EMİSYON TİCARET SİSTEMİ UYGULAMALARI VE TÜRKİYE DEĞERLENDİRMESİ ÜLKE ÖRNEKLERİ KASIM 2015 1
Emisyon Ticaret Sistemi Uygulamaları ve Türkiye Değerlendirmesi raporundan derlenmiştir. Bu rapor, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Deutsche Gesellscahft für Zusammenarbeit (GIZ) GmbH kurumunun 2013-2016 tarihleri arasında işbirliği halinde yürüttüğü Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi, Raporlanması ve Doğrulanması Konusunda Kapasite Geliştirme Projesi kapsamında hazırlanmıştır. Yayının içeriği (hiçbir şekilde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, GIZ, Almanya Federal Çevre, Doğa Koruma ve Nükleer Güvenlik Bakanlığı kurumlarının resmi görüşlerini yansıtıyor olarak algılanmamalıdır. 2
B.1. Gelişmiş Ülkelerde Emisyon Ticaret Sistemi B.1.1. Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi (AB ETS) Bilgi Kartı ETS nin Durumu ve Kapsadığı Ülkeler Emisyon Miktarı (MtCO2-eş) ETS ye dâhil olan Tesis Sayısı Uygulamada-28 Avrupa Birliği Üyesi Ülke +İzlanda + Lihtenştayn + Norveç 2,007.8 11,500 + Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2, N2O, PFC Açık arttırma ve Ücretsiz Tahsisat Uluslararası sertifikalar Sektörler Enerji, Sanayi, Havacılık Sera Gazı Azaltım Hedefi 2020 yılına kadar 1990 seviyesine göre %20 azaltım. 2030 yılına kadar 1990 seviyesine göre %40 azaltım. 2050 yılına kadar 1990 seviyesine göre %80-%95 azaltım. 3
Sera gazı Emisyonu Yüzdesi (AB Komisyonu, 2013) Toplam Sera Gazı Emisyonunun Sektörel Dağılımı: 4
AB-ETS ile İlgili Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı Periyot 1 ve Periyot 2 (2005-2012): Emisyon Üst sınırı üye ülkeler tarafından ülke seviyesinde belirlenmiştir. AB genelini kapsayan üst sınır üye ülkeler tarafından belirlenen üst sınırların toplanmasıyla elde edilmiştir. Periyot 3 (2013-2020): AB çapında merkezileştirilmiş emisyon üst sınırı (sabit emisyon kaynakları için 2013 yılında 2,040 MtCO2-eş),, yıllık %1.74 azaltım hedefi belirlenmiştir. Havacılık sektörü için 2013-2020 yılları arasında emisyon üst sınırı: 210 MtCO2-eş, azaltım hedefi yok. Periyot 4 (2021-2028): Planlama aşamasında fakat, Avrupa Komisyonu sabit emisyon kaynakları için yıllık azaltım hedefinin %2.2 ye çıkarılmasını önermiştir (AB Komisyonu, 2015). ETS ye dahil olan Sektörlerin Eşik Değerleri: Enerji: Toplam anma ısıl gücü 20 MWth ve üzeri Sanayi: Petrol Rafinerileri, Kok Fabrikaları, Demir&Çelik Tesisleri, Çimento Fabrikaları, Cam, Kireç, Tuğla, Seramik, Selüloz, Kağıt, Karton, Petrokimyasal, Amonyak, Demir dışı metaller, Alçı, Alüminyum, Nitrik Asit, Adipik Asit, Glioksal Asit üretimi ve Karbon Yakalama ve Depolama Tesisleri. (Ürün çıktısı bazında sektörlere göre değişen eşikler) Taşıma: Ticari Havayolu şirketleri 5
Yükümlülük Noktası Tüketici Tahsisat Yöntemi Periyot 1: Tarihsel tahsis yöntemi ile %100 e yakın ücretsiz tahsis yapılmıştır. Bazı ülkeler açık arttırma ve kıyas ile tahsisat yöntemi kullanmıştır. Periyot 2: Periyot 1 ile aynı olarak bazı üye ülkeler ücretsiz tahsis için kıyaslama yöntemi, bazıları açık arttırma yöntemi kullanmıştır (örn; Almanya) (BMUB, 2014) Periyot 3: Sektörel bazda farklı yöntemler uygulanmıştır ancak tahsisat miktarını belirlemek için ürün temelli kıyaslamaya geçilmiştir. -Elektrik sektörü: Fosil yakıtlarla elektrik üreten tesislerde %100 açık arttırma ile tahsisat verilmektedir. (Kişi başına düşen GSMH sı AB ülkelerinin ortalamasının %60 nın altında olan üye ülkeler için 2030 yılına kadar elektrik sektörü için ücretsiz tahsisat verme hakkı vardır. (ICAP, 2015)) -Sanayi: Karbon Kaçağı riski olan tesislere ürün temelli kıyaslama yöntemi ile %100 ücretsiz tahsisat verilmiştir. Karbon kaçağı riski olmayan tesislere ürün temelli kıyaslama yöntemi ile 2013 te %80 ücretsiz tahsisat verilmiştir. 2020 yılına kadar karbon kaçağı riski olmayan sektörlerde ücretsiz tahsisatın %30 a kadar indirilmesi hedeflenmektedir. -Havacılık: 2012-2020 yılları için kıyaslama yöntemi baz alınarak tahsisatların %15 i açık arttırma, %82 ücretsiz dağıtılacaktır. Geri kalan %3 yeni girişler ve hızlı büyüyen havayolu şirketleri için ayrılmıştır. (ICAP, 2015) Piyasa Esnekliği Bankalama (ileriki döneme aktarma): Ödünç Alma: 2008 den itibaren sınırsız bankalama olanağı vardır. İzin Verilmiyor. 6
Denkleştirme: Periyot 1: Sınırsız CDM sertifikası kullanımı vardır Periyot 2: - Birçok CDM/JI sertifikası kullanımına izin vardır. - LULUCF ve nükleer sertifikalarının kullanımına izin yok. - Büyük HES sertifikaları için ek gereklilikler vardır. Periyot 3: - Sadece az gelişmiş ülkelerden gelen CDM sertifikaları kabul edilmektedir. - JI projeleri ve sanayide gaz yok etme projesi sertifikaları uygun değildir. - İlgili yıl için AB de elde edilen sera gazı azaltımının %50 si kadar sertifika kullanım izni vardır. ETS ye Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: - Tesislerin yetkili otorite onaylı izleme planı olmak zorundadır. - Tesisler yıllık olarak emisyon raporlarını bağımsız akredite bir denetçiye doğrulatmak zorundadır. Yaptırımlar: 100 EUR/tCO2-eş maddi ceza ve kural ihlali yapan tesis adının yayımlanması. 7
B.1.2. Bölgesel Sera Gazı İnisiyatifi (RGGI) Bilgi Kartı (RGGI, 2015) ETS nin Durum ve Kapsadığı Eyaletler Emisyon Miktarı (MtCO2-eş) ETS ye dahil olan Tesis Sayısı Uygulamada- 89.1 168 9 A.B.D. eyaleti Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2 Açık arttırma Yerel sertifikalar Sektörler Elektrik Üretimi Sera Gazı Azaltım Hedefi Kapsamda olan elektrik santrallerinde 2020 yılına kadar 2005 seviyelerine göre %50 azaltım. (ICAP, 2015) Sera gazı Emisyonu Yüzdesi (ICAP, 2015) 8
Toplam Sera Gazı Emisyonunun Sektörel Dağılımı: Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı 2015 yılı için 80.46 MtCO2-eş ve 2020 yılına kadar yıllık %2.5 düşüş. (RGGI, 2015) ETS ye dahil olan Sektörler ve Eşikler: Enerji: Fosil yakıttan elektrik üreten 25 MW ve üzeri tesisler Yükümlülük noktası Tüketici Tahsisat Yöntemi Fosil yakıtlarla elektrik üreten tesislere %100 açık arttırma ile, tahsisat dağıtılmaktadır. Açık arttırma yılda dört kere bölgesel olarak tek turdan oluşan kapalı teklif usulü ile yapılmaktadır. Açık arttırmalara finansal yeterliliği sağlayan herkes katılabilir. Açık arttırmaya katılanlar her bir turda açılan tahsisatların en fazla %25 ine teklif verebilirler. (RGGI, 2015) 9
Piyasa Esnekliği Bankalama (ileriki döneme aktarma): Ödünç Alma: Denkleştirme: Sınırsız bankalama olanağı vardır. İzin verilmemektedir. Tesisler, uyma zorunluluğunda oldukları miktarın %3.3 üne kadar sertifika kullanabilirler. Karbon azaltım projeleri, kapsam dahilinde olan eyaletlerden birinde olmalıdır. Kullanılabilir proje çeşitleri; - Çöp sahalarındaki CH4 ün yakalanması ya da yok edilmesi - Elektrik iletim ve dağıtım ekipmanlarından kaynaklı SF6 emisyonlarının azaltılması - Ağaçlandırma sonucu karbon tutma projeleri - Son kullanıcı elektrik dışı enerji verimliliği projeleri - Tarımsal gübre yönetimi projeleri ile CH4 emisyonu azaltımı Denkleştirme projelerinin takibi için RGGI CO2 Allowance Tracking System (RGGI COATS) sistemi kurulmuştur. ETS ye Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: Yaptırım: - Kapsam dâhilindeki tesislerin emisyonları US EPA veritabanından RGGI veritabanına çekilmektedir. Eyalet özelinde maddi ceza bulunmaktadır.(rggi, 2015) 10
B.1.3. Kaliforniya Üst Sınır Ticaret Programı Bilgi Kartı (CEPA, 2015) Emisyon miktarı (MtCO2-eş) ETS ye dahil olan Tesis Sayısı ETS de Durum ve Kapsadığı Ülke/Eyaletler Uygulamada- Kaliforniya Eyaleti ve Quebec ile bağlantı 304.5 450 Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2, CH4, N2O, SF6, HFC, PFC, NF3 ve diğer florlanmış sera gazları Açık arttırma ve ücretsiz tahsisat yöntemi Yerel sertifikalar Sektörler Sanayi, Elektrik üretimi, Ulaşım Sera Gazı Azaltım Hedefi 2020 yılında 1990 seviyelerine dönüş. 2050 yılında 1990 seviyelerine göre %80 azaltım. (ICAP, 2015) Sera gazı Emisyonu Yüzdesi (CEPA, 2015) 11
Toplam Sera Gazı Emisyonunun Sektörel Dağılımı: Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı 2015-2020 yılları arasında yıllık %3 düşüş. (CEPA, 2015) Periyot 2: (2015: 394.5, 2016:382.4, 2017: 370.4) Periyot 3: (2018: 358.3, 2019: 346.3, 2020: 334.2) ETS ye dahil olan Sektörlerin Eşik Değerleri: Yükümlülük noktası Yıllık 25,000 t CO2-eş veya üzeri emisyona neden olan tesisler Karma 12
Tahsisat Yöntemi - Karbon kaçağı riski taşıyan sektörlere ücretsiz tahsisat verilmektedir. En fazla %90 a kadar ücretsiz verilmektedir ve karbon kaçağı riski düştükçe bu oran da düşmektedir. Ürün bazında kıyaslama yöntemi kullanılmakta ve yıllık hesaplanmaktadır. (C2ES, 2014) - Elektrik dağıtım ve doğal gaz tesislerine vergi yükümlülerinin lehine ya da emisyon azaltımında kullanmaları şartı ile ücretsiz tahsisat verilmektedir. Elektrik dağıtım şirketleri en fazla %90 ücretsiz tahsisat almaktadır. Doğal gaz tesisleri ise 2011 yılında kapsam dışı tesislere sağladıkları doğal gaz miktarı üzerinden ücretsiz tahsisat almaktadır. (C2ES, 2014) - Geri kalan miktar açık arttırma ile dağıtılmaktadır. 2015 yılı içi açık arttırmaya çıkan miktar %10 olmuştur. (C2ES, 2014) Piyasa Esnekliği Bankalama (ilerleyen döneme aktarma): Sınırsızca bankalama olanağı vardır. Ödünç Alma: Denkleştirme: İzin verilmemektedir. Tesisler uyma zorunluluğunda oldukları miktarın %8 ine kadar sertifika kullanabilirler. Ancak A.B.D. de gerçekleştirilen proje sertifikaları kullanılabilir. Kullanılabilir proje çeşitleri; - Ormanlaştırma, Şehir içi ormanlaştırma, Hayvancılıkta metan yönetimi, Ozon seyrelten maddelerin yok edilmesi, Maden işlerinden oluşan metan ın yönetimi projeleri Denkleştirme projelerinin azaltım miktarları bağımsız olarak doğrulanmalıdır. (CE- PA, 2015) 13
ETS ye Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: - Yıllık 10,000 t CO2-eş ve üzeri emisyona neden olan tesisler emisyonlarını yılda bir kere raporlamakla yükümlüdürler. - Yıllık 25,000 t CO2-eş ve üzeri emisyona neden olan tesisler ise raporlarını bağımsız bir denetçiye doğrulatmakla yükümlüdürler. Yaptırım: Son teslim tarihine uymayan ya da eksik emisyon beyan eden tesisler her bir eksik birim karşılığında 4 birim teslim etmekle cezalandırılırlar (CEPA, 2015). B.1.4. Tokyo Üst Sınır Ticaret Programı (TMG ETS) Bilgi Kartı (ICAP, 2015) ETS de Durum ve Kapsadığı Eyaletler Emisyon miktarı (MtCO2e) ETS ye dahil olan Tesis Sayısı Uygulamada-Tokyo Yünetimi Sınırları 10.8 1325 Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2 Ücretsiz tahsisat Yerel sertifikalar Sektörler Sanayi, Bina Sera Gazı Azaltım Hedefi 2020 yılına kadar 2000 seviyelerine göre %25 azaltım. 14
Sera gazı Emisyonu Yüzdesi (ICAP, 2015) Toplam Sera Gazı Emisyonunun Sektörel Dağılımı: 15
Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı Tesis seviyesinde belirlenen mutlak üst sınırların toplamı sistemin üst sınırını belirlemektedir. Tesis üst sınırı temel alınan 3 ardışık yılın ortalaması, sektör çarpanı ve uyum süresi dikkate alınarak hesaplanmaktadır. (TMG, 2012) Periyot 1: (2010-2014) için temel alınan yıla göre tesis seviseyinde %6 azaltım Periyot 2: (2015-2019) için temel alınan yıla göre tesis seviyesinde %15 ETS ye dahil olan Sektörlerin Eşik Değerleri: Yükümlülük noktası Yılda ortalama 1500 kl veya üzeri ham petrol eşleniği enerji tüketen ticarethaneler ve sanayi işletmeleri. Tüketici Tahsisat Yöntemi Tüm sektörlere aynı yöntem uygulanmaktadır ve %100 ücretsiz tahsisat dağıtılmaktadır. Dağıtılan tahsisat miktarı aşağıda verilen formüle göre hesaplanan tarihsel tahsisat yöntemi ile belirlenmektedir. Tesislere toplam beş yıllık tahsis dağıtılmaktadır. Formülde belirtilen temel yıl 2002-2009 yılları arasında bulunan 3 ardaşık yıldan tesis tarafından seçilmelidir. Uyum faktörü tesis özelinde olmaktadır uyum süresi ise dağıtılan tahsisin kapsadığı yıla denk gelmektedir. Örneğin 3 Periyot için uyum süresi 5 yıldır (2015-2019) Hesaplama yöntemi: (Temel alınan yılların emisyonu)*(1-uyum faktörü)*uyum Süresi.(ICAP, 2015) Piyasa Esnekliği Bankalama (ileriki döneme aktarma): Ard arda gelen iki uyum dönemi arasında izin verilmektedir. (1. Dönemden 2 ye izin veriliyor fakat 1. Dönemden 3 e izin verilmemektedir.) (TMG, 2010) 16
Ödünç Alma: Denkleştirme: İzin verilmemektedir. Dört çeşit emisyon azaltım sertifikası denkleştirme için uygun görülmektedir. - Küçük ve orta ölçekli ETS kapsamı dışında olan ve Tokyo sınırlarında bulunan tesislerde gerçekleştirilen projelerin emisyon azaltım sertifikaları. - Tokyo sınırları dışında olan büyük ölçekli tesislerde gerçekleştirilen projelerin emisyon azaltım sertifikaları. - Yenilenebilir Enerji projesi sertifikaları; Güneş projeleri (Isınma, Elektrik), Rüzgar, Jeotermal ya da Hidro (1000 kw altı) projelerinin sertifikaları uygun görülmektedir. Ek olarak yenilebilir enerji sertifikaları diğer sertifikalara göre 1.5 kat daha değerli kabul edilmektedir. Biokütle projeleri ve 1000-100000 kw aralığında olan Hidro projeleri 1.5 ile çarpılmaz. - Saitama Sertifkaları: Saitama ETS Nisan 2011 yılında kurulmuştur ve Tokyo ETS ile ikili olarak bağlantıdadır. Saitama da bulunan tesisler fazla tahsislerini Tokyo ETS ye satabilmektedirler. (TMG, 2010) ETS ye Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: - Kapsam dâhilindeki tesislerin emisyon raporlarını ve azaltım planlarını yıllık olarak sunmakla yükümlüdür. Raporlar bağımsız bir doğrulama süreci geçirmelidir. 17
Yaptırım: 1. periyot için eksik kalan emisyon miktarının 1.3 ü kadar azaltım zorunluluğu. 2. periyot için eksik kalan emisyon miktarın 1.3 katı kadar azaltım zorunluluğu ve 500,000 Japon Yeni ne (3700 EUR) kadar ceza ve ihlal yapan tesisin isminin açıklanması. (ICAP, 2015) B.1.5. Yeni Zelanda Emisyon Ticaret Sistemi (NZ ETS) Bilgi Kartı (ICAP, 2015) ETS de Durum ve Kapsadığı Ülke/Eyaletler Emisyon Miktarı (MtCO2-eş) ETS ye dahil olan Tesis Sayısı Uygulamada-Yeni Zelanda 38.6 2423 Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2, CH4, N2O, SF6, HFCs, PFCs Ücretsiz tahsisat ve açık arttırma 2015 e kadar uluslararası sertifikalar, sonra yerel sertifikalar Sektörler Enerji, Sanayi, Ulaşım, Atık, Ormancılık Sera Gazı Azaltım Hedefi 2020 yılına kadar 1990 seviyelerine göre %5 azaltım. 2050 yılına kadar 1990 seviyelerine göre %50 azaltım. 18
Sera gazı Emisyonu Yüzdesi (ICAP, 2015) Toplam Sera Gazı Emisyonunun Sektörel Dağılımı: 19
Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı ETS ye dahil olan Sektörlerin Eşik Değerleri: Tesis seviyesinde belirlenen mutlak üst sınırların toplamı sistemin üst sınırını belirlemektedir (MFE, 2004). 2008 yılında ormancılıktan kaynaklı emisyonlar. 2010 yılında enerji üreticileri, sanayi, sıvı fosil yakıt (Değişen eşik değerleri bulunmaktadır. Eşik değerleri harcanan yakıta göre belirlenmiştir (EUR, 2013)) 2013 yılında atık, sentetik sera gazları, tarım eklenmiştir. Yükümlülük noktası Kaynak Tahsisat Yöntemi Sanayi için karbon yoğunluğu temel alınarak tahsisat belirlenmektedir. Yüksek yoğunluklu ve rekabet riski olan sektörlere %90 ücretsiz tahsisat, orta yoğunluklu ve rekabet riski olanlara %60 ücretsiz tahsisat verilmektedir. Geri kalan miktar açık arttırma ile karşılanmaktadır (ICAP, 2015). Ormancılık ve Balıkçılık tesisleri bir defaya mahsus zararlarını karşılamak adına ücretsiz tahsisat alabilmektedirler. Sıvı fosil yakıt kullanan, Enerji, Sanayi, Atık ve sentetik gaz üreten tesisler (ormancılık dışı sektöreler) neden oldukları her iki birim emisyonun bir birimini teslim etmekte yükümlüdürler. Ayrıca istedikleri taktide Yeni Zelanda devletinden 25 NZD/t CO2-eş sabit fiyatla yükümlülüklerini yerine getirebilirler (NZ ETS, 2015). Piyasa Esnekliği Bankalama (ileriki döneme aktarma): Devletten 25 NZD sabit fiyat garantisi ile alınan birimler sertifikaların bankalanmasına izin verilmektedir (ICAP, 2015). 20
Ödünç Alma: Denkleştirme: İzin verilmemektedir. - 31 Mayıs 2015 yılına kadar ERU, RMU ve CER uluslar arası sertifika çeşitlerine denkleştirme için izin veriliyor. - Nükleer projelerden kaynaklı CER ve ERU lar, uzun dönemli CER ler, Yeni Zelanda dışından olan AAU lar kullanılamıyor. Büyük HES, HFC-23 ve N2O projelerinden kaynaklı sertifikalar da kullanılamıyor. - Denkleştirme sınırı bulunmamaktadır. ETS ye Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: Yaptırım: - Yılda bir kere raporlama, sadece yeni bir emisyon faktörü kullanıldığında 3. parti tarafından doğrulama gerekmektedir (ICAP, 2015). Gerekliliklerini yerine getirmeyen tesisler her eksik bildirim için 30 NZD (17 EUR) ceza ödemekle yükümlüdürler. Hatalı bildirim yapan tesisler 24000 NZD ye(13500 EUR) kadar cezalarla cezalandırılabilir. Kasıtlı yanlış bildirim yapan tesisler 50,000 NZD ye (28,000 EUR) varan cezalarla cezalandırırlar. 21
B.2. Gelişmekte Olan Ülkelerden Deneyimler B. 2.1. Çin Halk Cumhuriyeti Pilot Emisyon Ticaret Sistemi, Şangay Bölgesi Çin Halk Cumhuriyeti nde yedi adet eyalette pilot ETS uygulaması bulunmaktadır. Bu raporda tüm uygulamalar yerine özel olarak Şanghay bölgesine ait sistemin özelliklerinden bahsedilmiştir. Çin gelecekte tüm sistemleri birleştirerek ulusal bir emisyon ticaret sistemi kurmayı hedeflemektedir. Bilgi Kartı (GiZ, 2014) (PMR, 2015) ETS de Durum ve Kapsadığı Ülke/Eyaletler Emisyon miktarı (MtCO2-eş) ETS ye dahil olan Tesis Sayısı Pilot Aşamasında - Şanghay 160 191 Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2 Ücretsiz tahsisat ve açık arttırma Yerel sertifikalar Sektörler Enerji, Sanayi, Havacılık, Ulaşım, Bina, Sera Gazı Azaltım Hedefi 2015 yılına kadar 2010 karbon yoğunluğu seviyesinden %19 azaltım. 22
Sera Gazı Emisyonu Yüzdesi (ICAP, 2015) Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı ETS ye dahil olan Sektörlerin Eşik Değerleri:: 160 MtCO2e emisyonu kapsamaktadır. Ancak yayınlanmış resmi bir üst sınır yoktur. (ICAP, 2015) Sanayi: Elektrik, Demir&Çelik, Petrokimyasal üretimi, Kimya Sektörü, Demir dışı metaller, Yapı malzemeleri, Tekstil, Kağıt, plastik, kimsayal fiber üretimi (20,000 t CO2-eş/yıl). Sanayi dışı: Havacılık, Limanlar, Havalimanları, Demiryolları, Ticarethaneler, Oteller, Finans sektörü (10,000 t CO2-eş/yıl). Yükümlülük noktası Karma, Enerji sektörü için aşağıdan yukarıya, diğerleri için yukarıdan aşağıya (tesis seviyesinde) 23
Tahsisat Yöntemi Tahsis miktarını belirlemek için sektör özelinde kıyaslama ve tarihsel tahsis yöntemi kullanılmaktadır. Enerji, Havacılık, Liman ve Havalimanları için kıyaslama yöntemi, diğer sektörler için tarihsel tahsis yöntemi kullanılmaktadır (ICAP, 2015). 2013-2015 pilot periyodu için dağıtılan tahsis miktarı için 2009-2011 yılları referans olarak seçilmiştir. Pilot periyot için tüm tahsisatlar tüm tesislere ücretsiz dağıtılmıştır. Ancak dağıtılan tahsisatlar yetmezse açık arttırma yapılacaktır (IETA, 2013). Açık arttırma için minimum fiyat 48 CNY (6.48 Eur) olarak belirlenmiştir. Piyasa Esnekliği Bankalama (ileriki döneme aktarma): Ödünç Alma: Denkleştirme: Pilot periyot için sınırsız bankalamaya izin verilmektedir. Herhangi bir kural bulunmamaktadır. Yerel Karbon azaltım projesinin sertifikalarına izin verilmektedir. Yıllık tahsisin %5 ine kadar izin verilmektedir. (ICAP, 2015) Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: Yaptırım: - Yılda bir kere raporlama yapılması gerekmektedir. Bağımsız doğrulama zorunludur. Gerekliliklerini yerine getirmeyen tesisler için 10,000 CYN (1300 EUR) ile 50,000 CYN (6.500 EUR) arası cezalar verilmektedir (ICAP, 2015). 24
B.2.2. Kazakistan Emisyon Ticaret Sistemi Bilgi Kartı (EDF, 2015) ETS de Durum ve Kapsadığı Ülke/Eyaletler Emisyon miktarı (MtCO2-eş) ETS ye dahil olan Tesis Sayısı Uygulamada 153 Periyot 1: 176 Periyot 2: 168 Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2 Ücretsiz tahsisat Yerel sertifikalar Sektörler Enerji, Sanayi, Havacılık Sera Gazı Azaltım Hedefi 2020 yılına kadar 1992 seviyelerinden %15 azaltım. Sera gazı Emisyonu Yüzdesi (ICAP, 2015) 25
Toplam Sera Gazı Emisyonunun Sektörel Dağılımı: Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı Periyot 1 (2013): 147 MtCO2e (20.6 Mt CO2-eş Piyasa stabilizasyonu için rezerv). Bu sayı tesislerin 2010 seviyelerine eşittir. Periyot 2 (2014-2015): 2014: 155.4; 2015: 153 MtCO2e. Bu sayı 2011-2012 seviyelerine göre 2014 yılı için %0 azaltım 2015 yılı için de %1.5 azaltıma eşittir. (ICAP, 2015) 26
ETS ye dahil olan Sektörlerin Eşik Değerleri: Yükümlülük noktası Enerji sektörü (petrol ve doğal gaz dahil), madencilik ve kimya endüstrisi tesislerinden yıllık 20,000 t CO2-eş emisyon ve üzerine neden olanlar. Emisyonlar için temel alınan yıllar periyot 1 için 2010 periyot 2 için 2012 dir. Kaynakta (tesis seviyesinde) Tahsisat Yöntemi Tarihsel kıyaslama yöntemi kullanılarak, tüm sektörlere ücretsiz tahsisat dağıtılmıştır. Periyot 1: 2010 yılı temel alınarak tarihsel tahsis yöntemi kullanılmaktadır. %100 ücretsiz tahsisat verilmektedir. Periyot 2: Tüm tesislere 2014 için 155.4 Mt CO2-eş, 2015 için 152 Mt CO2-eş ücretsiz tahsisat dağıtılmıştır (ICAP, 2015). Piyasa Esnekliği Bankalama (ileriki döneme aktarma): Ödünç Alma: Denkleştirme: Bankalamaya İzin verilmemektedir. Herhangi bir kural bulunmamaktadır. Yerel Karbon azaltım projelerinin sertifikalarına izin verilmektedir. Gelecekte uluslararası sertifikalar için de izin verilmesi gündemdedir (ICAP, 2015). ETS ye Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: Yaptırım: - Yılda bir kere raporlama yapılması gerekmektedir. Bağımsız doğrulama zorunludur. Gerekliliklerini yerine getirmeyen tesisler için 40 EUR/ton ceza uygulanmaktadır (ICAP, 2015). 27
B.2.3. Güney Kore Emisyon Ticaret Sistemi (KETS) Bilgi Kartı (ICAP, 2015) ETS de Durum ve Kapsadığı Ülke/Eyaletler Emisyon miktarı (MtCO2e) ETS ye dahil olan Tesis Sayısı Uygulamada 573 525 Sera Gazları ETS de Tahsisatlar Denkleştirme ve Sertifikalar CO2, CH4, N2O, PFCs, HFCs, SF6 Ücretsiz tahsisat Yerel sertifikalar Sektörler Enerji, Sanayi, Havacılık, Ulaşım, Bina, Atık Sera Gazı Azaltım Hedefi 2020 yılına kadar referans senaryodan %30 azaltım. Sera gazı Emisyonu Yüzdesi (ICAP, 2015) 28
Toplam Sera Gazı Emisyonunun Sektörel Dağılımı: Teknik Detaylar: KAPSAM Emisyon Üst Sınırı Periyot 1 (2015-2017): 1,687 Mt CO2-eş (89 Mt CO2-eş Piyasa stabilizasyonu ve yeni girenler için rezerv). 2015: 573 Mt CO2-eş, 2016: 562 Mt CO2-eş, 2017: 551 Mt CO2-eş ETS ye dahil olan Sektörler ve Eşikler: Yükümlülük noktası Demir&Çelik, Çimento, Petro-kimya, Rafineri, Bina, Atık Sektörleri ve Havacılık. Tesis başına yıllık 25,000 t CO2-eş, İşletme başına 125,000 t CO2-eş eşik değer (ICAP, 2015). Kaynakta (tesis seviyesinde) 29
Tahsisat Yöntemi Tarihsel tahsis yöntemi ile hesaplanan periyotlar ilerledikçe azalan ücretsiz tahsisatlar dağıtılacaktır. Enerji yoğunluklu ve rekabet riski olan sektörler tüm Periyotlar %100 ücretsiz tahsisat alacaklar (ICAP, 2015). Periyot 1: 2011-2013 yılı temel alınarak tarihsel tahsis yöntemi kullanılmaktadır. %100 ücretsiz tahsisat verilmektedir. Periyot 2: %97 ücretsi tahsisat, %3 açık arttırma Periyot 3: %90 dan azı ücretsiz tahsisat, %10 dan fazlası açık arttırma. Piyasa Esnekliği Bankalama (ileriki döneme aktarma): Ödünç Alma: Denkleştirme: Bankalamaya izin verilmektedir. Aynı Periyot içerisinde yıllar arasında yapılmasına izin verilmektedir. ETS dışı tesisler tarafından gerçekleştirilen faaliyetler için alınan yerel karbon azaltım sertifikalarına izin verilmektedir (ICAP, 2015). ETS ye Uyma Zorunluluğu İzleme Raporlama Doğrulama: Yaptırım: - Yılda bir kere raporlama yapılması gerekmektedir. Bağımsız doğrulama zorunludur. Gerekliliklerini yerine getirmeyen tesisler için 100,000 Kwon/ton (70 EUR) ceza uygulanmaktadır (ICAP, 2015). 30