ŞUBAT 2013 STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI
GÜNDEM 1. 5018 Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu na Genel Bakış 2. Bütçe Hazırlık ve Uygulama 3. Yatırım Hazırlama ve İzleme 2
KAMU MALİ YÖNETİMİN DÜZENLEDİĞİ ALANLAR Hesap verme Sorumluluğu Çok yıllı bütçe Mali saydamlık Analitik bütçe sınıflandırması Mali yönetimde görevli olanlar Bütçe hazırlama süreci Mali ve idari sorumluluk Orta Vadeli Mali Plan İç kontrol Orta Vadeli Program Ön mali kontrol İç denetim Stratejik planlama Dış denetim Performans Bütçeleme Taşınır mal yönetimi Performans Programı Taşınmaz mal yönetimi Devlet Harcama Belgeleri Kamu Zararları Ön Ödeme Ödeneklerin Kullanımı ve İzlenmesi Bütçe Uygulanması Yönetim Dönemi Hesabı Kamu Kaynaklarının Kullanım Esasları Harcama Yetkilisi Mali Raporlama Mali Hizmetler Birimi 3
655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname gereğince, Ulaştırma ve Haberleşme ile ilgili tüm hizmet ve birimler Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı bünyesinde toplanmıştır. Bakanlığımız; Merkez Teşkilatında 20 Hizmet birimi; taşrada ise 13 Bölge Müdürlüğü; 3 Denizdibi Tarama Baş Mühendisliği ve 70 Liman Başkanlığı olmak üzere 106 harcama biriminden oluşmaktadır. 4
"34.01.00.61" Bölge Müdürlükleri Bütçesinin "04.5.4.00" fonksiyonel kod altında Suyolu taşımacılığı işletme işleri ve hizmetleri adıyla Liman Başkanlıklarının bütçe işlemleri 02.11.2012 tarihinden itibaren Müsteşarlık Makamı Olur u ile Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. 5
Bütçe Hazırlama ve Uygulama 6
Bütçe Takvimi 5018 sayılı Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun 26.09.2011 tarihli ve 659 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameyle Bütçe Hazırlık süreci Eylül Ayının ilk haftası Orta Vadeli Program ın yayımlanması ile başlar, Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Bütçe Çağrısı, Bütçe Hazırlama Rehberi ve Orta Vadeli Mali Plan eki cetvelinde yer alan Kurum Tavan ödenekleri doğrultusunda kurum bütçe teklifi hazırlanarak Maliye Bakanlığı na gönderilir. Maliye Bakanlığı Uzmanı ile bütçe teklifinde yer alan ödeneklerin gerekçeleri görüşülür. 7
Bütçenin Hazırlanması Bütçe hazırlık teklifi aşamasında www.bumko.gov.tr adresinde yer alan e-bütçe sisteminden ulaşılabilecek olan Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Bütçe çağrısı ve Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan açıklamaların dikkatle okunması ve formların eksiksiz doldurulması, ödeneklerin ihtiyaçlar dahilinde dağıtılması ve Bakanlığımız Bütçe Teklifinin oluşturulması açısından çok önemlidir. 8
Bütçe Teklifleri hazırlanırken; Somut hizmet önceliklerinin dikkate alınması, Her bir liman başkanlığının yürütmekte olduğu hizmetleri gözden geçirmesi, ihtiyaç duyulmayan, öncelik taşımayan veya mükerrerlik arz eden hizmetler için ödenek teklif etmemesi, devamına ihtiyaç duyulan hizmetler için önceki yıl verileri de ortaya konularak rehberde belirtilen esaslar dahilinde ödenek teklif edilmesi, gerekmektedir. Aşağıda örnekleri verilen formların ise eksiksiz doldurulması önemlidir. 9
10
11
Aşağıda örneği yer alan gider bütçe fişi her bir ekonomik kod (4.düzey) için ayrı ayrı doldurulması, açıklama ve hesaplamalar başlığı altındaki boş alana harcama kaleminin gerekçesi ve hesaplamalarının yapılması gerekmektedir. 12
Bütçe hazırlık formları bildirilen tarihte Bölge Müdürlükleri altında yer alan Liman Başkanlıklarına ait 04.5.4.00 fonksiyonu bütçe teklifi konsolide edilmek üzere Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığına gönderilecektir. 13
Ödeneklerin Kullanılması Bilindiği üzere Kanunlaşan Bütçeler kurumların teklifleri de alınarak Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ayrıntılı harcama programları çerçevesinde 3 aylık sürelerle 4 dönemde serbest bırakılmaktadır. Bu çerçevede Liman Başkanlıklarının; * Üç aylık ödenek ihtiyaçlarını kapsayan "Ödenek İhtiyaç Formu"nu doldurarak Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığına göndermeleri, ilave ödenek taleplerini ise gerekçeleriyle birlikte Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı na iletmeleri gerekmektedir. Söz konusu gerekçeler serbest kalan ödeneklerin talepleri karşılamaması halinde sonraki döneme ait ödeneklerin serbest bırakılması için Maliye Bakanlığı na yapılacak taleplerde kullanılacaktır. 14
LİMAN BAŞKANLIKLARI 2013 YILI ÖDENEKLERİ TERTİP Açıklama BÜTÇE ÖDENEĞİ 34.01.00.61-04.5.4.00-1-01.1 Memurlar 28.897.300 34.01.00.61-04.5.4.00-1-01.2 Sözleşmeli Personel 1.321.800 34.01.00.61-04.5.4.00-1-02.1 Memurlar 4.922.800 34.01.00.61-04.5.4.00-1-02.2 Sözleşmeli Personel 247.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-03.2 Tüketime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları 1.309.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-03.3 Yolluklar 878.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-03.4 Görev Giderleri 23.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-03.5 Hizmet Alımları 655.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-03.6 Temsil ve Tanıtma Giderleri 15.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-03.7 Menkul Mal, Gayrimaddi Hak Alım, Bakım ve Onarım Giderleri TL 171.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-03.8 Gayrimenkul Mal Bakım ve Onarım Giderleri 156.000 34.01.00.61-04.5.4.00-1-05.3 Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yapılan Transferler 72.000 15
Harcama Süreci Merkez Dışı Birimlerde Harcama Yetkilisi: Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Sıra No: 1 ve 2) de özetle kendisine ödenek gönderme belgesi ile ödenek gönderilen merkez dışı birimlerin en üst yöneticilerinin harcama yetkilisi olacakları belirtilmiştir. Harcama Yetkililerinin Sorumluluğu (5018 Sayılı Kanun Madde 32): Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur. 16
Yukarıda yapılan tanımlamalar ve sorumluluklar doğrultusunda ödeneği Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından onaylanmayan ya da gönderilmeyen hiçbir mal veya hizmet alımının yapılamayacağı açıktır. 17
Harcama İşlemlerini gerçekleştirecek yeterli sayıda personelin bulunmaması durumunda; Harcama işlemlerini gerçekleştirecek yeterli sayıda personelin bulunmaması durumunda Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Sıra No:2) in 1/e bendinde "İdarelerin İlçe sınırları dahilinde bulunan birimlerinin harcama işlemlerini gerçekleştirecek yeterli sayıda personelinin bulunmaması nedeniyle harcama yetkililerinin belirlenmesinde ve harcama işlemlerinin yürütülmesinde güçlük bulunması hallerinde, söz konusu birimlerin harcama yetkililiği görevi kaymakam, il müdürü veya bölge müdürü tarafından yürütülebilir"liği ifade edilerek sorunun çözümüne yönelik yol göstermektedir. Yeterli personeli bulunmayan liman başkanlarının Başkanlığımıza başvurmaları halinde ilgili kaymakamın harcama yetkilisi olarak tayin edilebilmesi için üst yönetici onayı (Müsteşarlık Makamı Olur u) alınabilecektir. 18
Gerçekleştirme Görevlileri: Harcama talimatı üzerine, işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler. 5018 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinde, harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından ödeme emri belgesinin düzenlenmesi öngörülmüştür. 19
Gerçekleştirme Görevlileri: Harcama Yetkilileri yardımcıları veya hiyerarşik olarak kendisine en yakın üst kademe yöneticileri arasından bir veya daha fazla sayıda gerçekleştirme görevlisini ödeme emri belgesini düzenlemekle görevlendirirler. Gerçekleştirme görevlisi ödeme emri belgesini düzenler, kontrol eder ve imzalayarak harcama yetkilisine sunar. Bu gerçekleştirme görevlisi ödeme emri belgesine eklenmesi gereken belgelerin varlığını kontrol etmek ve ön mali kontrol yapmakla yükümlüdür. 20
Diğer Gerçekleştirme Görevlileri: Harcama sürecinde işlem yürüten her bir görevli gerçekleştirme görevlisi olarak tanımlanmıştır. Bunlar, işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması işlemlerini yürütenlerdir. Buna göre, onay belgesi ve ekleri ile şartname ve sözleşme tasarılarını hazırlayanlar, mali karar ve işlemleri belgelendirenler, mal ve hizmeti teslim alanlar, ihale komisyonu ile muayene ve kabul komisyonunda görev yapanlar gerçekleştirme görevlisi olacaklardır. Bunların personel mevzuatı açısından niteliklerinin, görevlendirilmelerine ve sorumlu tutulmalarına herhangi bir etkisi yoktur. 21
Gerçekleştirme Görevlilerinin Sorumluluğu Gerçekleştirme görevlileri 5018 Sayılı Kanun ile ilgili mevzuatı çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumlu tutulmuşlardır. Düzenledikleri belgelerden, yaptıkları işlemlerden ve süreç kontrolü kapsamında yapmaları gereken kontrolleri yerine getirmekten sorumludurlar. 22
Harcama Süreci Bütçe Kanunu (ödenekler) AHP (Ödeneklerin serbest bırakılması) Ödenek Gönderilmesi (taşra) Harcama Talimatı (Harcama Yetkilisi) Gerçekleştirme İşlemleri (Fiyat araştırması, ihale v.s.) Ödeme Emri Belgesinin Düzenlenmesi (Ön Mali Kontrol) Mali Hizmetler Biriminde Ön Mali Kontrol (öngörülmüş ise) Harcama Yetkilisinin Onayı Muhasebe Yetkilisince Ödeme Denetim 23
e-bütçe Kullanıcı Şifresi Liman Başkanlıklarının ödenek durum bilgisi, harcama durumu gibi işlemlerini takip edebilmek ve bütçe hazırlık aşamasında kullanılacak formalara ulaşabilmeleri için Başkanlığımızdan yazılı olarak e- bütçe kullanıcı şifresi istemeleri gerekmektedir. Şifre oluşturabilmek için Kullanıcı TC No : Kullanıcı Adı Soyadı : Kullanıcı Kodu : Kullanıcı elektronik posta adresi : Bilgileri belirtilmelidir. 24
Bütçe Kanunu E Cetveli- Parasal Limitler Aşağıda yer alan 2013 yılında yapılacak her bir alım için; a) Menkul mal alımlarında 19.000 Türk Lirasına, b) Gayrimaddi hak alımlarında 15.000 Türk Lirasına, c) Menkul malların bakım ve onarımlarında 19.000 Türk Lirasına, d) Gayrimenkullerin bakım ve onarımlarında 45.000 Türk Lirasına, kadar olan tutarlar (03) Mal ve Hizmet Alım Giderleri tertiplerinden ödenir. Ancak, (06) Sermaye Giderleri ne ilişkin olarak yukarıdaki limitlerin uygulanmasında toplam proje ödeneği esas alınır. Parasal Limitler her yıl bütçe hazırlama rehberinde yenilenir. Liman Başkanlıkları bütçe tekliflerini hazırlarken parasal limitleri aşan tekliflerini 06 Sermaye Giderleri nden yapmalıdırlar. 25
Yatırım Hazırlama ve İzleme 26
Yatırım Teklifi Hazırlama Süreci 5018 sayılı KAMU MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU nun 16. maddesi uyarınca; Kalkınma Bakanlığı tarafından yayınlanan Orta Vadeli Program ve orta vadeli programa uygun olarak Maliye Bakanlığınca yayınlanan Orta Vadeli Mali Plan doğrultusunda; Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan yatırım tekliflerini hazırlanırken uyulması gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir standartları, hesaplama yöntemlerini, bunlara ilişkin olarak kullanılacak cetvel ve tablo örneklerini ve diğer bilgileri içeren Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi nin ilgili kamu kuruluşlarına duyurulmasını müteakip yatırım teklifi hazırlama çalışmaları başlar. 27
Yatırım Teklifi Hazırlama Süreci Liman Başkanlıkları Bütçe Hazırlama Rehberinde yer alan parasal limitler de dikkate alınarak; bina bakım onarım, büro ve işyeri mefruşatı alımları, büro ve işyeri makine teçhizat alımları, hizmet binası yapım işleri gibi 06 Sermaye Giderleri harcama kalemin teklif edilecek ödeneklerde öncelikle Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi nde yer alan ilke ve esaslar doğrultusunda gerekli belgeler bütçe teklifine ve yatırım teklifine eklenecektir. 28
Yatırım Teklifi Hazırlama Süreci Yeni proje tekliflerinde ise rehberde yer alan kriterler uyarınca rehber ekinde yer alan proje teklif formlarından uygun olanlar doldurularak teklif yapılır. Bu sene yayınlanan rehber dikkate alındığında; maliyeti 5 Milyon TL ve üzerinde olanlar için Fizibilite Raporunun hazırlanması zorunludur, maliyeti 5 Milyon TL nin altında olanlar ile maliyetine bakılmazsızın, toplu ve yatırım programında tadat edilmemiş toplulaştırılmış projeler; ile adı ve/veya karakteristiği taşıt alımı, akaryakıt ve yağ alımı, restorasyon, lojman, eğitim tesisi, ikmal inşaatı, araştırma, arazi toplulaştırması, iskan,, deprem güçlendirme, afet hasarlarının telafisi şeklinde olan her türlü yeni yatırım projesi teklifleri için Fizibilite Raporu yerine geçmek üzere Proje Teklif Formu doldurulur, teknolojik araştırma sektöründe; yeni sunulacak araştırma destek programları için ise Araştırma Destek Programı Yapılabilirlik Raporu hazırlanır. 29
Yatırım Teklifi Hazırlama Süreci Bakanlığımızın Yatırım teklifinin Kalkınma Bakanlığına gönderilmesini müteakip, Kalkınma Bakanlığı sektör uzmanları ile yapılacak görüşmelerde sektör tavanlarının da beraber değerlendirilmesiyle yatırım tekliflerine son şekli verilerek teklif Bütçe Kanunu ile yasalaşır. Yılı Programının uygulanmasına dair esasların BKK ile Resmi Gazete de yayımlanması ve ekinde yılı yatırım programının yayımlanması ile tüm birimler ve projelere ait ödenekler kesinleşmiş olur. Yılı Yatırım Programında yer alan toplu ve toplulaştırılmış projelere ilişkin detay dağılımları ise Başkanlığımız aracılığı ile Sayın Bakanımızın Onayı ile birlikte Kalkınma Bakanlığına bildirilerek belirlenir. 30
Yatırım Programında Yapılacak Değişiklikler Yılı yatırım programında yapılması gereken değişiklikler (ek ödenek, projeler arası aktarma, programdan proje çıkarma veya ekleme, projenin parametrelerinde yapılacak diğer değişiklikler) Resmi Gazete de yayımlanan Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Karar da yer alan hükümler uyarınca; Sayın Bakanımızın, Kalkınma Bakanlığının, YPK nın veya Bakanlar Kurulunun onayı ile belirlenir. Her türlü değişiklik talebinde Ödenek tablolarının ve değişiklik gerekçesinin gelen talep içerisinde yer alması gerekir. Ayrıca yeni projeler ile büyük çaplı değişikliklerde (gerek maddi gerekse işin biçimini değiştiren) Fizibilite Etüdünün hazırlanması beklenir. 31
Fizibilite Etüdü Fizibilite Etütleri hazırlanırken Kalkınma Bakanlığının hazırladığı forma gerek şekil gerekse içerik olarak dikkat etmek hem yatırım teklifi sırasında hem de yıl içersindeki teklif ve değişikliklerde süreci hızlandıracaktır. Kalkınma Bakanlığı Fizibilite Etüdünde genel olarak aşağıdaki başlıklarda bilgi talep etmektedir. Yönetici Özeti Projenin Tanımı ve Kapsamı Projenin Arka Planı Projenin Gerekçesi Mal ve/veya Hizmetlerin Satış-Üretim programı Proje Yeri/Uygulama Alanı Teknik Analiz ve Tasarım Proje Girdileri Organizasyon Yapısı, Yönetim ve İnsan Kaynakları Proje Yönetimi ve Uygulama Programı İşletme Dönemi Gelir ve Giderleri Toplam Yatırım Tutarı ve Yıllara Dağılımı Projenin Finansmanı Proje Analizi Ekler (ÇED Raporu ve Diğer Destek Etütler ) Etüdü hazırlayan birim bu başlıklardan projeye uygun olanlarının tamamını doldurmalıdır. 32
Projelerin Takibi Tüm projelere dair harcama bilgileri ve ödenek değişikliği 3 er aylık dönemler halinde Kalkınma Bakanlığına bildirilmekte ve online olarak da harcama birimleri tarafından da Kalkınma Bakanlığının sistemine girilmektedir. Ayrıca tüm harcama birimleri her ayın başında önceki aya ilişkin yatırım harcamaları ve ödenek değişikliklerini Başkanlığımıza göndermekte ve bu bilgiler Sayın Bakanımız tarafından kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Yine Bakanlığımızda yürütülen Proje Takip Modülüne tüm bu işlemlerin anlık olarak işlenmesi gerekmekte ve sistem üzerinden Sayın Bakanımız bu bilgilere her an her yerden ulaşabilmektedir. Tüm bu süreçlerin sağlıklı işleyebilmesi için projeyi ve projenin herhangi bir parçasını yürüten tüm birimlerin bütün harcamaları ivedilikle projeyi yürüten birime göndermesi esastır. 33
KBS TAŞINIR MODÜLÜ KULLANIMI Bilindiği üzere; 2012 Yılında Liman Başkanlıklarının Taşınır Mal devirlerinin problemsiz bir şekilde Bakanlığımız e-ulaştırma portalı üzerinde bulunan Stok Yönetimi ve Taşınır Mallar Sistemine giriş işlemleri Başkanlığımız tarafından Liman Başkanlıklarına gidilerek gerçekleştirilmiş ve bağlı bulundukları Muhasebe/ Mal Müdürlüklerinden alınan Hesap detay raporları ile karşılaştırılarak olan uyumsuzluklar giderilmiştir. 2012 yıl sonu itibariyle Bakanlığımız Taşınır Mal Yönetim Hesabı kayıtları ile Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü taşınır kayıtları arasında mutabakat sağlanmıştır. Ancak; Maliye Bakanlığınca yönetilen Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi (KBS) üzerinde Taşınır Kayıt ve Yönetim Sistemi (TKYS) geliştirilerek hizmete sunulmuş ve Merkezi Yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin taşınır kayıt ve işlemlerinin 2013 Yılından itibaren bu sistem üzerinden yapılması zorunlu hale getirilmiştir. 34
Bu itibarla, Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü ile Bakanlığımız arasında sistemin kullanımına ilişkin Protokol imzalanmıştır. Bu nedenle; 2013 Yılında Bakanlığımız e-ulaştırma portalı üzerinde bulunan Stok Yönetimi ve Taşınır Mallar Sistemi kesinlikle kullanılmayacak olup, taşınırlara ilişkin bütün işlemler Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi (KBS) üzerinde kullanıma açılan Taşınır Kayıt ve Yönetim Sistemi (TKYS) üzerinden gerçekleştirilecektir. Sistemin kullanımına ilişkin 2012 yılında Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü yetkililerince Bakanlığımız Merkez ve Taşra Teşkilatı harcama birimlerindeki Taşınır Kayıt Kontrol Yetkililerine Ankara da 1 günlük eğitim verilmiştir. 35
Bu bağlamda; 2013 yılında Taşınır kayıtları ile ilgili olarak: 1- Bakanlığımız Merkez ve Taşra Teşkilatı Birimlerimiz bağlı bulundukları Muhasebe veya Mal Müdürlüklerinden sisteme giriş yapabilmek için kullanıcı şifresi alacaklardır. 2- Bakanlığımız e-ulaştırma portalı üzerinde bulunan Stok Yönetimi ve Taşınır Mallar Sisteminde 2012 Yılı sonu itibariyle mevcut taşınırlar Harcama Birimi Taşınır Malzeme Listesi olarak Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığımız tarafından birim fiyatlarını da içerecek şekilde düzenlenip Merkez/Taşra birimlerimizin Taşınır Kayıt Kontrol Yetkililerinin e-mail adreslerine gönderilecektir. 3- Taşınır Kayıt Kontrol Yetkilileri bu cetvellerde yer alan malzemeleri tek tek birim fiyatları ile Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemi (KBS) üzerinde kullanıma açılan Taşınır Kayıt ve Yönetim Sistemi (TKYS) Envanter Girişi menüsü kullanılarak girişler yapılacak ve onaylama işlemi yapılmadan onaysız TİF (Taşınır İşlem Fişi) dökümü alınarak Muhasebe veya Mal Müdürlükleri ile mutabakat sağlanacaktır. 36
Mutabakat sağlanmadan kesinlikle onaylama işlemi yapılmayacaktır. 4- Envanter Menüsünden yapılan TİF girişleri muhasebe birimine gönderilmeyecektir. 5-2013 Yılında taşınırlardan yapılacak terkin ve hurdaya ayırma işlemlerinde parasal sınırların aşılması durumunda Üst Yöneticinin imzasına sunulacak belgeler Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığına gönderilecektir. Çalışmalarınızda başarılar dilerim. 37
TEŞEKKÜRLER.. 38