www.atsovizyon.org.tr

Mart 2008 ATSO

ATSO Mart 2008 2

vizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyo zyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon. on.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.or on.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.or n.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org. org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr rg.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr w.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr w.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr w w.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www. o www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www ww.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www. ww.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.a w.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.ats.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atso atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsov tsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsoviz ovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizy ovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizy vizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyo zyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon. on.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.or on.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.or n.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org. org.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr rg.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr w.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr w.tr www.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr ww w.atsovizyon.org.tr www.atsovizyon.org.tr www. o www.atsovizyon.org.tr yayında Derginiz ATSO Vizyon la artık sanal dünyada da buluşabileceksiniz. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası nın 1987 yılından bu yana aralıksız yayınlanan ve her ay 13 bin adet basılarak Antalya iş dünyasının yanı sıra, devlet protokolü, özel sektör kurum ve kuruluşlarına dağıtılan dergi, bir yeniliğe imza atarak, sanal dünyada da okuyucuyla buluşuyor. Derginin, www.atsoviz yon.org.tr adresiyle internetten yayınına başlandı. ATSO Vizyon Dergisi, artık www.atsovizyon.org.tr ile internet sayesinde dünyanın her yerinden okuyucular tarafından takip edilebilecek. www.atsovizyon.org.tr sitesinde ATSO Vizyon un son iki yılda yayınlanmış sayılarının tamamına ulaşmak mümkün. Site dergi kalitesini, bilgisayar ekranına da taşıyor. Dergi sayfalarını birebir inceleme ve okuma fırsatı sunarken, dilenirse PDF formatında yayınlanan sayfaları, bilgisayara indirmeyi de mümkün kılıyor. Antalya da çeşitli konulardaki araştırma dosyaları, kültür sanat, edebiyat, çevre konularında yayınları ile iş dünyasının yakından takip ettiği dergi, ekonominin yanı sıra, Antalya tarihine yönelik yayınları ile adeta kentin belleği ve kaynak yayın niteliği de taşıyor. Mart 2008 ATSO

Kemal ÖZGEN ATSO Yönetim Kurulu Başkanı TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Kriz karamsarlığına kapılmaktan kaçınmak ve Türkiye ekonomisinin yüksek potansiyeline güvenmek zorundayız Antalya Ticaret ve Sanayi Odasının Çok Değerli Üyeleri, Sayın ATSOVİZYON Okuyucuları, ABD kaynaklı küresel mali kriz başladığında, krizin diğer ülkelere mali ve ticari olmak üzere çift boyutlu bir etki yapacağı öngörülüyordu. Mali etkinin en fazla yansıyacağı gelişen ülkeler arasında cari açığı yüksek olan Doğu Avrupa ülkeleri, Güney Afrika ve Türkiye yer alıyordu. Türkiye nin risk derecesine cari açığın yanı sıra özel sektörün döviz cinsinden 140 milyar dolar civarında borçlanmış olması da ekleniyordu. Buna son aylardaki ekonomik durgunluk ve ayrıca artan belirsizlik ortamı eklendi. Türkiye deki artan cari açık ve yatırım ve tüketimin dış kaynakla finansmanı bir düzeltmeyi gerekli kılıyordu. Dış kaynak girişi devam ettiği sürece düzeltme hareketi de erteleniyordu. Geçen yıl sonunda yapılan ve buradan sizlerle paylaştığımız tahminler 2008 yılında yumuşak bir iniş senaryosu ile küçük çaplı kur düzeltmesi olacağı, yani Türk Lirasındaki değerlenme sürecinin sona ereceği şeklindeydi. Bu senaryo mali disiplinin ve yabancı sermaye girişinin azalmakla birlikte belirli bir miktarda devam etmesine bağlıydı. Fakat son gelişmeler düzeltmenin sert bir inişle gerçekleşmesi ihtimalini de artırmıştır. Dolar kurunun 2002 de 1,6 düzeyinde olduğunu, 2003 de 1,7 ye çıktığını uzun süreli bir iniş sonrası 2006 da yeniden 1,69 a yükseldiğini hatırlayalım. Türk Lirası 2002 yılından bu yana yüksek faiz ve döviz girişi nedeniyle sürekli bir aşırı değerlenme içindeydi. Bu nedenle son dönemdeki yükselişin aşırı bir sıçramaya varmadıkça ülke ekonomisinin hayrına olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenledir ki, geçen ay bu yazımızın başlığını, krizin azı yarar, çoğu zarar olarak koymuştuk. Bir süredir, ekonomide bizi en çok ürküten gelişmenin durgunluğun derinleşmesi olduğunu belirtiyoruz. Nitekim Ocak ayı sonunda bu konudaki endişelerimizi gerek Hükümet yetkilileri gerekse kamuoyu ile paylaştık. ATSO Mart 2008 2

2007 yılı son üç ayının büyüme rakamları Mart ayı sonunda nihayet belli oldu ve 2007 üçüncü çeyreğinde başlayan yavaşlamanın dördüncü çeyrekte artarak devam ettiğini ortaya koydu. Ekonomide 2007 yazında başlayan yavaşlama son dönemde durgunluk noktasına geldi ve önümüzdeki aylarda da daha yüksek bir büyüme beklentisi söz konusu değil. Nitekim, tüketici güven endeksi 2002 yılından bu yana en düşük düzeye inmiş görünmektedir. 2007 dördüncü çeyrekte tarım sektöründeki -9,7 küçülmeyi kuraklığa veya mevsimlik etkiye bağlasak dahi, sanayide 3,6 özellikle de inşaattaki 0,5 büyüme hızları sorunun ciddiyetini göstermektedir. İç pazardaki halkın tüketiminde artış sadece % 1,9 da kalmıştır. Özel sektörde yatırım artışı ise durmuş ve azalmaya başlamıştır. Bu eğilimin son dönemde derinleşmesi önümüzdeki aylarda bir dizi olumsuz sonucu beraberinde getirebilir. Bu nedenle, bir süredir ekonomiyi durgunluktan çıkaracak tedbirlere öncelik verilmesini gerekli görüyoruz. ATSO olarak, geçen yıldan bu yana istikrar programının yerine yüksek büyümeyi dikkate alan yeni bir programa geçilmesi gereğini dile getirdik. Artık bunun yüksek büyüme bir yana, ekonomide daralmanın önüne geçilmesi için gerekli olduğuna inanıyoruz. Bu konuda talep ettiğimiz önlemler gerek bu köşede gerekse diğer kanallarla kamuoyu ile paylaşılmıştır. Aksi halde özellikle KOBİ ler ve esnaf kesimi için durgunluğun tahammül edilmez boyuta gelmesinden endişe ediyoruz. Değerli Üyelerimiz, Ekonomideki bu gelişmeler Antalya da ticaret ve inşaat sektörleri başta olmak üzere bütün sektörleri olumsuz etkilemiştir ve etkileyecektir. Önümüzdeki aylara ilişkin bir beklentimiz döviz kurundaki artışın turizm sektörünü ve ihracatımızı olumlu etkilemesidir. Antalya tarımı örtü altı sebze üretimi ağırlıklı bir tarımdır. Kuraklık tahıl ve meyve üreticilerini olumsuz etkilerken, örtü altı tarım nispeten daha iyi durumda kalmaktadır. Hatta 2007 yılında sebze üretimimizdeki artış Türkiye tarım üretimine net pozitif katkı yapmıştır. Meyve ve sebze ihracatımızın % 30 larda artmaya devam etmesi bize ümit veren gelişmelerden birisidir. Son yıllarda odamızın çabalarıyla başlayan örtü altı tarım üretimi desteklerinin geliştirilmesinin önemi bir kez daha ortaya çıkmaktadır. Ekonomideki belirsizliğin en fazla inşaat sektörünü etkilediği rakamlarla görünmektedir. Bu nedenle, Ocak ayında dile getirdiğimiz gibi, konut talebini destekleyecek, vergi teşviki gibi ek önlemlerin alınması ve yabancıların konut alımına ilişkin çalışmalar zorunlu hale gelmiştir. Turizm sektörüne ilişkin olumlu beklentilerin gerçekleşmesi en büyük dileğimizdir. Bunun yanında ticaret sektörümüzün turizmdeki gelişmeden fayda sağlaması için il düzeyinde gerekli önlemlerin alınması da acil hale gelmiştir. Bu konuda ilk akla gelen önlemler kent merkezindeki inşaat çalışmalarının bir an önce tamamlanması, ulaşım ve park yeri ihtiyacının karşılanmasına dönük önlem alınması ve yaz aylarında, özellikle nispeten daha serin akşam saatlerinde kentin turistik canlılığını sağlayacak organizasyonlar yapılmasıdır. Bu konuda Belediyeler, Odalar ve turizm sektörüyle ortak bir çalışma yapılması gereklidir. Antalya olarak artık bu konuda ortak çalışma yapmayı başarmamız gereklidir. 2008 yaz sezonunda ilimizde enerji açığı ve elektrik kesintileri yaşanmaması için gerekli önlemlerin alınması hususunda sürekli çağrılar yapılmaktadır. Antalya nın enerji ihtiyacının il düzeyinde üretimle karşılanması dışında ilimizde elektrik iletim altyapısının yenilenmesi de acil bir ihtiyaçtır. Ayrıca, gerek işyerlerinin gerekse halkımızın elektrik tasarrufu konusunda azami gayreti göstermesi de zorunludur. Değerli Üyelerimiz, Son Oda Meclisi toplantımızda, üyelerimizin kısa dönemli yatırım kararlarında dikkatli olmaları, ancak uzun döneme ilişkin olarak aşırı karamsarlığa kapılmamaları gereğini dile getirdim. Karamsarlık bir ülke ve ekonomi için başlı başına bir sorundur. Ekonomide büyüme tüketicinin ve yatırımcının geleceğe güvenine bağlıdır. Bu nedenle bir taraftan işletme düzeyinde gerekli önlemlerimizi alırken diğer yandan bir kriz karamsarlığına ve paniğine kapılmaktan kaçınmak ve Türkiye ekonomisinin yüksek potansiyeline güvenmek zorundayız. En iyi dileklerimle, sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Mart 2008 ATSO

ANTALYA TİCARET VE SANAYİ ODASI YAYIN ORGANI YIL:21 / MART 2008 / SAYI:242 ATSO ADINA SAHİBİ: Yönetim Kurulu Başkanı Kemal ÖZGEN YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ: Sevim KAYAHAN YAYIN KURULU: Çetin Osman BUDAK Ali Rıza AKINCI Arif SELÇUK Özdağ ÇANCI YAYINA HAZIRLIK: Mete TEKİN Orhan ÇAKMUR TASARIM: Kaan ESİNGÜNER BASKI: ÇAĞDAŞ YAŞATAN Reklam Matbaacılık Tanıtım Organizasyon A.Ş. Kızılsaray Mh. 63. Sk. No:4, Yaşatan İş Merkezi, ANTALYA Tel.:0.242.244 19 52 Faks:0.242.244 19 67 DAĞITIM: ÖZYILDIRIM DAĞITIM Tahılpazarı Mahallesi 468.Sokak Kaymak Apt. No: 6/4 TEL:0.242.243 48 98 FAX:0.242.243 48 99 e-mail: yildirimkurye@hotmail.com ATSO: Kazım Özalp Caddesi 2. Sokak No: 4 ANTALYA Tel : 0.242.248 99 00 Faks : 0.242.242 66 80 URL : www.atso.org.tr e-mail : dergi@atso.org.tr www.atsovizyon.org.tr Antalya: Heart of Gold projesi 2 yaşında Nostalji : Antalya da yaya dolaşmanın, şimdi tam zamanı 12 30 6 24 Turİzmİn ve Ekonomİnİn Belkemİğİ Konaklama Sektörü Küresel Isınma, ulaştırma altyapısını da olumsuz etkileyecek Ayda bir yayınlanır Dergimizdeki yazılar kaynak gösterilerek alınabilir. Dergimizde yayınlanan yazılardaki görüşler yazarlarına aittir. Reklam ve diğer konularınız için lütfen basın bürosu ile irtibat kurunuz. 10 KOBİ LER ANTALYA DA 20 TURİZM 28 SANAYİ 38 RÖPORTAJ:AHMET MEKİN 40 HUKUK 45 AB DEN GÜNCEL HABERLER 49 KÜLTÜR-SANAT 50 ŞİRKET HABERLERİ 51 EKONOMİK DURUM RAPORU 68 FUARLAR 70 İŞBİRLİĞİ TEKLİFLERİ 72 ANTALYA DAN LEZZETLER ATSO Mart 2008 4

Akdeniz İş Görüşmeleri Sayın Üyelerimiz, Değerli Okurlarımız, Türkiye Otelciler Federasyonu nun Konaklamanın Seyahat Pazarındaki Yeri, Ekonomiye Katkıları ve Turizm-Endüstri İlişkileri başlıklı araştırması, konaklama kesiminin, turizmin belkemiği ve genel ekonominin de çok önemli destekçisi olduğunu sayılarla da ortaya koydu. Araştırmaya göre, turizmin konaklama ve yeme içme birimlerinin ile mal ve hizmet alış verişinde bulunduğu sektör sayısı 33 ten 54 e yükseldi. Konaklama tesisleri ile yeme-içme birimlerinin mal ve hizmet alışverişi yaptıkları sektörlerden yaptıkları alımlar 5 kat artışla 2.1 milyar dolardan 11.2 milyar dolara ulaştı. Araştırmanın detaylarını dergimizde bulacaksınız. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası, İstanbul Dünya Ticaret Merkezi, KOSGEB ve ANFAŞ ın önderliğinde, 15-18 Mayıs tarihleri arasında Antalya Expo Center da ilki düzenlenecek olan Akdeniz İş Görüşmeleri (Mediterranean Business Partneria), 300 yabancı alıcı ve bin yerli KOBİ yi bir araya getirecek. Yurtdışı pazarlara açılmayı isteyen firmaları, yurtdışında bulunan firmalar ile bir araya getirerek işbirliği ve yatırım imkanlarını tartışmalarını sağlamayı hedefleyen programa; 35 ülkeden, yapı ve yapı malzemeleri, otel ve ev donanımları, elektriksel donanım ve gereçleri, gıda ve tarım ekipmanları, kimya ve plastik sanayi, tekne ve yat üretimi, deniz turizmi, deniz ticareti ve lojistiği, tekstil, deri, ayakkabı, kuyumculuk sektörlerinde faaliyet gösteren firmalar katılarak, ikili görüşmeler gerçekleştirecek. Akdeniz İş Görüşmeleri, küçük ve orta boy işletmelerin kurumsallaşma yolunda atacağı adımlarda, gerek ulusal gerekse uluslararası alanda ticaret yaparken ihtiyaç duydukları bilgi ve tecrübeleri paylaşmalarına imkan sağlayacak. Sevgili Okurlarımız, 18 Mayıs 2006 tarihinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın startını verdiği Antalya: Heart of Gold projesi ikinci yaşına girdi. Kuyumculuk sektörünün yanı sıra, bölgede turizm sektöründe hizmet veren tüm kuruluşlarla birlikte yürütülen Antalya-Heart of Gold kampanyası ile, Antalya markasının altın ile özdeşleştirilerek tüm dünyada tanıtımı ve 10 yıl sonra Antalya da 20 milyon turist ve turistlere 4 milyar dolarlık altın takı satışı (ihracatı) hedefleniyor. Dergimizin bu sayısında Antalya: Heart of Gold projesinin başından itibaren yapılan faaliyetlerle ilgili bir dosya yayınlıyoruz. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Turizm sektörünün geleceğini ve sorunlarını Antalya da masaya yatırdı. Turizm sektörünün kanaat önderleri ve ilgili kamu kurumları; sektörün geleceğini birlikte tasarlamak, vizyonunu oluşturmak, stratejileri ve bunun için gerekli eylem planlarını belirlemek amacıyla TOBB un Belek te düzenlediği Turizm Arama Konferansı nda bir araya geldi. Konferansta, turizmin, hem istihdam hem de döviz geliri açısından Türkiye nin altın sektörü olduğu vurgulanırken, Türkiye nin çok kısa bir süre içerisinde turizmde dünyada sayılı ülkeler arasına girdiği ifade edildi. Değerli Üyelerimiz, Antalya, geçtiğimiz günlerde dünya tarım sektöründe söz sahibi önemli bir ismi ağırladı. Hollandalı uzman Peter Klapwifk, bir firmanın davetlisi olarak Antalya daydı. ATSO Gazipaşa Temsilciliği nin Topraksız Tarım Gezisi ne katılarak çiftçilere bilgi veren Hollandalı Green Q firması uzmanı Peter Klapwifk, Antalya da sayıları hızla artan toprak tarım uygulamasının yapıldığı seralarda, dünyadaki en son tarım teknolojilerinin kullanıldığını söyledi. Topraksız üretimin yapıldığı seraların tüm dünyada fabrika olarak nitelendirildiğini ifade eden Klapwifk, Türkiye henüz yolun başında. Geleneksel tarım üreticileri bu yöne Çetin Osman BUDAK Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yayın Kurulu Başkanı kayarsa Türkiye için büyük fırsat var mesajı verdi. Sevgili Okurlarımız, Türkiye Büyük Millet Meclisi, küresel ısınma konusunda nihayet harekete geçti ve bir küresel felaket senaryosu hazırladı. TBMM İklim Değişikliği ve Küresel Isınma Komisyonu nun hazırladığı raporda, Türkiye yi bekleyen felaket senaryosunda şu dikkat çekici ifadeler yer aldı; Sıtma gibi hastalıklar yeniden hortlayabilir, göller kuruyabilir. Turizmin yeni adresi Akdeniz yerine Karadeniz sahilleri olacak, ormanlar büyük tehlike altında, acil önlem alınmalı. Raporda, Türkiye de küresel ısınmaya ve çevre kirliğine bağlı olarak ısı değerlerinin yükseldiği, yağış miktarlarının azaldığı da vurgulandı. Raporun ayrıntılarını dergimizde okuyabilirsiniz. Bu sayımızda Antalya aşığı bir ünlü ismi konuk ediyoruz: Ahmet Mekin. Antalya bir dönem filmcilerin doğal platosuydu diyen Türk sinemasının ünlü aktörlerinden Ahmet Mekin, kış aylarını Antalya da geçiriyor. 1950 li yıllardan itibaren yüzlerce kez Antalya ya gelen sanatçı ile Antalya nın dünü ve bugünü üzerine bir sohbet gerçekleştirdik. Önümüzdeki sayıda görüşmek dileğiyle. 5 Mart 2008 ATSO

Turizmin ve Ekonominin Belkemiği Konaklama Sektörü Turizm kendisi ile birlikte diğer sektörleri de geliştiriyor. Turizmin konaklama ve yeme-içme birimleri ile mal ve hizmet alış-verişinde bulunduğu sektör sayısı 33 ten 54 e yükseldi. Konaklama tesisleri ile yeme-içme birimlerinin mal ve hizmet alışverişi yaptıkları sektörlerden yaptıkları alımlar 5 kat artışla 2.1 milyar dolardan 11.2 milyar dolara ulaştı. TURİZM ARAŞTIRMA ATSO Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Türkiye Otelciler Federasyonu nun (TÜ- ROFED) yaptırdığı Konaklamanın Seyahat Pazarındaki Yeri, Ekonomiye Katkıları ve Turizm-Endüstri İlişkileri başlıklı araştırma, konaklama kesiminin, turizmin belkemiği ve genel ekonominin de çok önemli destekçisi olduğunu sayılarla da ortaya koydu. Konaklama kesiminin, ilişkili olduğu sektörlerin toplam üretim ve satışları içindeki payları ile ekonominin genelinde oynadığı rolü belirlemek amacıyla Electrolux, Johnson Dıversey, Grundfos, Sunexpress in sponsorluğunda gerçekleştirilen araştırma yayınlandı. Fehmi Köfteoğlu editörlüğünde Ekin Grubu Araştırma Birimi tarafından, Prof. Dr. Güngör Uras, Turizm Bakanlığı eski müsteşarı Nazif Ekzen, TÜİK İnput-Output Birim Yöneticisi Mehmet Kula ve Erol Karabulut tarafından yapılan Konaklamanın Seyahat Pazarındaki Yeri, Ekonomiye Katkıları ve Turizm - Endüstri İlişkileri başlıklı araştırmada, turizmin yalnız yurtdışından gelen ziyaretçi ile değerlendirilmemesi gerektiği vurgulanarak, Turizmin ekonomideki yeri ve etkilerini tam anlamıyla görüp anlayabilmek için sektörü kendisi ve ilişkili olduğu kesimlere etkisi ile birlikte ele almak gerekir tespitine de yer veriliyor. Turizmin Türkiye Ekonomisindeki Yeri Türkiye de parasal büyüklük olarak, ulusal gelirin yüzde 4,5-5,0 ine, ihracat gelirlerinin yüzde 20 sine denk düşen bir büyüklüğe ulaşan turizm sektörü; iç pazarda mal ve hizmet tedariki için 11-12 milyar dolar, yatırımlar ve yenilemeler için de 3,0-3,5 milyar dolarlık alım yapıyor. Sektörün bir yılda yarattığı iş hacmi 16-17 milyar dolarlara ulaşmış durumda. Sektördeki diğer hareketler de hesaba katıldığında bu büyüklük milli gelirin yüzde 10 una ulaşıyor. Turizm kendisi ile birlikte diğer sektörleri de geliştiriyor. 1970 li yıllarda 30 sektörden mal ve hizmet alan turizm bugün 54 ana ve yan sektör ve alanla ilişki halinde. ATSO Mart 2008 6

Toplam Hacim Milyar Dolar Girdi alınan sektör sayısı TURİZMİN TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ YERİ 1973 1,3 30 1979 1,9 33 1985 2,1 34 1990 7,4 38 1996 9,7 49 1998 11,2 54 Turizmin nihai talebi 1 birim arttığı zaman, bütün sektörlerin toplam üretim artışı yaklaşık 1,7 birim oluyor. Turizm sektörü en çok üretim artırıcı sektörler arasındadır. Oteller, moteller, pansiyonlar, kamp. ve diğer konaklama yerlerinin nihai talebi 1 birim arttığında, bütün sektörlerin üretimi 1,68 birim, Lokanta, kahvehane, bar ve yeme içme yerlerinin nihai talebi 1 birim arttığında, bütün sektörlerin üretimi bunu karşılamak için 1,70 birim artıyor. *Fiyat endeksleri, kur farkı gibi değişikler baz alınarak elde edilen bugünkü değerler TURİZMDEKİ TALEP KİMİ NASIL ETKİLİYOR? Et ve et ürünleri satışlarının içinde turizmin payı % PAYLAR TURİZM 35,09 Konalama Tesisleri 11,21 Lokanta, bar vs 23,88 ÖZEL+KAMU 39,44 DİĞER SEK. 12 İHRACAT 6,01 DİĞER 7,46 Araştırmaya göre konaklama tesisleri ile yeme-içme birimlerinin mal ve hizmet alışverişi yaptıkları sektörlerden yaptıkları alımlar 5 kat artışla 2.1 milyar dolardan 11.2 milyar dolara ulaştı. Bunun 5.5 milyar dolarlık bölümünün konaklama tesisleri, 5.7 milyar dolarlık bölümünün de yeme içme birimleri tarafından yapıldığı bildirildi. Oteller Küçük bir kasaba gibi Araştırmaya göre, Türkiye deki işletme belgeli tesislerde; yılda 1 milyon ton yiyecek, 600 bin ton içecek tüketiliyor. 5 yıldızlı 400 oda ve 800 yataklı, yıllık ortalama yüzde 65-70 dolulukta çalışan bir otelde; yılda 58 ton kırmızı, 40 ton beyaz et, 250-300 Otel yatırım aşamasında alınan bazı mal ve hizmetler (Bin avro) SEKTÖRLER YTL Ulaştırma 1.678.015 Demir-Çelik 470.635 Çimento 377.806 Kimya 360.288 Orman Ürünleri 275.485 Lastik-Plastik 237.761 Seramik 157.403 Hayvancılık 146.495 Deri ve Kösele 141.269 Turizm 139.057 Gıda ve İçki 137.974 Dokuma ve Giyim 122.248 ORTALAMA 189.014 7 Mart 2008 ATSO

Balıkçılık satışlarının içinde turizmin payı % TURİZM 20,11 Konaklama Tesisleri 8,18 Lokanta, bar vs 11,92 ÖZEL+KAMU 75,49 İHRACAT 1,14 DİĞER 3,26 Alkollü İçecekler satışlarının içinde turizmin payı % TURİZM 24,31 Konaklama Tesisleri 6,96 Lokanta, bar vs 17,35 ÖZEL+KAMU 49,64 İHRACAT 19,4 DİĞER 6,65 bin adet taze yumurta,18-20 ton peynir tüketiliyor. Yine konaklama tesisleri ile yeme-içme birimleri, alkollü ve alkolsüz içecek pazarında yüzde 21 paya sahip. İnşaat sektörüne etkisi büyük Türkiye de yılda her biri 400 oda/800 yatak kapasiteli, 5 yıldızlı 40 yeni tesis açılıyor. 400 oda/800 yatak kapasiteli 5 yıldızlı bir otelin kaba inşaatı için 5,5-6,0 milyon Avro, mekanik tesisat işlerine de 3,2 milyon Avro luk harcama yapılıyor. Her biri 1 milyon Avro nun üzerine çıkan; sıva boya işleri, duvar imalatları, alüminyum doğrama işleri, oda mobilyaları, elektrik tesisatı ve zemin kaplama işleri de dikkat çekiyor. 5 yıldızlı bir otelin kaba inşaatında yaklaşık olarak 2 milyon Avro luk demir kullanılıyor. Aynı süreçte 1,5 milyon Avro luk da beton harcanıyor. 5 yıldızlı ve 800 yataklı bir otelin inşaatından perdelerine kadar uzanan 220 kalem mal ve hizmet için pazarda 25-30 milyon Avroluk işlem hacmi doğuyor. Hızlı istihdam yaratıyor Turizm yatırımları diğer alanlara göre daha hızlı istihdam yaratıyor. Türkiye de bir kişiye istihdam yaratmak için ortalama 189 bin YTL yatırım gerekirken, konaklama sektöründe bu rakam 139 bin YTL. TÜROFED in araştırmasında, Türkiye nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu nda 1993 te çalışan ATSO Mart 2008 8

SATIŞLARI, YÜKSEK ORANDA TURİZME BAĞLI OLAN BAZI SEKTÖRLER SEKTÖRLER Satışlardaki pay % Mezbahacılık;Etin işlenmesi ve saklanması 35,09 Alkolsüz içecek imalatı 24,31 Alkollü içeceklerin üretimi 21,40 Balıkçılık 20,11 Cam ve cam ürünleri imalatı 12,97 Suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılması 11,77 Süt ürünleri imalatı 6,11 İÇECEK MALZEMELERİ - TOPLAM TÜKETİM-TON TOPLAM 666.724 MEYVA SULARI 31.677 MESRUBAT 98.082 SU 412.586 BIRA 59.454 YERLI ICKI 5.933 SARAP 44.152 SAMPANYA 7.110 ITHAL ICKI 7.730 Gaz üretimi ve dağıtımı 6,05 Kakao, çikolata, şekerleme vb ürünlerin imalatı 5,40 kişi sayısı 626 bin 701 iken, 2006 da 93 bin 701 azalarak 533 bin 395 e düştüğü kaydedilirken, aynı dönemde konaklama tesisleri ile yeme içme birimlerinde ise çalışan sayısının 167 bin 525 ten 309 bin 678 e yükseldiği vurgulanıyor. Konaklama tesisleri yatırımları ithalata bağımlılığı en az olan sektör. Diğer alanlarda proje başına ortalama 3,7 milyon dolar ithalat gerekirken, konaklama tesislerinde bu rakam beşte biri kadar, yani 615 bin dolar. İŞLETMEDEKİ TESİSLERİN TÜMÜNDE BİR YILDA TÜKETİLEN YİYECEK MALZEMELERİ MİKTARI - TON TOPLAM 1.066.612 KIRMIZI ET 58.573 BEYAZ ET 39.818 DENIZ URUNLERI 35.328 SARKUTERI 12.576 KAHVALTI MALZEMELERİ 55.882 SEBZE VE MEYVE 579.124 YAĞLAR 49.598 SUT VE SUT URUNLERI 80.814 KONSERVE 12.273 KURU GIDA 34.829 PASTAHANE MALZEMELERİ 107.797 TURİZM VE İSTİHDAM Bazı sektörlerde, Kişi Başına İstihdam Maliyeti (Ağustos 2007) MALİYET KALEMLERİ TOPLAM BETONARME KABA İNŞAAT 5.560 DUVAR İMALATLARI 1.050 SIVA-BOYA İŞLERİ 1.330 ALÜMİNYUM DOĞRAMA İŞLERİ 1.000 MEKANİK TESİSAT İŞLERİ 3.200 MUHTELİF EKİPMAN VE İŞLER 1.790 MUHTELİF İŞLER VE ÖZEL DİZAYN İŞLERİ 1.800 PROJELENDİRME 1.450 ŞANTİYE GENEL GİDERİ 2.200 MÜTEAHİTLİK BEDELİ 2.350 GENEL TOPLAM 28.135 9 Mart 2008 ATSO

Akdeniz iş görüşmelerinde h e d e f 1 m i l y a r d o l a r Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO), İstanbul Dünya Ticaret Merkezi, KOSGEB, ve ANFAŞ ın önderliğinde, 15-18 Mayıs tarihleri arasında Antalya Expo Center da ilki düzenlenecek olan Akdeniz İş Görüşmeleri (Mediterranean Business Partneria), 300 yabancı alıcı ve bin yerli KOBİ yi bir araya getirecek. FUAR ATSO Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, 15-16 Mayıs ta Antalya da yapılacak olan Akdeniz İş Görüşmeleri Toplantısı nın yerli üretici ve KOBİ ler İçin büyük bir fırsat olduğunu belirterek, 44 Ülkeden, 10 sektör ve 300 alıcının Ülkemize gelmesini bekliyoruz. dedi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, TOBB Birlik Merkezi nde düzenlediği basın toplantısında, Akdeniz İş Görüşmeleri ile ilgili bilgi verdi. Toplantıya TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Kemal Özgen, Antalya Fuarcılık İşletme ve Yatırım A.Ş. (ANFAŞ) Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Çalık, ANFAŞ Genel Müdür Yardımcısı Server Seçer ve Antalya Milletvekili Sadık Badak katıldı. Akdeniz İş Görüşmeleri, TOBB ve DEİK in desteğiyle İstanbul Dünya Ticaret Merkezi, KOSGEB, Antalya Ticaret ve Sanayi Odası ve ANFAŞ ın önderliğinde 15 18 Mayıs 2008 tarihleri arasında Antalya Expo Center da gerçekleştirilecek. TOBB Yönetim Kurulu Üyesi Kemal Özgen, Antalya Milletvekili Sadık Badak, TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, ANFAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Çalık ve ANFAŞ Genel Müdür Yardımcısı Server Seçer. Uluslararası bir eşleştirme programı olan Akdeniz İş Görüşmeleri, Akdeniz e komşu 23 ülkenin işgücü, kalite, teknoloji ve marka gücünü birleştirerek potansiyellerini doğru değerlendirmelerini, müşteri portföyünü genişletmek ve dış pazarlara açılmak isteyen yerli KOBİ lere bir fırsat yaratmayı ve ülkemizin dış ticaret hacminin büyümesine katkı sağlamayı amaçlıyor. TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu nun konuşması şöyle: Dış ticaret hacmimiz içinde Akdeniz coğrafyası, AB den sonra ikinci sırada gelmektedir. 2007 yılında bu coğrafyadaki dış ticaret hacmimiz 59 milyar dolara ulaşmış olup, toplam dış ticaret hacmindeki payı yüzde 21 dir. Ama daha da dikkat çekici olanı, Akdeniz ülkeleriyle olan dış ticaretimizin dengeli yapısıdır. Bu ülkelere ihracatımız 30 milyar dolar iken, ithalatımız 29 milyar dolardır. Esasen bu bölge, yakın ve orta asya ülke grubundan sonra dış ticaretimizin kayda değer bir fazla verdiği tek coğrafyadır. 15 16 Mayıs 2008 tarihlerinde Antalya da, Akdeniz İş Görüşmeleri toplantısı adı altında, uluslararası bir eşleştirme programı tertip edilmektedir. Alanındaki en büyük organizasyonlardan birisi olmasını hedeflediğimiz Akdeniz İş Görüşmeleri, müşteri portföyünü genişletmek ve dış pazarlara açılmak isteyen yerli KOBİ lerimize, yeni fırsatlar ve dışarı açılma imkânları sunacaktır. Programın bir diğer amacı ise, şirketler, sektörler ve ülkeler düzeyinde iş bağlantıları ve ortaklıkların kurulması, teknoloji transferlerinin yapılması yoluyla KOBİ ler için ekonominin ve pazarın geliştirilmesidir. Kısacası bu organizasyon, yerli üreticilerimiz ve KOBİ ler açısından, ayaklarına gelen bir fırsattır. 44 ülkeden, 10 Sektör ve 300 alıcının ülkemize gelmesini bekliyoruz. Halen 20 ülkeden, 214 yabancı katılımcı kaydını yapmıştır. Akdeniz İş Görüşmeleri Platformunun, her firmanın 2 yetkili ile temsili; yaklaşık 2100 iş adamı; her bir yabancı firmanın, 10 yerli KOBİ ile görüşmesi; 3000 birebir iş görüşmesi ve bu görüşmelerde yaklaşık 1 milyar dolarlık iş anlaşması hedefi bulunmaktadır. Bu rakamlardan pay almak isteyen her üreticimiz ve KOBİ miz, bu organizasyonda yer almalıdır. ATSO Mart 2008 10

Akdeniz İş Görüşmeleri, yabancı alıcılar ile yerli KOBİ leri buluşturacak Yurtdışı pazarlara açılmayı isteyen firmaları, yurtdışında bulunan firmalar ile bir araya getirerek işbirliği ve yatırım imkanlarını tartışmalarını sağlamayı hedefleyen Akdeniz İş Görüşmeleri (Mediterranean Business Partneria) programına; Asya, Avrupa, Kuzey Afrika ve Orta Asya dan toplam 35 ülkeden, yapı ve yapı malzemeleri, otel ve ev donanımları, elektriksel donanım ve gereçleri, gıda ve tarım ekipmanları, kimya ve plastik sanayi, tekne ve yat üretimi, deniz turizmi, deniz ticareti ve lojistiği, tekstil, deri, ayakkabı, kuyumculuk sektörlerinde faaliyet gösteren firmalar katılarak, ikili görüşmeler gerçekleştirecek. Akdeniz İş Görüşmeleri, küçük ve orta boy işletmelerin kurumsallaşma yolunda atacağı adımlarda, gerek ulusal gerekse uluslararası alanda ticaret yaparken ihtiyaç duydukları bilgi ve tecrübeleri paylaşmalarına imkana sağlayacak. Akdeniz İş Görüşmeleri Nedir? Anadolu da ilk kez düzenlenecek ve bu alanda en büyük organizasyonlardan biri olması hedeflenen uluslararası eşleştirme programıdır. Akdeniz İş Görüşmeleri ne Hangi Ülkeler Katılacak? Asya: Azerbaycan-Nahcivan, Belarus, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya Federasyonu, Türkmenistan, Ukrayna. Ortadoğu: Afganistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Filistin, Irak, Iran, İsrail, Kuveyt, Lübnan, Suriye, Suudi Arabistan, Ürdün. Kuzey Afrika: Cezayir, Fas, Libya, Mısır, Sudan, Tunus. Avrupa: Almanya, Arnavutluk, Bosna Hersek, Bulgaristan, Fransa, Hollanda, Hırvatistan, İngiltere, İspanya, İtalya, Macaristan, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Yunanistan. Kâr amacı gütmeyen bir eşleştirme programı olan Akdeniz İş Görüşmeleri ne firmanızdan da katılımcıların iştirak etmesi, karşılıklı olarak dış ticaret hacminin büyümesinin yanı sıra, ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi açısından da büyük önem arz etmektedir. Akdeniz İş Görüşmeleri öncelikle yerli ve yabancı KOBİ lere yönelik olup, yüz yüze yapılacak eşleştirme görüşmeleri aracılığıyla girişimciler, yatırımcılar, ithalatçılar ve ihracatçılara hem yeni dış pazarlara açılma, hem de mevcut pazar paylarını genişletme fırsatını sunmaktadır. Program KOBİ, girişimci, sektör, kuruluş ve ülkeler düzeyinde iş bağlantıları ve ortaklıkların kurulması, teknoloji transferlerinin yapılması yoluyla KOBİ ler için ekonominin ve pazarın geliştirilmesi hedefiyle oluşturulmuştur. Programın ilk iki günü Antalya Expo Center da katılımcılara, aracısız iş görüşmeleri, üçüncü ve dördüncü günler ise sektörel gezi ve turizm programları sayesinde de iş bağlantılarını genişletme ve iyi vakit geçirme imkanını sunacaktır. Akdeniz İş Görüşmeleri Katılımcılara Ne Tür Fırsatlar Sunuyor? Yerli KOBİ lere yabancı mal, ürün ve hizmet alıcılarıyla doğrudan iş bağlantıları kurarak dış pazara girme, Oluşturulacak işbirlikleri sayesinde pazar paylarını ve iş hacimlerini büyütme, İş dünyasındaki, yenilikçi gelişmeler hakkında bilgi edinme ve mevcut tecrübeleri paylaşma, Yerli ve Yabancı KOBİler arasında lisans verme, franchising ve doğrudan yatırımları kapsayan stratejik ortaklıklar için yeni başlangıçlar oluşturma, İlgili sektörlerdeki hem Türk hem de program katılımcısı olan uluslararası üst düzey yöneticiler, ithalatçılar, ihracatçılar hammadde tedarikçileriyle aracısız, bire bir görüşme ve fikirleri yüz yüze paylaşma, Kurulacak uzun vadeli işbirlikleriyle KOBİ lere açık olan diğer uluslararası programlara (AB Finansmanlı projeler, 7. Çerçeve Planı, vb) katılımdaki ortaklıklar için temel oluşturma fırsatlarını sunmaktadır. Buna ek olarak, Akdeniz İş Görüşmeleri Danışma Kurulu program çıktılarının kurumsal düzeye taşınmasında anahtar bir rol oynamaktadır. Akdeniz İş Görüşmeleri ne Hangi Sektörler Katılacak? Yapı ve Yapı Malzemeleri Otel ve Ev Donanımları Elektriksel Donanım ve Gereçler Gıda, Tarım ve Tarım Ekipmanları Kimya ve Plastik Sanayi Tekne ve Yat Üretimi Deniz Turizmi Deniz Ticareti ve Lojistiği Tekstil, Deri ve Ayakkabı Kuyumculuk Ayrıntılı Bilgi İçin: Feray Temizkul Akdeniz İş Görüşmeleri Danışma Kurulu Adına Organizasyon Sekreterliği Tel: +90 242 311 96 16 Faks: +90 242 311 96 30 info@mbp2008.com www.mbp2008.com 11 Mart 2008 ATSO