ÜNİVERSİTEYE GİTMEK İSTEYEN Bir İşitme Egelli (FİTYE) LİSE öğrencisi Nelere Dikkat etmeli, Neler yapmalı ve Neler yapmamalı? Türk İşaret Dilinde izlemek için tıklayınız. Üniversiteye gitmek isteyen siz lise öğrencileri öncelikle şunu bilmeniz gerekir, ülkemizde ne yazık ki çok az sayıda konuşmak yerine işaret dilini kullanan işitme engelli genç yükseköğrenime gidebilmektedir. Her 1000 FİTYE de sadece 5 i yükseköğrenim mezunudur; halbuki, örneğin görme engelliler alanında üniversite mezunu oranı % 2 den fazladır. Bunun başlıca iki neden vardır: i) ülkemizdeki üniversiteye giriş sistemi; ii) sizin okuduklarınız anlamadaki yetersizliğiniz ve sınıflarınızda işaret dili tercümanı bulunmaması. Maalesef üniversiteye girişteki mevcut seçme sınavları uygulaması, sizler için büyük bir dezavantaj olmaktadır. Bu nedenle sizler, aileleriniz, öğretmenleriniz ve bizler, hep birlikte ilgili kurum ve kuruluşlar üzerinde baskı uygulayarak ülkemizdeki üniversiteye giriş sistemini değiştirilmesini talep etmeliyiz. Bu konudaki önerilerimiz ektedir; uzmanlık gerektiren bir konu olması nedeniyle bu sorunun ilgililerce ayrıca ele alınması gerekir. Bu olana kadar da, var olan sistemden azami derecede faydalanacak bazı uygulamaların yapılması ve sizlerin de yoğun çabasıyla, yukarıda belirttiğimiz oranları birkaç yıl içinde iki katına çıkartmamız mümkündür. Bugünkü uygulamaya göre, bir lise öğrencisinin üniversite eğitimine geçmesi birkaç şekilde mümkündür: 1) Var olan seçme sınavlarında iyi puan almak ve doğru bir tercih sıralaması yaparak bir yükseköğrenim programına yerleşmek; 2) Okul birincisi olarak doğrudan yerleştirme. Doğal olarak bu avantajdan her okulda ancak bir kişi yerleşebilecektir. Yine de bu kişi niye ben olmayayım diye düşünün ve çaba gösterin. 3) Meslek liselerinden alan okullarına doğrudan geçiş hakkınız vardır. Bunu detaylı öğrenin ve kullanın 4) İşitme Engelliler Spor Federasyonu nun milli sporcu kontenjanından spor bölümlerine geçiş: Bu husus pek çok işitme engellinin ve ailesinin az bildiği bir husustur. Yaptığımız anket çalışmalarına verdiğiniz cevaplarda en önemli ilgi alanlarınızdan birisini spor oluştururken, meslek seçiminde spora az yer verdiğiniz görülmektedir; bu konuda yeterli bilgi sahibi
olmalısınız. Spor özellikle engelliler alanında spor; ülkemizde hem akademik hem de sahada iş bulma anlamında önü son derece açık bir alandır; antrenörlük ve öğretmenlik olanaklarının olması ve ülkemizde engellilere yönelik spor uygulamalarının halen çok yeni olması, spor yüksekokullarından mezunlara önemli oranda iş olanağı sağlayacaktır. Neler yapmalı, neler yapmamalısınız? 1. İşaret dilinde sunulan veya sizin anlayacağınız şekilde yazılmış kaynakları aramalısınız. Bunun için başta www.iegm.org.tr olmak üzere, internet üzerinden ulaşabildiğiniz işitme engelliler derneklerini ve okullarının sayfalarını takip ediniz. Meslek eğitimi alanında çalışıyorsanız, www.spreadthesign.com adresini inceleyiniz ve sık sık bu sayfadaki bilgileri gözden geçiriniz. Meslek eğitimi alanında size faydalı olacak kaynaklar içermektedir. 2. Aile fertlerinizden birisinin size günlük ders çalıştırmasını isteyiniz. 3. Derslerde işaret dili tercümanı bulundurulmasını isteyiniz. 4. Öğretmeninizden düzenli ders notlarını alınız; ya da bir arkadaşınızın size bu konuda yardım etmesini sağlasın. Bunun için en iyi yöntemlerden birisi, dersteki konuşmaları dijital ortama kaydetmektir. Sınıflarınızda okul idaresiyle görüşerek ve öğretmeninizin izniyle, onun idare edeceği bir ses kayıt sistemi kurunuz. Her akşam eve giderken bu ses kaydını yanınızda götürünüz. 5. Eğer sınıftaki konuşmaları kaydederek eve getirebiliyorsanız, bunu derslerinize yardım eden kişi ile birlikte dinleyiniz. Size işaret dilinde dersi anlatsın. Basit olarak yazsın. Daha sonra ders notlarınızı ve kitaplarınızı okuyarak, her bir konuyu tek tek anlamaya çalışınız. 6. Genel kültür alanınızdaki eksikleri kapatacak çalışmalar yapınız. Kelimelerin anlamlarını ve kavramsal karşılıklarını öğreniniz. Bilmediğiniz kavram veya bilgi ile karşılaştığınızda bunu not ediniz ve sonra mutlaka tek tek bulup öğrenmeye çalışınız. Öğrenince de anladığınızı kendi yazınızla mutlaka defterinize yazınız. Unutmayınız ki size anlatılan her derste, mutlaka genel kültür konuları geçecektir. Siz bunu bilmiyorsanız, derste anlatılmak istenen bilgiyi de kaçırmış olacaksınız; ya da daha az anlayacaksınız. 7. Boş vakitlerinizde aile üyelerinizin size bir kitabı anlatmasını isteyiniz. Bu kitap her konuda olabilir. Özellikle konuşabilen çocukların okuduğu masallar, hikâyeler, tarih kitapları, romanlar, gazetelerdeki haberler ya da spor yazıları olabilir. İlginizi ne çekiyorsa, onlara öncelik veriniz; ama bilmediğiniz kavram ve bilgileri öğrenmek hedefiniz olsun. 8. Derslerinizi, okuduğunuz ve öğrendiğiniz yeni şeyleri sık sık arkadaşlarınızla tartışınız; birbirinize anlatınız. Eğer bir konuyu dersi - kitabı, işaret dilinde anlatabilir ve bu şekilde anlatan birisini dinleyebilir hale gelirseniz o konuyu anlamanız ve hatırlamanız daha kolay olacaktır.*
9. Spor yapmayı seviyorsanız, yaptığınız spor ile ilgili yazıları özellikle okuyunuz; o spor hakkında çok şey öğrenmeye bakınız. Kurallarını öğreniniz, tarihini öğreniniz, ülkemizde ve dünyadaki başarılı sporcuları öğreniniz. Ve arkadaşlarınıza anlatınız. Birlikte spor yaptığınız arkadaşlarınızla bu konuları mutlaka tartışınız. Spor sizi her yönden geliştirecek çok faydalı bir şeydir.* 10. Eğer vakit ayırıp da, işaret dilinde rahatça tartışabilir hale geldiğiniz her konunun videosunu çekerseniz çok iyi olur. Hem siz istediğinizde tekrar dinlersiniz. Hem de başka arkadaşlarınızla paylaşırsınız (Hazırlayacağınız bu kaynakları İşitme Engelliler Gelişim Merkezi nin web sayfalarından yayınlamaya hazırız. Sizlerin yardımıyla web üzerinde her bir üniversite-yüksekokul ve ders için ayrı ayrı işaret dilinde kaynaklar hazırlamak bundan sonraki amacımızdır.)* 11. Üniversite sınav sorularını işaret dili bilen birisinin yardımıyla çözünüz. Önce soru teknikleri üzerine çalışınız. İEGM size yakında bu konuda yardımcı olacak bir dizi çalışma yapacaktır; bizi takip ediniz. 12. Meraklı ve sosyal olunuz. İnsanlardan çekinmeyiniz. İşaret dilini toplum içinde kullanmaktan çekinmeyiniz. Size bu konuda tepki gösterenlerden şikâyetçi olunuz. Bu yasal hakkınızdır ve aynen yürümenizin engellenmesi gibi bir suçtur. Size işaret dildi kullanmayın diyen suç işlemiştir. 13. İşitme duyunuzun olmaması, size beyninizde başka yetenekler kazandırmıştır; görsel algınız daha gelişmiştir. Üç boyutlu algınız daha hızlıdır. Gördüklerinizi hatırlama başarınız daha fazladır. İnsanların vücut dillerini okuma yeteneğiniz vardır. Bunları kullanınız. Özellikle spor dalı ve meslek seçerken bunu hatırlayınız. 14. Okulda öğretmenlerinizden üniversite ve üniversite sınavı hakkında bilgi isteyiniz. Rehberlik bölümünün size bu konuda aydınlatıcı bilgi vermesini sağlayınız. 15. Uygulama derslerinden hariç tutulmayı kabul etmeyiniz; hiçbir dersten hariç ya da muaf tutulmayı kabul etmeyiniz. Hiçbir dersten size sınav yapılmadan geçer not verilmesini kabul etmeyiniz. Öğretmenleriniz çağdaş yöntemler kullanarak her dersi size anlatabilir ve sizi uygun şekilde sınav yapabilirler. 16. Her gün çok ders çalışınız. Çünkü konuşan öğrencilere göre daha çok şeye ihtiyacınız var. Ders çalışmadığınız saatlerde de sevdiğiniz bir konuda yeni bir şeyler öğrenmeye çalışınız. Ya da arkadaşlarınızla buluştuğunuzda bildiklerinizi, öğrendiklerinizi onlarla paylaşınız.* 17. Uygulama derslerinde kullanılan cihazları tek tek öğreniniz. Özellikle tehlikeli olanları, hangi durumlarda zarar verebileceğinizi zarar görebileceğinizi öğreniniz. Öğretmeninizin bunları anlatmak için size özel bir zaman ayırsın; bu sırada (eğer okulda yoksa) mutlaka bir işaret dili tercümanı arkadaşınızı çağırınız (derneğimiz size yardım etmeye hazırdır).
18. Bulunduğunuz okul veya yurtta, tehlike halinde neler yapacağınızı öğreniniz; deprem, yangın vb durumlarda hangi kapı ve yolları kullanacağınızı öğreniniz. Bulunduğunuz binalarda acil durumlar için görsel uyarı ışık veya yazıları olmasını isteyiniz. 19. Bulunduğunuz okul ve yurtta, sizi gün içinde bilgilendirecek bir pano veya dev ekran olmasını isteyiniz. Ders başlangıç ve bitişini, duyuruları ve hatta öğle yemeğinin bile panodan yayınlanmasını isteyiniz. Bu panolara sık sık bakınız. 20. Ödevlerinizin size yazılı bildirilmesini isteyiniz; ödevleriniz için size daha fazladan zaman tanınmasını isteyiniz. Ödevlerinizi mutlaka hazırlayıp veriniz. Ödevlerinizi vermeden işaret dilinde arkadaşlarınıza mutlaka anlatınız; eğer mümkünse bir video kaydedip saklayınız. Sık sık seyrediniz ve fırsat buldukça arkadaşlarınıza tekrar tekrar anlatınız (Hazırlayacağınız bu kaynakları İşitme Engelliler Gelişim Merkezi nin web sayfalarından yayınlamaya hazırız. Sizlerin yardımıyla web üzerinde her bir üniversite-yüksekokul ve ders için ayrı ayrı işaret dilinde kaynaklar hazırlamak bundan sonraki amacımızdır.)* 21. Velileriniz, okul aile birliği toplantılarına mutlaka katılsın; okul idaresi veya öğretmen çağırdığında mutlaka gitsin. Eğer anne ve babanız, konuşamayan bir işitme engelliyse ya yanınızda tercüman bulundurunuz; ya da okul idaresi tercüman sağlasın. * Hem dersleri hem de okuduklarınızı, öğrendiklerinizi ve edindiğiniz tecrübelerinizi diğer işitme engelli arkadaşlarınızla paylaşınız. Onlara bunları anlatınız ve onların da yorum ve katkıda bulunmasını isteyiniz. Konuyu işaret dilinde rahatça tartışabiliyor hale geldikten sonra, bir video ya kaydederek sizden sonra aynı alanda çalışacak işitme engelliler için kaynak oluşturunuz. (Hazırlayacağınız bu kaynakları İşitme Engelliler Gelişim Merkezi nin web sayfalarından yayınlamaya hazırız. Sizlerin yardımıyla web üzerinde her bir üniversiteyüksekokul ve ders için ayrı ayrı işaret dilinde kaynaklar hazırlamak bundan sonraki amacımızdır.) Sizler şimdi yükseköğrenime gitme olanağına kavuşan işitme engelliler olarak, sizden sonra aynı okula ve aynı yurda gelecek öğrencilerin daha az sorunla karşılaşması için kalıcı ürünler oluşturmanız faydalı olacaktır. Ayrıca bu çalışmalar sırasında konuyu kendi dilinizde tekrar ve tekrar anlatacağınız için daha iyi anlayacak, özümseyecek ve tamamen kendi malınız yapacaksınız. Dil bir konuyu anlamak için sadece bir araç değil, aynı zamanda onu kafanıza yerleştirirken (yani tam anlamıyla öğrenir hatta ezberlerken) de kullandığınız bilgi saklama/depolama yoludur. Sizin gibi işaret dili kullanan ve konuşamayan pek çok işitme engellinin beyni bilgiyi işaret dilinde daha iyi anlıyor ve depoluyor olabilir; bu gayet doğal bir durumdur (bu aynen bir bilgisayara onunla uyumlu bir program kullanarak veriyi tam aktarmak gibi bir durumdur; her ne kadar insan beyni her bilgisayardan daha gelişmiş olsa da, yine de temel kural değişmez, en iyi anladığınız ve iletişim kurduğunuz yol, en iyi öğrenme yoludur).
- Derslerde dersi size tercüme edecek bir Türk İşaret Dili Tercümanı (İDİT) isteyiniz. - Bugünkü sisteme göre işitme engelli olduğunuz için 10-30 puan arasında değiştiği ifade edilen bir puan avantajınız söz konusudur. Ancak, asıl talep edilmesi gereken bu değildir. Asıl olması gereken size uygun soruların sorulması ve sınavında size uygun şekilde yapılmasıdır. Bu şekilde hakkaniyet ile sınav başarınız belirlenmiş olur. - Yine bugünkü sisteme göre sınavda 30 dakika kadar fazla süre kullanma hakkınız vardır. Ama bu yeterli değildir. Sizin için sınav süresi, en az mevcut sınav süresinin yarısı kadar daha fazla olmalıdır. - Şu anki sitemde görme engellilere uygulanan okuyucu yardımı benzeri bir uygulama işitme engelliler için yoktur. Sınavda işaret dili tercümanı bulundurulması ya da her sorunun işaret dili sunumuna ulaşabileceğiniz bir sınav sistemi ve salonu gerekir. - Sizin sınavınız yukarıdaki şartlar sağlanarak, diğer öğrencilerden ayrı yapılmalıdır.