MASTİT 1
MEME LOBU YANGISI süt veriminde azalma sütün imhası laboratuvar giderleri ilaç giderleri vet.hek. giderleri süt endüstrisinde önemli ekonomik kayıp 2
HAYVAN Sağlığı fonksiyonel meme lobunun kaybı süt veriminde azalma hayvanın ölümü İNSAN Sağlığı kalitesiz süt (SHS yüksek) sütte antibiyotik kalıntısı 3
Somatik Hücre Meme dokusundaki epitel hücre Kandaki lökosit doku bütünlüğünde bozulma SÜT 4
Mastitise neden olan FAKTÖRLER 5
% 70 bakteri % 2 küf-maya % 28???? 6
Mastitise neden olan MİKROORGANİZMALAR BULAŞICI patojenler Streptococcus agalactiae Staphylococcus aureus Mycoplasma spp. BULAŞICI patojenler (inek-inek) infekte meme sağım sırasında bulaşma klinik ve subklinik mastitis 7
Mastitise neden olan MİKROORGANİZMALAR ÇEVRESEL patojenler Streptococcus dysgalactiae Streptococcus uberis Escherichia coli Pseudomonas aeruginosa Trueperella pyogenes Klebsiella spp Enterobacter spp Serratia spp Candida spp Küfler ÇEVRESEL patojenler kontamine çevre (toprak, altlık, gübre, su) sağım sırasında ya da sağımlar arasında bulaşma klinik mastitis (çevre-inek) 8
Mastitis oluşumunda KONAK faktörleri * Memelerin ANATOMİK yapısında bozukluk meme kanalı geniş-m.o. giriş-çıkışı kolay * Meme meme başı yaraları 9
10
11
* Yaş * Laktasyon * Süt verimi * Irk 12
Mastitis oluşumunda ÇEVRE faktörleri * İklim (sıcak, soğuk, nem, rüzgar, sağanak yağış) somatik hücre sayısında artış insekt sayısında artış % 80 in üstü hız/sn çamurlu ortamda dışarıdaki m.o. sayısında artış meme başında kuruma, çatlama 13
*Barınak Serbest duraklı ahırlar her inek bağsız yemleme, sulama, ahır içinde özel bir yemleme ya da gezinme yerlerinde; sağım işlemi ayrı bir bölümde yapılır birbirlerine daha az zarar verirler ıslak zeminle temas daha az sağım işleri kolay süt kalitesi yükselir meme ezilmeleri hemen hemen hiç görülmez 14
Bağlı duraklı ahırlar yem, su gereksinimi sağım işlemi kendileri için ayrılmış duraklarda olur ayağa kalkma ve uzanma sırasında hayvanların vertikal hareketleri sınırlanır 15
* Hayvan yatağı-altlık! * Havalandırma hava akımı, aşırı nem, ani ısı değişikliği * Stres aşırı kalabalık, gürültü, düzensiz voltaj * Beslenme hızlı diyet değişimleri, düzensiz rasyon * Sağım aşırı vakum süt bittikten sonra sağıma devam 16
Sağım makinası hataları nedeniyle şekillenen hiperkeratoz 17
Bulaşma bulaşıcı patojenler EL SÜT SAĞIM ÜNİTELERİ MEME çevresel patojen EL SÜT SAĞIM ÜNİTELERİ ÇEVRE 18
KLİNİK BULGULAR SUBKLİNİK mastit KLİNİK mastit AKUT KRONİK 19
SUBKLİNİK mastit tüm mastit olgularının % 90-95 i semptom YOK MEME ve SÜT normal görünümlü süt veriminde azalma (~ % 10) somatik hücre sayısında ARTIŞ ( 200.000/ml) 20
KLİNİK mastit tüm mastit olgularının % 5-10 u semptom VAR MEMEDE YANGI SÜTTE BOZUKLUK 21
KLİNİK mastit AKUT KRONİK İNEK-KOYUN-KEÇİ * iştahsızlık * ateş MEME * şiddetli yangı * kızarıklık, şişkinlik, ağrı * damarlar dolgun, lenf yum. şiş * sağlıklı İNEK-KOYUN-KEÇİ MEME * hafif yangı * ağrı ve sıcaklık yok * zamanla meme dokusunda sertleşme SÜT * yapıda değişiklik SÜT * yapıda değişiklik 22
23
24
25
26
Keçide mastit 27
Koyunda mastit 28
SÜTÜN yapısındaki değişiklikler * PIHTI oluşumu çevre damarlarında genişleme damardan lökosit sızıntısı süte karışma * ph da değişiklik damar genişlemesi nedeniyle albumin, NaCl, NaHCO 3 geçişi * Renk değişikliği * Kokuda değişiklik 29
30
31
TANI SUBKLİNİK MASTİT Somatik hücre sayımı 200.000/ml KÜLTÜR 32
KLİNİK MASTİT 1- Memedeki değişiklikler ŞİŞME, SICAKLIK, AĞRI meme dokusunda sertleşme 2- Sütteki değişiklikler RENK PIHTI oluşumu LÖKOSİT sayısının artması 33
LÖKOSİT miktarını saptayan indirekt testler California Mastitis Testi (CMT) Lökosit sayısının artışı ph KÜLTÜR 34
kültür 35
KORUMA HİJYEN doğum bölümü veya padoğu temiz ve kuru olmalı 36
ELLER ve SÜT SAĞIM ÜNİTELERİ temiz olmalı Her sağımda antiseptik ile dezenfeksiyon!!!!!!! 37
SAĞIM ÖNCESİ meme daldırma solüsyonları ile meme başının dezenfeksiyonu (predipping) (mikrop yükünü % 85 oranında azaltarak iyi bir sağım hijyeni sağlar) 38
Meme başları temiz ve kuru olmalı 39
SAĞIM SONRASI meme daldırma solüsyonları ile meme başının dezenfeksiyonu 40
Sağım filtreleri incelenmeli 41
SAĞIM!!! Sağım makinasının vakumunun sık sık kontrolü Hızlı (4-6 dk.) ve nazik sağım Memelerde süt bırakılmaması Sakin ortam 42
ALTLIK!!! en az 10 cm kalınlığında KUM talaş, sap-saman kötü altlık ZEMİN kuru, düz, temiz batıcı-sivri cisim olmamalı 43
* kuruya ayırma * kuruya ayırma döneminde 4 memenin de kuru dönem ilacı ile ilaçlanması * meme mühürleme- TEAT SEAL 44