A TÜRKİYE NİN TOPLUMSAL YAPISI VİZE SINAVI CEVAPLARI Radyo, Televizyon ve Sinema Halkla İlişkiler ve Tanıtım Prof. Dr. Serdar ÖZTÜRK 1
A GRUBU TÜRKİYE NİN TOPLUMSAL YAPISI VİZE SINAVI A GRUBU 1- Osmanlı Devleti nin toplum yapısına dair geliştirilen yaklaşımlardan birisi olan Doğu Despotizmi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? D) Doğu Despotizmi özet olarak merkez iktidarın geniş toplum kesimleri üzerinde sınıf aşırı güçlü bir konuma sahip olması durumunu ifade etmektedir. 2-Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı siyasal düzeninin üzerinde uzlaşılmış ana özelliklerinden biri değildir? A) Feodal bir yapı olması 3- A. Gramsci nin aydınlara ilişkin yaklaşımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? C) Gramsci ye göre aydın olmanın ölçütü sadece zihinsel emek sarfetmekte yatar. 4- Atıf Yılmaz ın Mine filminde toplumsal yapı araştırmalarına ilişkin öğelerden hangisine ilişkin bir unsur belirgin biçimde yer almaktadır? E) Toplumsal cinsiyet ve modernleşme 5- Diyet filminde Hacer in dönüşümünü ve en son sahnedeki tepkisini değerlendirdiğinizde, aşağıdakilerden hangisini söyleyebilirsiniz? C) Hacer, geleneksel davranışlar kalıplarından sıyrılarak fark yaratan bir faillik sergilemiştir. 6- Özer Kızıltan ın Takva filmi birey ve modernleşme ilişkisi üzerinden ele alındığında film aşağıdaki çıkarımlardan hangisine örnek sunmaktadır? B) Birey kendi eylemleri, durumu ve düşünceleri üzerine düşünmeye başladığı andan itibaren modernleşme sürecine girmektedir. 7- Niyazi Berkes e göre bir toplumda, toplumsal değişim zorunlulukları ortaya çıkıp çağdaşlaşmaya doğru bir yönelme başlayınca ilk aşamada bu toplumda aşağıdakilerden hangisi gözlenmektedir? A) Toplumun eski yaşayışının kökeninden gelen birçok alışkanlık, kolaylıkla din gereğiymiş gibi bir nitelik kazanırlar. 8- Toplumu uzlaşmaya ve dayanışmaya dayalı birbirine bağımlı parçalar bütünü olarak gören ve toplumu bir organizmaya benzer şekilde ele alan düşünür aşağıdakilerden hangisidir? B) Emile Durkheim 9- Osmanlı İmparatorluğu nun nasıl bir toplum yapısına girdiğini analiz etmeye yönelik olarak üretilen tezlerin ve modellerin en bariz görünen ortak noktası nedir? D) Osmanlı İmparatorluğu nda temelde siyasal iktidar ile siyasal iktidarın yönettiği tebaa arasındaki kopukluğu vurgulamaları. 2
10- Evrimci ve devrimci toplumsal değişime ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? B) Türkiye de modernleşme sürecini en iyi evrimci değişim kavramı anlatır. 11- İnsani iletişim güçleri terimi için aşağıdakilerden hangi söylenebilir? C) İnsani iletişim güçleri dar anlamıyla işçiler, gazeteciler gibi teknik iletişim güçleri içerisinde çalışanları ifade etmektedir. 12- Toplum, dokusunda farklılıkları, farklı çıkarları barındırdığı için daima mücadelelere sahne olan, çelişkili ve gerilimli bir olgudur. Yukarıdaki gibi bir toplum tanımı aşağıdaki düşünürlerden hangisinin görüşleriyle uyuşmaktadır? E) K. Marx 13- En iyi düzenlenmiş devlet, yapısal organizasyonu prensipte insanınkine en çok benzeyen devlettir. Yukarıdaki sözü söyleyen kişinin yapı kavramına yaklaşımı hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Yapı kavramını organik modelden yola çıkarak ele almaktadır. 14- İletişim temel bir insani deneyimdir. Özünde ötekiyle anlam paylaşımını, semboller değiş tokuşunu içinde barındırır. İletişimin tanımı yukarıdaki gibi yapıldığında iletişime ne tür bir bakış ile bakılmaktadır? B)İletişim olgusuna antropolojik bakış ile. 15- Osmanlı Devleti nde basımcılık ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? D) Osmanlı Devleti nde azınlıkların bastığı dini kitaplara uygulanan sansürün temel nedeni, dini kitapların matbaa ile üretilmesinin günah sayılmasıdır. 16- Türk toplumsal yapısı hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? B) Altpolitik taktikler toplumsal yapının evrilmesinde etkin olmuştur. 17- Karagöz gölge oyunu 16. ve 17. yüzyıllardan itibaren en önemli eğlence türlerinden birisi olmuş, Osmanlı da yaşayan çeşitli halkların kültür ve müziklerini birleştirmiştir. Sultan Abdülaziz zamanında, belli devlet büyüklerinin kahvehanelerde perdeden temsil edilerek hicvedilmesi sonucunda bu gibi içerikli oyunlar yasaklanmıştır. Yukarıda verilen bilgilere göre Karagöz gölge oyunu hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? E) Altpolitika ile üstpolitikanın karşılaştığı mücadelenin bir örneğidir. 18- II. Abdülhamit döneminde 1881 de İmparatorluğa giren telefonun kullanımı uzun süre sadece yöneticilere ait olmuştur. Yönetim, telefona soğuk bakmıştır. Yaklaşık otuz yıl boyunca telefon halkın erişiminin dışında kalmıştır. Bu durumun temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? D) Telefon ile bilgi ve haberlerin geniş kesimler arasında hızlıca yaygınlaşabilme potansiyelinin yönetimi rahatsız etmesi. 3
19- Yunan tebaasından Dimitri nin Sultan Abdülaziz in at binme görüntülerini çekmesi ve bunların Manoli nin Gazinosu nda gösterimini yapması mahalli polis tarafından tespit edilmiş ve ardından bu tarz gösterimlerin olmaması için polis komiserliğine gerekli emirler verilmiştir. Sultan Abdülaziz i filme almanın yasaklanmasının temel nedeni aşağıdaki yorumlardan hangisi ile açıklanabilir? C) Görünmeden yönetmek ilkesine göre Osmanlı toplumunu yöneten bir anlayışın iktidar halesi filme çekildiğinde esneyebilir ya da ortadan kalkabilir. Dolayısıyla bu da Sultan ın mistik ve erişilemezliğinden doğan büyüsünü bozabileceği endişesiyle açıklanabilir. 20- Aşağılardan hangisi doğru sorularla yaklaşıldığında toplumsal kültürü anlamamıza katkı sağlayabilir? E) Hepsi 21- Genel anlamda Cumhuriyet döneminde Türkiye de ortaya konan kültür ürünlerine baktığımızda hukukun algılanmasına ilişkin aşağıdakilerden hangisini söyleyemeyiz? C) Mahkeme hakkın aranacağı ilk ve öncelikli kapıdır. 22- Türk romanlarında ve sinema filmlerinde, batıda örneklerine sıkça rastladığımız türden uzun iknaya yönelik karşılıklı diyaloglara dayalı sahnelerin az olmasından yola çıkarak aşağıdakilerden hangisini söyleyebiliriz? A) Türkiye de demokrasi kültürünün yeterli düzeyde olmadığını. 23- Osmanlı Devleti nde iletişim güçleri ve merkezi eğilimler içeren toplumsal yapı hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? C) Osmanlı İmparatorluğu nda siyasal iktidarlar basın, ulaşım güçleri, basımcılık, telgraf, postaneler ve telefon üzerinde tam denetim sağladığı gibi iktidarı baltalayabilecek kamusal alanların oluşumunu da engellemiştir. 24- Nuri Bilge Ceylan ın Kış Uykusu filmindeki Aydın karakteri Gramsci nin aydın tanımlamasında hangi aydın tipine denk düşmektedir? B) Geleneksel aydın 25- Nuri Bilge Ceylan ın Kış Uykusu filmindeki Levent karakteri toplumun alt kesimlerinden gelmekte, çeşitli yardım organizasyonlarında yer almakta ve toplumsal değerlerin temelleri konusunda eleştiri sunmaktadır. Ayrıca Levent entelektüel kişilerin yaptığı gibi, bireyin toplumun farklı kesimleri ile karşılaşmadan meydana gelen çatışmadan beslenmesi gerektiğini ifade etmektedir. Buna göre Levent karakteri aşağıdaki aydın tiplerinden hangisine örnek olabilir? A) Organik aydın 26- Her kültürde halk katları devrimci değil, muhafazakârdır. Ancak Şerif Mardin, halkın muhafazakâr boyutunun İslam toplumlarında özel bir hal aldığını yazmıştır. Mardin in yorumuna göre bu durumun temel sebebi nedir? A) İslam toplumları toplum ve ahlak değerleri konusunda sonuna kadar eleştiri ye açık değildir. Bu nedenle eleştirel söylem kültürü yeterli düzeyde gelişememiştir. 4
27- Niyazi Berkes e göre Türk çağdaşlaşmasını anlamak için gelenek kavramı din kavramından daha çok önemlidir. Osmanlı rejiminin en önemli yanı, dinsellikten çok gelenekselliğidir. Gelenek, hem dini, hem de hilafet padişahlığını kapsar. Osmanlı toplum yapısında geleneksellik nizam demektir. Aşağıdakilerden hangisi bahsedilen nizam kavramının özelliklerinden biri değildir? D) Nizam ilkesi doğa düzeninin ön plana çıkartıldığı yönetim anlayışını kapsamaktadır. 28- Türk modernleşmesinin yapısal unsurlarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? D)Türk modernleşmesi temel dinamiğini tabandan yükselen halk hareketlerinden almıştır. 29- Osmanlı Devleti nde modernleşmenin yapısal unsurları aşağıdaki parametrelerden hangisini kapsamamaktadır? C) Osmanlı Devleti nde iletişim güçleri ile merkezi toplumsal yapı büyük oranda uyumlu işlemiş, bu nedenle de modernleşme sürecine geç döneme kadar ihtiyaç duyulmamıştır. 30- Erken Türk modernleşmesinin kaynakları temelde pozitivizm ve deneyci anlayıştan beslenmektedir. Aşağıdakilerden hangisi yukarıda belirtilen bu anlayışın özelliklerinden biri değildir? E) Bu anlayış Osmanlı toplumunda bozulan nizamın restore edilmesi için benimsenmiştir. 31- Özellikle 17. yüzyılın sonlarına doğru menzil örgütü sisteminde kaçak noktaların artmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? B) Menzil örgütünde halkın en alt kesimlerine sorumluluk verilmesi. 32- II. Mahmut, Takvim-i Vekâyi nin dilinin halkın anlayabileceği bir basitlikte olmasında ısrar etmiştir. Aşağıdakilerden hangisi yukarıda belirtilen durumun temel sebebidir? C) Sultanın tebaası ile dilsel uzaklığı azaltma çabası ve yükselen bir iletişim krizini çözme çabaları. 33- Toplumsal yapıya uyumlu iletişim güçleri ifadesini aşağıdakilerden hangisi tanımlamaktadır? A) Bu güçler, toplumsal yapının özelliklerini kısmen içinde barındıran, toplumsal yapı ile iletişim güçleri arasında belirli oranda bir çakışmanın mevcut olduğu iletişim güçleridir. 34- Bu yaklaşıma göre, otarşik köy birimleri, merkezden yalıtık bir şekilde varlığını sürdürmektedir. Merkez ile köyler arasındaki ilişki artı üretimin alınması ve askeri görevler çerçevesindedir. Toprağın özel mülkiyeti söz konusu değildir. Yukarıda tanımlanan toplumsal yapıya dair yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Asya Üretim Tarzı(AÜT) 35- Aşağıdakilerden hangisi üstpolitika kayıt ve eylemlerinin bir örneği değildir? D) Kaçak avlanma 36- Batı da 15. yüzyılın ikinci yarısında başlayan matbaa basımcılığı, Türkçe basımcılık olarak ancak 18. yüzyılın yarısına doğru faaliyete geçmişken; telgraf gibi elektronik kültürün bir ürünü İmparatorluğa çok kısa zamanda kabul edilmiştir. Yukarıdaki durumun temel sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Sultanın kendi iktidarını pekiştirmek ve uzak vilayetlerdeki denetimi arttırmak için bir araç olarak görmesi. 5
37- Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti nde süreli yayınların toplumsal yapıya uyumunun sağlanmasında en önemli mekanizmalardan birisi olmuştur? B) Sansür 38- Osmanlı da İletişimin Diyalektiği kitabının Türk aydınlarıyla ilgili temel tezi aşağıdakilerden hangisidir? A) Yapısal unsurlar yerine bireysel eleştirilerle yetinmeleri, karşı hegemonyayı tesis etmede halkla ilişkide sorunlar yaşamaları 39- İletişim gücü, teknik iletişim gücü ve insani iletişim gücü kavramları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? B) Bir basın kurumunda çalışan tüm işçiler, memurlar, gazeteciler teknik iletişim güçleridir. 40- I. İletişim güçleri toplumsal yapıyla tamamen uyumludur. II. İletişim güçleri toplumsal yapıyla daima çatışır. III. İletişim güçleri toplumsal yapıyla ne tamamen uyumlu ne de tamamen uyumsuzdur. Osmanlı da İletişimin Diyalektiği kitabından yola çıkarak yukarıdakilerden hangilerinin doğru olduğu söylenebilir? C) Yalnız III 6