SANAYİ KENTİNİN SORUNLARI KARŞISINDA FARKLI TAVIRLAR 1. PATERNALİSTLER 2. OTORİTENİN TEKNİSYENLERİ; TEKNOKRATLAR; KONFORMİSTLER 3. HÜMANİSTLER 4. SOSYALİSTLER 5. ÜTOPYACILAR
EKONOMİK KRİZLER * KENTSEL DÖNÜŞÜMLER * ANITSAL ŞEHİRCİLİK ve DÜNYA FUARLARI DÖNEMİ
OTORİTENİN TEKNİSYENLERİ; TEKNOKRATLAR; KOMFORMİSTLER Kentin altyapısı düzeltiliyor. Kentte erişilebilirlik (ulaşım) güçlendiriliyor Fiziksel mekan, daha güvenli bir kent yaratmak üzere düzenleniyor. Mühendislik projeleri
OTORİTENİN TEKNİSYENLERİ; TEKNOKRATLAR; KOMFORMİSTLER Kent, ekonomik başarının ve sistemin vitrini olarak görülüyor. Tasarıma önem veriliyor; kentin etkileyici ve güzel olması için çalışmalar yapılıyor Ecole des Beaux Arts Güzel Sanatlar Okulu Yaklaşımı (Paris) City Beautiful Movement Güzel Kent Hareketi Mühendislik ve mimarlık projeleri
The City Beautiful Movement GÜZEL KENT HAREKETİ TEMEL DÜŞÜNCE-1: Fiziksel mekan toplumsal ilişkileri, bireysel ve toplumsal davranışları etkiler; hatta, belirler. TEMEL DÜŞÜNCE-2: Kentlerde yaşanan toplumsal sorunlar, kente göçle gelenlerin, sanayi işçilerinin kentlileşememesinden kaynaklanmaktadır. Bu insanların düzenin normlarını öğrenememesinden kaynaklanmaktadır.
The City Beautiful Movement GÜZEL KENT HAREKETİ O HALDE, 1. Kent mekanı düzenlenir, güzelleştirilirse altkentlere kaçmış olan üst-orta sınıflar alış-veriş, kültür ve eğlence için kent merkezine dönerler. 2. Güzel ahlak ve vatandaşlık erdemleri güzel, temiz, düzenli mekanlarda öğrenilir. 3. Güzel mekanlar insanlarda daha düzgün, çevreye-düzene saygılı davranma isteği yaratır. İnsanlar, zamanla, bu mekanların standardına uygun davranmayı öğrenirler.
The City Beautiful Movement GÜZEL KENT HAREKETİ 4. Fiziksel mekanda yapılacak reform, toplumun diğer alanlarındaki kentleşme (burjuvalaşma) reformlarını tamamlayacaktır. 5. Güzel ve düzgün bir kentte, toplumsal normlardan sapanların görülmesi ve denetlenmesi daha kolay olur.
The City Beautiful Movement GÜZEL KENT HAREKETİ 6. Düzenli bir kent devletin meşru gücünü gösterir; pekiştirir. 7. Kent mekanı sistemin aynasıdır; vitrinidir. 8. Kentte yaratılan güzel mekanların çekiciliği ekonomiyi canlandırır. Alış-veriş merkezleri; fuarlar
GÜZEL KENT AKIMI The City Beautiful Movement Bu yaklaşımın kaynağı, Paris de Haussman planı ile kenti biçimlendiren Güzel Sanatlar Okulu (Ecole des Beaux Arts) anlayışı. Bu yaklaşımın ve Haussman etkisinin önemli bir örneği Chicago Burnham planı.
GÜZEL KENT HAREKETİ Paris de kentsel dönüşüm Uygulamalar
Paris de bir dönüşüm öyküsü Hausmann operasyonları Baron Hausmann
paris_before.hausmann_map
paris_hausmann_1876_construction-plan
Paris_ Hausman yıkımları
Gustave-Caillebotte_sokak
Ludgate Station. Illustrated Times, vi (1865), The Grand Hotel, 1880.
TEKNOLOJİNİN VE ERKİN KENTTEKİ AYAK İZLERİ FUARLAR, ANITLAR, SİMGELER
The Great Exhibition London 1851 Crystal Palace, 1851
Büyük Fuar ın etkisi. Manchester in tüm nüfusu Londra daki fuarda!
Yapı ve çevresindeki açık alan, 1898-1914 arasında, dünyanın ilk tema parkı olarak kullanılıyor. Alanda eğitici ve eğlendirici etkinlikler; kriket ve futbol maçları; ve bir rollercoaster yer alıyor. Crystal Palace 1851
Crystal Palace, 1851 Kristal Saray, Camille PISSARO, 1871
Dünya Fuarı_NewYork 1853 FUAR VE PAZARLAMA OTİS ASANSÖRLERİNİN FUAR TANITIMI Otis adındaki adam fuarda gösteri yapıyor: İçine girdiği kafesi halatlarla yüksek bir noktaya çıkarttırıyor. Sonra halatları kestiriyor. İzleyenler korkuyla nefesini tutuyor; ama, Otis düşmüyor. 1889 yılında Otis, 300 m.lik Eyfel Kulesi ne asansör yerleştiriyor.
Dünya Fuarı_NewYork 1853 Dünya Fuarı_Dublin_1855 Dünya Fuarı_Londra_1862 Dünya Fuarı_Philadelphia_1876 Tarihte ilk kez, Philadelphia fuarında, bir kadın pavyonu yer aldı.
Kentin markalaşması Kentin pazarlanması city branding city marketing
The Ferris Wheel Chicago_1893 Dünya Fuarı, Paris, 1900_ Büyük Tekerlek Viyana, Prater Eğlence Parkı, 1897
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 17. VE 18. YY.DA KENTSEL DEĞİŞME: GALATA bir ticari merkez ve alt sınıf konut alanı oldu. Zeynep Çelik, 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti. Değişen İstanbul, İst.: Yurt Yay.,1996
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 Avrupa mimarisindeki modaların benimsenmesi yönünde ilk adımlar. 1728_ Osm.Devleti Paris e ilk elçisini gönderdi (Yirmisekiz Mehmet Çelebi) Elçiye kaleleri, fabrikaları ve Fransız medeniyetinin mahsullerini ziyaret edip Osmanlı mülkünde yararı olabilecek şeyleri tespit etmesi görevi verildi. OSMANLI BAROKU: Bir çok yabancı sanatçı ve mimar İstanbul a davet edildi; Avrupa tarzında saray ve bahçelerin inşasına girişildi. 1730 ların ayaklanmalarında bu yapıların tümü yok edildi. Zeynep Çelik, 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti. Değişen İstanbul, İst.: Yurt Yay.,1996
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 Ama, OSMANLI BAROKU denilen tarz devam etti: Nuruosmaniye Camii (1775) Laleli Camii (1763) Zeynep Çelik, 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti. Değişen İstanbul, İst.: Yurt Yay.,1996
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 17. VE 18. YY.DA KENTSEL DEĞİŞME: PERA, Avrupalı zenginlerin, diplomatların, Osmanlı tebaası zengin Hıristiyan ve Yahudilerin üst sınıf konut alanı olarak gelişti. Zeynep Çelik, 19. Yüzyılda Osmanlı Başkenti. Değişen İstanbul, İst.: Yurt Yay.,1996 İstiklal Caddesi
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 1838 Ticaret Antlaşması - 1839 Tanzimat Fermanı Kapitalist dünya ekonomisine eklemlenme Yarı-sömürge olma süreci Toplumsal ve ekonomik kalkınma çabaları _reformlar = (kuralcı) toplumsal kurumların yeniden yapılanması; yeni (işlemci) kurumların kurulması
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 FRANSA Pamuk ipliği ithalatına gümrük vergisi koydu Osm. İmp. nun başlıca ihracat malı MAMUL KUMAŞ 19.yy ın ilk yarısında Osmanlı imalat sanayii çok ciddi bir rekabetle karşılaştı. İNGİLTERE İplik eğirme makinası bulundu EKONOMİK DÜZEN _sanayileşme TOPLUMSAL KURUMSAL DÜZEN _vergi Osm. İmp. nun başlıca ihracat ürünü HAM PAMUK oldu TEKNOLOJİ & BİLİM
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 Dönemin Avusturya konsolosu: 1838 Antlaşması Osmanlı sanayiine düşmandır. Avrupa mallarına Osm. Topraklarında tanınan imtiyazlarla yerli sanayi hızla kötüledi. 1840 larda devlet bir dizi imalathane kurdu. İstanbul un batısında, Teodosius surlarının hemen dışında bir SANAYİ BÖLGESİ oluştu.
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 ZEYTİNBURNU_dökümhane: top, kılıç, demir boru vb. BAKIRKÖY_ tersane: buharlı gemiler dokuma fabrikası dökümhane buharlı makine atelyesi K.ÇEKMECE_ baruthane Ayrıca, çeşitli yerlerde_ şeker, cam, porselen, çini, metal, kağıt, kimyevi maddeler, kauçuk sanayileri Bu sanayi kuruluşlarına tüm makinalar ve tüm nitelikli işçiler Avrupa dan getirildi. Osmanlı sanayisi Batı nın uzmanlık ve teknolojisine tümüyle bağımlı hale geldi.
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 Avrupa etkisi Osmanlı tanıtım projelerinde de görülüyordu: Günün modası FUAR düzenlemekti. 1863 _ At Meydanı nda tarz-ı cedid üzre yapılan bir binada uluslar arası bir sergi açıldı. Bina 1865 de yıktırıldı. 1893 _ Abdülhamit memleketin refah ve saadetini arttırmak üzere ikinci sanayi sergisini düzenledi. Sergi binasının Şişli de yapılması tasarlandı. Ama bu proje gerçekleşmedi.
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 Osmanlı nın uluslar arası arenada yarışma çabası ülke dışında da görülüyor. 1893 _ Chicago daki Kolomb Dünya Fuarı nda Osmanlı sanayi ürünleri sergilendi; ayrıca, ürünler Avrupa daki çeşitli fuarlara da gönderildi. Gerçekte, ortada uluslar arası rekabete girecek bir ulusal sanayi yoktu. Ekonomi tümüyle dışarı bağımlıydı.
Aynalı Pasaj ISTANBUL PASAJLARI Passage Oriental (Şark Aynalı Pasajı) 1840 Çiçek Pasajı (Cité de Pera) Hazzopulo (Hacopulo) Pasajı 1871 Atlas Pasajı 1877 Halep Pasajı 1885 Aznavur Pasajı 1893 Suriye Pasajı 1908 Avrupa Pasajı (Aynalı Pasaj)
ISTANBUL MARKİZ PASTANESİ
ISTANBUL, PERA PALAS
ISTANBUL, PERA PALAS
ISTANBUL, PERA PALAS
OSMANLI KE NTLERİ ÇAĞDAŞ UYGARLIĞIN PEŞİNDE 1838-1908 19.yy _ Anadolu Batı Avrupa daki sanayi gelişmesine eklemleniyor. Sanayi için asal olan kaynakların Anadolu dan Batı ya aktarılabilmesi için liman kentleri (İstanbul ve İzmir) ile bu kentlerin art alanları (hinterland) demir yolları ile bağlanıyor. Demiryolları ile Avrupa nın sanayisine ve ekonomik sistemine bağlanan Batı Anadolu kentleri gelişiyor; varlığı geleneksel üretim biçimleri/türlerine dayanan Anadolu kentleri geriliyor. Dünya sistemine eklemlemlenen kentler büyüyor. Dünya sistemi dışında kalan geleneksel kentler geriliyor
LEVANT Doğu daki Batılılar Uluslar arası bankacılıkta etnik azınlık kümeleri: Osmanlı da Rum bankacılar 1840-1881 (I.P.Minoglou, Financial History Review, 2002, 9(2), 125-142.
İZMİR 1839
İZMİR, Alsancak - Pasaport The Murats of Bornova. c1905 Eski Fransız rıhtımı ve gümrük binası İZMİR, Alsancak - Atatürk Müzesi
Bornova Baltazzi Forbes De Jong Pandespania Rees E. BALTAZZI 1823-1863. Whittall
LEVANTEN İSTANBUL_ PERA
LEVANTEN İSTANBUL_ PERA
Giovanni Scognamillo Giovanni Scognamillo, levanten yazar, sinema tarihçisi, araştırmacı, eleştirmen, çevirmen, eğitmen. İstanbullu Rum bir anne ile yine İstanbul doğumlu İtalyan babanın tek çocuğu olarak 25 Nisan 1929'da İstanbul'da doğdu. Levanten tarzı bir yaşam: Giuseppe Donizetti Osmanlı sarayında Donizetti Paşa (1788, İtalya; 1856, İstanbul)
İstanbul da bir Levanten aile. source: www.levantine.plus.com