MEYDAN TURU 1. Giris Meydan turu, VFR trafik tarafından eğitim amaçlı veya uçağı inişe hazırlamak için yapılır. Bu tur genellikle dikdörtgen şeklindedir. Meydanlara özgü meydan turu detayları Visual Approach Chart (VAC) üzerinde bulunabilir. 2. Genel sunum 2.1. Standard tur parametreleri Standart meydan turunda dönüşler sola ve 90 dir.meydan turunun yönü hakkında bir bilgi verilmemişse (ATC tarafından ya da chartlarda) sola dönüşlü tur yapmayı tercih ediniz. Bunun sebebi sabit kanatlı uçaklarda sola dönüşlerin pilota daha iyi bir görsel sağlamasıdır. Standard tur parametreleri: Tüm dönüşler 90 olmalıdır Tüm dönüşler sola doğru yapılmalıdır. (Left-hand circuit) Tur, yer (meydan) seviyesinden 1000ft yükseklikte (AGL) yapılmalıdır. Figure: Temel sola dönüşlü meydan turu Traffic pattern description Version 2.1 October 21, 2014 Page 1
Bu koşullarda standart meytan turu atmak zorunludur: Meydanın chartlarına sahip değilseniz Bazı parametreler chartlarda belirtilmemişse 2.2. Chartlarda belirtilen parametreler Bazen chartlarda aşağıdaki parametrelerin hepsi veya bir kısmı yayımlanabilir: Meydan turunun şekli (bazı bacaklardaki dönüş açıları) her zaman 90 olmayabilir Dönüş yönü sol, sağ veya her ikisi de olabilir 1000 ft AGL den farklı bir irtifada tur olabilir Belirli iniş (teker koyma) noktaları olabilir Arazi, ses hassasiyeti, şehirler, doğal parklar sebebiyle bazen non-standard tur atılması istenebilir. Bu durumda dönüşlerin sağa doğru yapıldığı bir meydan turu uygulanabilir. Figure: Temel sağa dönüşlü (right-hand) meydan turu Pistin bir yönü kullanılırken sola dönüşlü, diğer yönü kullanılırken sağa dönüşlü meydan turu atılması gereken meydanlar oldukça fazladır. Bu sayede tur her zaman pistin aynı tarafında yapılır. Standart dönüşler sola doğru olduğundan, anonslamada left hand terimi genellikle kullanılmaz. Standart dışı olan right-hand turu ayırt etmek için, dönüşler sağa doğru yapılacaksa right-hand circuit şeklinde anonslama yapılmalıdır. ATC: D-ECHO, enter downwind runway 34 This will be the left downwind of the runway. D-ECHO, 34pisti rüzgaraltına giriniz Bu pistin sol rüzgaraltı olacaktır ATC: D-ECHO, enter right downwind runway 34 This will be the right downwind of the runway. D-ECHO, 34 pisti sağ rüzgaraltına giriniz Bu, pistin sağ rüzgaraltı olacaktır Traffic pattern description Version 2.1 October 21, 2014 Page 2
3. Meydan turu bacakları Meydan turu farklı bacaklardan oluşur: Upwind leg Rüzgarüstü (kalkış) bacağı Crosswind leg Yan rüzgar bacağı Downwind leg Rüzgaraltı bacağı Base leg Esas bacak Final Son yaklaşma 3.1. Rüzgarüstü (Upwind) Rüzgarüstü bacağı, Uçağın pistten havalandığı noktada başlar Bu bacakta uçak 500ft AGL nin üzerinde güvenli bir irtifaya, ardından da tur irtifasına yükselir. Uçak yan rüzgâr bacağına 90 derecelik dönüşü yapmadan önce pist doğrultusunda tırmanmaya devam eder. Figure: left hand meydan turu Rüzgarüstü bacağı Figure: right hand meydan turu Rüzgarüstü bacağı Traffic pattern description Version 2.1 October 21, 2014 Page 3
3.2. Yan rüzgar (Crosswind) İlk 90 lik dönüş uçağı pist ekseninden dik bir rotaya sokar. Bu bacağa yan rüzgar (crosswind) bacağı denir. Özel durumlar haricinde, uçak irtifası 500fl AGL nin üzerine çıkmadan bu dönüşe başlanmaz.. Turun, trafik olan kısmına girmektesiniz. Tura Crosswind bacağından katılan veya Rüzgaraltı bacağına dönmekte olan uçaklara dikkat etmeniz gerekmekte. Yan rüzgar bacağı, kalkış istikametine 90 derece açıdadır. Rüzgarüstü bacağından sola dönüş yapıldıktan sonra yan rüzgar bacağına girilir. Bu dönüş güvenli bir irtifada yapılır, yan rüzgâr bacağında tur irtifasına tırmanma devam eder. Figure: standart yan rüzgâr (crosswind) bacağı Figure: non-standart yan rüzgâr bacağı Traffic pattern description Version 2.1 October 21, 2014 Page 4 IVAO HQ training department Training Documentation Manager Erwan L hotellier
3.3. Rüzgaraltı (Downwind) İkinci 90 lik dönüş uçağı piste parallel bir rotaya sokar. Bu bacağa rüzgaraltı (downwind) denir. Tur irtifası chartlarda belirtilmemişse, rüzgaraltı bacağı 1000ft AGL de, pistten yatay 1-2 nm mesafede uçulur. Rüzgaraltı bacağı orta hızda uçulur. Öndeki trafikle güvenli ayırmayı korumak adına hız ayarlanır. İrtifa sabit olmalıdır. Rüzgaraltı bacağı, kalkış yönüne 180 açıda (zıt) uçulur. Pilot, yan rüzgardan dolayı oluşan sapmayı göz önünde bulundurmalı, uçuş başını rüzgara gore ayarlayıp nirengilerin de yardımıyla piste parallel uçmalıdır. Bu bacakta rüzgaraltı kokpit kontrolleri yapılır (checklist) Pilot, motor gücünü ve Trimi ayarlayarak uçağın hızını kontrol etmeli, inişi planlayacak ve zaman kazanacak şekilde uçmalıdır. Ancak bu esnada arkasındaki trafiği gereksiz yere geciktirmemelidir. 1.7 V so genel anlamda uygun bir sürattir. (V so : stall sürati) Bu bacakta pilot, uçağını iniş için yaklaşmaya uygun bir şekilde hazırlar. Pilot, harici nirengilere dikkat ederek uçuş başını muhafaza ederken, pistle mütemadiyen göz teması halinde olmalıdır. Figure: Standart rüzgaraltı (downwind) bacağı Figure: Right-hand rüzgaraltı (downwind) bacağı Pist eşiği hizasına gelindiğinde rüzgaraltı bacağı yaklaşık 1.6NM uzatılır. (eğitim esnasında bu 1NM olur)
Traffic pattern description Version 2.1 October 21, 2014 Page 5 3.4. Esas bacak (base leg) Üçüncü 90 lik dönüş, uçağı tekrar pist doğrultusuna dik bir rotaya sokar: esas bacak. Bu bacağa dönüş, dönüş, pist eşiği uçağın 45 derece kadar arkasında kalınca yapılmalıdır. Esas bacak, inilecek pist doğrultusuna 90 lik açıda, rüzgaraltı bacağını son yaklaşma bacağına bağlar. Esas bacak uçuşu sonunda, pilot yaklaşık 700ft AGL ye alçalmalıdır. Bu bacakta sürat muhafaza edilir, ancak alçalmayı başlatmak için motor gücü azaltılır. İlk seviye flaplar (eğer varsa) açılır, ardından sürat 1.5 x Vso nun altına düşmeyecek şekilde azaltılır ve trim yapılır. Esas bacağın uçuş süresi çok önemlidir. Bu sürede pilot uçağını alçalma için hazırlar: Uygun motor gücü ve flap ayarları [ve trim], istenilen alçalma rate ini yakalamak için Çakışan trafiklerin kontrolü: havalanmış veya yerde bulunan, ve özellikle direkt yaklaşma (straight-in approach) halinde veya geniş bir meydan turu yapan trafikler kontrol edilir Yan rüzgarın tartılması: iniş esnasında maruz kalınacak yan rüzgarın değerlendirilmesi yapılır Iniş (teker koyma) tekniğine karar verilmesi: şartlara uygun bir iniş planlanması ve iniş öncesi checklistlerin gözden geçirilmesi Figure: standart esas bacak Figure: sağa dönüşlü tur esas bacağı Traffic pattern description Version 2.1 October 21, 2014 Page 6 IVAO TR training department Training Documentation Manager Erwan L hotellier
3.5. Son yaklaşma (final leg) Son 90 lik dönüş, uçağı iniş yapılacak pist doğrultusuna çevirir. Bu dönüş tamamlandığında uçak yaklaşık 500ft AGL seviyesinde olmalıdır. Son yaklaşma bacağı, esas bacakla pist arasında, pist doğrultusunda bir uçuş çizgisidir Son yaklaşmada pilot, uçağını iniş için hazırlar: flap ayarları ve sürat yaklaşık 1.3 x Vso (stall sürati). Not: Son yaklaşma bacağının pist eşiğine yakın kısmı (yaklaşmanın sonu) short final olarak adlandırılır. İniş takımlarını açmayı unutmayınız! Figure: standart tur için son yaklaşma Figure: sağa dönüşlü tur için son yaklaşma Traffic pattern description Version 2.1 October 21, 2014 Page 7
4. Meydan turu özeti Meydan turuyla alakalı tüm parametreler; 1. Pistten teker kesme noktası 2. Rüzgarüstü bacakta tırmanmanın sonu 3. Yan rüzgar bacağı (Crosswind leg) 4. Rüzgaraltı bacağı (Downwind leg) 5. Esas bacağa dönüş (rüzgaraltı bacağının sonu) 6. Esas bacak (Base leg) 7. Son yaklaşmaya dönüş 8. Son yaklaşma (short final)
Çeviren: Özkan Okan IVAO-TR Eğitim Departmanı Mert Tufan Vatandost TR-TC Öner Ocak TR-TAC Mehmet Kılıç TR-TA1 Orçun Yaka TR-TA2 Güner Ercan TR-TA3 Dikkat: Dökümanlar IVAO HQ Training Department tarafından hazırlanmıştır. Bu döküman https://ivao.aero/training/documentation/index.php?section=asx adresindeki orjinallerinin Türkçe ye çevrilmiş halidir