İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

Transkript

1 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ T.C. Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi 2.DERS İnsan Kaynakları Yönetiminin günümüz organizasyonları için önemi 21. YÜZYILDA REKABETİN DİNAMİKLERİ KÜRESELLEŞME Küreselleşme Teknolojideki Gelişmeler Üretim Teknolojilerindeki Gelişmeler Bilişim (Bilgi + İletişim) Teknolojilerindeki Gelişmeler Rekabetin Değişen Yüzü Küresel Bütün dünyayı kapsayan demektir. Küresel Pazar Küresel İşgücü Küresel Ürün Küresel Kültür Küresel Rekabet Küresel İşletme 3 4 1

2 KÜRESELLEŞME KÜRESELLEŞME İletişim ve ulaşım teknolojilerindeki ilerlemeler fiziksel uzaklıkların önemini azaltmış, farklı kültürel yapıya sahip toplumların birbirlerine yakınlaşmasını kolaylaştırmıştır. Bu sayede toplumlar arasında bulunan sosyal, kültürel ve ekonomik sınırların ortadan kalkması gibi bir sonuç ortaya çıkmıştır. Küreselleşme, sosyal anlamda benzer kültürel yapılara sahip olma, ekonomik anlamda da paranın küresel boyutta tam dolaşım serbestisi kazanması gibi sonuçlar doğurmuştur. 5 6 TOPLUMSAL DÖNÜŞÜM KAYNAĞI OLARAK TEKNOLOJİ TOPLUMSAL DÖNÜŞÜM KAYNAĞI OLARAK TEKNOLOJİ Devrim niteliği taşıyan teknolojik bir ilerleme üretimde kullanıldığında, büyük çapta sürdürülebilir başarı sağlarsa, toplumun sosyal, kültürel, ekonomik, siyasi, hukuki, alanlarında kalıcı değişimler meydana getirir. Alvin Toffler, 3. Dalga kuramı. Teknolojik buluşlarla birlikte bir yandan insan hayatı kolaylaşmakta diğer yandan toplumsal yapıda önemli değişikler meydana gelmektedir. teknoloji teknoloji Tarım toplumu Sanayi toplumu Bilgi toplumu 7 2. Dalga Sanayi Devrimi 3. Dalga Bilgi Devrimi 8 2

3 REKABET ÜSTÜNLÜĞÜNDEKİ DEĞİŞİM 2010 lar Sosyal Taleplere Cevap Verebilme Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 2000 ler 90 lar Yenilik ve Yaratıcılık Üstünlüğü ile Rekabet Gücü Hız Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 80 ler Kalite Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 70 ler Maliyet Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 60 lar Üretim Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 9 10 STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ YAKLAŞIMI En iyi tek bir yönetim anlayışı ve en iyi tek bir organizasyon biçimi yoktur!

4 STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ YAKLAŞIMI İKY Yİ SİKY YE DÖNÜŞTÜREN 5 FAKTÖR İş yaşamının özellikle son yıllarda yoğun bir biçimde yaşadığı değişim sürecinde insan kaynakları yönetimi alanındaki evrim, kayıt tutuculuktan, stratejik ortaklığa geçiş, işletmenin rekabet gücünün ve kârlılığının arttırılmasında insan kaynakları yönetiminin artan değer ve önemini ortaya koymaktadır. 1. Dış : Sosyal, Politik, Hukuki ve Ekonomik ler 2. İşgücü Piyasası 3. Örgüt Kültürü 4. Örgütün/İşletmenin Stratejisi 5. Üretim Teknolojisi Dış : Sosyal, Politik, Hukuki ve Ekonomik ler İşletme Modeli Nedir? İşletmenin si Bir sistemin dışında olup, sistemi etkileyen her şey o sistemin çevresini oluşturur. Yakın Genel Uluslararası

5 İşletme Modeli İşletme Modeli Yakın (1.) Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Çıktı Satıcılar Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar Finans Kuruluşları İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Alıcılar Çıktı Geri Bildirim Rakipler Kamuoyu Sendikalar Uluslararası (3.) Hukuki- Politik çevre Satıcılar Ekonomik Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar Genel (2.) Yakın (1.) Finans Kuruluşları İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Teknolojik Alıcılar Çıktı Uluslararası Ekonomik Hukuki- Politik çevre Satıcılar Ekonomik Girdi Üretim Süreci Fiziksel varlıklar Genel (2.) Yakın (1.) Finans Kuruluşları İşletme Yönetimi İnsan Kaynakları Teknolojik Alıcılar Çıktı Uluslararası Teknolojik Rakipler Kamuoyu Sendikalar Doğal Rakipler Kamuoyu Sendikalar Doğal Doğal Sosyo-kültürel 19 Uluslararası Hukuki-Politik Sosyo-kültürel Uluslararası Sosyo-kültürel 20 5

6 İşgücü Piyasası İstihdamda Yaşanan Değişim 1970'li yıllardan itibaren işgücünün niteliğinde yapısal değişimin ve gelişimin yaşandığını söylemek mümkündür. Özellikle "mavi yakalı" olarak nitelendirdiğimiz beden gücüne dayalı çalışma kompozisyonuna sahip insan kaynaklarından, daha çok zihni çalışma potansiyelini kullanan "beyaz yakalı" bilgi işçisine doğru bir dönüşüm yaşanmıştır. 21 Araştırma ve geliştirmede çalışanlar Ürün ve iş geliştirmede çalışanlar Satışta çalışanlar Üretim ve dağıtımda çalışanlar Yamashina, H. Challenge to World-Class Manufacturing, International Journal of Quality & Reliability Management. Vol.17, No.2, BİLGİ İŞÇİLERİ Örgüt Kültürü Bilgi toplumunda birçok kavram yeniden şekillenmiştir; Bilgi toplumunda yeni işçi kavramı; BİLGİ İŞÇİLERİ Bilgi işçisi niteliklidir ve geleneksel işçiye nazaran; farklı üretim araçlarına sahiptir, ikame edilmesi oldukça güçtür, değişime, belirsizliğe ve esnek örgütlenmeye yatkın ve bireyselliği daha fazladır. İngiliz işadamları Çin e önemi bir iş görüşmesine giderler

7 Kültür Nedir? Kültür, Toplumsal yaşamın dil, düşünce, gelenek, işaret sistemleri, kurumlar, yasalar, aletler, teknikler, sanat yapıtları gibi her türlü maddi ve manevi ürünleri (Britannica) Bir grup insanı diğerlerinden ayıran zihinsel programlama (Hofstede) Bireyin tutum ve davranışlarını yönlendiren normlar, davranış kalıpları, inançlar, tutum ve alışkanlıklar sistemi (Kutanis) Bir toplumun üyelerince paylaşılan anlamların tümüdür (Geertz) toplumu/topluluğu diğerlerinden ayırt etmeye yarar. toplumsal değerleri bir bütün haline getirir. toplumu/topluluğu meydana getiren üyelerce oluşturulur. toplumu/topluluğu meydana getiren üyelerce paylaşılır. toplumu/topluluğu meydana getiren üyeleri etkiler. öğrenilmiş davranışlardan oluşur. sosyal yapının bir sonucudur. değişebilir! Kültürü oluşturan faktörler Örgütün/İşletmenin Stratejisi Dil Din ve İnanç Sistemi Değerler Normlar Simgeler / Semboller Tutumlar Örf ve adetler Kurallar ve Yasalar Ahlak Strateji Nedir?

8 Örgütün/İşletmenin Stratejisi Maliyet Önderliği Stratejisi ÖRNEK; M. Porter ın Jenerik Stratejileri 1. Maliyet Önderliği Stratejisi; En düşük maliyetle, uygun kalitede mal ve hizmet sunmak. 2. Farklılaşma Stratejisi; Piyasaya farklı (yeni) bir ürün sunmak. 3. Odaklanma Stratejisi; En uygun pazar kesimini tespit edip, bu alanda yoğunlaşmak Farklılaşma Stratejisi Odaklanma Stratejisi

9 Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Yaklaşımı Üretim Teknolojisi Kurumların sahip oldukları farklı stratejiler, bu kurumlarda farklı insan kaynakları politika ve uygulamalarını gerektirir mi? Üretim akışı ve miktarına göre sınıflandırma 1. Birim Üretim 2. Kitle Üretim 3. Sürekli Üretim ( Süreç Üretimi) Birim Üretim Birim Üretim Bir (veya çok az sayıda) insanın ihtiyaçlarını karşılayacak bir ürünün, kişinin kendi beklenti ve isteklerine uygun tasarlanması ve üretilmesi sürecidir. Genellikle pazara hitap eden ürün yerine sipariş üzeri Genellikle kişisel farklılıkların ve beğenilerin veya üretim zorluğunun öne çıktığı sektörlerde görülür. Terzi, gemi inşası, protezler üretim yapılır. Birim üretim sürecinin büyük bir kısmında görev yapmanın zorunlu olabilmesi ve üretilen her bir ürünün birbirinden farklı özellikler taşımasından ötürü çalışanlar Golden Princess yüksek nitelikli olmalıdır

10 Kitle Üretim Kitle Üretim Bir ürünün, çok sayıda insanın/alıcının ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak, bir örnek, çok sayıda üretilmesi süreci. Pazara yönelik üretim. Standart ürünün, standart üretim süreci ile üretilmesi. Ufak parçalarına ayrılabilir, niteliği düşük işler. Buna uygun istihdam. Beyaz eşya, sarf malzemesi, saat, gözlük, fotokopi makinası, vbg Sürekli Üretim (Süreç Üretimi) Woodward Araştırmasına göre Bir ürünün, devamlı olarak aynı makine ve tesis kullanımı ile üretilmesi süreci. Niteliği yüksek az sayıda personel istihdam gereksinmesi. HES, petrol rafinerisi, vbg Üretim Biçimi Örgüt Yapısı Sonuç Birim Organik Başarı Kitle Mekanik Başarı Süreç Organik Başarı

11 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İHTİYACININ DIŞ KAYNAK KULLANIMI YOLU İLE KARŞILANMASI Bir sonraki dersimizde görüşmek dileğiyle T.C. Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi 11