HİTABET DERSİ MÜZÂKERE KONULARI

HİTABET DERSİ MÜZÂKERE KONULARI Bu dosyadaki maddeler, 2014 Haziran döneminde yapılan mesleki çalışmalardan seçilmiştir. Bilindiği gibi Haziran döneminde; İHL Meslek Dersleri, DKAB ve Kültür Dersleri öğretmenlerimizin katılımıyla komisyonlar oluşturuldu. Bu komisyonlar, belirlenen ana başlıklar çerçevesinde ilgili dersleri müzakere ettiler ve dile gelen görüşler raportörler tarafından yazıya geçirildi. İllerde birleştirilerek gönderilen bu dosyalardan seçilen bazı önemli maddeler Eylül-2014 Mesleki Çalışmalarda öğretmenlerimizin görüş alışverişine ve müzâkerelerde bulunmasına esas olması için buraya alınmıştır. Bu metin, yayınlanmış bir eser, akademik bir çalışma veya Din Öğretimi Genel Müdürlüğünce hazırlanan bir rapor değildir. Ortaöğretim kurumları yönetmeliğinde belirtilen mesleki çalışmalar çerçevesinde, alan öğretmenlerinin görüşlerinden oluşan ve birbirinden farklı teklifleri de içeren bir metindir. Emeği geçen öğretmenlerimize teşekkür ederiz. 1

A. DERSİN ÖĞRETİM PROGRAMI VE KAZANIMLARIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLER Ders kitabı, kazanımlar ve müfredat yeterli ve uygundur. Ancak, hitabet ders saatleri hedeflenen kazanımlara tam olarak ulaşması için ders saatinin imkan dahilinde arttırılması, değilse 12. Sınıfta alınabilecek olan Seçmeli Mesleki Uygulama dersinin alınmasının sağlanması, bu alanda geliştirilmesi gereken öğrencilerin teşvik edilmesi gerekir. Hitabet ve Mesleki Uygulama dersinin staj uygulamasına netlik kazandırılmalıdır. Kazanımların tam gerçekleşmesi için staj uygulamaları haftalık en az 2 saat olacak şekilde 10. sınıftan başlatılmalıdır. Hitabet dersinde kız öğrenciler uygulama alanına göre erkek öğrencilerden farklı duaları ezberlemeleri sağlanmalıdır. Sene başından başlayarak öğrencilere İmamlık ve müezzinlik tatbikatları yaptırılmalıdır. Vaizlik konusunda da sınıf ve salonlarda öğrenciler hitap ediyor etkinliklerinin düzenlenmesi öğrencilerin hitap gücünü geliştirmeleri bakımından çok faydalı olacaktır. Cenaze yıkanması ve cenaze namazı kıldırılması uygulaması modeller üzerinden kazanımların hedefe ulaşmasını sağlayacaktır. Uygulama imkânlarının artırılması için Müftülükle işbirliğine gidilmelidir. Çeşitli Törenlerde Hitabet ve Dua ünitesinin ders yılı sonuna rastlayacak şekilde toplu verilmesi uygulamaların kazanılmasına engel olmaktadır. Bunun için yıl içerisinde işlenirken diğer ünitelere dağıtılması uygun olacaktır. Kız öğrencilerde hutbeyle ilgili genel bilgilerle yetinilip vaaz uygulamasının kazanımına ağırlık verilmelidir. Ders saati 11. Sınıfta 2 saat ve 12. Sınıfta 1 saat olarak uygulanmalıdır. Şu anki program devam ederse fıkıh hadis ve kuran dersi zümreleriyle işbirliğine gidilerek mevcut ezberlerin alt sınıflarda performans, ödev şeklinde kazanımı yoluna gidilmeli, 11. Sınıf öğrencilerine hitabet ezberleri yaz tatilinde ezberlerin yapılması teşvik edilmelidir. 6. Ünite olan Hitabet dualarının yapılacak yıllık planda sene başından itibaren tüm ünitelere dengeli bir şekilde dağılımı yapılarak ezberletilmesi sağlanmalıdır. 2

B. DERSİN ÖĞRETİMİNDE UYGULANAN ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİYLE İLGİLİ GÖRÜŞLER 1. Okullarda hitabet dersine tahsis edilmiş bir Hitabet Dersi Tatbikat ve Sunum Odası adıyla bir laboratuar oluşturulmalı. Bu laboratuarda şu donanımların olması gerekir: Kabe maketi, Kürsü, mihrab, anfi, MP3 çalar, müzik sistemi, bilgisayar ve projeksiyon cihazı, televizyon, kamera, video, örnek ezan, kamet, salâ, mevlid kaset ve CD leri, örnek dualar, örnek vaazlar, cenaze yıkama ve kefenleme, cenaze namazı, cenazenin defnini içeren video kaset ve CD ler, kefen çeşitleri, cansız mankenler ve sosyal hayatta karşılaşılan dinî törenlerde okunacak duaların yazılı metinleri vb. 2. Hastane ile işbirliği yapılarak cenaze yıkama ve kefenleme işlemlerine gözlemci olarak katılması olayı doğrudan gözlemlemesi öneriliyor. Ayrıca mümkün olduğu ölçüde cenaze merasimlerine katılım gerektiğinde kıraat ve defin uygulamalarına öğrenci katkısının sağlanması olabilir. 3. Araştırma, Kavram Haritası Hazırlama, Metin İnceleme, Gezi-Gözlem-İnceleme Tablo Hazırlama, Metin Yazma, Anlatım, Karşılaştırma, Kompozisyon Yazma, Soru-cevap, Karşılaştırmalı Tablo Hazırlama, Hikâye Yazma, Bireysel Çalışmalar, Şema Hazırlama, Empati Yapma, Grup Çalışması Bilgi Kartları Hazırlama, Film-Belgesel-Tiyatro İzleme, Grup Tartışması, Afiş Hazırlama, Broşür Hazırlama, Sunu Hazırlama, Yapılan işi Yorumlama, Pano Hazırlama, Sunum Yapma, Bulmaca Hazırlama-Çözme, Biyografi Çalışması, Drama-Rol Yapma, Harita Çalışması, İçerik Analizi Yapma, Şehir Araştırması Yapma,Tarih (Zaman) Şeridi Hazırlama, Eser İncelemesi gibi sözele dayalı yöntem ve teknikler uygulanabilir. 4. Hitabet ve mesleki uygulama dersinin hitabet ile ilgili nazari bilgiler yanında uygulamaya önem verilmiş, mesleki tatbikat camii ile ilçe camilerinden azami derecede faydalanılmıştır. Hitabet dersinin 11. Sınıflara getirilmiş olması isabetli olduğu kanaatine varılmıştır. 5. Hitabet dersinin daha verimli işlenebilmesi amacıyla uygulama CD si oluşturulmalı. Bu CD de dinî merasim ve uygulamaların yapılışı ile dikkat edilmesi gereken hususlar özellikle vurgulanmalıdır. 6. Hitabet dersi uygulama laboratuarının duvarlarında bölümler oluşturulmak suretiyle, her ünite için afişler şeklinde yazılar, resimler, örnek dualar, örnek hutbeler vs bulunmalıdır. 7. Hitabet dersi zaman zaman öğrencilere örnek vaaz, örnek hutbe gösterimi yapılmalı. Vaiz ve hatibin nelere nasıl vurgular yaptığı üzerinde tartışılmalı. Bununla birlikte zaman zaman öğrencilere örnek vaaz ya da hutbe uygulatmalı, kamerayla kaydedilen bu uygulamalar daha sonra topluca izlettirilerek nerelerde eksiklik, yanlışlık olduğu öğretmen tarafından işlenmelidir. 8. Sınıfta yapılacak derslere zaman zaman ilçenin güzel ezan okuyan müezzinleri çağrılmalı. Müezzinliğin dikkat edilecek yönleri vurgulanmalı, örnek ezan ve sâlâ dinletisi verilmelidir. 3

9. Yine hitabet derslerine ilçenin hatipleri, vaizleri çağrılmalı. Branşlarıyla ilgili önemli noktaların neler olduğu, karşılaşılan sorun ve zorlukların hangileri olduğu bilgi alınmalı, örnek uygulama ile bu anlatımı pekiştirilmelidir. 10. Dünyaya hatiplikleriyle ün salmış geçmiş yılların liderlerinin topluma karşı konuşmaları video kaseti destekli öğrencilere izletilmelidir. Hatibin dikkat ettiği hususlar, toplumu etkileyen söz, mimik ve hareketleri üzerinde tartışılmalıdır. 11. Öğrencilere günümüz Türkiye sinde uygulana gelen bir takım dinî merasimlerde yapılacaklar, okunacak dualar öğretilmelidir. Bu merasimlerde karşılaşılan olayların dini açıdan uygun olanları ile olmayanları iyi tefrik edilmelidir. 12. Hitabet uygulama laboratuarında bir kütüphane oluşturulmalı. Bu kütüphanede ihtiyaç duyulan her tür duaların bulunduğu dua kitapları, iletişime ait kitaplar ve dergiler, kendini geliştirmeye ait kitap ve dergiler ile yapılan anketlerden elde edilen verilerin sonuçlarını içeren dokümanlar bulunmalıdır. 13. Her yıl okulda diyanet sergisi oluşturulmalı. Diyanet dergileri, hutbeleri, Diyanet İşleri Başkanlığı ndan gelmiş öğrencileri ileride ilgilendirecek yazılar, Diyanet Teşkilatı yapısını gösterir şemalar, İmam-Hatiplik mesleği ile ilgili mevzuatı içeren belgeler bulunmalıdır. 14. Öğrenciler ildeki çeşitli camilerde din görevlisinin rehberliğinde önce müezzinlik yapmalı, 5 vakit namaz kıldırmalı daha sonra Cuma namazı kıldırmaya başlamalıdır. 15. Öğrenciler önce sınıfta, okul mescidinde ayrıca gönüllü velilerin evlerinde ve rehberlik saatlerinde değerler eğitiminin gerçekleştirilmesi amacına binaen diğer sınıflarda, çeşitli vesilelerle okul programlarında vaaz uygulamaları yapmalıdır. Ardından çevre cami ve Kur an kurslarında uygulamalara devam edilmelidir. 16. Hastane ile işbirliği yapılarak cenaze yıkama ve kefenleme işlemlerine gözlemci olarak katılmalı olayı doğrudan gözlemlemelidir. 17. Akıllı tahtada kullanılabilecek sesli ve görüntülü materyaller hazırlanıp ders bunlarla işlenmelidir. Ayrıca ezber duaların manaları üzerinde durularak, gözetim altında birebir okutulup tekrar edilerek, kolay ezberleme teknikleri gösterilerek, hatta yarışmalar tertiplenerek sınıf içi etkinliklerle öğrenci ezber yapabileceğine inandırılmalı ve teşvik edilmelidir. 18. Kütüphanede bir ya da iki dersi doğru kaynak tespitinin nasıl yapılacağına ve bu kaynaklardan istifade yollarına ayırmak, vaaz ve hutbelerin öğretmen rehberliğinde adım adım öğretmenin takip ettiği bir süreçte hazırlanmasını sağlamak daha doyurucu olacak, dinleyici kitlesinin doğru bilgilendirilmesine de hizmet edecektir. Vaazın sonunda diğer öğrencilerin vaaz yapan öğrenciye soru sormalarının, yapıcı eleştirilerinin ve işlenen konuyla ilgili sohbet etmelerinin sağlanması, vaaz notunun her seferinde başka bir öğrenci ile öğretmenin verdiği notun ortalaması olarak verilmesi vaaz uygulamalarına dinamizm katacaktır. 4

C. DERS KİTAPLARI VE ÖĞRETİM MATERYALLERİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER 1. Akıllı Tahta uygulaması olarak (bilgisayar yada internet aracılığıyla) örnek sunum programları; a) Salatin Camiilerden örnek beş vakit namaz edası ve mihrabiye sunumu b) Salatin Camiilerinden örnek Cuma namazı sunumu c) Salatin Camiilerinden örnek vaaz sunumu d) Salatin Camiilerinden örnek müezzinlik uygulaması sunumu e) Salatin camiilerinden örnek teravih namazı edası sunumu f) Beş vakit ezan ve Cuma Salası sunumu g) Hac ibadeti hazırlıkları, uğurlama ve ihram, tavaf, vakfe, sa y, cemreleri taşlama, kurban vb. menasike ait sunumlar h) Askerlik hizmeti geleneksel hazırlık ve uğurlama merasimleri sunumu i) Nikah merasimi örnek uygulama sunumu j) Mübarek gün ve gecelere ait mevlid ve ihya programları, mukabele hatim duası sunumu k) Hasta ziyareti, akraba ve komşuluk ilişkilerinde özen gösterilecek konularla ilgili sunum l) Cenaze ile ilgili ölüm döşeğinde olan bir Müslümana karşı vazifeler ve teçhiz ve tekfin ile defin işlemlerine ait sunum izletilebilir. 2. Çağın gerektirdiği bütün öğretim materyalleri imkanlar ölçüsünde kullanılmaktadır. Ders konularını işlerken, öncelikle Diyanet sitesi ve diğer sitelerden Kur an-ı Kerim okuma, Ezan okuma ve imam hatiplik ve mesleki uygulama gibi çalışmalardan yararlanılması fayda temin etmektedir. 3. Vaaz ve hutbe örnekleri ile radyo ve tv programları sesli ve görüntülü olarak hazırlanarak eba.gov.tr adresinde öğrencilerin istifadesine sunulmalıdır. D. SINIF YÖNETİMİ, ÖĞRENCİLERLE İLETİŞİM VE AKADEMİK BAŞARININ ARTTIRILMASIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLER 1. Uygulama yapılıp bazı notlar uygulamadan verilmelidir. Ortalama yükseltme ile sınıf geçilmesi öğrencilerin derse yeterli ilgiyi göstermemelerine ve nasıl olsa, ortalama ile geçerim düşüncesine sebep olmakta, bu nedenle istenen hedeflere ulaşmada ve öğrencileri motive etmekte engel teşkil etmektedir. 2. Son sınıfa geldiklerinde öğrencilerin daha istekli ve başarılı olmaları için dokuzuncu sınıftan itibaren özellikle yetenekli öğrencilerin mesleki çalışmalara katılımlarının sağlanması önemlidir. 3. Türkçeyi doğru, düzgün ve etkili kullanma ve iletişimin önemli olduğu fark ettirilmelidir. 4. Güzel Ezan, Kur an, İlahi, Sala vb. okumada makam bilmenin önemi de vurgulanarak öğrenciler bu noktada bilinçlendirilmelidir. 5

5. Sınıf içinde öğrencilere birer konu verilerek hazırlanan hutbe ve vaazların sınıfça değerlendirme kriterlerine göre değerlendirilmesi olabilir. 6. Öğrencilerden her birine belirli gün ve merasimlerde okunacak dualar ve konuşmalar hazırlatılarak sınıf ortamında okutturulur. 7. Cami musikisi alanına giren(ezan, Kamet, Namaz Tesbihatı, Sala, Mevlid, v.b.) konularda okul uygulama mescidinde ve şehrin muhtelif camilerinde uygulama yapma imkanı verilmelidir. 8. Derse öğrencinin ilgisi oldukça fazladır. Uygulama esnasında yaşanılan heyecan vardır. Bu da uygulama sayısını artırarak giderilebilir. Öğrencilerin derse aktif bir şekilde katılımını sağlamak, konu hazırlayıp sınıfta sunmalarını istemek, sınıf ortamında müzakere konuları açıp öğrencilerin konu hakkında araştırma yapıp sınıf ortamında konuyu ele almalarını sağlamak, farklı kaynaklara öğrencilerin ulaşmaları için imkân sunmak, öğrencilerin akademik başarısını arttıracaktır. 9. Hitabet dersinin daha verimli olması için, o sınıfın Hitabet ve Kuranı Kerim dersine aynı öğretmenin girmesi gerekir. Hangi öğrencinin okuyuşu, kıratı güzelse o öğrenci daha merkezi yerlerde stajla görevlendirilmesi daha uygun olur. 10. Akademik başarının artması için öğretmen-öğrenci ve veli diyaloğunun sağlanması, veli ev ziyaretlerinde bulunulması, verilen ödev ve görevlerin veliler tarafından da takip edilmesinin sağlanmasının faydalı olacağı ifade edildi. 11. Hac gibi konularda sınıf içi drama yöntemiyle uygulamalı olarak dersin anlatılması, dersin anlaşılması ve öğrencilerin derse katılımı açısından faydalı olmaktadır. 12. Hitabet dersinin başarısı, Fıkıh, Temel Dini Bilgiler, Hadis, Kur an-ı Kerim, Arapça gibi derslerde öğrencinin başarılı olması ve öğretmenin iyi bir eğitim gerçekleştirmesi ile mümkündür. Çünkü hitabet dersi bir öğrenme sürecinin sonucudur. Uygulamaya geçmesidir. E. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER 1. Hitabet dersinde notlar uygulamadan da verilmelidir. 2. Başarının ölçülmesinde % 50 şartı ve ikinci sınav şartı ortadan kaldırılmalıdır. Derslerin işlenişinde özellikle uygulama ve staj çalışmalarının performans notu ile değerlendirilmesi öğrencileri motive edici olmaktadır. 3. Performans ve proje notları vaaz ve hutbe hazırlayıp sunma şeklinde verilerek her öğrencinin en az bir hutbe ve vaaz deneyimi yaşanması sağlanmalıdır. 4. Sınıfta, Camide veya Kur an Kursu nda düzenlenen programlarla uygulamalı olarak yapmalarını sağlamalı ve öğrenciye uygulama puanı verilmelidir ezberler kendi içlerinde ağırlıklarına göre bir puanlamaya tabi tutulmalı, cenaze bahsi ve vaazlar ayrı ayrı tek başına bir not olarak 6

değerlendirilmeli, müfredatın diğer konuları performans çalışmaları olarak öğrencilerin aktif katılımıyla işlenmelidir. Mevcut kıstasların yeterli olduğu görülmektedir. 5. Sınavlarda ünitenin durumuna göre çoktan seçmeli, kısa cevaplı, klasik, boşluk doldurma, doğruyanlış, eşleştirme gibi ölçme değerlendirme yöntemlerinin kullanıldığı belirtildi. 6. Hitabet Dersinden de 2 uygulama bir performans notu verilebilir. Uygulama notlarından bir tanesi ezberler ve mesleki uygulamalardan, bir tanesi de yazılı sınavı yaparak verilir. 7. Hitabet ve Mesleki Uygulama dersi için her dönem iki yazılı ve iki performans değerlendirmesi yapılabilir. 8. Cami içi mesleki uygulamalar performans notuyla değerlendirilebilir. F. ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ GELİŞİMİ İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER 1. Mesleki kariyer anlamında teknolojiyle barışık olma şartıyla; lisanüstü programları yanısıra, Bakanlığın düzenlediği Hizmetiçi Eğitim Seminerlerine, okullar arası etkinliklere, vakıfdernek bazında sivil toplum örgütlerinin düzenleyeceği konferans, sempozyum çalışmalarına katılımla mesleki gelişim sağlanacaktır. 2. Aynı zamanda AB Eğitim Programlarından mesleki eğitime yönelik Da Vinci Projelerine katılım sağlanarak yurtdışı tecrübesi elde edilebileceği düşünülmektedir. 3. Bunlarla birlikte her öğretmenin seçkin bir lider, en iyi okuyan ve yazan olması gerçeğinden hareketle, örnek davranışları, camiide vaaz ve irşad çalışmaları, sürekli ve çeşitli eser okumaları, belki süreli yayınlarda yada radyo- televizyonda veya sosyal medyada fikirlerini ve düşüncelerini paylaşmaları mesleki gelişime katkıda bulunacaktır. 4. Bilgi, beceri, yetenek ve meslekte öğrenmek için gerekli koşullar olarak tanımlanabilen Meslekî Gelişim, bütün bunların bir araya gelmesiyle gerçekleşebilir. Dolayısıyla öğretmenin bu bilgi ve becerileri kazana bilmesi için sürekli kendisini yenilemeli geliştirmeli ve alanıyla ilgili yeni gelişmelerden haberdar olması gerekir. Bunların da istenen derecede gerçekleşe bilmesi için öğretmenlerin ekonomik durumunu iyileştirilmesi, alanıyla ilgili ulusal ve uluslara arası seminer ve kurslara katılımı sağlanmalı, üniversitelerle işbirliği içinde olmalı, akademik çalışmalar yapmalı, sürekli değişen dünya ile irtibat halinde olmalı görüşleri ifade edildi. 5. Seminer dönemlerinde illerde hizmet içi eğitim programları düzenlenmelidir. 6. Öğretmenlerin hizmet içi kurslarına katılmalarının olabilecek eksiklerin giderilmesinde faydalı olacağı ifade edilmiştir. Zümre öğretmenlerinin zaman zaman bir araya gelerek görüş alış-verişinde bulundukları dile getirilmiştir. 7. Öğretmenler cami, mihrap, minber ve kürsüden uzak kalmamalıdır. 7