IX İÇİNDEKİLER 6100 SAYILI HUKUK YARGILAMA YASASI'NA GÖRE TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARI GİRİŞ GENEL AÇIKLAMALAR I- YASANIN OLUMLU YÖNLERİ 1 1- Hukuk Yargılama Yasası'yla getirilen yenilikler ve sağlanan kolaylıklar 1 a) Kısmi davanın tespite ilişkin bölümü zamanaşımına uğramayacak 1 b) Eda davası yerine tespit davası açılabilecek 2 c) Fazlaya ilişkin hakların saklı tutulmasına artık gerek yok 2 ç) Faiz başlangıcı temerrüt veya ilk dava tarihi olacak 2 2- Yeni Türk Borçlar Kanunu'nda insan zararlarına ilişkin düzenleme 2 II- YASANIN OLUMSUZ VE BELİRSİZ YÖNLERİ 4 III- 1- Yetkili mahkeme konusunda 4 2- Kısmi davaya ilişkin 109.madde hakkında 5 3- Fazlaya ilişkin hakların saklı tutulması hakkında 5 4- İşçi alacaklarına ilişkin dava türleri hakkında 6 5- Gider avansı yatırılmasının dava koşullan arasında yer almasının yanlışlığı 7 6- Dava dilekçesinin içeriği ve eksiklik varsa davanın açılmamış sayılmasının yanlışlığı 7 7- Dilekçelere belge eklenmesi konusunda titizlik gösterilmemelidir 8 8- Yargılama aşamalarına esneklik kazandırılmalıydı 9 9- Bilirkişiye başvurmada, hukukta uzmanlığın dışlanması ve çözümün "hukuk dışında" aranması doğru olmamıştır 10 10- Bilirkişi seçiminde yargıç özgür olmalıdır. Bu nedenle, yargıcın adalet komisyonları tarafından düzenlenmiş listelerden bilirkişi seçmeye zorlanmasını yanlış buluyoruz 11 YENİ YASANIN GÖRÜLMEKTE OLAN DAVALARA ETKİSİ 12 1- Görevli mahkeme konusunda 12
2- Temyize başvurma konusunda 13 3- Tamamlanmış işlerde 13 4- Tamamlanmış işler nelerdir? 13 5- Önceki yasa dönemindeki "kısmi" davalar, yeni yasaya göre ne tür davadır? 16 6- Henüz sonuçlanmamış kısmi davaların, yeni Yasa'nın 107.maddesindeki "belirsiz alacak davası "olarak sürdürülebilmesinin koşulları 17 7- Tamamlanmış işlerin dışında, yeni Yasa'nın uygulanması 18 YENİ YASADA DAVA TÜRLERİ 19 BİRİNCİ BÖLÜM BELİRSİZ ALACAK VE TESPİT DAVASI BELİRSİZ ALACAK DAVASI 21 1- Önemi, işlevi ve sağladığı kolaylıklar 21 2-6100 sayılı Hukuk Yargılama Yasası'nın 107.maddesiyle yeni dönem 28 3- Belirsiz alacak davasının özellikleri 32 4- Belirsiz alacak davası hangi durumlarda ve nasıl açılabilir 33 5- Örneklerle açıklama 33 6- Belirsiz alacak davasında "dava değerinin artırılması" aşaması 38 7- Tazminat veya alacak kesin belli olmadan dava değerinin artırılması (harç yatırılması) durumunda yapılması gerekenler 40 BELİRSİZ ALACAK DAVASINDA MANEVİ TAZMİ NAT İSTENMESİ 41 1- Manevi tazminat hangi aşamada istenmeli? 41 2- Manevi tazminat ne miktar istenmeli? 43 3- Manevi tazminatın işlevi 44 4- Manevi tazminatı belirlemede neler ölçü olabilir? 47 5- Sonradan ortaya çıkan durumlar için yeniden manevi tazminat istenmesi 49 6- Maddi tazminat isteyemeyecek durumda olanlar, manevi tazminat için ne tür bir dava açmalılar 49 - YASA'NIN 107.MADDESİ 3. FIKRASINA GÖRE "TESPİT DAVASI" HANGİ DURUMLARDA AÇILA BİLİR 51 1- Yasa hükmü ve gerekçesi 51
XI 2- Yasadaki iki ayrı tespit davası arasındaki farklar 52 3- Kısmi davanın "tespite ilişkin bölümü" ile 107.maddenin 3.fıkrasındaki özel "tespit davası" arasındaki farklar 53 4- Yasa'nın 107.maddesi 3.fıkrasındaki "tespit davası"nın özellikleri 54 5- Belirsiz alacak davasının yanı sıra, ayrıca tespit davasına gerek var mıydı? 55 6- Tespit davasının, örneklerle, gerekli olup olmadığının araştırılması 57 7- Tespit davasında dava harcının neye göre belirleneceği sorunu 59 İKİNCİ BÖLÜM KISMÎ DAVA 1- Önceki dönemde "kısmi dava" uygulaması 61 2- Yeni Yasa'da "kısmi dava", önceki dönemin "kısmi" davası değildir 62 3- Yeni Yasa'da "kısmi dava" düzenlemesi 63 4- Kısmi davada "fazlaya ilişkin haklar" saklı tutulmalı mıdır? 64 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME I- GÖREVLİ MAHKEME 67 1- Genel olarak 67 2-6100 sayılı Hukuk Yargılama Yasası'nın göreve ilişkin hükümleri 68 3- Yeni Yasa'nın "insan zararlarına" ilişkin 3.maddesinin önemi ve işlevi 69 4- İptal edilen 3.maddenin anlamı ve amacı neydi? 70 5- İdari Yargı'nın işleyişi ve Danıştay kararları hakkında görüş ve eleştiriler 72
XII 6- İnsan zararları için idari ve askeri yargıda açılan tazminat davalarında, hak kayıplarının önlenmesine ilişkin önerilerimiz 73 7- Karayolları Trafik Kanunu'nun değişik HO.maddesi 74 II- İŞBÖLÜMÜ 74 1- Aynı görevi üstlenmiş mahkemeler arasında işbölümü 74 2- İşbölümü itirazı 75 3- İşbölümü itirazının kabulü veya reddi 76 4- Uzmanlık mahkemeleri kurulması durumunda, işbölümü değil, görev söz konusu olmalıdır 77 5- Uzmanlık mahkemelerinin yargıçlar yönünden önemi 79 6- Yargıtay Özel Dairelerinin de uzmanlık alanları kesin belirlenmelidir 79 III- YETKİLİ MAHKEME 80 1- Genel yetkili mahkeme 80 2- Yerleşim yerleri ile ilgili diğer maddeler 80 3- Davalının birden fazla olması halinde yetki 80 4- Sözleşmeden doğan davalarda yetki 81 5- Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda yetki 82 6- Sigorta sözleşmelerinden doğan davalarda yetki 83 7- Haksız fiilden doğan davalarda yetki 85 IV- YETKİ İTİRAZI 87 1- İlk itirazlardan olması 87 2- İleri sürülme zamanı 87 3- Yetki itirazının nasıl yapılacağı 87 4- Yetki itirazının incelenmesi ve mahkemenin karan 88 5- Yetkinin kesin olduğu davalarda, mahkemenin kendiliğinden karar vermesi 88 6- Görevsizlik veya Yetkisizlik kararı üzerine yapılacak işlemler 88 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DAVA ŞARTLARI 1- Yasa hükmü 91 2- Madde gerekçesindeki açıklamalar 92 3- Dava şartlarının incelenmesi 94
XIII BEŞİNCİ BÖLÜM DAVA AÇILMASI I- DAVAYA HAZIRLANMA 97 1- Uyanlar 97 2- Dava açmadan önce yapılması gerekenler 98 II- DAVA DİLEKÇELERİ NASIL YAZILMALI 100 1- Haksız eylemden kaynaklanan tazminat davalarında 100 2- İşçi alacaklarına ilişkin dilekçelerde 101 III- DAVANIN AÇILMASI 102 1- Davanın açılma zamanı 102 2- Dava dilekçesinin içeriği 102 3- Harç ve avans ödenmesi 102 4- Belgelerin birlikte verilmesi 103 5- Dava dilekçesinin tebliği 103 6- Davanın geri alınması 103 7- Tarafta iradî değişiklik 103 8- Dava konusunun devri 104 IV- DAVA DİLEKÇESİNİN UNSURLARI 104 1- Mahkemenin adı 104 2- Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri 105 3- Davacının T.C. kimlik numarası 106 4- Kanuni temsilcilerin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri 106 5- Davanın konusu ve değeri 106 6- Davacının dayanağı olan vakıaların sıra numarası altında açık özetleri 108 7- İddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği... 109 8- Dayanılan hukuki sebepler 113 9- Belgelerin dilekçeye eklenmesi ve başka yerlerden getirtilecek belgeler hakkında açıklama yapılması zorunluluğu 115 ALTINCI BÖLÜM DAVALININ SAVUNMASI I- ÖN HAZIRLIK 117 1- Uyarılar 117 2- Savunmanlık üstlenilmeden önce yapılması gerekenler 118
XIV II- CEVAP DİLEKÇELERİ NASIL YAZILMALI 119 III- CEVAP DİLEKÇESİNİN VERİLMESİ 120 IV- 1- Cevap dilekçesinin verilmesi 120 2- Cevap dilekçesini verme süresi 121 3- Süresinde cevap dilekçesi verilmemesinin sonucu 122 4- Cevap dilekçesi verilmesinin sonucu 123 5- Cevap dilekçesinin içeriği 123 6- Cevap dilekçesinde eksiklik bulunması 124 CEVAP DİLEKÇESİNİN İÇERİĞİNE İLİŞKİN AÇIK LAMALAR 124 1- Davalıların doğru olarak yazılmış adı, soyadı, unvanı ve adresleri 124 2- Savunmanın dayanağı olan vakıaların özet açıklaması 125 3- Savunmada ileri sürülen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği 127 4- Dayanılan hukuki sebepler 128 5- Savunmanın dayanağı olan belgelerin dilekçeye eklenmesi ve başka yerlerden getirtilecek belgeler hakkında açıklama yapılması 129 V- CEVAP DİLEKÇESİNDE SAVUNMA NEDENLERİ 130 A) USUL HUKUKUNA İLİŞKİN SAVUNMALAR 130 1- İlk itirazlar 131 2- Davalının, dava şartlarının bulunmadığını ileri sürmesi 131 3- Usule ilişkin savunmaların incelenmesi 132 B) MADDİ HUKUKA (ESASA) İLİŞKİN SAVUNMA LAR 132 1- Defiler 132 2- Esasa ilişkin itirazlar 134 3- Davalının vakıaları inkâr etmesi 134 4- Davalının davayı kısmen veya tamamen kabul etmesi 135 VI- KARŞI DAVA AÇILMASI 135 1- Karşı dava açılabilmesinin şartlan 135 2- Karşı davanın açılması ve süresi 136 3- Asıl davanın sona ermesi 136 4- Uygulanacak hükümler 136
XV YEDİNCİ BÖLÜM CEVABA CEVAP VE İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ I- GENEL OLARAK 137 II- CEVABA CEVAP 138 1- Cevaba cevap dilekçesinin verilmesi 138 2- Cevaba cevap dilekçesinin verilmemesinin veya geç verilmesinin sonuçlan 138 3- Cevaba cevap dilekçesinde ne tür yanıtlar verilebilir 138 III- DAVALININ İKİNCİ CEVAP DİLEKÇESİ 140 1- Ne zaman verileceği 140 2- Davalının ikinci cevap dilekçesinde ne yanıtlar verilebilir 141 SEKİZİNCİ BÖLÜM ÖN İNCELEME I- KONUYA GENEL BAKIŞ 143 1- Hukukumuzda yeni bir yargılama aşaması 143 2- Ön incelemenin işlerlik kazanmasının koşulları 144 a) Ön incelemede en büyük görev avukatlara düşmektedir 144 b) Mahkeme kalemlerinde (gerektiğinde) ücretli fazla çalışma yapılmalıdır 146 c) Uzmanlık mahkemeleri kurulmalıdır 146 ç) Yargıç yardımcılığı düzenlemesi getirilmelidir 147 d) Zorunlu avukatlık kurumu da kaçınılmaz bir gereksinimdir... 148 e) Avukatsız davalarda ön inceleme kolay işlemeyecek, hak kayıpları olacaktır 148 f) Avukata zamanında başvurulmaması da "ön incelemede" sorun yaratacaktır 148 g) Tüm adliye binalarında zengin kitaplıklar kurulmalı; Yargıtay'daki Bilgi Merkezi internet kanalıyla tüm adliye binalarına ulaştırılmalı; gelişmiş yazılım programlarına abone olunmalıdır 148 II- YARGILAMA EVRELERİ 149 III- ÖN İNCELEME (GENEL OLARAK) 149 1- Anlam ve amacı 149 2- İncelemenin yapılma zamanı 149 3- Ön inceleme aşamasında yapılacak işlemler 150 4- Ön inceleme evreleri 150
5- Duruşmasız ön inceleme (m.138) 151 6- Duruşmalı ön incelemeye tarafların çağrılması (m. 139) 151 ÖN İNCELEME DURUŞMASI (m.140) 152 1- Genel olarak 152 2- Yasa'nın "Ön inceleme duruşması" başlıklı 140.maddesi 153 3- Madde gerekçesi 153 ÖN İNCELEME DURUŞMASINDA YAPILACAK İŞ LER (m.140) 155 1- Dava şartlarının incelenmesi 156 2- İlk itirazların incelenmesi 156 3- Uyuşmazlık konularının tespit edilmesi ve tutanağa geçirilmesi 159 4- Tarafların sulhe teşvik edilmesi 160 5- Eksik belgelerin tamamlatılması 161 SÜRELER HAKKINDA KARAR VERİLMESİ 164 1- Ön inceleme tamamlandıktan sonra süreler hakkında karar verilmesi gereği 164 2- Zamanaşımı ile hak düşürücü süreler arasındaki farklar 165 3- Zamanaşımı savunması hakkında açıklamalar 166 4- Davacı, davalının zamanaşımı savunmasına nasıl karşı çıkmalıdır 168 5- Ön inceleme duruşması tamamlandıktan sonra ve tahkikata başlamadan önce, süreler hakkında karar verilmesinin sonuçlan 171 DOKUZUNCU BÖLÜM İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ KOŞULLARI 173 1- Dilekçeler aşamasında 173 2- Ön inceleme aşamasında 175 3- Tahkikat aşamasında 176 NEDENLERİ 176 1- Davacı yönünden 176 2- Davalı yönünden 177 DAVAYI DEĞİŞTİRMENİN YASAK OLDUĞU DU RUMLAR 178 1- Dava nedeninin (olguların) değiştirilmesi yasağı 178
XVII 2- İstem sonucunun genişletilip değiştirilmesi yasağı 179 3- Yeni istek kalemleri eklenemez 179 IV- YASAK OLMAYAN DURUMLAR 180 1- İstem sonucunun daraltılması ve azaltılması 180 2- Hukuksal nedenlerin değiştirilmesi de yasak kapsamında değildir 180 3- İstemden başka bir şeye de hüküm verilebilen durumlar 181 4- Kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı durumlar 181 5- Dava açılmasından sonra ortaya çıkan veya değişen olaylar 182 6- Ön inceleme aşamasında eksik delillerin tamamlanması 182 7- Tahkikat aşamasında sonradan delil gösterilmesi 182 8- Maddi hataların düzeltilmesi de davayı değiştirme değildir... 182 V- DEĞİŞTİRME VE GENİŞLETME YASAĞININ AY RIKLARI 183 1- Karşı tarafın açık onamı 183 2- Islah yoluyla yasağın aşılması 183 3- Dava konusunun devri, davayı değiştirme yasağının ayrığıdır 184 4- Belli koşullarda taraf değiştirme ve yeni taraf ekleme 184 a) Dava yanlış hasma yöneltilmişse 184 b) Taraf yanlış veya eksik gösterilmişse 185 c) Yasa'daki düzenlemenin amacı 185 d) Hasım değiştirme isteğinin haklı nedenleri 187 e) Yeni hasım ekleme isteğinin haklı nedenleri 189 ONUNCU BÖLÜM ISLAH I- GENEL OLARAK 191 1- Islahın tanımı 191 2- Islahın zamanı ve şekli 191 3- Islahın çeşitleri 191 a) Davanın tamamen ıslahı 191 b) Davanın kısmen ıslahı 192 4- Islahın etkisi 192 5- Kötüniyetli ıslah 193 6- Maddi hataların düzeltilmesi 193
XVIII II- ISLAH VE BAZI SORUNLAR 193 III- ISLAH ADI ALTINDA DAVA DEĞERİNİN ARTIRIL MASI I 9 5 1- Yeni bir dava değildir 195 2- Dava değerinin artırılmasının yeni bir dava olmadığının kanıtları I 9 6 3- Aynı dava içinde ve "ıslah" adı altında "dava değerinin artırılmasf'nın, "ek dava" gibi algılanması bir yanılgıdır 197 IV- ISLAH VE ZAMANAŞIMI SAVUNMASI 198 1- Islah yoluyla zamanaşımı savunması yapılamaz 198 2- Islah yoluyla kazanılmış haklar ortadan kaldırılamaz 199 3- Yasanın belirlediği sürelerde kullanılmayan hak düşer 200 4- Bir işlemin ıslahla düzeltilmesi, geçerli bir hukuki işlemin varlığını gerektirir 200 5- Davacı onay vermemiş ise zamanaşımı savunması hiç yapılmamış gibidir 200 6- Islah yoluyla zamanaşımı savunması yapılamayacağına ilişkin Yargıtay kararları 201 7- Yargıtay kararlarına egemen olan görüşler 203 ONBİRİNCİ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARINDA KANIT YÜKÜ VE KANITLAR I- KONUYA GİRİŞ 205 II- KANIT YÜKÜ 206 1- Genel kural 206 2- Genel kuralın ayrıkları 207 III- KARİNELER (Güçlü belirtiler, ipucu) 208 a) Fiili karineler (Yaşam deneyimleri, yaşam gerçekleri) 209 b) Kanuni karineler 210 IV- KARŞI İSPAT 212 1- Karşı delil ve etkisi 212 2- Mahkemenin karşı delilleri incelemesi gerekir 213 3- Karşı delil olarak yemin teklif edilemez 213 V- KANITLANMASI GEREKMEYEN DURUMLAR 214 1- İkrar (Gizlemeyip açıklama, kabullenme, tanıma) 214
XIX 2- Çekişmesiz vakıalar 214 3- Herkesçe bilinen vakıalar 215 VI- DELİLLERİN BİLDİRİLMESİ 215 1- Delil bildirme yükümlülüğü 215 2- Delillerin bildirilmesinde üç aşama 217 a) Dilekçeler aşaması 218 b) Ön inceleme duruşma aşaması 218 c) Tahkikat aşaması 218 3- Delillerin bildirilme süresi ve biçimi 219 a) Dilekçeler aşamasında 219 b) Ön inceleme aşamasında eksik belgelerin tamamlatılması 219 4- Başka yerlerden getirtilecek belgeler konusu 221 VII- DELİL LİSTELERİ 222 1- Genel olarak 222 2- Delil listelerine uygulamadan somut örnekler 223 VIII- TANIK DİNLENMESİ 228 1- Genel olarak 228 2- Tanık gösterilmesi 229 3- Tanıkların dinlenmesi 230 4- Avukatların ve tarafların tanığa doğrudan soru yöneltebilmeleri 232 5- Tanık anlatımlarının değerlendirilmesi 233 IX- BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ 234 1- Bilirkişiye başvurulmasını gerektiren durumlar 234 a) Yasa hükmü 234 b) Hukukçu bilirkişilere tepkinin (haksız) nedenleri 236 c) Çözümü hukuk dışında aramanın yanlışlığı 237 ç) Hukukçu bilirkişilerin önemi ve özelliği 238 d) Uzmanlık mahkemeleri en doğru çözümdür 242 e) Hukukta uzmanlık çok gelişmiş olup, yargı bunlardan yararlanmalıdır 242 f) Özel ve teknik bilgi sahibi hukukçu bilirkişiler yasak kapsamına girmemeli 243 g) İnsan zararları özel bilgi ve uzmanlığı gerektiren bir "hukuksal değerlendirme" işi olup, bilirkişiliği ancak uzman hukukçular yapabilir 243 2- Bilirkişi seçimi 243 3- Bilirkişi seçimi konusunda görüşler 244
XX 4- Bilirkişinin görev süresi 248 5- Bilirkişinin haber verme yükümlülüğü 248 6- Bilirkişinin yetkileri 249 7- Bilirkişi açıklamalarının tespiti ve rapor 249 8- Bilirkişi raporunun verilmesi 249 9- Bilirkişi raporuna itiraz 250 10- Bilirkişinin oy ve görüşünün değerlendirilmesi 250 X- UZMAN GÖRÜŞÜ (ÖZEL BİLİRKİŞİ) 251 1- Yasa hükmü 251 2- Uzman görüşünün yararları 252 3- Hangi konularda uzman görüşü alınabilir 253 4- Hukuksal görüş alınamayacak mıdır? 253 5- Uzman görüşünün mahkemece değerlendirilmesi 254 ONİKİNCİ BÖLÜM BASİT YARGILAMA YÖNTEMİ I- GENEL OLARAK 255 1- Önceki ve sonraki yasalar arasındaki farklar 255 2- Basit yargılama yöntemine tabi dava ve işler 256 3- Dava açılması ve davaya karşılık verilmesi 257 2 5 7 4- Delillerin bildirilmesi 5- Basit yargılamada iddia ve savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağının başlangıcı 258 6- Ön inceleme ve tahkikat 258 7- Hüküm 260 8- Uygulanacak hükümler 260 9- Basit yargılamada "ilk itirazlar" ve "zamanaşımı savunması" konusunda önceki ve sonraki yasalar arasındaki farklar 261 ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞ MAHKEMELERİNDE YARGILAMA YÖNTEMİ I- KONUYA BAKIŞ 263 1- Geçmişten bugüne iş mahkemeleri 263 2- İş davalarının hızlanması için neler yapılabilir 264 3- Yeni bir İş Mahkemeleri Kanunu yapılmalıdır 264
XXI II- İŞ MAHKEMELERİNİN GÖREV ALANI 265 1- Yasal düzenlemeler 265 a) 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 265 b) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 266 c) Yürürlükten kaldırılan 506 ve 1479 sayılı yasalar 266 ç) 2821 sayılı Sendikalar Kanunu 267 d) 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu 267 e) 854 sayılı Deniz İş Kanunu 268 f) 5953 sayılı Basın İş Kanunu 268 2- İş mahkemelerinin görev alanına girmeyen işler ve iş ilişkileri 269 3- Üçüncü kişilerin de sorumlu olduğu iş kazalarında görevli mahkeme 270 4- İş mahkemelerinin görevi konusunda bazı değişik örnekler 273 III- YETKİ KUR ALI 278 1-5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'na göre yetkili iş mahkemesi 278 2- Yasa'daki yetki kuralı kamu düzeniyle ilgili olduğundan, her zaman ileri sürülebilir ve mahkemece doğrudan dikkate alınması gerekir 279 3- İş kazalarında yetkili mahkeme 279 4- Yurtdışında işçi çalıştıran şirketlere karşı açılacak davalarda 282 5- Sigortalı hizmet tespiti davalarında 283 IV- İŞ MAHKEMELERİNDE YARGILAMA YÖNTEMİ 284 1- Yasal düzenlemeler 284 2- Yargılama yöntemi 285 V- İŞ MAHKEMESİNDE DAVA AÇILMASI 287 1- İki ayrı biçimde dava açılması 287 2- Dava dilekçesinin içeriği 288 3- İşçinin dilekçesinde yer alabilecek hususlar 290 4- Dava dilekçesi örneği 291 VI- DAVALININ SAVUNMASI 293 1- Cevap dilekçesinin içeriği 293 2- Davalının yetki itirazı ve zamanaşımı savunması 293
XXII VII- İŞ MAHKEMESİNDE DELİLLERİN SUNULMASI 294 1- Davacı işçinin delil sunma olanakları 294 2- Davalı işverenin delilleri 296 VIII- İŞ HUKUKUNDA KANIT YÜKÜ 296 1- Genel olarak 296 2- İş Hukuku'nda kanıt yükü ağırlıklı olarak işverendedir 297 3- Dava konularına göre kanıt yükü 298 4- Kanıt yüküne ilişkin Yargıtay kararlarından örnekler 300 IX- İŞ MAHKEMESİNDE AÇILACAK DAVA TÜRLERİ 302 1- İşçi alacakları için "belirsiz alacak ve tespit davası" (6100/m.l07) 302 2- İş ilişkilerinin, işverenin kim olduğunun, tazminat ve alacağın miktarı ile kimden isteneceğinin tespiti için "belirsiz tespit davası" (6100/m.l07/3) 305 3- İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle "belirsiz alacak davası" açılması gerekir 307 4- İş kazalarında sorumluların kesin belli olmadığı durumlarda, 107.maddenin 3.fıkrasına dayanılarak "tespit davası" da açılabilir 308 5- İş mahkemesinde "kısmi dava" açılması 308 6- İş mahkemesinde öteden beri açılmakta olan "tespit" davaları (6100/m.l06) 310 a) Sigortalı hizmet tespiti davaları 310 b) İş Yasası'na göre feshin geçersizliğinin tespiti davaları 310 c) Sendikalar Kanunu'na göre "işkolu tespiti" davası 311 d) Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu'na göre tespit davaları 311 7- İş mahkemesinde "eda davası" (6100/m.l05) 312 ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAK DAVALARINDA ZAMANAŞIMI I- GENEL AÇIKLAMA 313 1- Belirsiz alacak ve tespit davalarında zamanaşımı (m.107) 313 2- Kısmi davada zamanaşımı (m. 109) 313 II- HAKSIZ EYLEMLERDE ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 314 1- Genel hüküm niteliği 314 2- Süreler 314 a) Olağan süre 314
XXIII b) Ek (kesin) süre 314 c) Olağan dışı süre (Ceza zamanaşımı süresi) 314 III- UZAMIŞ CEZA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 315 IV- SÖZLEŞMELERDE VE ALACAKLARDA GENEL ZAMANAŞIMI 316 1 - On yıllık süre 316 2- Beş yıllık süre 317 V- TRAFİK KAZALARINDA ZAMANAŞIMI 319 1- Ölümlerde ve bedensel zararlarda 319 2- Maddi hasarlarda 320 3- Manevi tazminat isteklerinde 320 VI- YOLCU TAŞIMA KAZALARINDA ZAMANAŞIMI 321 1- Karayolu Taşıma Kanunu'na göre yolcu taşımada zamanaşımı 321 2- Türk Ticaret Kanunu'na göre yolcu taşımada zamanaşımı 321 VII- SİGORTALARDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ 323 1- Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortasında 323 2- İsteğe Bağlı Sorumluluk Sigortasında (2918 KTK m.100)...324 3- Karayolu Zorunlu Taşıma Sigortasında zamanaşımı 325 4- Karayolu Zorunlu Koltuk Sigortasında zamanaşımı 325 5- Güvence Hesabında zamanaşımı 326 6- Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortasında zamanaşımı 327 VIII- SATIM SÖZLEŞMESİNDE ZAMANAŞIMI SÜRELERİ...327 1- Sözleşmeye aykırılıkta zamanaşımı 327 2- Taşınır satımında zamanaşımı 329 a) Ayıba karşı iki yıllık zamanaşımı 329 b) Satıcı sorumluluğunu kabul ederse (borcunu ikrar ederse), zamanaşımı iki yıl değil, on yıl olacaktır 329 c) Satıcının ağır kusurlu olması durumunda zamanaşımı 330 d) Hizmet satımında zamanaşımı süreleri 331 e) Borcun yerine getirilmemesinde zamanaşımı 331 f) Zamanaşımının başlangıcı 331 3- Taşınmaz satımında zamanaşımı 332 a) Sözleşmeye aykırılıkta (10) yıllık genel zamanaşımı 332 b) Binaların (yapıların) ayıplı olmasından doğan davalarda zamanaşımı 333 c) Zamanaşımının başlangıcı 335
XXIV IX- ESER VE İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE ZAMANA ŞIMI 336 1- Sözleşmeye aykırılıkta zamanaşımı 337 2- Taşınır eserlerdeki ayıptan dolayı zamanaşımı 337 3- Taşınmaz yapılardaki ayıptan dolayı zamanaşımı 338 a) Yasalardaki hükümler 338 b) Önceki ve sonraki yasalar arasındaki benzerlik 339 c) Önceki ve sonraki yasalar arasındaki fark 339 d) Yeni Yasa'da, yüklenicinin "ağır kusuru" nedeniyle açılacak davaların "teslim" tarihinden başlayarak (20) yıl ile sınırlandırılmış olmasının sakıncaları 340 e) 6098 sayılı Yasa'nın ilgili maddelerinin değiştirilmesinin gerekliliği 340 f) Zamanaşımının başlangıcı 341 g) Önceki yasada süre belirtilmemiş olmasının yararları ve Yargıtay'ın depremle ilgili kararlarındaki gerekçeler 342 X- TÜKETİCİNİN KORUNMASI YASASINDA SÜRELER...343 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunu'ndaki süreler 343 a) Ayıba karşı iki yıllık zamanaşımı süresi 343 b) Tazminat isteminde üç yıllık zamanaşımı süresi 343 c) Hakları kullanmada on yıllık üst sınır 344 d) Zamanaşımının ileri sürülemeyeceği durumlar 344 XI- HASTANE VE HEKİM SORUMLULUĞUNDA ZAMA NAŞIMI 344 1- Hasta-Hekim ilişkisinde 344 2- Özel Hastanelerin sorumluluğu ve yardımcı kişilerden sorumlulukta 345 3- Kamu Hastanelerine karşı açılacak tazminat davalarında 345 4- Sigortalıların tedavi gördükleri hastanelere karşı açacakları davalarda 345 XII- İŞ HUKUKUNDA SÜRELER 347 1- İşçi alacaklarında zamanaşımı süreleri 347 2- Iş Hukukunda hak düşürücü süreler 348 3- İş kazalarında zamanaşımı süreleri 349 XIII- HUKUK YARGILAMA YASASI'NDAKİ SÜRELER 350 1- Genel olarak 350 2-6100 sayılı Hukuk Yargılama Yasası'ndaki hak düşürücü süreler 350
XXV XIV- İLÂMLARDA ZAMANAŞIMI 355 1- Süre 355 2- On yıllık sürenin başlangıcı 355 XV- DEVLET VE KAMU KURUMLARINA KARŞI AÇI LACAK ÖLÜM VE BEDENSEL ZARARLAR NEDE NİYLE TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI 356 1- Genel olarak 356 2- Özel hukuk hükümlerine göre yönetilen kamu tüzel kişisinin organları 357 3- Özel hukuk hükümlerine göre yönetilen kamu tüzel kişisinin çalıştırdığı kişilerin 357 ONBEŞİNCİ BÖLÜM TAZMİNAT VE ALACAKLARDA FAİZ I- YASAL FAİZ 359 1- Genel olarak 359 2-3095 sayılı yasadan önceki dönem 359 3-3095 sayılı yasadan sonraki 19.12.1984 ile 31.12.1997 arası dönem 360 4-1.01.1998 ile 31.12.1999 arası dönem 360 5-3095 sayılı yasanın 4489 sayılı yasa ile değiştirilmesinden sonraki dönem 360 6-21.04.2005 gün 5335 sayılı yasa ile 3095 sayılı Yasa'da yapılan değişiklik sonucu 01.05.2005 tarihinden sonraki dönem 362 7-6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nda yasal faiz 363 II- TİCARİ TEMERRÜT FAİZİ 363 1- Kavram 363 2- Yasalardaki hükümler 364 3- Ticari faizin (avans faizinin) uygulanacağı yerler 365 III- VADELİ (EN YÜKSEK) MEVDUAT FAİZİ 366 1- İş Yasalarında mevduat faizine ilişkin hükümler 366 2- En yüksek mevduat faizinin uygulanacağı ücret türleri 367 3- Mevduat faizlerinin hesaplanma biçimi 367 4- En yüksek mevduat faizinin nasıl belirleneceği (öğrenileceği) sorunu 368 5- Yıllık izin ücretine "mevduat faizi" uygulanmayacağına ilişkin Yargıtay kararlarının eleştirisi 370
XXVI a) Yıllık izin ücretinin "ücret" niteliği 370 b) Yıllık izin ücretinin "tazminat" veya "adi alacak" olarak nitelenmesi doğru olmayıp, diğerleri gibi, buna da "en yüksek mevduat faizi" işletilmesi gerekir 371 IV- EN YÜKSEK İŞLETME KREDİSİ FAİZİ 372 V- YABANCI PARA BORÇLARINDA FAİZ 372 VI- İŞÇİ ALACAKLARINDA FAİZ BAŞLANGICI SORU NU 373 1- Kıdem tazminatında faiz başlangıcı 373 2- Ücret alacaklarında faiz başlangıcı 373 VII- HAKSIZ FİİLLERDE FAİZ BAŞLANGICI 376 VIII- FAİZİN AYRI BİR DAVA İLE İSTENMESİ 377 1- Asıl alacak ve tazminattan ayrı bir "faiz davası" açılmasının nedenleri 377 2- Ayrı bir dava ile faiz isteme koşulu 378 3- Faiz davasının açılış biçimi 378 4- Dava konusu edilen "birikmiş faiz" kapitale dönüşmüş olmakla, mahkemece hüküm altına alınırken ayrıca faize hükmedilir 379 5- Faizin ayrı bir dava ile istenebileceğine ilişkin Yargıtay kararları 380 6- Faiz için, ek icra takibi yapılabileceğine ilişkin Yargıtay kararları 381 IX- FAİZ DAVALARINDA ZAMANAŞIMI 382 1- Faiz ve zamanaşımı 382 2- Faiz davalarında zamanaşımı sürelerinin hesaplanması 383 3- Faiz davalarında zamanaşımı sürelerinin örneklerle açıklanması 385 4- Faiz davalarında zamanaşımına ilişkin Yargıtay kararları 386 EK YAZILAR İŞÇİ ALACAKLARI İÇİN AÇILACAK DAVA TÜRLERİ I- KONUYA GİRİŞ 405 II- UYGULAMADA İŞÇİ DAVALARI NASIL YÜRÜR 406 III- BUGÜNE KADAR NE ZORLUKLAR YARATILDI, NE HAKSIZ UYGULAMALAR YAPILDI? 409
XXVII IV- YENİ YASAYA GÖRE İŞÇİLERİN EDA DAVASI AÇ MAKTAN BAŞKA SEÇENEKLERİ OLMADIĞI GÖ RÜŞÜ DOĞRU DEĞİLDİR 411 1- İşçi, ücret ve eklerini kanıtlamada zorluk çekmektedir 412 2- Çalışma süreleri de kanıtlamayı gerektirir 412 3- İş sözleşmesinin sona eriş biçimi taraflar arasında tartışmalıdır 413 4- İşçi alacakları her zaman "belirsiz" ve "tartışmalı"dır. Yargılamayı gerektirir 413 5- Tazminat ve alacak hesapları uzmanlığı gerektirir 413 6- Önceden hesaplatılıp tam dava açılması da mümkün değildir 414 V- YENİ YASAYA GÖRE İŞÇİ ALACAKLARI İÇİN NE TÜR DAVALAR AÇILABİLİR, AÇILMALI 414 1- Belirsiz alacak ve tesbit davası açılabilir(6100/m.l07) 414 2- Ayrıca, "tespit davası" da açılabilir(m. 107/3.) 417 3- Kısmi dava da açılabilir (m. 109) 417 VI- SONUÇ 418 İŞ KAZASI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVALARINDA HAKSIZ VE YASALARA AYKIRI UYGULAMALAR VE YENİ BORÇLAR KANUNU 55.MADDESİ I- KURUM GELİRLERİNİN İNDİRİMİ KONUSU 419 1- Kurum gelirlerinin indiriminde yapılan haksızlık 419 2- Yeni Borçlar Yasası'nın 55.maddesiyle haksız uygulamalar son bulmalıdır 420 3- Maddenin gerekçesi 421 4- Gerekçenin özeti 424 5- Yargıçlar ve Yüksek Yargı, Yeni Borçlar Yasası'nın yürürlüğe girmesini beklemeden, haksız uygulamalara son vermelidirler 425 II- İŞÇİNİN ANA BABASINA YAPILAN HAKSIZLIKLAR...425 1- Destek tazminatının, Sosyal Güvenlik Yasasıyla ilişkilendirilmesinin yanlışlığı 425 2- Yanlış ve haksız uygulamalar 426 3- Yanlış ve haksız uygulamalara ilişkin Özel Daire kararları...428 4- Birkarşıoy yazısı 429 5- Ana babanın destek tazminatına ilişkin yerleşik ve doğru kararlar 430
XXVIII 6- İşçinin ana ve babasının tazminat hakları için yapılması gerekenler 436 SOSYAL GÜVENLİK KURUMU RÜCU DAVALARINDA ZAMANAŞIMI VE SORUMLULARDAN İSTENEBİLECEK MİKTARLAR 1- Geçmişten bugüne rücu davaları 437 2- Kurum'un rücu hakkının hukuksal niteliği 439 3- Yeni 5510 sayılı Yasa'ya göre rücu davalarında zamana- 441 şımı a) Yasa hükmü 441 b) Üçüncü kişilere karşı açılacak rücu davalarında (10) yıllık zamanaşımı uygulanmasını yanlış ve sakıncalı buluyoruz 441 4- Kurum rücu davalarında sorumlulardan istenebilecek miktarlar 442 5- Sorumlulara karşı açılan davalarda, SGK. gelirlerinin indirimi 444 6- Ölüm, maluliyet ve yaşlılık sigortası dalından bağlanan gelirlerin hiçbir biçimde tazminattan düşülmeyeceği unutulmamalıdır 446 DİLEKÇE ÖRNEKLERİ DİLEKÇELER HAKKINDA AÇIKLAMALAR 451 1- Dilekçe türleri 451 2- Belirsiz alacak ve tespit davaları (m. 107) 451 3- Manevi tazminat konusu 451 4- Dava konuları 451 4 5 7 I- DAVA DİLEKÇELERİ 1- Destekten yoksun kalma tazminat davaları 457 2- Bedensel zararlar nedeniyle tazminat davaları 507 3- İş kazaları nedeniyle tazminat davaları 547 4- Yasa'nın 107.maddesi 3.fıkrasına göre tespit davaları 577 5- İşçi alacakları için dava dilekçeleri 589 II- CEVAP DİLEKÇELERİ 603 III- CEVABA CEVAP DİLEKÇELERİ 627 ARAMA DİZİNİ 641