CUMHURİYET DÖNEMİ TOPLULUKLARI A-) BEŞ HECECİLER (HECENİN BEŞ ŞAİRİ) Şiire önce aruz ölçüsünü kullanarak başlamışlar, sonra heceyi başarıyla kullanmışlardır. Halk şiiri nazım şekillerini, yerli özellikleri şiirlerinde yansıtmaya çalışmışlardır. Anadolu manzaralarını, tabiat güzelliklerini haşmetli bir şekilde dile getirmişler, memleket sevgisini, tarihî Türk kahramanlarını övünerek işlemişlerdir. Milli edebiyatı sade dil ve hece ile yazmaktan ibaret görmüşler, başka bir özelliklerinin olmadığını söylemişlerdir. Anadolu insanını sevseler de şiirlerinde kişisel duyguları işlemekten öte gitmemişlerdir. Halkın hayatını yeterince tanıyamadıkları için şiirleri romantik bir halkçılık anlayışından kurtulamamışlardır. Heceyle yazdıkları şiirlerle Türk şiirinin aruzdan ölçüsüz şiire geçişinde bir köprü sayılabilirler. Dörtlük esasına bağlı kalmamışlar, yeni yeni biçimler aramışlardır. Düzyazıdaki söz dizimini şiire aktarmışlar ve buna şiirlerinde sıkça yer vermişlerdir. Süsten uzak, sade ve özentisiz şiirler yazmışlardır. Temsilcileri: HEYFO: Halit Fahri Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Faruk Nafiz Çamlıbel. www.harunardic.net 1
1-) HALİT FAHRİ OZANSOY (1891-1971) Şiire aruzla başlamıştır. Aruza veda adlı şiiriyle, aruz veznini bırakıp heceye yönelmiştir. Şiirlerinde çoğunlukla egzotik sahnelere, hüzün ve melankoli gibi bireysel duygulara, aşk ve ölüm temalarına rastlanır. Şiirlerinde konuşulan Türkçeyi başarıyla kullanmıştır. Şiir, roman ve tiyatro türlerinde eserler vardır. Şiir: Aruza Veda,Rüya, Cenk Duyguları, Efsaneler, Bulutlara Yakın, Roman: Sulara Giden Köprü, Aşıklar Yolunun Yolcuları Oyun: Baykuş, Nedim, On Yılın Destanı Anı: Edebiyat Çevremde ( ilk olarak Edebiyatçılar Geçiyor adıyla yayımlanan kitap sonrasında bu isimle yayımlanmıştır) 2-)ORHAN SEYFİ ORHON Şiir: fırtına ve Kar, Peri Kızı ile Çoban Hikayesi, Gönülden Sesler, O Beyaz Bir Kuştu, Kervan Roman: Çocuk Adam Mizah-Hiciv: Asri Kerem, Düğün Gecesi www.harunardic.net 2
3-)YUSUF ZİYA ORTAÇ(1895-1967) Şiire aruzla başlamış amal aruzda pek başarılı olamamıştır; heceyle yazdığı şiirleri ise güzeldir. Bazı şiirleri lirik bazı şiirleri de epiktir. Faruk Nafiz Çamlıbel'in etkisinde kalmış, onun kullandığı benzetmeleri kullanmıştır. Sosyal hayatın gülünç taraflarını karikatürize etmiştir. Şiirlerinde günlük hayatın çeşitli manzaralarını sade bir dille işlemiştir. Sade, akıcı ve halkın diliyle hem mizahi hem mizah dışı şiirler yazmıştır. Nesirle yazdığı yapıtlarında Türkçenin sağlamlığını ve kıvraklığını harika işlemiştir, bu nesirlerden dolayı üslup ustası kabul edilmiştir. İnce, nükteli, esprili, iğneli bir dili vardır. Binnaz adlı oyununu hece ölçüsüyle yazmıştır. Bu oyun edebiyatımızdaki başarılı ilk manzum piyestir. Şiir: Akından Akına, Cenk Ufukları, Bir Servi Gölgesi, Kuş Cıvıltıları Manzum Hikaye: Nikahta Keramet Hikaye: Kürkçü Dükkanı, Şeker Osman, Ahmet Anı: Portreler, Bizim Yokuş Roman: Göç, Üç Katlı Ev, Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Beşik, Ocak Oyun: Binnaz www.harunardic.net 3
4-) ENİS BEHİÇ KORYÜREK Şiirleri milli heyecanla yüklü epik şiirledir. Gemicilerle ilgili şiirleriyle ön plana çıkmıştır. Şiir: Miras, Güneşin Ölümü, Varidat-ı Süleyman 5-)FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL(1898-1973) Hececilerin en genci ama en başarılı ismidir. Tiyatro, roman, şiir alanlarında eserler vermiştir. Lirik bir şairdir. Aruzla yazdığı ilk şiirlerinin dili Ferc-i Ati'ye yakındır, heceye geçince dili sadeleşmiştir. Son şiirlerini ise aruzla yazmıştır. Ahenkli bir söyleyişi vardır. Sözcüklerini halkın kullandığı dilden aldığı için şiirleri kolay ve zevkle okunur. Anadolu'yu tanımak için gezdiği dönemdeki şiirlerinde memleket sevgisi çok fazla görülür, bu özellik diğer hececilerde yoktur. Nazım dilinde yeni bir söyleyiş çığırı açmıştır, üslubuyla daha sonra yetişen hece şairlerini etkilemiştir. Aşk, hasret, tabiat, ölüm, kahramanlık, ihtiras temalarında yazmıştır. Halk edebiyatı nazım şekilleri ile modern şiiri başarılı bir şekilde birleştirmiştir. Halk edebiyatının koşma, mani, türkü biçimlerinin yanında ölçüsüz manzumeler de yazmıştır. Halk şiir geleneğinde olduğu gibi uyak ve redife yer vermiştir www.harunardic.net 4
Şiir: Şarkın Sultanları, Gönülden Gönüle, Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi, Han Duvarları, Akıncı Türküleri Tiyatro: Akın, Canavar, İlk Göz Ağrısı Roman: Yıldız Yağmuru, Ayşe nin Doktoru B-) YEDİ MEŞALECİLER Amaçları yeni bir edebiyat kurmak, Batı edebiyatını özellikle de Fransız edebiyatını takip etmek, özgün şiir oluşturmak idi. İlkelerini "Samimilik, içtenlik, canlılık ve devamlı yenilik" olarak açıkladılar; ama bu ilkelerden yoksundular. Konuları olabildiğince genişletmek amacını taşımışlardır. Kişilerin iç dünyalarına, eşyaya ve olaylara izlenimci bir ressam gibi bakmışlardır. (Şiirleri ustalıkla yapılmış tablo gibidir.) His ve hayalden çok gözlemi öne çıkarmışlar, göze hitap etmeye çalışmışlardır. Beş Hececileri eleştirmelerine ve onlara karşı çıkmalarına rağmen Beş Hececilerin takipçileri olmaktan öte gidememişlerdir. Türk şiirine herhangi bir yenilik getiremeden beş ayda dağılmışlardır. "Sanat sanat içindir." anlayışını benimsemişlerdir. "Geleneksel temalar yerine yeni temalar bulunmalıdır." düşüncesini ortaya atmışlardır. Dağıldıktan sonra Ziya Osman Saba şiire devam etmiş, Yaşar Nabi Nayır "Varlık" dergisini çıkarmış, Cevdet Kudret araştırmalara yönelmiştir. www.harunardic.net 5
Temsilcileri: Şifresi: KaSıM CeViZ Ye Sanatçıları: Kenan Hulisi Koray, Sabri Esat Siyavuşgil, Muammer Lütfi Bahşi, Cevdet Kudret Solok, Vasfi Mahir Kocatürk,, Ziya Osman Saba, Yaşar Nabi Nayır, 1-) KENAN HULİSİ KORAY Yedi Meşalecilerin içinde şiir yazmayan bir kişi olarak bilinir. Öykü: Bir Yudum Su, Bahar Hikâyeleri, Bir Otelde Yedi Kişi Roman: Osmanoflar, Son Öpüş, Büyük Öykü 2-) SABRİ ESAT SİYAVUŞGİL Şiir: Odalar ve Sofalar İnceleme: İstanbul'da Karagöz ve Karagöz'de İstanbul, Psikoloji ve Terbiye Bahisleri, Karagöz Çeviri: İki Başlı Kartal 3-) MUAMMER LÜTFİ BAHŞİ 4-) CEVDET KUDRET SOLOK(1907-1992) Önceleri şiirlerinde heceyle[ bireysel duygularını ve karamsar iç dünyasını dile getirmiş; sonraları ise ölçüsüz ama kafiyeli şiirler yazmıştır. www.harunardic.net 6
Türk edebiyatı üzerine yaptığı incelemeleri ve araştırmalarıyla edebiyatımızdaki ününü pekiştirmiştir. Şiirlerinde yalnızlık, özlem, ferdi duygular, kıskançlık, yasak sevgiler,' köy-kent çatışması gibi temaları işlemiştir. Roman, şiir, oyun, hikâye türlerinde yazmış; romanlarında kendi hayatını dile getirmiştir. Dilimizde yüzyıllardır kullanılan yabancı sözcüklere karşılık bulmanın, ölü sözcükleri diriltmenin Yararsız olacağını söylemiştir. Şiir: Birinci Perde Oyun: Tersine Akan Nehir, Rüya İçinde, Kurtlar... Roman: Süleyman'ın Dünyası Öykü: Sokak Deneme: Dilleri Var Bizim Dile Benzemez, Bir Bakıma, Benim Oğlum Bina Okur. 5-) VASFİ MAHİR KOCATÜRK(1907-1961) Edebiyata Yedi Meşalecilerden biri olarak başlamıştır. Şiirlerde hece ölçüsünü kullanmış, halk şiirinin şekil özelliklerinden yararlanmıştır. Ulusal, epik, lirik, şiirlerin yanında manzum oyunlar da yazmıştır. Kahramanlık, fedakârlık, vatan ve millet sevgisi gibi temaları işlemiştir. Araştırmacı yanı edebiyatçılığından önce gelir. Şiir: Tunç Sesleri, Hayat Şarkıları, Geçmiş Geceler, Bizim Türküler, Ergenekon www.harunardic.net 7
Oyun: Yaman, Sanatkar, 10 İnkılap Antoloji: Şaheserler Antolojisi, Divan Şiiri Antolojisi, Saz Şiiri Antolojisi, Batı Edebiyatı Antolojisi Edebiyat Tarihi: Fransız Edebiyatı, Yeni Türk Edebiyatı, Türk Edebiyat Tarihi. 6-) ZİYA OSMAN SABA(1910-1957) Dili sade ve açıktır. Duygularını süssüz ve yapmacıksız bir şekilde dile getirmiştir. Yunus Emre'den sonra ölüm İlk kez onun şiirlerinde korkulan bir şey olmaktan çıkmıştır. Konu olarak Allah'a kulluğu, ölüme yakın oluşu, kadere boyun eğmeyi, küçük mutluluklarla yetinmeyi, öte dünyaya özlemi, çocukluk özlemini, anılara düşkünlüğü, ev-aile sevgisini işlemiştir. Şiirlerinde temelde sevgi üzerine yoğunlaşmıştır. Şiirlerinde sone, dörtlük, üçlük, mesnevi şekillerini kullanmıştır. 1940'a kadar heceyle şiir yazmış, 1940'tan sonra heceyle yazdıklarının yanında ölçüsüz şiirler de yazmıştır. Şiir: Sebil ve Güvercinler, Geçen Zaman, Nefes Almak Hikaye: Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi, Değişen İstanbul 7-) YAŞAR NABİ NAYIR Birçok dalda eserler vermiştir. Düşünce yazılarıyla da ön plana çıkmıştır. www.harunardic.net 8
Şiirlerinde sembolizmin izleri vardır. Varlık dergisini çıkaran kişidir. Şiir: Kahramanlar, Onar Mısra Roman: Bir Kadın Söylüyor, Adem ve Havva Öykü: Bu da Bir Hikayedir, Sevda Çıkmazı Oyun: Mete, İnkilap Çocukları, Beş Devir, Köyün Namusu C-) GARİPÇİLER (BİRİNCİ YENİLER)(1940-1950) Orhan Veli Kanık kurmuş; onu Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu desteklemiştir. Şiirdeki her türlü kalıba ve kurala karşı çıkmışlar, kuralsızlığı kural edinmişlerdir. (Ölçü, kafiye ve dörtlüğe karşı çıkmışlardır.) Süslü, sanatlı dile karşı çıkıp, sade bir dil kullanmışlardır. Eski şiir geleneğinden uzaklaşmışlardır.(garip akımın şiirine yeni şiir de denir.) Şiiri en öz ve en yalın halde bulmak için bilinçaltına yönelmişler, bu yüzden kendilerinin sürrealizme yaklaştıklarını söylemişlerdir. Kapalı, imgesel şiire karşı çıkmalarına rağmen, bir süre sonra Melih Cevdet ve Oktay Rifat kapalı ve imgesel şiire yönelmiştir. Orhan Veli'nin açtığı bu çığırın ilkeleri şunlardır: Ölçüye başkaldırıp serbestçe yazmak; Kafiyeyi şiir için gerekli görmekten vazgeçmek; Şairane duyguları ve parlak görüntüleri şiirden silmek; Şiiri hayal gücünün kapalı duvarlarından kurtarıp sokağa, gerçek hayata çıkarmak; www.harunardic.net 9
Yapmacıksız, tabi bir söyleyişle, günlük yaşayış içinde halktan insanları yakalamak; Her çeşit kelimeyi, konuyu şiire sokmak, halk deyişlerinden yararlanmak, toplumla ilgili yergiye yer vermek. Temsilcileri: Şifresi: OMO Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Horozcu 1-) Orhan Veli KANIK(1914-1950) Türk şiirinde büyük bir atilimi yapmış, Garip anlayışının öncüsü olmuştur. Oktay Rifat ve Melih Cevdet ilel birlikte yayımladığı "Garip" adlı şiir kitabı ve bu kitaba yazdığı önsöz Türk şiirinin eski değerlerini yıkmış, şiire farklı bir bakış açısı getirmiştir. Savunduğu "Garip ilkeleri"ni şiirlerinde başarıyla uygulamıştır. Genellikle mutsuzluk, karamsarlık, özlem, yalnızlık konularını işlemiştir. Şiirimizi süslü, mecazlı, şairane söyleyişten kurtarmıştır. Sıradan insanları, sıradan sözcükleri esprili bir biçimde şiire sokmuştur. Şiirde anlamı ön plana çıkarmıştır. Şiir: Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı Nesir: Denize Doğru, Sanat ve Edebiyat Dünyamız, Bindiğimiz Dal Ayrıca La Fontaine'den fabl çevirileri yapmıştır. www.harunardic.net 10
2-) Melih Cevdet ANDAY(1915-2002) İlk şiirlerini romantik şiir an layışıyla yazmış, sonraki şiir erini sosyal temellere dayandırmıştır. Dili sadedir, söz oyunlarından kaçınmıştır fakat 1950'lerden sonra imgelerle yüklü, kapalı bir dil kullanmıştır. Düz yazılarında yoğun fikir örgüsünün yanında, şiirsel, esprili, özlü bir dil vardır. Şiir, roman, deneme, makale, fıkra, tiyatro, gezi yazısı türlerinde eser-vermiştir. Şiir: Rahatı Kaçan Ağaç, Yan Yana, Telgrafhane, Kolları Bağlı Odysseus, Göçebe Denizin Üstünde, Teknenin Ölümü 3-) Oktay RİFAT HOROZCU(1914-1988) Halk masallarından, deyimlerden, tekerlemelerden (onlara yeni görünümler sağlayarak)) yararlanmıştır. (Folklorik öğelerden yararlanmıştır.) Şiiri toplum sorunlarına çare olabilecek bir uğraş olarak görmüştür. Orhan Velili dönemde aşkı ve sosyal konuları işlemiş, Orhan Veli öldükten sonra "Halk için sanat anlayışından biraz ayrılmış, soyut konulara yönelmiştir. Sözcüklerini, modern ressamlar gibi dünyaya biçim verecek tarzda kullanmıştır. Biçim özelliklerinden tema ve içeriğe; açık, anlaşılır, halk tarzı mitolojilerden soyut söyleyişlere kadar sayısız çeşitlilik gösteren şiirlerinde sürekli bir arayışın, yeniliğin, değişimin içinde olmuştur. Düş gücünden değil, gerçeklerden ve gözlemlerden kaynaklanan bir çeşitlilik vardır. Şiirlerinde çocukluk anılarına, çocuksu duygulara çok fazla yer vermiştir. Oktay Rifat'ta realist ve sürrealist çizgiler birlikte görülür. Roman, tiyatro ve şiir alanlarında eserler vermiştir. www.harunardic.net 11
Şiir: Yaşayıp Ölmek, Aşk ve Avarelik Üstüne Şiirler, Güzelleme, Karga ile Tilki, Perçemli Sokak, Çobanıl Şiirler, Aşk Merdiveni, Denize Doğru Konuşma, Dilsiz ve Çıplak... Roman: Bir Kadının Penceresinden, Danaburnu Oyun: Atlar ve Filler, Çil Horoz, Kıskançlar, Oyun İçinde Oyun, Kadınlar Arasında, Yağmur Sıkıntısı... D-) İKİNCİ YENİLER(1950-1965) Şiiri, şiir için yazmak; eşya, görünüm ve özellikle de insanı aşırı bir soyutlama ile anlatmak amacındadırlar. Şiir dilini zorlamayı, anlaşılırlık yerine kapalılığı, somuta karşı soyutu savunmuşlardır. Onlara göre erdem, ahlak, toplum ve gerçek şiirde aranmamalıdır. Birinci Yenicilerin (Garipçiler'in) açık ve yalın anlatımına tepki olarak ortaya çıkmışlardır. Edebi sanatlara özgürlük tanınmalıdır, demişlerdir. Halk şiirine sırtını dönmüş; soyut, sürrealist, imgeci bir şiir çığırıdır. Anlamlı olmak şiir için gerekli görülmemelidir, görüşünü benimsemişlerdir. Şiir her okuyana, hatta her yeniden okuyana ayrı izlenimler vermeli, ayrı yorumlar yapma olanağı sağlamalıdır, düşüncesini taşımışlardır. Şiirde folklordan ve halk kültüründen kopulması gerektiğini belirtmişlerdir. www.harunardic.net 12
Temsilcileri: Şifresi: ECE SÜT İc Sanatçıları: Edip Cansever, Cemal Süreya, Ece Ayhan, Sezai Karakoç, Ülkü Tamer Turgut Uyar, İlhan Berk 1-) EDİP CANSEVER(1928-1986) İlk kitabından yedi yıl sonra yayımladığı Dirlik Düzenlik'te kendisine özgü bir şiir evreni kurmuştur. Sürekli yazan, yayımlayan biri şair olarak otuz yıla yakın bir süre ilgileri hep üstünde tutmuştur. İlk şiirinde büyük şehir hayatının tatlı avareliklerinden, hoş taraflarından bahseder. 1945'ten sonra soyut şiire yönelmiştir. II. yeni şairler arasında en çok ve en uzun dönem şiir yazan odur. Şiir: İkindi Üstü, Dirlik Düzenlik, Yerçekimli Karanfil, Umutsuzlar Parkı, Petrol, Nerde Antigone, Tragedyalar, Çağrılmayan Yakup, Kirli Ağustos, Sevda ve Sevgi, Bezik Oynayan Kadınlar Düzyazı: Gül Dönüyor Avucumda 2-) CEMAL SUREYA (1991-1990) İkinci yeni hareketinin önde gelen şair ve kuramcılarından sayılır. Geleneğe karşı olmasına rağmen geleneği şiirinde en güzeli kullanan şairlerden birisidir. www.harunardic.net 13
Şiirde anlamsızlığı savunan görüşü benimsemiştir. İkinci yeni şiirinin en başarılı örneklerini vermiştir. Şiir: Üvercinka, Göçebe, Beni Öp Sonra Doğur Beni, Sevda Sözleri, Sıcak Nal, Güz Bitiği Deneme: Günübirlik, Şapkam Dolu Çiçekle Günlük: Üstü Kalsın, 999. Gün Düzyazı: Onüç Günün Mektupları, Folklor Şiire Düşman, Papirüs'ten Başyazılar Antoloji: 100 Aşk Şiiri, Mülkiyeli Şairler 3-) ECE AYHAN (1931 2002) İkinci yeni şiirin en önemli temsilcisi olarak gösterilir. Günümüz Türk şiirinin modern ustalarından biri olarak adlandırılır. Kendine özgü bir dil kurmuştur. Şiirde biçim ve anlam kaygısını en aza indirmiştir. Şiir kitaplarından başka günceleri, denemeleri de vardır. Şiir: Yort Savul, Bakışsız Bir Kedi Kara, Kınar Hanımın Denizleri, Sivil Şiirler, Ortodoksluklar, Zambaklı Padişah, Devlet ve Tabiat, 4-) SEZAİ KARAKOÇ (1933- ) Biçimsel yönden "II. Yeni" etkisinde; içerik olarak Necip Fazıl'a yakın bir şairdir. İnançla beslenmiş bir özü, yer yer soyutlayarak, serbest çağrışımlardan yararlanarak kendine özgü biçimde dizelere döker. Şiirde ölçü kullanmaz, uyağa da bel bağlamaz. www.harunardic.net 14
Mona Roza şiiri popülerdir. Şiir: Körfez, Şahdamar, Hızırla Kırk Saat, Sesler, Gül Muştusu... Deneme - İnceleme: Yunus Emre, İslamlın Dirilişi, Mehmet Akif, Ölümden Sonra Kalkış, Mağara ve Işık... 5-) ÜLKÜ TAMER (1937-..) 1954'ten itibaren bazı dergilerde yayımlanan şiirleriyle adını duyurmuştur. II. Yeni hareketine mensuptur. Şiir: Soğuk Otların Altında, Gök Onları Yanıltmaz, Virgülün Başından Geçenler, içime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür, Sıragöller, Yanardağın Üstündeki Kuş... Öykü: Alleben Öyküleri. 6-) TURGUT UYAR (1927-1985) Çeşitli dergilerde yer alan şiirleriyle adını duyurmuştur. İlk şiirlerinde çevresinin, yaşayışının izlenimleri üzerinde durmuş, daha sonra iç derinliğine inmeye başlamıştır. Türkçeyi en güzel kullanan şairler arasındadır. Son dönem şiirlerinde başlangıçtaki zengin doku giderek yalınlaşmış, daha karamsar olmaya başlamıştır. Türk şiiri üzerine yazıları ve edebiyat eleştirileriyle de İlgi gören sanatçının şiirleri İngilizce, Fransızca ve Sırpçaya çevrilmiştir. www.harunardic.net 15
Şiir: Arz-ı Hal, Türkiyem, Dünyanın En Güzel Arabistanı, Tütünler Islak, Her Pazartesi, Divan, Toplantılar, Kayayı Delen İncir, Evrenin Yapısı Toplu Şiir: Dün Yok Mu, Büyük Saat, Bir Şiirden 7-) İLHAN BERK (1918-2008) II. Yeni grubu şairlerindendir. Şiire Ahmet Haşim etkisindeki örneklerle başlamış, Garip etkisinde örnekler de vermiş, II.Yeni hareketinden sonra toplumsal gerçekçi eğilimlerle de şiirler yazmıştır. Şiir: Güneşi Yakanların Selamı, Mısır Kalyoniğine, Galile Denizi, Çivi Yazısı, İstanbul Kitabı, Deniz Eskisi, Güzel Irmak, İstanbul, Günaydın Yeryüzü, Türkiye Şarkısı, Köroğlu,, Otağ... Antoloji: Beyit - Mısra Antolojisi, Aşk Elçisi, Arthur Rimbaud'nun Seçme Şiirleri, Dünya Edebiyatında Aşk Şiirleri, Dünya Şiiri. E-) HİSARCILAR(1950-1980) 1950'de "Hisar" dergisi "Garip" hareketine karşı bir tutumla yayımlanmaya başlamıştır. Yeniliğin, eskiyle bağları koparamayacağını, eskiden kuvvet alınması gerektiğini vurgulamışlardır. Batı kültürüne karşı milli sanatı öne çıkarmışlar; milli, manevi değerlere dayalı bir şiir anlayışı ortaya koymuşlardır. www.harunardic.net 16
Şiirde ölçü ve kafiye gibi unsurları önemsemişler, aşk doğa ve yurt sevgisi gibi temaları işlemişlerdir. Sanatçının bağımsız olması gerektiğini savunmuşlar, sanatçının dilinin yaşayan dil olması gerektiği görüşünde birleşmişlerdir. Sanatçıları: Bekir Sıtkı Erdoğan, Yavuz Bülent Bakiler, İlhan Geçer, Mehmet Çınarlı, Munis Faik Ozansoy F-) TOPLUMSAL GERÇEKÇİ ROMANLAR Toplumla ilgili bazı sorunları gerçekçi bir dille ifade eden sanatçıların oluşturduğu topluluktur. Köyden kente göç, sanayileşme ve köy sorularını konuşma diliyle, özellikle roman ve hikayelerde dile getirmişlerdir. Temsilcileri: Kemal Tahir, Yaşar Kemal, Orhan Kemal, Sebahattin Ali, Samim Kocagöz, Rıfat Ilgaz, Necati Cumalı, G-) TOPLUMSAL GERÇEKÇİ ŞİİRLER Serbest ölçüyü kullanmışlardır. İdeolojik özellikleri gösterirler. Sanatlara çok fazla yer vermemişlerdir. Kafiye ve redife önem vermemişlerdir. EzileN toplumu yansıtırlar.( Köylü, işçi gibi ) Sosyalizmin etkisindedirler. Nazım Hikmet, Ercüment Behzat Lav, Hasan İzettin Dinamo en önemli temsilcileridir. www.harunardic.net 17
H-) MAVICILER(1952-1956) Adını 1952-56 tarihleri arasında 32 sayı yayımlanmış olan Mavi adlı dergiden alır. Garipçilere karşı çıkmışlardır. Garipçilerin yalın, düz, açık şiirine karşılık derin, trajik, duygulu, mecazlı, toplumu bireysel açıdan yansıtan, şairanelik dolu bir sanat düşüncesinin savunucusu olmuşlardır. Orhan Duru ve Ferit Edgü, Ahmet Oktay, Tahsin Yücel gibi isimler Atilla İlhan'a destek vermiştir. Edebiyatımıza daha çok düzyazı alanında katkı yapmıştır. Orhan Duru, Ferit Edgü, Ahmet Oktay ve Attila İlhan bu akımın en önemli temsilcileridir. 1-) ATTİLA İLHAN(1925-2005) Şiir, roman, senaryo, gezi yazısı türlerinde eserler vermiştir. Garip akımına ilk o karşı çıkmıştır. Şiirde şekle önem vermemiştir. Hem bireysel, hem de toplumsal konularda yazmıştır. Şiirin herhangi bir açıklamaya gerek duyulmadan, okuyucu tarafından benimsenmesi gerektiğini düşünmüştür. nde egzotik betimlemelere de yer vermiştir. "Sinemaya tutkunluğum bilinmeden şiirim anlaşılmaz." diyen şairin şiirlerinde zaman, çevre ve dekor sık sık değişir. Şiirlerinde noktalama işaretlerini ve büyük harfleri kullanmamıştır. nde konuşma diline, halk deyimlerine, argoya yer vermiştir; Halk şiir kaynaklarından yararlanmıştır. Şiirlerindeki yabancı sözcükler kültürel dokuyu yansıtmaktadır. www.harunardic.net 18
Şiirlerinde zengin bir hayal örgüsüne, lirik bir söysleyişe, bazen de destansı anlatıma yer vermiştir. Ülke gerçeklerini çarpıcı bir gözlemle, gerçekçi bir yaklaşımla işlemiştir. Şiir: Duvar, Sisler Bulvarı, Üçüncü Şahsın Şiiri, Ben Sana Mecburum, Bela Çiçeği, Elde Var Hüzün, Kimi Sevsem Sensin, Yağmur Kaçağı, Roman: Sokaktaki Adam, Kurtlar Sofrası, Bıçağın Ucu, Sırtlan Payı, Zenciler Birbirine Benzemez Gezi: Abbas Yolcu, Batı'nın Deli Gömleği Senaryo: Kartallar Yüksek Uçar, Yarın Artık Bugündür. Düşünce Yazıları: 2. Yeni Savaşı, Ulusal Kültür Savaşı, Aydınlar Savaşı, Hangi Batı, Hangi Edebiyat, Hangi Atatürk... 2-) FERİD EDGÜ(1936-) nde toplum-aydın çelişkisini irdeledi. Şiir: Ah Minel Aşk, Dağ Şiirleri Roman: O( Hakkari'de Bir Mevsim ), Kaçkınlar, Bozgun, Çığlık, Av, Binbir Gece Not: Burada kullanılan şifrelere öğrenciler arasında bilinen şifrelerdir. www.harunardic.net 19
Derse Kısa Bir Ara :) CEMAL SÜREYA NIN SOYADI HİKAYESİ: Cemal Süreya ve Sezai Karakoç üniversitede sınıf arkadaşıdır. Ve sınıflarında 'Muazzez Akkaya' isminde bir de kız varmış. İkisi de bu kızı gizliden gizliye severlermiş. Sınıfta gün boyu aynı kıza duydukları ilgiyi birbirlerine anlatırlarmış. Hatta Muazzez'e yazdıkları şiirleri birbirlerine okurlarmış. Sonra bu aşk, zamanla kızışmış ve birbirlerine 'ben elde ederim, sen edersin' derken 'kim elde edecek?' diye iddiaya tutuşmuşlar. Kaybeden büyük bir bedel ödeyecek demişler. Ve bu bedel ömrü boyunca üzerinde kalacak. Bedene fiziksel bir zarar olmayacak diye de karar kılmışlar. Ve sonunda adını değiştirmeye gelmiş olay.. Cemal Sürey(y)a kazanırsa ;Sezai Karakoç'un soyadı 'Karkoç' olacak.. Sezai Karakoç Kazanırsa ; CemaL Süreyya'nın soyadı 'Süreya' olacak. Tahmin ettiğiniz gibi kızı Sezai Karakoç elde eder ve onunla çıkmaya başlar. Cemal Süreyya da gidip tek 'Y' harfini attırır soyadından.. İşte Süreyya'dan Süreya'ya geçiş dönemi böyle olmuştur.. Peki sonrasında ne oldu? Muazzez Akkaya Sezai Karakoç'un kendisi ile bir iddia sonucu çıktığını öğrenir. Biraz da sorunları olan Muazzez bunu kaldıramaz ve okulu bırakıp ve memleketi olan Geyve'ye gider. Sezai Karakoç bu duruma çok üzülür ve Muazzez Akkaya'ya ithafen Mona Rosa'yı yazar.. Şair Karakoç,1950 yılında Mülkiye'de öğrenci iken yazmıştır bu şiiri. ama 2002 yılına kadar yayımlanmamıştır. Şecaât arz edince merd-i kıptî sirkatin söyler ( Koca Ragıp Paşa ) www.harunardic.net 20