Öğrenciye, davranışları hakkında bilgi sağlar ve geliştirmesi konusunda yardımcı olunur. Geleceğe ilişkin planlar yapma konusunda okul yönetimine ve öğretmene geri bildirim sağlanır. Eğitim ve öğretim hizmetinin daha nitelikli yapılmasını sağlar. Öğretmen kendi yeterliliklerini sorgular, eksiklerini giderir ve sınıf içinde rehberliğinin etkinliğini artırır. MÜFREDAT DEĞERLENDİRME Okulumuzda Milli Eğitim Bakanlığı müfredatı uygulanmaktadır. Müfredatlarda bulunan konu/temalara yönelik olarak, her ünite bitiminde değerlendirmeler yapılmaktadır. Bu değerlendirmelerde klasik yöntemler kullanılabildiği gibi alternatif yöntemler de kullanılmaktadır. Ünitenin içeriğine ve öğrenci grubuna göre kullanılan değerlendirme tekniği de değiştirilmektedir. Okulumuzda yapılan ölçme değerlendirme faaliyetleri, öğrenci, eğitim programı ve eğitim sistemini değerlendirmeye yönelik olarak yapılır. 15
Öğrenciyi değerlendirme Eğitim programını değerlendirme Eğitim sistemini değerlendirme Neden değerlendirme yapılır? İşlevleri nedir? Öğrencilerin ne bildiğini saptamak (bilgi) Öğrencilerin ne yapabildiğini ve daha iyi nasıl yapabileceklerini araştırmak (performans) Öğrencilerin kendi çalışmaları hakkında ne hissettiklerini öğrenmek (ilgi, istek, tutum vb.) Tanıma: Öğrencilerin neleri öğrenmeye ihtiyaç duyduklarına ilişkin bilgi verir. Yapılandırma: Öğrencinin süreç içerisindeki gelişimine ilişkin bilgi verir. Karar verme: Ünite sonunda ya da bir performans sonunda öğrencinin başarılı ya da başarısız olduğuna ilişkin bilgi verir. Programın geliştirilmesini sağlamak. Programın işlerliği hakkında geri bildirim sağlamak. Programın başarıya odaklanmasını sağlar. Hangi eğitim alanlarına daha fazla vurgu yapılmasına ihtiyaç duyulduğunu belirler. Öğretmenlerin başarılı ve başarısız olan yaklaşımları ve pedagojileri tespit etmelerinde yardımcı olur. Eğitim sisteminin verimliliği ve işlerliliği hakkında bilgi sağlamak. Değerlendirme sonuçlarını nasıl kullanacağız? Öğretme tekniklerini geliştirmek için Öğrencinin dikkatini zayıf ve güçlü olduğu alanlara çekmek için Öğretim programının planlamasında için Velilere bilgi vermek için Programın geliştirilmesi ve yenilenmesi için Öğretim programlarının geliştirilmesi ve yenilenmesi için 16
Neleri, Nasıl Değerlendiriyoruz? Eğitimde çeşitli yöntem ve teknikler kullanılarak ölçme ve değerlendirme yapılır. En sık kullanılan yöntem klasik yöntemdir. Bunun nedeni Milli Eğitim Bakanlığı eğitim sistemi içinde ülke genelinde yapılan sınavların klasik ölçme yöntemlerini kullanmasıdır. Bu yöntemler: Klasik Teknikler Uzun Cevaplı Yazılı Yoklamalar Kısa Cevaplı Yazılı Yoklamalar Çoktan Seçmeli Testler Tamamlama (Boşluk Doldurma) Soruları Doğru-Yanlış Soruları Eşleştirme Soruları Soru-Cevap Tamamlayıcı Teknikler Performans Görevleri Proje Öğrenci Ürün Dosyası Dereceli Puanlama Anahtarı Derecelendirme Ölçekleri Kontrol Listeleri Öz Değerlendirme Akran Değerlendirme Kavram Haritaları Tanılayıcı Dallanmış Ağaç Kelime İlişkilendirme Yapılandırılmış Grid Gözlem Formları Gösteri Drama Görüşme Poster Yazılı Raporlar Klasik ölçme ve değerlendirme teknikleri okulların vazgeçilmezidir. Bu teknikler aynı zamanda öğretme yöntemi olarak pekiştirici özelliğine de sahiptirler. Uygulanan öğretim programları ile ölçme değerlendirme tekniklerinde de yenilikler gündeme gelmiştir. Kurumumuzda ölçme ve değerlendirme kriterleri öğretmenler ile birlikte hazırlanmakta ve sınıflarımızda kullanılmaktadır. 17
Okullarımızda ihtiyaca bağlı olarak hem klasik teknikler hem de tamamlayıcı teknikler kullanılmaktadır. İki teknikte bir çark gibi birbirlerini tetikler ve ihtiyaçlara yönelik olarak kullanılırlar. KRİTERLER NASIL BELİRLENİR, AŞAMALARI NELERDİR? Öğrencilerimize değerlendirilme kriterleri önceden duyurulur. Öğrencilere nasıl değerlendirilecekleri, değerlendirme kriterlerinin ve sonuçlarının nasıl kullanılacağı ile ilgili bilgi verilmektedir. Bu çalışma, derse ve üniteye göre farklılıklar göstermektedir. SONUÇLARIN KAYITLARI Yapılan her iş ve işlemler kurum kuralları gereği kayda alınır. Kayıtlar için bilgisayar programlarından ve dosyalama sisteminden yararlanılmaktadır. Böylece veri kaybının engellenmesi ve yapılan çalışmaların gelişmesi için arşiv oluşturulur. En önemli çalışmalardan bir tanesi de zümrelerle birlikte yapılan sınıf içi ve dışı tüm çalışmaların saklanması ve her yıl güncellenerek daha ileriye gitmesinin amaçlanmasıdır. Okul içinde yapılan ortak sınavlar, kullanılan program (Pilot Yazılım) içinde ve dosyalama sistemi ile saklanmaktadır. Her sınavdan sonra öğrencilere ayrıntılı bir sınav sonuç belgesi verilir. Bu belgeler istek olursa velilere de ulaştırılmaktadır. Aynı zamanda sınav sonuçları çoğaltılarak okul yönetimine ve öğretmenlerine de verilmekte ve bununla birlikte sınav sonuçlarının internet üzerinden duyurulmasını amaçlayan bir proje de yürütülmektedir. Yasal sınavlar ise Milli Eğitim Bakanlığının oluşturduğu bilgisayar yazılımına (e-okul) tanımlanır. Bu 18
yazılımda her öğrenci, öğretmen ve velinin şifresi vardır. Sonuçlara istedikleri zaman ulaşabilmektedirler. Tüm sonuçlar kayıt altında tutulur ve okul, öğrencinin gelişimi için sonuçları değerlendirilerek yeni planlamalar yapılır. NOT VERME Milli Eğitim Bakanlığı yönetmeliğine göre not verme işlemi yapılmaktadır. Verilen notlar e-okul sistemine girilir. Sistemde her öğrencinin ve velinin şifresi bulunmaktadır. Veli, öğrenci ve öğretmen sisteme girerek tüm bilgilere ulaşabilmektedirler. NOT: Millî Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Kurumları Sınıf Geçme ve Sınav Yönetmeliği Ek 1 de yer almaktadır. NELER PUANLANIYOR? Farklı ölçme değerlendirme teknikleri ile günümüzde zekâ, yetenek, kişilik, tutum ve ilgileri de ölçmek mümkündür. Ölçülmek istenen alanlara yönelik olarak bilimsel çalışmaları önceden yapılmış hazır ölçekler ve testler kullanmak mümkündür. Kurumumuzda ders öncesinde ve sonrasında tutum ölçeği kullanılmaktadır. Bunun yanında kurum hakkında ve anlaşmalı olduğumuz kurumlar ile ilgili olarak öğrenci ve veli memnuniyeti anketleri uygulanmaktadır. ÖĞRENCİ PORTFOLYOLARI Öğrenci ürün dosyası, öğrencinin bir öğrenme alanındaki çaba, başarı ve gelişimini kanıtlayan, belirli bir zaman dilimindeki (bir dönem, bir yıl) çalışmalarının, organize edilmiş sistemli bir koleksiyonudur. 19
Bu dosya, öğrencinin, yüksek kalitede bir düzen içinde oluşturulmuş anlamlı ödevlerini içerir. Ürün dosyasına, öğrencinin haftalık veya günlük yaptığı çalışmalarının içinden seçilen örnekleri ve öğretmenin yaptığı sınav evrakları, resimler, fotoğraflar, boyama çalışmaları, ses veya görüntü kayıt kasetleri, proje çalışmaları, performans görevleri, kontrol listeleri, dereceli puanlama anahtarları, velilerden gelen bilgiler, araştırma soruları, kavram haritaları, öğrenci görüşlerini yansıtan formlar vb. konulabilir. Öğrenci Ürün Dosyasının Hazırlanma Aşamaları : Öğrenci ürün dosyasının amacını belirlemek Ürün dosyası politikasını belirlemek Dosyanın hazırlanması ile ilgili hedefleri belirlemek (Örneğin, okuduğunu anlama, yeni veya özgün ürünler yaratma, yorum yapma, Türkçeyi doğru ve etkili kullanma, vb.) Öğrenci ürün dosyasında bulunacak çalışmaları seçmek. Öğrenci ürün dosyasındaki çalışmalara ait değerlendirme ölçütlerinin belirlemek ve çalışmalara ilişkin kayıtları tutmak Ailelerle iş birliği yapmak 20
Portfolyo Sürecinde Düzensel Akış YANSIT Portfolya parçalarını ve öğrenilenleri yansıtma TOPLA Sürekli gelişen ve değişen çalışma portfolyosu için parçaları toplamak SEÇ Portfolyonun son hali için parçaları seçmek PERFORMANS GÖREVİ Performans görevi, öğrencinin gerçekleştirdiği ya da tamamladığı ve belirli performans ölçütlerine göre öğretmen, öğrenci ya da arkadaşları tarafından değerlendirilen etkinlik ya da ödevden oluşur. Performans görevi, öğrencilerin bilgi ve becerilerini gerçek yaşam durumları içerisinde, bir başka ifadeyle günlük hayatla ilişkilendirerek kullanmalarını gerektirir. Performansa Dayalı Değerlendirme Yapılırken Şu Aşamalar İzlenir; Öğrencilerde hangi düşünme süreçleri ve sosyal becerilerin ortaya çıkarılacağına karar verilmesi Ürün, süreç ya da her ikisinin beraber değerlendirilip değerlendirilmeyeceğine karar verilmesi. (Derse ve duruma göre değişse de 21
en ideal olanı hem sürecin hem de ürünün değerlendirildiği bir performans görevidir.) Öğrenci için anlamlı, özgün, gerçekçi ve önemli bir içeriğin oluşturulması. Öğrencilere çalışmanın tüm detayların ve beklentilerin neler olduğunun çok açık bir yönergeyle sunulması. Burada özellikle çalışmanın nelere göre değerlendirileceği öğrenciye bildirilmelidir. Ayrıca hangi materyallerin kullanılacağı, ne kadar süreli bir çalışma olacağı, hazırlanacak ürünün özellikleri (kaç sayfa, ne büyüklükte vs.) konusunda da detaylı bilgiler verilmelidir. Performans Görevinin Bölümleri Bir performans görevi genel olarak üç bölümden oluşmaktadır. 1. 2. 3. Problem durumu ve öğrencinin yerine getirmesi istenen görev/görevler bölümü. Verilen göreve ilişkin öğrenciye yol gösterici bilgilerin yer aldığı yönerge bölümü. Çalışmanın değerlendirilmesinde kullanılacak puanlama araçlarının ve formlarının yer aldığı değerlendirme bölümü. (Bu formlar arasında kontrol listeleri, dereceli ve bütünsel puanlama anahtarları, öz değerlendirme ve öz seçim formları yer alır.) Puanlama stratejisi: Puanlama bütünsel (holistic) ya da analitik (analytical) biçimde olabilir. Dereceli puanlama anahtarlarından hangisinin kullanılacağı değerlendirmenin amacına bağlıdır. 22
RUBRİK HOLİSTİK RUBRİK ANALİTİK RUBRİK Analitik rubrik kullanılacak durumlar Ölçülecek performans çok boyutlu olduğunda Performans boyutlarının derecelendirilmesi kolay olduğunda Performans boyut ve düzeyleri gözlenebilir olduğunda Performansın değerlendirilmesinde kullanılacak süre yeterli olduğunda (Proje, araştırma, vb.) Bütüncül rubrik kullanılacak durumlar Öğretmenler, ölçülecek performansla ilgili ilk defa rubrik geliştirdiklerinde Öğrenci çalışmasının kısa sürede değerlendirilmesi gerektiğinde (günlük ödevler vb.) Rubrikle ölçülecek performansın genel değerlendirilmedeki ağırlığı az olduğunda (ünite sonu çalışmaları) Ölçülecek performans boyutlarına ayrımı zor olduğunda Öğrencinin yaş düzeyi küçüldükçe PROJELER Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak, istedikleri bir alanda/konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda bulunma amacıyla ders öğretmeni rehberliğinde yapacakları çalışmalardır. 23
Projeler, öğrencilerin bilgi becerilerini geliştiren, yaşam boyu öğrenmeyi destekleyen, onları özdenetimli öğrenmeye teşvik eden bir süreçtir. Öğrencilerimiz projelerini hazırlarken Bilgi Okuryazarlığı Modellerinden James Herring tarafından geliştirilen PLUS modeline göre projelerini hazırlamaktadır. PLUS Modeli P urpose/amaç: Araştırmanın amacının tanımlanması L ocation/yer: Bu amaca uygun bilgi kaynaklarının bulunması U se/kullanım: Bilgilerin seçimi, notlar alma ve sunum S elf-evaluation/ Kendi kendini değerlendirme: Öğrenciler bilgi becerileri konusundaki performanslarını nasıl değerlendiriyorlar ve gelecek için neler öğrendiler? ULUSAL SINAVLAR VE İÇERİKLERİ A) Ülkemizde ulusal sınavlar ortaöğretim düzeyinde Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından gerçekleştirilmektedir. ÖSYM 2010 yılı itibari ile iki aşamalı sınav uygulamaya başlamıştır. Birinci aşama Yüksek Öğretime Geçiş Sınavı(YGS) dır. Bu sınav 9. sınıflardaki ortak derslerde öğrenci yeterliliğini ölçme amacı ile gerçekleştirilmektedir. Bu sınavın sonucu ikinci aşama puanına %40 oranında yansımaktadır. İkinci aşama Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) dır. Bu sınav beş bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler: 24
Matematik Fen Bilimleri Edebiyat, Coğrafya Sosyal Bilimler Yabancı Dil sınavlarıdır. Bu sınavlardan aldıkları puanlara göre öğrenciler bir yükseköğretim programına girmeye hak kazanmaktadırlar. Ortaöğretim kurumlarında uygulanan sınavlarda bu sisteme uygun olarak düzenlenmektedir. B) İlköğretim Seviye Belirleme Sınavları (SBS) İlköğretim 7. ve 8.sınıf öğrencilerinin her yıl, seviye ve performans ölçümüyle alacakları puanlara göre ortaöğretim kurumlarına yerleştirilmesini esas alan Seviye Belirleme Sınavı (SBS), Yıl Sonu Başarı Puanı (YBP), Davranış Puanı (DP) olmak üzere üç ana unsura dayanan öğrenci odaklı bir sistemdir. İlköğretimin 7. ve 8.sınıflarda uygulanan bu sınav, o yılı müfredatında belirtilen kazanımları gerçekleştirme seviyesinin ölçmektedir. MEB tarafından her yıl Haziran ayında yapılan merkezi bir sınav sistemidir. SBS ye girmek zorunlu değildir. Sınav kapsamında 1. Türkçe 2. Matematik 3. Fen Bilimleri 4. Sosyal Bilimler 5. Yabancı Dil bölümleri ve bu bölümlere ait sorular bulunmaktadır. OYP ile Yerleştirme Yapılabilen Ortaöğretim Kurumları Fen Liseleri, Anadolu Liseleri, Sosyal Bilimler Liseleri, Anadolu Teknik Liseleri, Anadolu Meslek Liseleri, 25
Anadolu Öğretmen Liseleri, Anadolu İmam-Hatip Liseleri, Anadolu Sağlık Meslek Liseleri, Sağlık Meslek Liseleri, Adalet Meslek Liseleri, Anadolu Tarım ve Tarım Meslek Liseleri, Anadolu Tapu ve Kadastro Meslek Lisesi ve Anadolu Meteoroloji Meslek Lisesine yerleştirme işlemi, ortaöğretime yerleştirme puanına göre yapılmaktadır. KAYNAKÇA Bahar,M.,Nartgün,Z,Durmuş,S,Bıçak,B.(1999) Geleneksel-Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Öğretmen El Kitabı. Ankara: Pegem Akademik Yayıncılık Haladyna, T. M. (1997). Writing Test Item to Evaluate Higher Order Thinking. USA: Allyn & Bacon. Kutlu, Ö. (2002). Öğretmen Yetiştirme Programlarının Yeni Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımlarını içerme Düzeyi. Uluslararası Katılımlı 2000 li Yıllarda I. Öğrenme ve Öğretme Sempozyumu. 29 31 Mayıs, Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi. Popham, J. W. (2000). Modern Educational Measurement. Needham: Allyn &Bacon. Tekin, H. (1996). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınları. 26
EK: 1 MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ORTA ÖĞRETİM KURUMLARI SINIF GEÇME VE SINAV YÖNETMELİĞİ Ek ve Değişiklikler: Resmî Gazete : 8.12.2004/25664 Tebliğler Dergisi : ARALIK 2004/2567 1) 3.2.2005/25716 RG (ŞUBAT 2005/2569 TD) 2) 19.10.2005/25971 RG (KASIM 2005/2578 TD) 3) 20.5.2006/26173 RG (HAZİRAN 2006/2585-E TD) 4) 23.12.2006/36385 RG (OCAK 2007/2592 TD) 5) 1.2.2007/ 26421 RG (ŞUBAT 2007/2593 TD) 6) 9.6.2007/26547 RG (TEMMUZ 2007/2598 TD) 7) 5.10.2007/26664 RG (KASIM 2007/2602 TD) 8) 12.6.2008/26904 RG ÜÇÜNCÜ KISIM Ölçme ve Değerlendirme BİRİNCİ BÖLÜM Puan, Notla Değerlendirme(10) Puan, Notla Değerlendirme (10) Madde 16 Öğretmenler, sınav sorularını düzenlerken, öğretim programlarında belirtilen özel ve genel amaçları varsa hedeflenen becerileri, açıklamaları ve konuları esas alır. İkinci fıkra yürürlükten kaldırıldı.(1.2.2007/26421 RG) Sınav, ödev ve projeler ile uygulamalar, 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları, öğretmen not defteri ile not çizelgelerine puan olarak yazılır. 27
Puanların not değeri ve derecesi aşağıdaki gibidir. Puan Not Derece 85-100 5 Pekiyi 70-84 4 İyi 55-69 3 Orta 45-54 2 Geçer 25-44 1 Geçmez 0-24 0 Etkisiz (Ek fıkra : 1.2.2007/26421 RG) Dönem puanı, yıl sonu puanı, yıl sonu başarı puanı ve mezuniyet (diploma) puanı 100 üzerinden; dönem notu, yıl sonu notu ve yıl sonu başarı notu da 5 lik not sistemine göre Yönetmelik hükümlerince belirlenir. 5 lik not sisteminde başarı dört, başarısızlık iki notla değerlendirilir. İKİNCİ BÖLÜM Ders Yılında Başarının Tespiti Ölçme-Değerlendirme Madde 17 Öğrencinin başarısı, öğretim programı esas alınarak dersin özelliğine göre yazılı, sözlü ve uygulamalı sınav, ödev ve projeler ile işletmelerde beceri eğitimi, ders içi ve ders dışı eğitim öğretim faaliyetleri değerlendirilerek tespit edilir. Öğretmen, söz konusu faaliyetlerle öğrencinin programlarda amaçlanan bilgi ve becerileri kazanıp kazanmadığını sürekli olarak kontrol ederek değerlendirir. Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Madde 18 (Değişik: 5.10.2007/26664 RG) Derslerin özelliğine göre bir dönemde yapılacak yazı- 28
lı ve uygulamalı sınavlarla ilgili olarak aşağıdaki esaslara uyulur; a) Yazılı sınavlar, haftalık ders saati sayısı bir veya iki saat olan dersler için ikiden az, üç ve daha fazla olan dersler için ise üçten az olamaz. b) Zorunlu hâller dışında yazılı sınav süresi bir ders saatini aşamaz. c) Klasik türde yapılan yazılı sınavlarda en az beş soruya yer verilir. Çoktan seçmeli, eşleştirmeli, kısa cevaplı, açık uçlu, doğru/yanlış tamamlamalı ve benzeri sınav türlerinde ise soru sayısının çok, soruların kısa cevaplı olması esastır. d) Soruların; konulara göre dağılımı yapılırken ağırlık, bir önceki sınavdan sonra işlenen konulara verilmek suretiyle geriye doğru azalan bir oranda ve işlenen konulardan seçilmesi esastır. e) Sınavlardan önce sorularla birlikte cevap anahtarı da hazırlanır ve sınav kâğıtlarıyla birlikte saklanır. Cevap anahtarında her soruya verilecek puan, ayrıntılı olarak belirtilir. Sınav soruları imkânlar ölçüsünde çoğaltılarak öğrencilere dağıtılır. f) Resim, Müzik, Beden Eğitimi dersleri ile uygulamalı nitelikteki diğer derslerin sınavları, her dönemde üç defadan az olmamak üzere ve dersin özelliğine göre yazılı, sözlü ve uygulamalı olarak veya bunlardan yalnızca biriyle yapılabilir. Sınavların şekli, sayısı ile uygulamalı sınavların süresi, zümre öğretmenler kurulunda belirlenir. g) Yazılı ve uygulamalı sınavların zamanı, en az bir hafta önceden öğrencilere duyurulur. ğ) Bir sınıfta bir günde uygulanacak yazılı ve uygulamalı sınavların sayısının ikiyi geçmemesi esastır. Ancak okul yönetimince uygun görülen zorunlu 29
hâllerde bir günde üç sınav da yapılabilir. Tek oturumda yapılan ortak sınavlarda bu sınırlama dikkate alınmaz. h) Yazılı ve uygulamalı sınavlar ile ödev ve projelerin zamanlarının belirlenmesinde sınıf rehber öğretmeni, aynı sınıfta ders okutan öğretmenler arasında iş birliği yapılmasını sağlar. Bu iş birliğinin esasları okul müdürünce düzenlenir. Yazılı Sınav Sonuçlarının Değerlendirilmesi Madde 19 Ölçme sonuçları, eğitim-öğretimin amaçlarına ne ölçüde ulaşıldığını tespit etmek, özellikle işlenen konuların hangilerinde öğrencilerin başarılı olduklarını belirlemek, başarısız olunan konularda ne gibi tedbirlerin alınması gerektiğini ortaya çıkarmak amacı ile de kullanılır. Öğretmen, başarı oranı düşük olduğunda nedenlerini araştırır ve değerlendirir. Buna göre ilgili konuları yeniden işlemek veya öğrencilere alıştırma çalışmaları yaptırmak gibi tedbirleri alır. Yazılı sınav sonunda, öğrenci mevcudunun çoğunluğu başarısız olmuşsa öğretmen, başarısız öğrenciler için bir sınav daha yapabilir. Bu sınava isteyen başarılı öğrenciler de katılabilir. Bu sınavlarda, öğrencinin aldığı en yüksek puan geçerli sayılır. Ortak Sınavlar Madde 20 Bir okulda aynı programı uygulayan öğretmenlerin ortak değerlendirme yapabilmelerine imkân vermek üzere her dönemde yazılı sınavların en az biri birlikte düzenlenir. Ortak sınavlar, zümre öğretmenler kurulunca belirlenecek tarihlerde o dersi okutan zümre öğretmenlerince ortak sorular ve cevap anahtarları hazırlanarak yapılır. 30