T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK AKILLI TEOG HAZIRLIK sınıf. Melih MALKONDU Emre OSMAN İLGÜNTOK AFG Matbaa Yayıncılık Kağ. İnş. Ltd. Şti. Buca OSB, BEGOS 2. Bölge 3/20 Sk. No: 17 Buca-İZMİR Tel: 0.232.442 01 01-442 03 03 Faks: 442 06 60
Bu kitabın tüm hakları AFG Matbaa Yay. Kağ. İnş. Teks. Paz. İm. San. ve Tic. Ltd. Şti. aittir. Yayınevimizin yazılı izni alınmadan, kitabın içeriği veya tekniği kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz. Hiçbir şekilde kopya edilemez, çoğaltılamaz, yayımlanamaz. Baskı Yeri ve Tarihi AFG Matbaa Buca OSB, BEGOS 2. Bölge 3/20 Sk. No: 17 Buca-İZMİR Tel: 0.232.442 01 01-442 03 03 Eylül 2016 2 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE Bir Kahraman Doğuyor... 5 19. Yüzyıl Sonlarında Osmanlı Devleti... 5 Mustafa Kemal Atatürk ün Doğumu, Ailesi ve Çocukluğu... 7 Ölçme Değerlendirme Testi - I... 15 Atatürk ün Askerlik Hayatı... 17 Mustafa Kemal in I. Dünya Savaşı nda Görev Aldığı Cepheler... 24 3. ÜNİTE Kurtuluş Savaşı Cepheleri... 105 Doğu Cephesi... 106 Güney Cephesi... 108 Batı Cephesi... 111 Antlaşmalar... 113 Ölçme Değerlendirme Testi - III... 127 Büyük Taarruz... 129 Ünite Değerlendirme Testi - III... 135 Mustafa Kemal in Kişisel Özellikleri... 29 Mustafa Kemal in Hayatındaki Dört Şehir... 31 Ünite Değerlendirme Testi - I... 37 4. ÜNİTE 2. ÜNİTE I. Dünya Savaşı ve Osmanlı Devleti... 39 Osmanlı Devleti nin Savaştığı Cepheler... 47 Taarruz (Saldırı) Cepheleri... 48 Savunma Cepheleri... 52 Yardım Cepheleri... 58 Mondros Ateşkes Antlaşma sından Sonra İşgal Edilen Yerler... 66 Ölçme Değerlendirme Testi II... 69 Kuvayi Milliye Hareketi ve Cemiyetler... 71 Cemiyetler... 72 Milli Cemiyetler... 73 Zararlı Cemiyetler... 74 Milli Mücadele başlıyor... 77 Ünite Değerlendirme Testi - II... 103 Çağdaş Türkiye Yolunda Adımlar... 137 Lozan Barış Antlaşması... 138 Ankara nın Başkent Olması... 141 Cumhuriyet in İlanı... 142 Halifeliğin Kaldırılması... 143 Çok Partili Hayata Geçiş Çabaları... 146 Ölçme Değerlendirme Testi - IV... 151 Eğitim, Kültür ve Sanat Alanında Yapılan İnkilâplar... 153 Ekonomi Alanında Yapılan İnkilâplar... 157 Sosyal Alanda Yapılan İnkilâplar... 159 Hukuk Alanında Yapılan İnkilâplar... 163 Sağlık Alanında Yapılan İnkilâplar... 164 Atatürk ve Nutuk... 165 Ünite Değerlendirme Testi - IV...169 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 3
5. ÜNİTE Atatürkçülük Ve Atatürk İlkeleri... 171 Cumhuriyetçilik... 175 Milliyetçilik... 176 Halkçılık... 178 Devletçilik... 179 7. ÜNİTE Atatürk ten Sonra Türkiye II. Dünya Savaşı ve Sonrası...205 Ölçme Değerlendirme Testi - VII...217 Ünite Değerlendirme Testi - VII...221 Cevap Anahtarı...223 Laiklik... 181 İnkılapçılık... 183 Ölçme Değerlendirme Testi - V... 185 Ünite Değerlendirme Testi - V... 189 6. ÜNİTE Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası ve Atatürk ün Ölümü... 191 Mustafa Kemal Atatürk ün Ölümü... 198 Ölçme Değerlendirme Testi - VI...199 Ünite Değerlendirme Tesit - VI...203 4 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
BİR KAHRAMAN DOĞUYOR. 1. ÜNİTE 19. YÜZYIL SONLARINDA OSMANLI DEVLETI 1789 Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan... fikrinin etkisi ile Osmanlı topraklarında da ayrılıkçı hareketler başlamıştır. Bu ayrılıkçı hareketler sonrası başlayan iç isyanlar ve yaşanan savaşlar sonrası Yunanistan, Sırbistan, Karadağ, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkeler bağımsızlıklarını elde ettiler. Siyasi dağılmanın yanı sıra Osmanlı Devleti ekonomik alanda da büyük sorunlar yaşıyordu. 1881 de kurulan Düyunuumimiye (Genel Borçlar) İdaresi Osmanlı Devleti nin bazı önemli gelirlerine, alacaklı devletler adına el koymuşlardı. Kötü gidişata dur demek isteyen, Osmanlı Devleti nin çöküşünü durdurmak isteyen aydınlar,...,...,... gibi fikir akımlarının etkisinde kalarak farklı kurtuluş çareleri düşündüler. SÖZLÜK Milliyetçilik: Maddi ve manevi açılardan millet ve ülkenin çıkarlarını her şeyin üstünde tutma anlayışı, ulusçuluk. Batıcılık Batının bilim ve teknolojisinden yararlanma fikridir. Osmanlıcılık İslamcılık Türkçülük 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 5
Bilgi Bankası Fransız İhtilali: 1789 da Fransa da, halkın krala karşı ayaklanması ile krallık rejiminin yıkılarak cumhuriyete geçişin sağlandığı olaydır. İhtilal sonrası dünya genelinde eşitlik, adalet, milliyetçilik ve özgürlük gibi fikirler yayılarak etkili olmuştur. Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2013 Balkanlar da ortaya çıkan ayrılıkçı fikirler, Osmanlı aydınları arasında yeni anlayışlara neden oldu. Fransız İhtilali nin etkilerini gören bu kişiler Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük gibi fikir akımlarına yöneldiler. Bu akımların ortak amacı, devleti içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarmaktı. Bu paragrafa göre, Mustafa Kemal in doğup büyüdüğü dönemle ilgili olarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Fransız İhtilali nin Osmanlı da etkili olduğu B) Kurtuluş için farklı fikirlerin ortaya çıktığı C) Fikir akımlarının kötüye gidişi durdurduğu D) Azınlıkların Osmanlı dan ayrılmak istedi Cevap: C Örnek Soru- 1 Osmanlıcılık düşüncesi, milliyetçi hareketler sonucu devletin dağılmasını önlemek amacı ile Osmanlı halkının birlik ve beraberliğini amaç edinmiştir. Bu duruma bakılarak Osmanlı Devleti için; I. Dağılma tehlikesi ile karşı karşıya olduğu II. Çok uluslu bir yapıya sahip olduğu III. Dağılma tehlikesine karşı çareler aradığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III Cevap: D NOTLARIM 6 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK ÜN DOĞUMU, AILESI VE ÇOCUKLUĞU Atatürk ün Ailesi Atatürk 1881 yılında o zamanlar bir Osmanlı şehri olan, günümüz de ise Yunanistan sınırları içerisinde yer alan Selanik te doğdu. Doğduğu ev günümüzde... olarak kullanılmaktadır. Selanik Osmanlı Devletinin son yıllarında; Önemli bir ticari merkez, Farklı ulusların birlikte yaşadığı bir yer, Batılı ülkeler ile haberleşme ve ulaşım ağının olduğu bir şehir ayrılıkçı hareketlerden Selanik şehri de etkilenmiştir. olmasından dolayı Osmanlı Devleti nde yaşanan milliyetçilik fikirlerinden yoğun bir şekilde etkilenmişti. Bu nedenle Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2014 Selanik, Rumeli de yer alan bir Osmanlı kentiydi. Limanıyla Ege Denizi ne açılan şehir, Osmanlı nın Avrupa ile ticaretinde önemli bir konuma sahipti. Selanik aynı zamanda demir yolu ile Manastır, Belgrad ve İstanbul a bağlanmıştı. Ayrıca kentte Türklerle birlikte Rum, Bulgar, Sırp ve Yahudiler yaşamaktaydı. Bu bilgilerden Selanik ile ilgili, aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz? A) Kültürel etkileşime açıktır. B) Güçlü bir donanması vardır. C) Çok uluslu bir yapıya sahiptir. D) Avrupa ile ekonomik ilişkilerin yaşandığı bir kenttir. Cevap: B Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2014 Atatürk ün çocukluk dönemini geçirdiği Selanik şehrinin aşağıdaki özelliklerinden hangisi, şehirde farklı kültürlerin bir arada yaşadığının kanıtıdır? A) Çok uluslu olması B) İşlek bir limanı olması C) Askeri okulların bulunması D) Avrupa ile demiryolu ağının bulunması Cevap: A 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 7
Atatürk ün babası Ali Rıza Efendi, Rumeli nin fethi sırasında Aydın ın Söke ilçesinden getirilerek Selanik e yerleştirilen Türklerden Kırmızı Hafız lakaplı Ahmet Efendi nin oğludur. Ali Rıza Efendi 1876-1877 yıllarında Selanik teki Asakirimilliye Taburu nda üsteğmen rütbesiyle görev yapmıştır. Askerlik görevinden sonra bir süre Vakıflar İdaresinde ikinci kâtip, Rüsumat idaresinde gümrük memurlukları görevinde bulunmuştur. Daha sonra kereste işi ile uğraşarak serbest ticaret yapmaya başlamıştır. Ali Rıza Efendi ve Zübeyde Hanım çiftinin dördüncü çocukları olan Mustafa dan başka Fatma, Ahmet, Ömer, Naciye ve Makbule adlarında beş çocukları daha vardı. Ancak bu çocuklardan Mustafa ve Makbule dışındakiler uzun ömürlü olamadı. Atatürk ün yetiştiği ortam onun aile kurumuna verdiği değerin artmasında büyük rol oynamıştır. Kadına değer veren Atatürk, 1923 yılında sade ama dönemin geleneklerine aykırı olarak eşinin de katıldığı bir nikâh töreni düzenleyerek Latife Hanım ile evlenmiştir. Bu davranışı ileride kabul edilecek olan Medeni Kanun un da müjdecisi olmuştur. 8 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
PEKİŞTİREÇ Aşağıda verilen ifadelerin başına doğru ise D yanlış ise Y harfi yazalım. 1. (...) Milliyetçilik fikri Sanayi Devrimi sonrasında etkili olmaya başlamıştır. 2. (...) Tüm Osmanlı halkını eşit gören fikir Osmanlıcılıktır. 3. (...) Düyunuumumiye Osmanlı borçlarını toplamak için kurulmuştur. 4. (...) Yunanistan milliyetçilik hareketleri sonrası bağımsız olmuştur. 5. (...) Selanik günümüzde Romanya sınırları içerisinde yer almaktadır. 6. (...) Selanik, Osmanlı Devleti ndeki önemli ticari merkezlerden biridir. 7. (...) Atatürk eğitime önem vermeyen bir ailede büyümüştür. 8. (...) Atatürk ün ailesi Balkanlara Kafkaslardan göç etmiştir. 9. (...) Ali Rıza Efendi kereste ticareti ile de ilgilenmiştir. 10. (...) Atatürk geleneklere uygun eski usul bir nikâhla evlenmiştir. Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2016 Atatürk ün çocukluk dönemini yaşadığı Selanik in taşıdığı özelliklerden bazıları şunlardır: I. Farklı milletler bir arada yaşamıştır. II. Önemli fikir akımlarının etkisindedir. III. Zengin bir basın-yayın hayatı vardır. IV. Çok uluslu bir yapıya sahiptir. Bu bilgilerin sosyal ve kültürel özellikler olarak sınıflandırılması aşağıdakilerin hangisinde doğru yapılmıştır? SOSYAL KÜLTÜREL A) I ve II. III ve IV. B) I ve IV. II ve III. C) II ve III. I ve IV. D) II ve IV I ve III. Cevap: B NOTLARIM 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 9
Atatürk ün Eğitim Hayatı Mustafa nın eğitim hayatına başlaması aile içindeki fikir ayrılıklarını da beraberinde getirmiştir. Mustafa nın çocukluğuna dair hatırladığı ilk şeylerden biri, hangi okula gideceğine dair yaşanan tartışmalardır. Ailesinde hocaların bulunmasından dolayı gurur duyan Zübeyde Hanım Mustafa nın de dini bir eğitim almasını isteyerek... gitmesinden yanaydı. Babası Ali Rıza Bey ise yeni açılan ve modern bir eğitim sistemine sahip olan...gitmesi gerektiğini savunuyordu. Osmanlı Devleti nin son yıllarında eğitim sistemi ve bu sistemin sonuçları ile ilgili neler söylenebilir? Mustafa önce Mahalle Mektebine başlasa da birkaç gün sonra babasının istediği şekilde Şemsi Efendi Mektebine devam etti. Ancak babasının vefatı sonrası bir süre dayısının yanında kalsa da Selanik e geri döndü ve Selanik Mülkiye Rüştiyesine başladı. Askerlik mesleğine ilgi duyan Atatürk bu okulu yarıda bırakarak ailesinden habersizce Selanik Askeri Rüştiyesinin sınavlarını kazanıp bu okula kayıt oldu. Atatürk, Mahalle Mektebi ve Selanik Mülkiye Rüştiyesinden mezun olmadan ayrılmıştır. Yakınımızda Binbaşı Kadri Bey isminde bir kişi oturuyordu. Oğlu Ahmet Bey askerî ortaokula devam ediyor ve okul üniforması giyiyordu. Onu gördükçe ben de böyle üniforma giymeye hevesleniyordum. Sonra sokaklarda subaylar görüyordum. Bu aşamaya ulaşmak için izlenmesi gereken yolun askerî ortaokula girmek olduğunu anlıyordum. O sırada annem Selanik e gelmişti. Askerî ortaokula girmek istediğimi söyledim. Annem askerlikten çekiniyor ve bana engel olmaya çalışıyordu. Okula giriş sınavını ona sezdirmeden verdim. Böylece bu durum oldubittiye getirilmiş oldu. Atatürk ün yukarıda anlattığı hatıraya bakarak onun hangi kişisel özelliklere sahip olduğu söylenebilir? Cevap: 10 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2015 Mustafa Kemal in öğrenim gördüğü dönemde ülkede; bir tarafta geleneksel öğretime devam eden medreseler, diğer tarafta modern mekteplerle birlikte, askerî okullar ve çeşitli meslek okulları eğitim öğretim faaliyetlerinde bulunuyordu. Bunun yanında ülkede yaşayan gayrimüslimlerin açtıkları azınlık okulları da vardı. Bu okulların her biri kendi amaçları doğrultusunda eğitim yapıyordu. Bu karışık durum ülkede, düşünce ve bilgi birikimi yönünden farklı kuşaklar yetişmesine neden oluyordu. Bu parçadan, Mustafa Kemal in öğrenim gördüğü dönemdeki eğitim öğretim sistemi ile ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisi çıkarılamaz? A) Farklı fikir ve anlayışa sahip insanlar yetiştirecek yapıdadır. B) Değişik inançlara öğrenim imkânı tanınmıştır. C) Eğitim alanında Avrupa dan etkilenilmiştir. D) Ülkede eğitim birliği sağlanmıştır. Cevap: D Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2013 Mustafa Kemal, komşularının oğlunun okula giderken giydiği askerî kıyafetten etkilenmiş ve asker olmaya karar vermişti. Bu nedenle gizlice askerî rüştiye sınavına hazırlanmış ve sonunda da Selanik Askerî Rüştiyesini kazanmıştı. Parçaya göre, Mustafa Kemal in askerlik mesleğini seçmesinde etkili olan faktör, aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaşadığı çevre B) Ekonomik şartlar C) Ailesinin yönlendirmesi D) Öğretmenlerinin teşviki Cevap: A Mustafa, Selanik te dünyaya geldi. Mustafa, Mahalle Mektebine ardından da Şemsi Efendi İlkokuluna başladı. Mustafa, önce Selanik teki Mülkiye Rüştiyesine, daha sonra da Askeri Rüştiyeye başladı. Mustafa Kemal, Manastır Asleri İdadisine başladı. Mustafa Kemal, İstanbul daki Harp Okuluna başladı. 1881 1887 1894 1896 1899 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 11
Selanik Askeri Rüştiye Yılları Selanik Askeri Rüştiyesine girmesi ile birlikte Mustafa nın askerlik yılları da başlamış oldu. İstekle girdiği okulda başarılı bir eğitim hayatı geçirdi. Özellikle matematik dersine duyduğu ilgi ileriki yıllarda da kendini gösterecek, geometri kitabı yazmasında etkili olacaktır. Ortaokulda en çok matematiğe ilgi duydum. Az zamanda bize bu dersi veren öğretmen kadar, belki de daha çok bilgi sahibi oldum. Derslerin üstünde işlerle ilgileniyordum. Ben sorular yazıyordum, matematik öğretmeni de yazılı olarak cevap veriyordu. Öğretmenim ismi Mustafa idi. Bir gün bana dedi ki; Oğlum, senin de ismin Mustafa benim de. Bu böyle olmayacak. Arada bir fark bulunmalı, bundan sonra senin ismin, Mustafa Kemal olsun! Atatürk ün Söylev ve Demeçleri, C III, s. 40 Mustafa Kemal in Selanik Askeri Rüştiyesinde matematik dersindeki başarısı, sınıf çavuşluğu ve müzakereci gibi görevleri başarı ile yürütmesi ona; gibi özellikler kazandırmıştır. SÖZLÜK Mektep: Osmanlı Devleti ndeki okullar Rüştiye: Osmanlı Devleti nde ortaokul İdadi: Osmanlı Devleti nde lise 12 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Manastır Askeri İdadi Yılları Selanik ten ilk kez ayrılan Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisinin sınavlarını kazanarak bu okula kayıt olmayı başardı. Manastır da Selanik gibi çok uluslu yapısı ve Batı ile etkileşimin yoğun olması nedeni ile özgürlükçü düşünceleri yoğun olduğu bir yerdi. Manastır da bulunan 3. Ordu şehirdeki eğitim ve kültür faaliyetlerini canlandırırken Meşrutiyet yanlısı İttihat ve Terakki Cemiyeti nin de merkezi idi. Mustafa Kemal eğitim hayatı boyunca Manastır da bu fikirlerin etkisinde kalacak ve daha genç yaşta ülke sorunları ile yakından ilgilenmeye başlayacaktı. Mustafa Kemal Ziya Gökalp, Tevfik Fikret, Namık Kemal, J. J. Rousseau, Voltaire gibi zamanın düşünür ve yazarlarından etkilenmiştir. Mustafa Kemal Manastır Askeri İdadisinde; Yakın arkadaşı Ömer Naci sayesinde edebiyat ve... ilgi duymuştur. Yaz tatillerinde... ilerleterek, yabancı yayınları okumuş, Batıdaki gelişmeleri takip etmiştir. Tarih öğretmeni Mehmet Tevfik Bey sayesinde... gelişmiş, ülkesine olan bağlılığı artmıştır. İstanbul Harp Okulu Yılları Osmanlı Devleti nin başkenti olan İstanbul her türlü kültürel gelişime açık bir yapıya sahipti. Geleneksel Türk yaşam tarzının yanında çok uluslu yapısından dolayı Batılı gelişmeler de İstanbul da çok yakından takip ediliyordu. İstanbul Harp Okulu da bu yapı içerisinde şekillenmiş, kurmay subaylığa geçişte önemli bir eğitim merkezi olmuştu. Ayrıca İstanbul daki muhalif fikirler bu okulda taraf bulmuş, meşrutiyet yanlısı öğrencilerin gizli faaliyetleri yoğunluk kazanmıştı. 1899 da Harp Okuluna giren Mustafa Kemal kurmay subay olma ideali ile bu okulda da büyük bir başarı sağladı. Fikirlerini dile getirmede ve bilgi ve donanımı ile çevresinin dikkatini çekmeyi başarmıştı. SÖZLÜK Meşrutiyet: Hükümdarlıkla yönetilen bir ülkede hükümdarın başkanlığı altında parlamento yönetimine dayanan hükümet etme biçimi. NOTLARIM 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 13
Mustafa Kemal, Harp Okulundan mezun oldu ve Harp Akademisine devam etti. Mustafa Kemal, Harp Akademisinden kurmay yüzbaşı rütbesi ile mezun oldu ve Şam da bulunan 5. Ordu ya atandı. Mustafa Kemal, Şam da Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurdu. Mustafa Kemal, Selanik te bulunan 3. Ordu daki görevine başladı. Mustafa Kemal, 31 Mart Ayaklanması nı bastıran Hareket Ordusu Kurmay Başkanlığına atandı. 1902 1905 1906 1907 1909 İstanbul Harp Akademisi Yılları 1902 de Teğmen rütbesi ile Harp Akademisine giren Mustafa Kemal, yabancı dil bilen iyi yetişmiş hocalardan dersler aldı. Kendisi de Fransızcasını geliştirerek Fransa dan gelen dergileri, gazeteleri okudu. Bu sayede Jön Türklerin fikirlerinden arkadaşlarını da haberdar etmek istiyordu. Mustafa Kemal kendi el yazısı ile gazete çıkartarak arkadaşlarına dağıtmış, fikirlerinin duyulmasını istemiştir. Yasak olan bu eylem okul idaresi tarafından cezalandırılarak durdurulmuştu. 1905 yılında Mustafa Kemal, Kurmay Yüzbaşı rütbesi ile Harp Akademisinden mezun oldu. PEKİŞTİREÇ Aşağıda verilen ifadelerin başına doğru ise D yanlış ise Y harfi yazalım. 1. (...) Mustafa Kemal, annesinin isteği ile Şemsi Efendi Mektebine yazıldı. 2. (...) Mustafa Kemal, Selanik Mülkiye Rüştiyesinden mezun olmadan ayrılmıştır. 3. (...) Mahalle Mektebi modern eğitim veren bir kurumdur. 4. (...) Mustafa Kemal in askerlik hayatı Selanik Askeri Rüştiyesi ile başladı. 5. (...) Mustafa Kemal arkadaşı Ömer Naci sayesinde Fransızcasını ilerletmiştir. 6. (...) Mustafa Kemal matematik, tarih gibi derslere ilgi duymuştur. 7. (...) Namık Kemal gibi düşünürler Mustafa Kemal in fikir hayatını etkilemiştir. 8. (...) Mustafa Kemal çıkardığı gazetedeki yazılarından dolayı okuldan atılmıştır. 9. (...) Mustafa Kemal, Kurmay Yüzbaşı rütbesi ile Harp Akademisinden mezun oldu. 10. (...) Meşrutiyet rejiminde halk, meclis sayesinde yönetime katılabilir. 11. (...) İdadi, Osmanlı Devleti ndeki ortaokullara verilen isimdir. 12. (...) Osmanlı eğitim sisteminde birlik sağlanmıştır. 14 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
ÖLÇME DEĞERLENDİRME TESTİ - I 1 Mustafa Kemal Atatürk ün doğduğu Selanik şehri kültürel etkileşime açık bir yerdi. Batıdaki her türlü gelişme Selanik te yankı bulur, Selanik halkı arasında heyecan yaratırdı. Bu nedenle Atatürk ün fikir hayatının gelişmesinde de önemli rol oynamıştır. Selanik in kültürel etkileşime açık olmasında aşağıdaki özelliklerinden hangisinin etkili olduğu savunulabilir? A) Doğu ile Batı arasında ticari merkez olması B) Zengin yer altı kaynaklarının bulunması 4 2 3 C) Farklı etnik grupların bir arada yaşaması 5 D) Askeri eğitime önem verilmesi Osmanlı Devleti milliyetçilik fikri karşısında dağılmayı önlemek amacı ile fikir akımları ortaya atmıştır. Osmanlı Devleti ndeki aşağıdaki fikir akımlarından hangisinin sınırları en geniş hali ile korumayı amaçladığı söylenebilir? A) Türkçülük B) İslamcılık C) Osmanlıcılık D) Batıcılık Aşağıdakilerden hangisi Mustafa Kemal in 6 eğitim gördüğü okullardan biri değildir? A) Selanik Askeri Rüştiyesi B) Manastır Askeri İdadisi C) İstanbul Harp Akademisi D) Mektebi Sultani Ortaokulda en çok matematiğe ilgi duydum. Az zamanda bize bu dersi veren öğretmen kadar, belki de daha çok bilgi sahibi oldum. Derslerin üstünde işlerle ilgileniyordum. Ben sorular yazıyordum, matematik öğretmeni de yazılı olarak cevap veriyordu. Mustafa Kemal in bu hatırasına bakılarak onunla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Derslerinde başarılı olduğu B) Yabancı yayınları takip ettiği C) Okuldaki eğitimle yetinmediği D) Eğitimine önem verdiği İstanbul daki öğrencilik yıllarında Mustafa Kemal, yabancı yayınları takip edip, kendi el yazısı ile yazdığı yazılardan gazete çıkartarak fikirlerini duyurmak ve yaymak istemiştir. Yasak olan bu faaliyet okul idaresi tarafından durdurulmuştur. Mustafa Kemal in bu faaliyetlerine bakarak aşağıdaki yargılardan hangisi savunulamaz? A) Mustafa Kemal in çok yönlü bir kişi olduğu B) Osmanlı Devleti nde yasakçı bir anlayışın olduğu C) Mustafa Kemal in gazeteci olmak istediği D) Mustafa Kemal in uluslararası gelişmelerden haberdar olduğu Aşağıdakilerden hangisi Mustafa Kemal in ilgi duyduğu derslerden biri değildir? A) Edebiyat B) Coğrafya C) Matematik D) Tarih 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 15
7 I. Selanik II. İstanbul 10 Lale Devri ile başlamıştır. Bilim ve teknolojide Avrupa ülkelerini yakalamanın Os- III. Sofya manlı Devleti ni kurtaracağına inanılmış- IV. Manastır tır. Yukarıda verilen şehirlerden hangisi Mus- Yukarıda tanımı verilen fikir akımı aşağı- tafa Kemal in öğrenim gördüğü yerlerden dakilerden hangisidir? biri değildir? A) Türkçülük A) IV B) III C) II D) I B) İslamcılık C) Osmanlıcılık D) Batıcılık 11 Mustafa Kemal i vatan, hürriyet fikirleri 8 Öğretmenimin ismi Mustafa idi. Bir gün ile etkileyen kişinin aşağıdakilerden hangisi bana dedi ki; Oğlum, senin de ismin Mus- olduğu savunulabilir? tafa benim de. Bu böyle olmayacak. Arada A) Namık Kemal bir fark bulunmalı, bundan sonra senin is- B) Tevfik Fikret min, Mustafa Kemal olsun! C) Voltaire Mustafa Kemal e, Kemal isminin verildi- D) Ömer Naci ği bu olay aşağıdaki okullardan hangisinde yaşanmıştır. A) Selanik Askeri Rüştiyesi B) Manastır Askeri İdadisi C) İstanbul Harp Akademisi 12 Selanik de İstanbul gibi çok uluslu ve farklı fikirlerin bir arada yaşadığı bir şehir idi. D) İstanbul Harp Okulu Batıya açık olan her iki şehir de Mustafa Kemal in fikir hayatının şekillenmesinde önemli rol oynamıştır. Verilen bilgilere göre aşağıdaki yargılardan 9 Okul Şehir hangisine ulaşılamaz? A) Osmanlı Devleti farklı etnik gruplardan I. Askeri Rüştiye Selanik oluşmaktadır. II. Askeri İdadi Manastır B) Osmanlı toplumunda kültürel çeşitlilik III. Harp Okulu İstanbul canlıdır. IV. Harp Akademisi Manastır C) Osmanlı Devleti milliyetçilik fikrinden Yukarıda verilen okul ve şehir eşleştirme- etkilenmemiştir. sinden hangisi yanlıştır? D) Yaşadığı ortam Mustafa Kemal in geli- A) I B) II C) III D) IV şimine katkı sağlamıştır. 16 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
ATATÜRK ÜN ASKERLIK HAYATI Şam Günleri Harp Akademisinden Kurmay Yüzbaşı Rütbesi ile mezun olan Mustafa Kemal, stajını tamamlamak için ilk görev yeri olan Şam daki... tayin oldu. Fikirlerini hayata geçirebilmek ve ülkenin kurtuluşunda bir şeyler yapabilmek isteyen Mustafa Kemal, Şam da... kurdu. Beyrut, Yafa ve Kudüs te teşkilatlar kursa da Arap kabilelerinin isyan içinde olması, Osmanlıcılık,... gibi fikirlerim geçerliliğini yitirdiğini anlamasına neden oldu. Şam yıllarında yaptığı çalışmalar Mustafa Kemal e... kazandırmıştır. Şam daki görevinin ardından Manastır da bulunan 3. Ordu da görev alan Mustafa Kemal, daha sonra Selanik e gönderildi. Burada Vatan ve Hürriyet Cemiyeti nin bir şubesini açtı. Bu sırada meşrutiyetin ilanını sağlayan... liderleri ile arasının açılmasının ardından bu cemiyetten ayrıldı. Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2015 Mustafa Kemal, 1905 te Şam a atandı. Ülkenin içinde bulunduğu sorunlara çözüm üretmek için Vatan ve Hürriyet adında bir cemiyet kurdu. Bu durum Mustafa Kemal in aşağıdaki özelliklerinden hangisini yansıtmaz? A) İleri görüşlülüğünü B) Vatanseverliğini C) Teşkilatçılığını D) Liderliğini Cevap: A Mustafa Kemal in İttihat ve Terakki Cemiyeti nden ayrılmasının sebeplerini yazalım. 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 17
31 Mart Olayı ve Mustafa Kemal Meşrutiyetin ilanının ardından meşrutiyet karşıtları, monarşiyi geri getirmek amacı ile İstanbul da, Rumi takvime göre 31 Mart 1325 yılında (Miladi 13 Nisan 1909) büyük bir ayaklanma çıkardılar. İstanbul dan Selanik e çekilen telgrafların ardından Selanik ten büyük bir ordu isyanı bastırmak üzere İstanbul a hareket etti. SÖZLÜK Monarşi: Siyasi otoritenin genellikle miras yolu ile bir kişinin üzerinde toplandığı devlet düzeni. Selanik ten hareket eden orduya... denilmiş ve Kurmay Başkanlığını da...üstlenmişti. Hareket Ordusu nun İstanbul a girmesi sonrası isyan bastırılmış, padişah... tahtan indirilerek yerine... padişah yapılmıştı. 18 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Mustafa Kemal in 31 Mart İsyanı nı bastırması onunla ilgili; göstergesidir. Trablusgarp Savaşı ve Mustafa Kemal Savaşın sebebi olarak, İtalya nın... arayışı gösterilebilir. İtalya Osmanlı Devleti nin Afrika daki son toprağını 1911 yılında işgale başladı. Bölgedeki Osmanlı birliklerinin terhis edilmesi nedeni ile savunmasız kalan toprakları aralarında Mustafa Kemal in de bulunduğu gönüllü subaylar gizlice Trablusgarp a geçerek savunmaya çalıştılar. Yerel halkı örgütleyerek gerilla savaşlarında kendini kanıtlayan Mustafa Kemal... ve... önemli başarılar kazandı. 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 19
Mustafa Kemal in Trablusgarp a gönüllü giderek, halkı direnişe geçirmesi ve başarılı olması; göstergesidir. Trablusgarp Savaşı Mustafa Kemal in ilk askeri başarısıdır. Trablusgarp Savaşı nın sonuçları; Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2013 Sömürge arayışı içindeki İtalya nın, Osmanlı toprağı Trablusgarp a saldırması üzerine Mustafa Kemal, bir grup genç Osmanlı subayı ile birlikte Trablusgarp a gitti. Orada yerli halkı İtalyanlara karşı teşkilatlandırıp direnişe geçirerek, Derne ve Tobruk başarılarını kazandı. Mustafa Kemal in üstlendiği bu görev, Millî Mücadele yıllarındaki çalışmalarına, aşağıdakilerden hangisi bakımında katkı sağlamış olabilir? A) İnkılap yapma B) Kanun çıkarma C) Milleti örgütleme D) Misakımillî yi hazırlama Cevap: C NOTLARIM 20 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2015 Millî Mücadele yıllarında Mustafa Kemal halkı organize etmiş ve mücadelenin kazanılmasını sağlamıştır. Mustafa Kemal in bu başarısında, aşağıdakilerden hangisinde elde ettiği beceri etkili olmuştur? A) Çanakkale de düşmanın çıkarma yapacağı yeri tahmin etmesi B) Trablusgarp ta İtalyanlara karşı yerli halkı örgütlemesi C) Sofya da Türklerin sorunları ile yakından ilgilenmesi D) Selanik te İttihat ve Terakki Partisine katılması Cevap: B Örnek Soru- 3 I. Trablusgarp ın İtalya ya yakın olması II. Bölgenin savunmasız olması III. İtalya nın sömürge arayışında olması Yukarıdaki yargılar dikkate alındığında hangilerinin İtalya nın Trablusgarp ı işgalini kolaylaştırdığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III Cevap: C I. Dünya Savaşı ve Mustafa Kemal Batılı devletler arasında yaşanan siyasi ve ekonomik çekişmeler I. Dünya Savaşı nın çıkmasında etkili olmuştu. Dünya genelinde yaşanan sömürge yarışı Osmanlı Devleti ni de olumsuz etkilemiş, sömürgeci olmasa da sömürge olabilecek topraklara sahip olan Osmanlı Devleti savaşta tarafsız kalmayı başaramamıştı. NOTLARIM 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 21
Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı na girerken; istedi. Mustafa Kemal I. Dünya Savaşı na girilmemesi en azından Almanya ile müttefik olunmaması gerektiğine inanıyordu. Ona göre Almanya bu savaşı kazanamayacaktı. Mustafa Kemal in Almanya nın yenileceğini düşünmesi, onun... olduğunu gösterir. Suriye Cephesi nde başarılı savunma savaşları yaptı. Kafkas Cephesi nde görev aldı. Tümgeneralliğe yükseldi. 19. Tümeni kurmak üzere Tekirdağ da görevlendirildi. Trablusgarp Savaşı na katıldı. Hareket Ordusunda Kurmay Başkanı olarak görev aldı. Şam da 5. Ordu emrinde göreve başladı. 1905 1907 1909 1910 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 Manastır da 3. Orduya atandı. Picardie Manevraları na katıldı. Sofya Ataşemiliterliğine atandı. Çanakkale Savaşı na katıldı. Veliaht Vahdettin ile Almanya ya giderek cephede incelemelerde bulundu. NOTLARIM 22 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Savaşın başladığı yıllarda Mustafa Kemal Sofya da ataşemiliterlik görevini yürütüyordu. Savaşın başlaması ile cepheye gitmek istediğini İstanbul a bildirdi ve ısrarlı tavrı sonrası cephede görev almayı başardı. SÖZLÜK Ataşemiliter: Bir ülkenin yabancı ülkelerdeki elçiliklerinde görevli askeri uzman. Orduda sizin için daima görev vardır. Ancak Sofya ataşeliği daha önemli olduğu için sizi orada bırakıyoruz. Enver Paşa Yurt savunmasından daha önemli ve daha yüce bir görev olamaz. Arkadaşlarım cephede vuruşurken, Sofya da kalamam. Eğer birinci sınıf subay olmak yeterliliğinde değil isem lütfen kanaatinizi bildiriniz. Mustafa Kemal ATATÜRK NOTLARIM 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 23
MUSTAFA KEMAL IN I. DÜNYA SAVAŞINDA GÖREV ALDIĞI CEPHELER......... Mustafa Kemal in I. Dünya Savaşı nda ısrarla görev talep etmesi, onun... bir kişiliğe sahip olduğunun göstergesidir. Mustafa Kemal ve Çanakkale Cephesi Çanakkale Boğazı nı geçerek İstanbul u almak isteyen İtilaf Devletleri, Osmanlı Devleti ni savaş dışı bırakarak I. Dünya Savaşı nı kısa sürede kazanmak istiyorlardı. Ayrıca müttefikleri Çarlık Rusya ya yardım göndererek Bolşevik İhtilali ni de önlemek istediler. Bu amaçlarla 1915 yılında İtilaf Devletleri donanmalarını Çanakkale ye gönderdiler. I. Dünya Savaşı nda Mustafa Kemal in ilk görev yeri Çanakkale Cephesi dir. Mustafa Kemal bu cephede 19. Tümen Komutanlığı görevini üstlenmiştir. Deniz savaşlarında başarısız olan İtilaf Devletleri karaya asker çıkartarak Çanakkale yi geçmek istediler. Kara savaşlarında Osmanlı Devleti nin oluşturduğu savunma hattını geçemediler. Mustafa Kemal bu savunma savaşlarında önemli bir rol üstlenmişti. Mustafa Kemal Çanakkale Cephesi nde,...,... ve... başarılı bir savunma yapmıştır. Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde, yerimize başka kuvvetler ve kumandanlar gelebilir. Mustafa Kemal Çanakkale Savaşı sırasında..., ardından da... rütbesine terfi ettirilmiştir. Çanakkale Cephesi nde ismini duyuran Mustafa Kemal, halk tarafından... olarak tanınmış ve Milli Mücadele de lider olarak benimsenmesi kolaylaşmıştır. 24 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2013 29 Ekim 1915 tarihli Tasvir-i Efkâr gazetesi, Mustafa Kemal in Çanakkale Kara Savaşlarındaki başarılarını şöyle haber yapmıştır: Çanakkale Kara savaşlarında olağanüstü yararlılıkları görülen ve savunmadaki güç ve ustalığı ile hakkıyla şan ve şeref kazanarak boğazları ve hilafet makamını (İstanbul) kurtaran kumandanlarımızdan, doğuştan kahraman, mümtaz... Albay Mustafa Kemal Beyefendi. Bu gazete haberinde Mustafa Kemal in, aşağıdaki özelliklerinden hangisi ön plana çıkarılmıştır? A) Çok yönlülüğü B) Birleştirme gücü C) İleri görüşlülüğü D) Askerlik yeteneği Cevap: D Örnek Soru- 4 Mustafa Kemal Çanakkale Savaşları sırasında düşmanın amacını görmüş ve çıkarma yapacakları yerleri önceden tespit etmiştir. Buna göre Mustafa Kemal için; I. İleri görüşlüdür. II. İyi bir askerdir. III. Birleştiricidir. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III D) II ve III Cevap: B 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 25
Mustafa Kemal ve Kafkas Cephesi Kafkas Cephesi, Osmanlı Devleti nin açtığı saldırı cephelerinden biridir. Bu cephe de Osmanlı Devleti Rusya ile savaşmıştır. Osmanlı Devleti Sarıkamış felaketi sonrasında Van, Muş, Bitlis, Erzurum ve Erzincan ı kaybetti. Edirne de 16. Kolordu Komutanı olan Mustafa Kemal Doğu Anadolu ya gönderilerek Rus ilerleyişini durdurmakla görevlendirildi. Mustafa Kemal Kafkas Cephesi nde; Kafkas Cephesi ndeki başarılarının ardından Mustafa Kemal, Altın Kılıç Madalyası ile ödüllendirilmiştir. Kafkas Cephesi nin ardından 7. Ordu Komutanlığı na atanan Mustafa Kemal, Alman subaylarla anlaşamayıp arası açılınca İstanbul a döndü. İstanbul da, daha sonra padişah olacak olan, veliaht Vahdettin in yaverliğini üstlenerek onunla Almanya gezisine katıldı. NOTLARIM 26 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Mustafa Kemal ve Suriye Cephesi Kanal Cephesi nde başarısız olan Osmanlı birlikleri Mısır dan geri çekilerek Suriye de savunma hattı oluşturdu. Suriye nin savunulması Anadolu nun savunulması anlamına geldiği için bu cephe de Osmanlı Devleti için önemliydi. Suriye deki 7. Ordu ya atanan Mustafa Kemal Alman General Falkenhayn ile anlaşamayıp istifa ederek İstanbul a döndü. Bu arada Vahdettin ile Almanya seyahatine katıldı. General Falkenhayn ın yerine Limon Von Sanders Yıldırım Ordular Grup Komutanlığı na atanınca Mustafa Kemal de 7. Ordu Komutanlığı na geri döndü. İngiliz ilerleyişine karşı birliklerini Halep e kadar çeken Mustafa Kemal düşman ilerleyişini burada durdurmayı başardı. Bu arada Mustafa Kemal in uyarılarını dikkate almayan Alman general Limon Von Sanders in komutasındaki Osmanlı birlikleri büyük bir yenilgiye uğrarken bir çok esirle birlikte Şam ı İngilizlere bıraktılar. Mondros Ateşkes Anlaşması nın imzalanmasından bir gün sonra, Mustafa Kemal 31 Ekim 1918 de Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı na getirildi. Bu ordunun kaldırılması üzerine 13 Kasım 1918 de İstanbul a gelip Harbiye Nezaretinde (Savunma Bakanlığı) göreve başladı. 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 27
Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2013 Mustafa Kemal, Harp Akademisini bitirdikten sonra kurmay yüzbaşı olarak Şam a atandı. 1909 da, Meşrutiyet e karşı çıkan 31 Mart Ayaklanması nı bastıran Hareket Ordusu nun kurmay başkanlığını yaptı. Trablusgarp ta İtalyanlara karşı Derne ve Tobruk ta başarılı mücadeleler verdi. Bu başarısından sonra binbaşı rütbesine terfi etti. I. Dünya Savaşı nda Çanakkale Cephesi nde Arıburnu, Conkbayırı ve Anafartalar da büyük başarılar elde etti. Bu başarılarından dolayı albay rütbesine yükseldi. Yukarıda Mustafa Kemal in askerî öz geçmişi ile ilgili bir bölüm okudunuz. Buna göre, Mustafa Kemal in askerlik hayatı ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Aldığı görevlerde başarılı olduğuna B) Farklı yerlerde askerî görevler yaptığına C) Rütbelerini başarıları sonucunda aldığına D) Trablusgarp a, Osmanlı nın bilgisi dışında gittiğine Cevap: D Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2015? 31 Mart İsyanı nı bastırmak için oluşturulan Hareket Ordusu nda yer aldı. I. Dünya Savaşı nın Çanakkale cephesindeki Anafartalar da başarı elde etti. Trablusgarp a gönüllü giden subaylar içerisinde o da vardı. Bu şemada başlık olarak aşağıdakilerden hangisi kullanılmalıdır? A) Devlet Adamı Atatürk B) Asker Mustafa Kemal C) Öğrenci Mustafa Kemal D) Atatürk I. Dünya Savaşı nda Cevap: B 28 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
MUSTAFA KEMAL IN KIŞISEL ÖZELLIKLERI Vatanseverliği: Vatanın savunulması için hiçbir fedakârlıktan kaçınmamıştır. Vatan savunmasını her şeyden üstün görmüştür. Sofya da ataşemiliter iken I. Dünya Savaşı nda cephede görev istemesi buna kanıttır. İleri Görüşlülüğü: Cesareti: Mantıklılığı ve Gerçekçiliği: Birleştiriciliği: İdealistliliği: 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 29
Liderliği: Kararlılığı: Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2014 Arkadaşlar, bu gece burada sizleri toplamaktaki amacım şudur:... Bu talihsiz memlekete karşı önemli görevlerimiz vardır. Onu kurtarmak tek hedefimizdir.... Tarih bugün biz evlatlarına bazı büyük görevler yüklüyor. Ben, Suriye de bir cemiyet kurdum... Buraya da bu cemiyetin temelini kurmaya geldim. Şimdilik gizli çalışmak ve teşkilatı şekil lendirmek mecburidir. Sizden fedakârlıklar bekliyorum... Eskimiş olan çürük yönetimi yıkmak, milleti hâkim kılmak, özetle vatanı kurtarmak için sizi göreve çağırıyorum. Yukarıda Mustafa Kemal in, Vatan ve Hürriyet Cemiyeti Selanik Şubesinin açılışı öncesinde arkadaşlarıyla yaptığı toplantıdaki sözlerini okudunuz. Bu sözleri onun; I. Kararlılık II. Önderlik III. Vatanseverlik özelliklerinden hangilerini yansıttığı söylenebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III Cevap: D NOTLARIM 30 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
MUSTAFA KEMAL IN HAYATINDAKI DÖRT ŞEHIR Selanik Mustafa Kemal in doğduğu, çocukluğunu geçirdiği, eğitim hayatına başladığı, askerliğe ilk adımını attığı Selanik şehri, Osmanlı Devleti nin Balkan topraklarında yer alan, günümüz Yunanistan sınırları içindeki bir şehirdir. Selanik şehrinin özellikleri: Selanik şehrinin ulaşım ve ticaret ağının gelişmiş olması batı ile olan etkileşimini artırmıştır. 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 31
Selanik te Türkçe, Rumca, İbranice ve Bulgarca yayımlanan resmi vilayet gazetesinin yanında Avrupa da çeşitli dillerde basılan gazete ve kitapları anında okuma imkânı vardı. Bu durum Mustafa Kemal in... Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2013 Atatürk ün, çocukluk dönemini geçirdiği Selanik şehrinin aşağıdaki özelliklerinden hangisi, şehirde farklı kültürlerin bir arada yaşadığının kanıtıdır? A) Çok uluslu yapısı B) İşlek bir limanı olması C) Askerî okulların bulunması D) Avrupa ile demiryolu bağlantısının varlığı Cevap: A Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2015 Mustafa Kemal, Selanik te askerlik görevini sürdürürken bir yandan da İttihat ve Terakki Cemiyeti içinde çalışarak İstanbul daki gelişmeleri yakından takip ediyordu. Mustafa Kemal in Selanik teki bu faaliyetleri, Millî Mücadele deki liderliğine hangi açıdan katkı sağlamıştır? A) Siyasi B) Kültürel C) Ekonomik D) Sosyal Cevap: A Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2015 Liman ve demir yolu ile ülkenin ve dünyanın farklı yerleriyle irtibat hâlindeydi. Ticari önemi nedeniyle çok sayıda yabancı tüccar tarafından ziyaret ediliyordu. Avrupa da basılan gazete, dergi ve kitapların kolayca temin edilebildiği bir yerdi. Selanik e ait bu özelliklerden yola çıkarak şehirle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Eğitim öğretim imkânları gelişmiştir. B) Din ve vicdan hürriyeti vardır. C) Kültürel etkileşime açıktır. D) Milliyetçilik akımı etkilidir. Cevap: C 32 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
Manastır Mustafa Kemal in Askeri İdadi eğitimi için geldiği Manastır, kültürel zenginliği ve askeri eğitim merkezi olmasından dolayı Osmanlı Devleti nin önemli bir merkeziydi. Avrupa ülkeleri ile etkileşimin yoğun olduğu şehir Mustafa Kemal in fikir hayatının gelişiminde etkili olmuştur. Manastır Askeri İdadisi yıllarında Mustafa Kemal, Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul, Ziya Gökalp, Tevfik Fikret gibi düşünürlerin fikirlerinden etkilenmişti. Manastır yılları Mustafa Kemal e gibi fikirleri benimsemesinde katkı sağlamıştır. Çıkmış Soru: ORTAK SINAV 2015 Sosyal bilgiler öğretmeni, İnkılap Tarihi dersinde Atatürk ün doğup büyüdüğü Selanik ve Manastır şehirlerini anlatırken bir öğrencinin sorusuna, Rum, Bulgar, Sırp, Yahudi ve Ermeni gibi milletler bir arada yaşamıştır. cevabını vermiştir. Buna göre öğrenci, öğretmenine aşağıdaki sorulardan hangisini sormuştur? A) Atatürk ün okul hayatında başarılı olmasında neler etkilidir? B) Atatürk ün yaşadığı şehirlerdeki kültürel farklılığın sebebi nedir? C) Atatürk ün Millî Mücadele lideri olmasının nedeni nedir? D) Atatürk ün tüm dünya tarafından tanınmasında neler etkili olmuştur? Cevap: B NOTLARIM 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 33
İstanbul Mustafa Kemal in, Harp Okulunda eğitim görmek için geldiği İstanbul aynı zamanda da Osmanlı Devleti nin başkentiydi. İstanbul, tüm siyasi fikirlerin tartışıldığı, ülkelerin elçiliklerinin bulunduğu, çok uluslu yapısı ile kültürel zenginliği olan büyük bir merkezdi. Askeri eğitiminin yanında siyasi gelişmeleri de yakından takip eden Mustafa Kemal, İstanbul da Fransızcasını da geliştirme fırsatı bulmuştu. Bu amaçla İstanbul un Batı ya açılan yüzü olan Beyoğlu nda, sahibi Fransız olan bir pansiyona yerleşti. Burada Fransa dan getirttiği kitap, gazete ve dergileri okuyarak dünyayı tanıma imkânına kavuştu. İstanbul yılları Mustafa Kemal e fırsatı vermiştir. Sofya Askeri ataşe olarak Bulgaristan ın başkenti Sofya ya giden Mustafa Kemal, bir Avrupa başkentinin sosyal yaşamını gözlemleme ve Bulgarcasını geliştirme fırsatı bulmuş oldu. İlk kez maskeli baloya ve operaya giderek Batı kültürü ile daha yakından tanışırken, Bulgaristan da parlamentonun işleyişini gözlemledi. Bölgedeki Türklerin de sorunlarını yakından takip ederek Türk halkın haklarını korumaya çalıştı. Sofya yıllarında Mustafa Kemal 34 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
PEKİŞTİREÇ Aşağıda verilen ifadelerin başına doğru ise D yanlış ise Y harfi yazalım. 1. (...) Mustafa Kemal ataşemiliter olarak Selanik te görev yapmıştır. 2. (...) Manastır askeri eğitim açısından önemli bir merkezdir. 3. (...) Mustafa Kemal in ilk görev yeri Çanakkale dir. 4. (...) Mustafa Kemal Suriye de Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurmuştur. 5. (...) 31 Mart Olayı nın bastırılmasında Mustafa Kemal görev almıştır. 6. (...) Mustafa Kemal, Kemal ismini Namık Kemal den almıştır. 7. (...) Mustafa Kemal in İstanbul a ilk gelişi isyanı bastırmak içindir. 8. (...) Mustafa Kemal Sofya daki görevi sırasında Türkler ile ilgilenmiştir. 9. (...) Mustafa Kemal I. Dünya Savaşı nda Kanal Cephesi nde görev almıştır. 10. (...) Trablusgarp Savaşı Uşi Antlaşması ile sona ermiştir. 11. (...) Mustafa Kemal in I. Dünya Savaşı nda görev istemesi vatansever olduğunun göstergesidir. 12. (...) Mustafa Kemal in hayatındaki önemli şehirlerden biri Manastır dır. PEKİŞTİREÇ Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri dolduralım. Selanik Askeri Rüştiyesi Altın Kılıç Birleştirici 31 Mart Olayı Ömer Naci 1. Mustafa Kemal in Trablusgarp halkını İtalyanlara karşı örgütlemesi onun... özelliğinin göstergesidir. 2. Meşrutiyet karşıtlarının çıkardığı isyan... olarak adlandırılır. 3. Mustafa Kemal in askeri eğitimi... başlamıştır. 4. Mustafa Kemal e edebiyatı ve hitabeti... adındaki arkadaşı sevdirmiştir. 5. Çanakkale Savaşları ndaki başarısından sonra Mustafa Kemal e... madalyası verilmiştir. NOTLARIM 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 35
Yazılı Çalışma Soruları Aşağıdaki soruların cevaplarını bulalım. 1-Mustafa Kemal in gittiği okulları sırası ile yazınız. 2-Osmanlı Devleti ndeki eğitim sistemi ve sonuçları hakkında bilgi veriniz. 3- Mustafa Kemal in yaşadığı şehirleri ve fikir hayatına katkılarını yazınız. 4- Mustafa Kemal in I. Dünya Savaşı nda savaştığı cepheler hakkında bilgi veriniz. 5- Mustafa Kemal in kişilik özelliklerini sayınız. Bir tanesini açıklayarak örnek veriniz. 6- Mustafa Kemal i etkileyen fikir adamlarının isimlerini ve Mustafa Kemal e etkilerini yazınız. 7- Mustafa Kemal in Trablusgarp Savaşı ndaki rolünü yazınız. 8- Mustafa Kemal in gittiği okulları şehirleri ile eşleştiriniz. 36 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük
ÜNITE DEĞERLENDIRME TESTI - I 1 Mustafa Kemal eğitim hayatı boyunca matematiğe, tarihe, edebiyata ve hitabete ilgi duymuştur. Bu bilgilerde Mustafa Kemal in kişilik özelliklerinden hangisi vurgulanmıştır? 4 2. Görevi boyunca çevresindeki Türklerin sorunları ile yakından ilgilenmiş, onları Osmanlı ya olan bağlılığını artırmak istemiştir. A) İleri görüşlülüğü B) Çok yönlülüğü Öğretmenimizin tahtaya yazdığı bilgiler C) Liderliği Mustafa Kemal in görev yaptığı şehirlerden D) İdealist oluşu hangisindeki faaliyetleri arasındadır? A) Soyfa B) Manastır C) Selanik D) İstanbul 2 1. I. İlk askeri başarısını Trablusgarp ta elde etmiştir III. Manastır yılları kendini geliştirmesine yardımcı olmuştur. II. Sofya da askeri ateşelik görevinde bulunmuştur. IV. Vatan ve Hürriyet Cemiyetini İstanbul da kurmuştur. 5 Mustafa Kemal, öğrencilik yıllarında gazete çıkartarak fikirlerini arkadaşlarına duyurmaya çalışmıştır. İlk görev yeri olan Şam a atandığında ise Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurarak fikirlerini hayata geçirmek istemiştir. Verilen bilgilere göre Mustafa Kemal in; I. İdealist Yukarıda verilen bilgilerde kaç numa- II. Teşkilatçı ralı kutucukta bilgi yanlışı vardır? III. Lider A) I B) II C) III D) IV özelliklerinden hangilerine sahip olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III 3 Alman generaller ile anlaşamayıp istifa etti 6 Mustafa Kemal in Kafkas Cephesi; 7. Ordu Komutanlığı na atandı I. Muş Halep te oluşturduğu savunma hattı ile II. Van Anadolu nun işgalini önledi III. Bitlis Verilen bilgiler Mustafa Kemal in görev yap- şehirlerinden hangilerini kurtardığı savu- tığı cephelerden hangisi ile ilgilidir? nulabilir? A) Kafkas B) Suriye A) Yalnız I B) I ve II C) Çanakkale D) Trablusgrap C) I ve III D) I, II ve III 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 37
7 Mustafa Kemal Sofya da elçilik görevinde bulunurken I. Dünya Savaşı nın çıkması üzerine ısrarla askeri görev isteyerek cep- 10 Fransız İhtilali nin ortaya çıkardığı milliyetçilik fikri Osmanlı Devleti ni de etkilemişti. heye gitmiştir. Bu durum Mustafa Kemal in hangi kişisel özelliği ile ilgilidir? A) Vatansever B) İleri görüşlü C) Birleştirici D) Lider Aşağıdaki fikir akımlarından hangisi Osmanlı aydınlarının da milliyetçilik fikrinden etkilendiği gösterir? A) Batıcılık B) Osmanlıcılık C) Türkçülük D) İslamcılık 11 8 Okul yıllarında gazete çıkarmıştır.? Fransızcasını geliştirme imkânı bulmuştur. Siyasi gelişmeleri daha yakından takip edebilmiştir. Verilen bilgiler Mustafa Kemal in yaşadığı şehirlerden hangisine ait gelişmelerdir? A) Selanik B) Manastır C) İstanbul D) Sofya Trablusgarp Savaşına gönüllü olarak gitmesi I. Dünya Savaşı nda ısrarla cephe görevi istemesi Fransa da yapılan askeri tatbikatlara katılması 9 Mustafa Kemal ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Trablusgarp Savaşı na 7. Ordu komutanı olarak atandı. B) I. Dünya Savaşı nda Çanakkale, Kafkas ve Suriye Cepheleri nde savaştı. C) 31 Mart Olayı nda Kurmay Başkanı olarak görev yaptı D) Askeri eğitimine Selanik te başladı. Bu şemada başlık olarak aşağıdakilerden hangisi kullanılmalıdır? A) İnkılapçı Atatürk B) Devlet Adamı Atatürk C) Lider Atatürk D) Asker Atatürk 12 Mustafa Kemal Anafartalar Kahramanı olarak hangi cephedeki başarılarından sonra ünlenmiştir? A) Kafkas B) Çanakkale C) Suriye D) Trablusgarp 38 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük