HEMODİYALİZ ( Fizyolojisi, tekniği ve yöntemleri ) Prof. Dr. Mehmet Rıza Altıparmak İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı 20. 11.2014
Böbrekler Retroperitoneal bölgede 120-150 gr İdrar oluşumu
Böbreğin işlevleri 1- Metabolik artık ürünlerin ( üremik toksinlerin ) atılımı 2- Su ve elektrolit dengesinin sağlanması 3- Asit - baz dengesinin sağlanması 4- Hormon üretimi ve metabolizmasına katkı ( eritropoetin, D vitamini ) 5- Kan basıncının hormonal düzenlenmesi 6- Peptit hormonların yıkımı ( insülin, büyüme hormonu, parathormon ) 7- İlaçlar, toksinler ve metabolitlerin detoksifikasyonu ve atılımı
Böbrek yetmezliği 1- Kronik böbrek yetmezliği ( geri dönüşümsüz / kalıcı ) 2- Akut böbrek yetmezliği ( geri dönüşümlü / geçici )
Böbrek yetmezliğinde yerine koyma tedavileri 1- Böbrek nakli - canlıdan - kadavradan 2- Diyaliz - hemodiyaliz - periton diyalizi
Hemodiyaliz prensipleri 1- Diffüzyon: solüt molekülleri ( toksinler ) 2- Ultrafiltrasyon: su molekülleri 3- Konveksiyon: solüt molekülleri
1- Difüzyon - su ve içinde moleküler - yarı geçirgen bir membran - konsantrasyon farkı - uygun molekül büyüklüğü Klasik ( aralıklı ) hemodiyaliz
Difüzyon
Difüzyon
2- Ultrafiltrasyon - hidrostatik basınç farkı - yarı geçirgen bir membran - yüksek basınçtan düşük basınca doğru su geçişi
3- Konveksiyon - su ve içinde moleküler - yarı geçirgen bir membran - hidrostatik basınç farkı - ultrafiltrasyon sırasında suyun içinde eriyik halde bulunan moleküllerin geçişi Sürekli renal replasman tedavisi
Hemodiyaliz 1- Damar erişim yolu - damar - kateter 2- Diyalizör / hemodiyaliz membranı 3- Diyaliz suyu / diyalizat 4- Antikoagülasyon 5- Hemodiyaliz makinası - kan akımı - diyalizat oluşturma ve akımı - güvenlik sistemi
1- Damar erişim yolu ( Arter ile ven arasında yol oluşturularak )
Damar erişim yolu ( Arter ile ven arasında yol oluşturularak )
Damar erişim yolu ( Arter ile ven arasında yol oluşturularak )
Damar erişim yolu ( Kateter ile )
Damar erişim yolu ( Kateter ile )
Damar erişim yolu ( Kateter ile )
2- Diyalizör / hemodiyaliz membranı - Diyalizör ; diyaliz mebranının içi boş liflerini içeren sert poliüretan bir kılıftır. - içini dolduran hacim : 150 ml - yüzey alanı : 0.5-2.1 m 2 - sterilizasyon : gama ışınlama, etilen oksit, buhar
Diyalizör
Diyalizör
Hemodiyaliz membranı yapısı : - selüloz - modifiye selüloz - sentetik ( polisulfon, poliakrilnitril, poliamid, polikarbonat, polimetilmetakrillat )
Hemodiyaliz membranı
Hemodiyaliz membran yapısı
Hatırlatma! 1 mm : 10-3 m 1 µm : 10-6 m 1 nm : 10-9 m 1 A 0 : 10-10 m
Difüzyon / hemodiyaliz membranı - membran porları : 40-60 A 0 ( 4-6 nm )
Diyaliz membranı
Hemodiyaliz membran geçirgenliği
3- Diyaliz suyu / diyalizat - Her bir hemodiyaliz seansında : 120 L su ( 500 ml / dak x 240 )
Diyaliz suyu / diyalizat - suyun arıtma işlem aşamaları: - mikrofiltreler ; partiküller - aktif karbon ; kloramin, organik kirleticiler, klor - daha küçük mikrofiltreler ; < 1 µm - su yumuşatıcıları ; Ca, Mg, Fe, Mn - ters ozmoz ; deiyonizasyon - ultraviyole
18 Haziran 2010 Resmî Gazete Sayı : 27615 YÖNETMELİK Sağlık Bakanlığından: DİYALİZ MERKEZLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; akut ve kronik böbrek yetmezliği bulunan hastaların tedavilerini diyaliz yoluyla devam ettirmede, böbrek nakline hazırlanmalarında ve gerekli diğer tıbbî durumlarda diyaliz yöntemlerini uygulayacak merkezlerin, planlamalarına, açılmalarına, faaliyetlerine, denetlenmelerine, merkezde ve merkezin denetiminde görev alacak sağlık personelinin eğitimi ve sertifikalandırılmasına ilişkin esas ve usûlleri belirlemektir.
Atıkların imhası MADDE 30 (1) Kullanılan diyaliz sarf malzemesinin, diğer tıbbî atıkların insan ve çevre sağlığını olumsuz etkilemeyecek şekilde, kesici ve delici atıkların da sert plastik kutularda muhafaza edilmeleri ve imhaları için 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine uygun yöntemlerle merkezden uzaklaştırılması sağlanır. Diyaliz solüsyon bidonları ve kuru birkarbonat kartuşları tıbbi atık kapsamında değerlendirilmez.
MADDE 27 e) Hemodiyaliz çözeltilerinin dilüsyonunda kullanılan suyun Avrupa Farmakopisinde belirtilen kimyasal ve bakteriyolojik limitlerle uyumlu arıtılmış su olması gerekir. Bu kapsamda Bakanlıkça yürürlüğe konulan Su Arıtma Sistemi mevzuatına uygun olmayan suyun kullanıldığının tespiti durumunda, su numunesi tahlilleri tekrarlanır. Tekrarlanan sonuçlara göre bakteriyolojik açıdan uygun olmayan su numunesi kullandığı saptanan merkezin faaliyeti mevzuata uygun su sonucu gelene kadar durdurulur. Endotoksin açısından uygun olmayan su numunesi kullandığı saptanan merkez bir ay içerisinde endotoksin açısından uygun hale getirilir. Uygun hale getirilemeyen merkezin, uygun su sonucu gelene kadar yeni hasta kabulü durdurulur.
Su Arıtma Sistemi Yönergesi Bakanlığımız 28.10.2011 tarih ve 44047 sayılı Makam Onayı ile Yürürlüğe Girmiştir. SU ARITMA SİSTEMİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç ve kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam Madde 1 (1) Bu Yönergenin amacı; kamu ve özel diyaliz merkezlerinde, hemodiyaliz çözeltilerinin seyreltilmesinde kullanılan arıtılmış suyun Avrupa Birliği Farmakopesinde belirtilen kimyasal ve bakteriyolojik limitlerle uyumlu olması için standartların belirlenmesini sağlamaktır. (2) Bu Yönerge, hemodiyaliz uygulamaları için elde edilen suyun en kaliteli ve en son teknolojik yöntemlerle elde edilmesini esas alır. (3) Bu Yönerge kamu ve özel diyaliz merkezlerini kapsar.
Avrupa Farmakopesine göre maksimum bakteriyolojik düzeyler - Mikrobiyal kontaminasyon (CFU/ml) : < 100 - Bakteriyel endotoksin (IU/ml) : < 0.25
Diyalizat - Diyalizat : arıtılmış su + konsantreler ( elektrolitler, bikarbonat ) - Na : 132-135 mmol/l K : 1-4 mmol/l Mg : 0.25-0.75 mmol/l Cl : 90-120 mmol/l bikarbonat : 27-40 mmol/l dekstroz : 0-5.5 mmol/l ph : 7.1-7.3
Hemodiyaliz işlemi
4- Antikoagülasyon - Heparin - Düşük molekül ağırlıklı heparin - Heparinsiz ( sık yıkama ) - Prostasiklin - Danaproid - Rekombinan hirudin - Rejiyonel sitrat
5- Hemodiyaliz makinası - Hemodiyaliz makinası : 1- Kan pompası 2- Diyalizat iletim sistemi 3- Hava dedektörü 4- Heparin pompası 5- Monitörler ( basınç, kan sızması, iletkenlik, hava )
Hemodiyaliz işlemi
Hemodiyaliz işlemi
Diyaliz makinesi
Diyaliz makinesi
Diyaliz makinesi
Hemodiyaliz işlemi
- Klasik ( aralıklı ) hemodiyaliz ; - 3 / 7, 4-6 saat - difüzyon - Sürekli renal replasman tedavisi ; - akut böbrek yetmezlikli hemodinamisi bozuk hastalarda - konveksiyon
Hemodiyaliz membran yapısı
Hemodiyaliz membran geçirgenliği
Son ırmak kuruduğunda, son ağaç yok olduğunda, son balık öldüğünde ; beyaz adam paranın yenmeyen birşey olduğunu anlayacak. Kızılderili atasözü
İnsanların kendi elleriyle yaptıkları yüzünden karada ve denizde bozgun çıktı. Yaptıklarının bir kısmını kendilerine tattırmaktadır ki vazgeçsinler. Rum Suresi 41.ayet