RURWOMBACK PROJESİ Kırsal Kadınların İşgücü Piyasasına Dönmesi İçin Sürekli Eğitim Yaklaşımının Adaptasyonu: Beypazarı Modeli İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ 1
Proje Ortak Kuruluşları: 1. CVT Georgiki Anaptixi Agricultural Technological Center of Research, Vocational Training & Education, YUNANİSTAN 2. BDCenter, POLONYA 3. Çankırı Karatekin Üniversitesi, TURKİYE 4. Gazi Üniversitesi, TURKİYE 5. AVRASYA-DER, TURKİYE 6. IFES, İSPANYA İçindekiler 1. Giriş... 4 1. İyi Uygulama Örnekleri: YUNANİSTAN Giriş... 6 1.1 İyi Uygulama Örneği 1: 22-64 Yaşlarındaki İşşiz Kadınların Girişimciliği... 7 1.2. İyi Uygulama Örneği 2: Gonni Antigonides Tarım-Turizm Kadın Kooperatifi...9 1.3. İyi Uygulama Örneği 3: Ergani Merkezi... 15 2. İyi Uygulama Örnekleri: POLONYA... 19 2.1. İyi Uygulama Örneği 1: Aktif Kadın Geleceğin Kadını... 19 2.2 İyi Uygulama Örneği 2: Kendine İnan... 21 2.3. İyi Uygulama Örneği 3: Kırsalda Yaşayan Yetişkinlerin Eğitimlerine Yönelik Sınırlar Ötesi Bölgesel Kalkınma... 24 2.4. İyi Uygulama Örneği 4: Kadınlar ve Kalkınma: Yerel Toplulukların Sürdürülebilir Kalkınması İçin Aktif Kadınlar... 27 2.5. İyi Uygulama Örneği 5: Şansları Eşitleme Rzezsow un Kırsal Poviatında Kadınların Aktifleşmesi... 33 3.1. İyi Uygulama Örnekleri - TURKİYE... 35 3.2. İyi Uygulama Örneği 1: Kırsal Kadının Kalkındırılmasında MikroKredi Kullanımı: Alaniçi Köyü Örneği... 37 3. 3. İyi Uygulama Örneği 2: Kırsal Kesimdeki Kadın Girişimcilerin Desteklenmesi Projesi Kırkad Projesi... 41 3. 4. İyi Uygulama Örneği 3: Kırsaldan Kentsele Hünerli Eller Projesi... 44 2
3.5. İyi Uygulama Örneği 4: Kaz Yetiştiriciliği Yoluyla Kadınların Ekonomik ve Sosyal Gelişimlerinin Sağlanması Projesi... 48 4. İyi Uygulama Örnekleri Analizleri ve Sonuçları... 50 4.1. Ortak Ülkelerin İyi Uygulama Örnekleri Analizleri... 51 4.1.1. Yunanistan... 51 4.1.2 Polonya... 51 4.1.3. Türkiye... 53 Bibliyografya... 54 Ek... 54 1.1. İş Bulma ve İş Eğitimi İyi Uygulama Örnek 1 Özet Kartı... 55 1.2. İş Bulma ve İş Eğitimi İyi Uygulama Örnek 2 Özet Kartı... 57 1.3. İş Bulma ve İş Eğitimi İyi Uygulama Örnek 3 Özet Kartı... 59 1.4. İş Bulma ve İş Eğitimi İyi Uygulama Örnek 4 Özet Kartı... 63 2.1. İş Bulma, İş Danışmanlığı ve İş Rehberliği İyi Uygulama Örnek 1 Özet Kartı. 65 2.2. İş Bulma, İş Danışmanlığı ve İş Rehberliği İyi Uygulama Örnek 1 Özet Kartı.. 68 2.3. İş Bulma, İş Danışmanlığı ve İş Rehberliği İyi Uygulama Örnek 1 Özet Kartı. 73 2.4. İş Bulma, İş Danışmanlığı ve İş Rehberliği İyi Uygulama Örnek 1 Özet Kartı.. 73 3.1. İş Bulma, Kendi Kendine İş Bulma ve Pazarlama İyi Uygulama Örnek 1 Özet Kartı... 76 3.2. İş Bulma, Kendi Kendine İş Bulma ve Pazarlama İyi Uygulama Örnek 2 Özet Kartı... 78 3.3. İş Bulma, Kendi Kendine İş Bulma ve Pazarlama İyi Uygulama Örnek 3 Özet Kartı... 80 3.4. İş Bulma, Kendi Kendine İş Bulma ve Pazarlama İyi Uygulama Örnek 4 Özet Kartı... 83 3
1. Giriş Kırsal Kadınların İşgücü Piyasasına Dönmesi İçin Sürekli Eğitim Yaklaşımının Adaptasyonu: Beypazarı Modeli Projesi yada RURWOMBACK projesi 1,5 (bir buçuk) yıldır devam etmektedir. Projenin ortak ülkeleri nin, Yunanistan, Polonya,ve Türkiye, iyi uygulama örnekleri yada en iyi uygulama örneklerine odaklanmış olan İş Paketi (İP) 3 e başladığımız zaman projenin hemen hemen orta noktasını geçmiş bulunmaktaydık. İP3 projenin dönüm noktasıdır. Çünkü bu iş paketi projenin ana kalbi olan Beypazarı Modeli nin analiz edilmesini de içermektedir. Bu iş paketinin diğer önemli çıktısı ise proje ortak ülkelerdeki iyi uygulama örneklerinin analiz edilmesidir. Her bir ortak ülke çok derinlemesine en az 3 yada en fazla 5 iyi uygulama örneği incelemiştir. Türk ortaklar İP3 üzerinde çalışmaya başladığında son yıllarda bulabileceğimiz iyi uygulama örneği bulma konusunda şüphelerimiz vardı. Fakat Türkiye nin AB giriş sürecinde olması sebebi ile kadın kalkınması ve kadın işsizliği ile mücadele konusunda birçok yeni girişim başlatılmıştır. Sanşlı bir şekilde iyi uygulama örneği bulmamız mümkün olmuştur. Türkiye ile ilgili iyi uygulamalar örneklerini bitirdikten sonra bu İP lideri olarak diğer ortak ülkelerin iyi uygulama örneklerini okumak ve incelemek fırsatı bulduk. İlk izlenimiz, aramızda farklılıklardan ziyade ortak yönlerin çok fazla olduğu yönünde idi. İkinci olarak, Polonya nın Rzezsow kentindeki 4ncü proje toplantısından sonra ortaya çıkan iyi uygulama örneklerini sadece ortak ülkekler için değil tüm AB ülkelerine iyi öneriler sunabileceğini görmüş olduk. Proje toplantısı boyunca ve iyi uygulama örnekleri raporunu oluştururken kırsalda yaşayan kadınların kalkınmasına yönelik iyi öneriler ve alternatifler sunabileceğimize olan inancımız da arttı. Bu raporda üç ülkeden sırası ile Yunanistan, Polonya ve Türkiye den iyi uygulama örnekleri sunulmaktadır. Raporun sonunda ekler bölümünde iyi uygulama örneklerini iş danışmanlığı, iş eğitimi, iş bulma, v.b. konularına göre kategorilere ayırarak özet olarak sunulmaktadır. Bu raporun amacı, kırsal iş pazarına girmek yada yeniden girmek isteyen kırsalda yaşayan kadınlara yönelik iş danışmanlığı, iş eğitimi ve iş bulma konusundaki iyi uygulama örneklerini belirlemektir. 4
WOMBACK projesinde iyi uygulama örnekleri şöyle tanımlanmaktadır: kırsal iş pazarına yönelik kırsalda yaşayan kadınların iş hayatına girme / tekrar girme ve / veya işe girme / iş hareketliliği konularında tam yada kısmi; direkt yada indirekt; münhasır yada tek olmayan iş eğitimi, iş bilgisi yada iş danışmanlığı konularına odaklanmış aktivitelerdir. İyi uygulama örnekleri önemlidir. Buradan çıkacak sonuçlar ve içerik bundan sonraki iş paketi olan İP4: Sürekli Eğitim Adaptasyonu İçin Önerileri için kullanılacaktır. Bu rapor ilk olarak Yunan iyi uygulama örnekleri ile başlamaktadır. Daha sonra Polonya ve Türkiye iyi uygulama örnekleri gelmektedir. Yunan ortak üç tane iyi uygulama örneği sunmaktadır. Polonyalı ortağın beş ve Türk ortakların dört iyi uygulama örnekleri mevcuttur. İyi uygulama örnekleri genel olarak iş bulma, iş eğitimi, iş danışmanlığı ve kendi işini kurma konularına yönelmektedir. Ne yazık ki iş hayatı ve aile hayatı arasında denge kurma konusunda iyi uygulama örneği kırsalda yaşayan kadınlara yönelik bulunamamıştır. Bunun bir sebebi, kırsalda yaşayan kadınların aile hayatı ve iş hayatı ile ilgili sorumlulukları konusunda kamuoyundaki yanlış anlama olabilir. Bu sebepten dolayı kırsalda yaşayan kadınların iş hayatı ve aile hayatını bağdaştırması araştırılması gereken bir konudur. 5
1. İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ: YUNANİSTAN 1.1. Giriş Bu bölümün ana amacı Yunan iyi uygulama örneklerini sunmaktır. Bu örnekler tam yada kısmi; doğrudan yada dolaylı; münhasır yada münhasır olmayan eğitim, bilgi verme ve / veya iş danışmanlığı alanlarındadır. Burada amaç, kadınların iş gücüne pazarına katılımı konusunda hareketliliği arttırma ve / veya kadınların iş gücüne yeniden katılımını sağlamaktır. Bu örneklerin uygulanması ile hedef grupların iş bulmaları ve entegrasyonu geliştirmeleri konularında önemli kararlar alınması mümkün olabilecektir. Yunanistan da kadınların iş bulma oranları son yıllarda (2000-2009) artmasına rağmen kadınların iş gücü piyasasına eşit katılımı konusunda hala engeller ve eşitsizlikler bulunmaktadır. Tablo 1 de görüldüğü gibi 2009 yılında Yunanistan da erkeklerin % 73,5 u iş sahibi iken bu oran kadınlar için sadece % 48,9 dur. 2000-2009 döneminde kadın istihdam oranı % 41,7 den % 48,9 a yükselmesine rağmen bu oran çalışan erkeklerin oranı ile karşılaştırıldığında oldukça düşük bir rakamdır. Erkek (%) Kadın (%) 2000 71,50 41,70 2001 71,40 41,50 2002 72,20 42,90 2003 73,40 44,30 2004 73,70 45,20 2005 74,20 46,10 2006 74,60 47,40 2007 74,90 47,90 2008 75,00 48,70 2009 73,50 48,90 Table 1: Cinsiyete Göre İstihdam Oranı Kaynak: Eurostat (2000 2009) 6
Şekil 1: Cinsiyet Göre İstihdam Oranı Kaynak: Eurostat (2000 2009) 1. İyi Uygulama Örneği 1: 22-64 Yaş Arası İşsiz Kadınların Girişimçiliği Yunan İnsan Gücü İstihdamı Kurumu (O.A.E.D.) geçen Nisan 2010 yılında İnsan Kaynakları Geliştirme Ulusal Stratejik Referans Çerçevesi Sektörel Operasyonel Programı çerçevesinde 22-64 yaş aralığında işsiz kadınlarına yönelik bir çağrı yayınlamıştır. 22-64 yaş aralığında işsiz kadınlar yeni bir şirket kurmak amacı ile Avrupa Sosyal Fonu (E.S.F.) Eksen 3, Öncelik 7,8,9: İstihdamı Teşvik Etme tarafından fonlanan 22-64 Yaş Arası İşsiz Kadınların Girişimciliği programı çerçevesinde projelere başvurabileceklerdir. Bu çağrının temel amacı ekonomik yardım yolu ile işsiz kadınların istihdamını ve iş piyasasına katılımını teşvik etmektir. Bu çağrı sayesinde 22-64 yaş arası işsiz kadınlar faydanacılar olarak yeni iş girişimleri kurabileceklerdir. Temel şartlar şunlardır: İşsiz olmak ve kişiye özel yaklaşımla oluşturulmuş iş danışmanlığı sürecinden geçmek. 7
Yunan İnsan Gücü İstihdamı Kurumu (O.A.E.D.) bağlı İstihdam Teşvik Merkezleri (KPA) tarafından düzenlenen girişimcilik konulu eğitim seminerlerine katılmak. Yunan vatandaşı olmak yada Yunanistan oturma ve çalışma izni olan başka bir ülke vatandaşı yada AB üye ülkesi vatandaşı olmak. Hibe süresi 36 aydır. Bu program ile yeni girişimcilere her bir taksiti 6.000,00 olan 4 taksit halinde toplam 24.000,00 luk ödeme yapılacaktır. Programa kabul prosedürü aşağıda belirtilen üç aşamadan oluşmaktadır: İlk Aşama: Öneri Verme Prosedürü ve Son Tarihler Proje adayları elektronik ortamda başvurularını 09.04.2010 tarihine kadar http://ait.oaed.gr websitesine yada internete erişimleri yoksa başvuru formunun çıktısını alarak projeye dahil olma yolunda ilk adımı attılar. Bu başvuru formunu doldurmadan önce adayların yapmaları gerekenler: Yunan İnsan Gücü İstihdamı Kurumu (O.A.E.D.) da çalışan bir danışman yardımı il kişiye özel yaklaşımla oluşturulmuş iş danışmanlığı sürecinden geçmek. Yunan İnsan Gücü İstihdamı Kurumu (O.A.E.D.) bağlı İstihdam Teşvik Merkezleri (KPA) tarafından düzenlenen girişimcilik konulu eğitim seminerlerine katılmak İkinci Aşama: Kriter Değerlendirmesi Onaylama Yunan İnsan Gücü İstihdamı Kurumu (O.A.E.D.) tarafından görevlendirilmiş üç kişiden oluşan bir değerlendirme paneli A ve B kriterlerine göre başvuruları değerlendirirler. Kriter A: Başvuru sahibinin bilgilerinin ve doğru olup olmadığını kontrol etmek. Kriter B: Başvuru ile sunulan iş planının kalitesinin 0 ile 5 not aralığında değerlendirilmesi (O en düşük ve 5 en yüksek). Bu değerlendirme aşamasında özellikle: A. Başvurunun tam olarak doldurulup doldurulmadığı: Doldurulması gereken tüm kısımlar elektronik ortamda standartlar çerçevesinde doldurulmuştur. (Kriter A1) 8
Aday işsizdir (kişiye özel tasarlanmış girişimcilk konulu eğitim seminerini başarılı bir şekilde tamamlamak). (Kriter A2). B. İş planı aşağıdaki kriterleri sağlamalıdır: Proje çağrısında belirtilen tüm anahtar teknik ve fonksiyonel özellikleri tam ve yeterli olarak tanımlayan bir iş planı mevcuttur. (Kriter B1, 0-5) Önerilen projenin uygulanabilirliği ve programın genel amaçlarına uygunluğu. (Kriter B2, 0-5) İş önerisinin yeterliliği ve ilgiliği ve profesyonel tecrübe ile ilgili yeterli belgelerin varlığı. (Kriter B3, 0-5) Yeterli iş planın uygulanabilirliği (Kriter B4, 0-5) Şirket tarafından sağlanacak olan ürün yada servisin innovasyon özelliği ve / veya özellikle yeşil ekonomi dahil olmak üzere yeni teknoloji ve iş uygulamalarına dayanan yenilikçi iş önerisi olması. (Kriter B5, 0-5) Elde mevcut olan bilgi ve data şebekesinin verimli kullanılması ve / veya iki yada daha fazla işşiz kadın arasında ortak girişim özelliği göstermesi. (Kriter B6, 0-5) Son puanlama başvuru sayısına göre sıralama sonunda projelerin kabul yada ret edilmesi ile yapılacaktır. Üçüncü Aşama: Onaylama Yunan İnsan Gücü İstihdamı Kurumu (O.A.E.D.) nun bir temsilcisinin iş planı önerisi yapılan şirketi ziyaret etmesininden sonra projenin onaylanması aşamasına gelinecektir. En son olarak gerekli belgeler doldurulur. 2. İyi Uygulama Örneği 2: Gonni Antigonides Tarım-Turizmi Kadın Kooperatifi Gonni "Antigonides Tarım Turizmi Kadın Kooperatifi Larissa iline bağlı kırsal köylerde yaşayan kadınlar tarafından Şubat 2004 te kurulmuştur. 9
Bu kooperatifin amacı bir yandan kırsalda yaşayan kadınların geleneksel kırsal ürünleri üretmesi ve pazarlaması öte yandan yerel beslenme kültürel değerlerin korunmasıdır. Gonni köyü Larissa dan 30 km uzaklıkta ulusal otoyola çok yakınıdır. Köyde çoğunluğu tarım ve hayvancılıkla geçinen 2,000 kişi yaşamaktadır. Bugünlerde hayvancılık azalmaktadır. Ayrıca mevcut tarım alanları köydeki ailelerin ihtiyaçlarını karşılamakta bile yetersiz kalmaktadır. Kırsalda yaşayan kadınlar gelirlerin devamlı düşmesi sonucu eğitim programlarına katılmalarına sebep olmuştur. Burada amaç kadınlara eğitim vermek ve onları desteklemek yanında girişimci sektörü daha aktif hale getirmektir. Bu projede kadınlar girişimcilik ve pazarlama kurslarına katıldılar. Ayrıca kültürel miras ile ilgili olan yerel geleneksel ürünler konusunda da kurslara katılım sağlandı. Bu aşamalardan sonra 18 üyeden oluşan Gonni Antigonides tarım-turizmi kadın kooperatifi kurulmuştur. Kooperatif üye sayısı kadınların kooperatife başvurmaları ile artması mümkündür. İlk başta geleneksel ürünlerin üretimi konusunda başarılı olmak için dikkatli hareket etmeleri gerekmekteydi. Sektörel Operasyonel Program dan (örneğin, Kırsal Kalkınma, Kadın Girişimciliği) gelen fonlar ile daha sonraki aşamalarda yeni ve hızlı üretim yapabilecek ekipmanları aldılar. Bundan da öte, ürünlerin dağıtımı için bir araç edindiler. İlk yıllarda pazara sundukları ürünlerin sayısı kısıtlıydı fakat durum her geçen gün daha düzeldi. Tüketicilerden gelen istekler çerçevesinde günümüzde 30 dan fazla değişik ürünün üretimi yapılmaktadır. Kooperatif üyelerinin eğitimi konusuna da büyük önem vermektedir. Antigonides kooperatifi üyeleri rekabetçi ortamda ayakta kalabilmek, sektördeki gelişmeleri takip 10
etmek ve en son durum konusunda bilgilenmek için eğitim seminerlerine katılmaktadır. Bunun dışında Kırsal Gelişim ve Gıda Bakanlığı, Eğitim Bakanlığı, Hayat Boyu Öğrenme ve Din İşleri Başkanlığı ve diğer öteki merkezi ulusal kurumlar tarafından düzenlenen eğitim programlarına da katılmaktadırlar. Bu eğitim programları hiyjen, gıda güvenliği, pazarlama gibi konularla ilgilidir. Antigonides kadınları sanatçılıklarını gösterek lezzetli ve bol ev yapımı ve yüksek kalitede yerel ve otantik geleneksel yemek tariflerinden oluşan ve katkı maddesi ve kimyasallar kullanmadan ürünleri yapmakta, paketlemekte, pazarlamakta ve satmaktadılar. Ev yapımı ve geleneksel yöntemlerin kullanılmasına rağmen hiyjen ve gıda güvenliği standartları ve gerekli koşullar oluşması halinde kadınlar kooperatif çatısı altında kültürel miraslarını yansıtan geleneksel Yunan yemekleri üretmeya ve pazarlamaya devam etmektedir. Kooperatif üyelerinin misafirperverliği ve sadeliği ile yüksek kalitede ve düşük fiyatlı ürünlerin bir araya gelmesi ile bölgeyi ziyarat edenler tatmin olmuş olarak ayrılmaktadır. Bunun yanında ziyaretçiler "Antigonides geleneksel ürün ve yemekler çalıştayını da ziyaret etmektedir.. Bunun yanında, "Antigonides kadınları ürünlerini internet üzerinden de pazarlamaktadır (http://www.ebloko.gr/). Ebloko elektronik pazarlamadır. Burada tüketiciler Yunan üreticilerinin düşük fiyatla sundukları tercih ettikleri ürünleri gerekirse kapılarına kadar teslim edilecek bir sistemle elde etmektedir. Kooperatif ürünleri satarken tüketiciler sadece otantik Yunan ürünleri aldıklarını bilmekle kalmamakta ayrıca üretici fiyatlarında ürünleri satın alabilmektediler. Ürünler ve Hizmetler: Antigonides ürünleri ve hizmetleri şunlardır: - Mevsimsel meyvelerden üretilen yerel ve geleneksel tatlılar: Ceviz, erik, kayısı, incir, vişne, kiraz, çilek, balkabağı, karpuz, domates, patlıcan, üzüm, armut, mandalin, portakal, elma, kiwi, pergamo ve limon. 11
- Değişik mevsimsel meyvelerden örneğin şeftali, çilek, armut, elma, portakal, kivi gibi üretilen reçeller - Geleneksel tatlılar örneğin baklava, revani, kadayıf, pilav keki, kek, kurabiye, v.b. - Geleneksel pastalar ve el yapımı küçük pastalar, değişik sebzelerden ve otlardan yapılan börekler, tavuk böreği, ıspanaklı börek, peynirli börek, kıymalı börek, pırasa böreği, süt böreği, balkabağı böreği, zeytin böreği, v.b. - Geleneksel yöntemlerle hazırlanan ve doğal olarak kurutulan iki tür tarhana, tatlı ve ekşi. 12
- El yapımı makarna - Domates sosu ve Salça - Kokulu yağlar, Gonni bölgesine has baharatlı zyetinler, zeytin ezmesi ve zeytinyağlı kokulu sabunlar. - Düğün ve Noel şekerlemeleri - Likörler, meyvelerin nektarından şeker ve konyaklı - Otantik, yerel, ve geleneksel ürünler örneğin, saf Olympus balı, Yunan bobata sı, katsamaki, ve ünlü ritzelialı petimezi. 13
- Yerel yemeklerden ve içeçeklerden oluşan konferanslar, doğum günleri, açılış törenleri, ve diğer etkinlikler için Yiyecek içecek sağlama hizmetleri. Kadın kooperatifi Yunanistan için çok önemli ekonomik, sosyal, ve kültürel rol oynamaktadır. Yunanistan ın kırsal kalkınması için önemlidirler çünkü kadın kooperatif hareketi genel amaçlarına ulaşabilmektedir. Bu amaçlar şöyle özetlenebilir: İşsiz kırsal kadınların sayısının azaltılması Yeni iş pozisyonları ve yeni gelir kaynakları yaratma Aile gelirinin geliştirilmesi Kadınların ekonomik ve sosyal pozisyonlarının düzeltilmesi Kadınların tarımsal alanlarındaki pozisyonları ve rollerin güçlendirilmesi, kadınların karar verme süreçlerine katılması, ve geleneksel ve kültürel gelişimin sürdürülmesi İçsel yerel gelişime katkıda bulunma 14
3. İyi Uygulama Örneği 3: Ergani Merkezi Ergani Merkezi kadın konuları üzerine çalışan Selanik te bulunan bir grup kurum tarafından kurulan kar amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşudur. Ergani Merkezini oluşturan kurumlar şunlardır: Sykies Belediyesi (www.sykies.gr) Kuzey Yunanistan İhraçatçılar Birliği (www.seve.gr) SEVE-SBBE-TIF Mesleki Eğitim Merkezi. (www.kekssd.gr) Ergani Merkezi Kadın Girişimçileri Ağı Anatoliki SA, Doğu Selanik Kalkınma Ajansı (www.anatoliki.gr) Selanik Alexander Teknoloji Eğitim Enstitüsü (www.teithe.gr) Batı Makedonya Üniveersitesi (www.uowm.gr) Merkezin temel amacı kadınların istihdamını teşvik etmek ve işgücü piyasasına entegrasyonuna destek olmaktır. Bu amaç için Merkez kadınlara şu konularda destek olmaktadır: İşgücü piyasalarına entegrasyon yada yeniden entegrasyonlarına yardımcı olmak, Kadınların çalışma koşullarını iyileştirmek Girişimçiliği yaratmak yada geliştirmek Yeni kooperatiflerin yaratılması yada mevcut kooperatiflerin geliştirilmesi Yeni teknolojiler konusunda bilgi sahibi olmak ve işletmek Merkez tarafından sağlanan hizmetler şunlardır: İstihdam Hizmeti İstihdam Hizmeti sadece işsiz kadınlara değil iş sahibi kadınlara da yöneliktir. Bu hizmetin temel amacı işsiz kadınların modern iş gücü piyasasına katılımını yada yeniden katılımıcını desteklemektir. Ayrıca iş sahibi kadınların profesyonel isteklerine cevap verecek onları yetkilendirecek becerileri sağlamaktır. İstihdam Hizmeti nden yararlanmak isteyen kadınlar şu hizmetlerden yararlanabilir: İstihdam Danışmanlığı 15
İşsiz ve iş sahibi kadınlar işgücü piyasasında nasıl hareket edeceklerini planlamakta ve eldeki imkanları nasıl kullanacakları konusunda danışmanlık almaktadırlar. Ayrıca profesyonel becerilerini geliştirmek yanında nasıl iş bulunacağı konusunda metotları ve teknikleri öğrenmektedirler. Aynı zamanda kendilerinin güçlü ve zayıf yanlarını özüne dönme yöntemi yoluyla öğrenme ile farkına varmaktadırlar. Bunları yaparken kendi ihtiyaçlarına cevap verecek kişiye özel eğitim süreçleri öngörülmüştür. Bazı iş danışmanlığı konuları şunlardır: Gelişim Becerilerin Geliştirilmesi İş araştırma ve bulma metot ve teknikleri İşgücü piyasası ile tanışmaya yönelik ilişkilerin geliştirilmesi Genellikle haftada bir gün toplantı yapılmaktadır. Bu toplantıda kişilerin ihtiyaçlarına göre kişisel yada grup olarak iş danışmanlığı hizmetleri sunulmaktadır. Eğitim ve eğitim öncesi program bilgileri Danışmanlık süresince Ergani Merkezi başvuranların eğitim ihtiyaçlarını belirlemeye çalışmaktadır. Daha sonra başvuranlardan ilgilenenler kadınlar kendilerine uygun çeşitli ve değişik eğitim programlarına yönlendirilmektedir. İstihdamın Arttırılması Ergani Merkezi işverenlerin ihtiyaçlarının belirtildiği bir veri tabanı hizmeti sunmaktadır. Bu veri tabanı ile ilgilenen kadınlar kendi becerilerine uygun işleri bulabilmektedir (iş eşleştirmesi). Bu veri tabanı Ergani Merkezi ve işverenler arasındaki iletişim ve işbirliği sebebi ile düzenli olarak güncelleştirilmektedir. Malzeme ve Teknik Ekipman Yardımı İsteyenler Merkezin imkanlarını (bilgisayar, faks makines, fotokopi makines, v.b.) iş aramak için kullanabilirler. Ayrıca Merkez tarafından günlük olarak iş pozisyonları ve iş ile ilgili konularda kendilerine bilgi verilmektedir. Ayrıca Merkez de günlük gazetelerden ve bilgi materyallerinden de yararlanma imkanına sahiptirler. Girişimcilik Hizmeti Girişimcilik Hizmetinin amacı kadın girişimciliği ve kadınların kendi kendilerine iş kurmalarını teşvik etmektir. Kendi işlerini kurmak isteyen kadınlar ve sahip oldukları işleri geliştirmek isteyenler girişimciliik danışmanlarına başvurmaktadır. Girişimcilik Hizmeti kadınlara gelecek işleri ile ilgili açık ve net fikir sahibi olmalarını, bir iş planı oluşturmalarını ve iş kurma ve büyütmenin finansman yollarını gibi konularda bilgiler vermekte ve danışmanlık hizmeti sunmaktadır. 16
Buna ilave olarak şu anda bir işe sahip olan kadınlara işletmeleri ile ilgili reklam yapmak, işletme yönetimi ve organizasyonu, finans metotları v.b. gibi konularda rehberlik hizmeti verilmektedir. Girişimcilik Hizmeti kadınlara şu konularda da yardımcı olmaktadır: Girişimcilik Danışmanlığı: Başvuru sahipleri kişisel olarak yada grup olarak girişimcilik danışmaları ile toplantılar yapmaktadır. Bu toplantılarda iş operasyonu kurma, pazarlama, iş finansmanı metotları, halkla ilişkiler, yönetim ve organizasyon konularında danışmanlık verilmektedir. İş planı hazırlama eğitimi Eğitim teorik ve pratik bölümlerden oluşmaktadır. Eğitim bir ay sürmekte ve yeterliliği tam olan eğitmenler yazılı ve elektronik formatta eğitim materyallerini kullanarak katılımcıları eğitmektedir. İlgilenen kadınlar 15-20 kişilik grup oluşturarak ilk başta bir iş planına sahip olmalıdırlar. Eğitim boyunca bu iş planı geliştirilmekte uygulama aşamasına gelmektedir. Ergani Merkezi İş Kadını ve Girişimcileri Ağı Oluşturulması: Bu ağ yapısına katılan ilgili kadınlar kendi aralarında işbirliği yapma, ortak halkla ilişkiler etkinlikleri yapma gibi faaliyetlerde bulunma şansı yakalamaktadır. Psikolojik Destek Hizmeti Bu hizmet kadınların evlilik, profesyonel yada sosyal hayatlarında karşılacakları sorunları çözmeye yönelik destek hizmetleri sunmaktadır. Psikologlar birebir yada grup terapisi yöntemleri ile ilgilenelerle sorunlarını tartışmakta ve çözüm yolu bulmaya çalışmaktadır. Hukuki Danışmanlık Hizmetleri Hukuki Danışmanlık Hizmeti kadınları üzerinde çalışılan yasama konuları, işletmelerinin hukuki işleri, aile hukuku, hatta mültecilik, göçmenlik gibi özel konularda danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Kılavuzluk (Mentoring) Kılavuzluk Hizmeti Ergani Merkezi nin özel bir hizmetidir. İş dünyasına yeni adım atmış olanlara bölgedeki en üst iş adamları ve kadınları kılavuzluk yapmaktadır. 17
Yeni Teknoloji Kulübü Merkezde yeni teknoloji kullanımına özel önem vermektedir. Bu daha çok Merkezin organize ettiği seminer yoluyla yapılmaktadır. Eğitim seminerlerinde şu yeni teknoloji konuları verilmektedir: Temel Bilgisayar Kullanımı Word ve Excel Internet ve E-posta kullanımı 18
2. İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ: POLONYA İyi Uygulama Örneği 1 Proje Başlığı: Aktif Kadın Geleceğin Kadını Proje Türü: ESF Fonu, SOP HRD Programı, 1.6 Alt-Programı Koordinatör: Rybnik Sosyal Yardım Merkezi Özet: Polonya daki istatistiklere göre, kadınlar erkeklere oranla daha fazla işsizdir. Hala geleneksel ev kadını modelinin devam ettiği Silezya bölgesinin endüstri ve kırsal alanlarında bu sorun özellikle daha belirgindir. Kadınların erkeklere oranla aile ve iş yaşamını başarılı bir şekilde dengelemek konusunda daha fazla sorunları bulunmaktadır. Hamilelik izni, doğum izni, çocuklara bakmak için işten ayrılmak yada kadınları iş yerlerinde korumaya yönelik hukuki düzenlemelerden dolayı kadınların işgücü piyasasında yer almaları daha zor olmaktadır. İşten belli bir süre yukarıdaki sebeplerden dolayı ayrıldıktan sonra tekrar dönebilmek daha zor olmaktadır. Rybnik Sosyal Yardım Merkezi iki yıldan daha fazla işsiz olan kadınlara yardım etmek için bir proje yaratmaya karar verdi. Aktif Kadın Geleceğin Kadını adlı proje işsizlikten etkilenen 100 kadına ulaşmayı hedeflemektedir. Merkez sosyal yardım alan 400 kadını seçti. Bu 400 kadından 212 projeye katılmak istediklerini belirttiler. Bunlar arasından 23-50 yaş aralığında 100 kadın proje programına kabul edildi. Proje koordinatörü ve Rybnik Merkezi Organizasyonel ve İş Bölümü Direktörü Teresa Rajczyk 100 kişilik grubu seçerken aile ve finansal durumlarını göz önünde bulundurduk. şeklinde durumu açıklamaktadır. Çocuklu tek başına yaşayan anneler ilk öncelik olmuştur. İlk aşamada motivasyon kursları verilmiştir. Bu noktada birçok kadın şansları ve imkanlar konusunda tereddütlere sahiptir. Tereza Rajczyk, Kendilerine inanmıyorlardı. Başarabilecekleri konusunda şüpheleri vardı. diyerek durumu özetlemektedir. Beş günlük eğitim sonunda eğitmenler bir mucize yaratmıştır. Kadınlar kendilerinin değerlerinin farkına vardılar, gizlenmiş becerileri ve yeteneklerini keşfettiler, ve birbirlerini motive ettiler. İşgücü piyasasında nasıl ayakta kalacaklarını, nasıl özgeçmiş ve başvuru mektubu yazılacağını ve nasıl iş görüşmesi yapılacağını öğrendiler. Kurs bitiminde bir kadın gözyaşları içinde Aman Allahım, Ben gerçekten işe gidiyorum! demişti. 19
Kurs sonunda sekiz katılımcı o kadar pozitif bir biçimde etkilenmişlerdi ki kendi kendilerine iş bulmuşlardı. Öteki kadınlar ise yedi özel alana ayrılan mesleki eğitim almak üzere gruplara ayrılmıştı. Bu gruplar: modern satış temsilcisi, depo görevlisi, küçük restoran aşçı şefi, çocuk ve yaşlı bakım uzmanı, çiçekçi, bireysel ve finans bölümü sorumlusu ve küçük şirket hizmetleri sorumlusu. Bundan sonraki adım mesleki eğitim sonunda işverenlerin katılımcılara profesyonel olarak pratik yapma imkanı verme aşamasıdır. Teresa Rajczyk şunu söylüyordu: Programa başlamadan önce 100 kadından 40 ın iş bulacağını öngörüyorduk. Fakat sonunda 59 kadın iş buldu. Birçok kadının ise kendilerine güveni gelmişti. Artık bir işten başkasına değiştirme endişesinden de uzaklaşmışlardı. Bazı katılımcı hikayeleri: Jolanta Wachowicz yıllarca işsizdi. Okulu bitirdikten çocuklarına bakmak için ev kadın olmuştu. Rybnik Merkezi nin programı sayesinde en sonunda hayatında değişikler yapma imkanı bulmuştu. Jolanta Rybnik Sosyal Yardım Merkezi nde muhasebeci olarak işe alındı. Şöyle diyor: Bu programa teşekkür ederim. Yeniden doğmuş gibiyim. Evde oturmak beni kötümser yapmıştı. Bugün geleceğimle ilgili iyimserim. Bu iş bana sadece finansal güven sağlamak yanında tatmin olma duygusuda sağladı. Hanna Drobot un benzer bir hikayesi var. Okul, evlilik ve bir bebek fakat kariyeri geliştirmek için hiçbir imkanı yok. İki yıl evde oturduktan sonra değişim zamanının geldiğine karar veriyor. Bugün Hania büyük bir sigorta şirketinde muhasabeci olarak çalışmakta. Duygularını şöyle paylaşıyor: Hayat çok ilginç ve güzel hale geldi. Yeni insanlarla tanışıyorum. Kendime güvenim arttı ve daha çok mutluyum. Birkaç ay önce birisi bana iş bulacağımı söylese ona asla inanmazdım. Amaçlar: İki yıldan fazla işsiz olan kadınları motive ederek ve aktif hale getirerek iş sahibi olmalarını sağlamak. Ana Unsurlar: Beş günlük eğitim boyunca eğitmenler şu konularda eğitim vermektedir: Motivasyon, iş aramaya hazırlık: belgeler, iş mülakatı, v.b. Yedi alana ayrılmış mesleki eğitim: 20
modern satış temsilcisi, depo görevlisi, küçük restoran aşçı şefi, çocuk ve yaşlı bakım uzmanı, çiçekçi, bireysel ve finans bölümü sorumlusu ve küçük şirket hizmetleri sorumlusu. Son aşama ise işverenlerin katılımcılara profesyonel olarak pratik yapacakları iş pozisyonları teklif etmesidir. Sonuçlar: Projenin başında koordinatör 100 kadından 40 ının iş bulacağını öngörmüştü. Proje sonunda 59 kadın başarılı olmuş ve iş bulmuştu. Yenilikçi Unsurlar: Projede gözlemlenen yenilikçi faaliyetler mesleki danışmanlık, psikolojik destek, sosyal hizmet uzmanı ile düzenli etkileşim ve bağımlı kişilerin bakımlarının (özellikle yedi yaş altı çocukların bakımı) olarak belirtilmektedir. Bu projede diğer yenilikçi unsurlar: * Genç nesilin kötü davranışlarının (pasiflik, ilgisizlik, inkar) önüne geçmek, * Faydalanacılar ve ortakların işgücü piyasasına dönüş konusundaki yaygınlaştırma, uygulama, yönetim, gibi faaliyetlere aktif katılımı, * İş aramak için aktif olma ve motive olmayı sağlamak, * Var olan becerileri geliştirmek ve yeni beceriler kazandırmak, * İşverenlerin eğitimi, * Pratik beceriler kazanmak, * Risk altındaki grupları ve işe alımda fırsat eşitliği sağlamaya yönelik atmosferi oluşturmak. Proje hakkında bilgi için: www.pomocspoleczna.rybnik.pl/kobieta; Proje koordinatörü: Teresa Rajczyk İyi Uygulama Örneği 2 Proje Başlığı: Kendine İnan Projesi Proje Türü: Kırsal alanda mesleki faaliyetleri arttırma yerel insiyatifi 6.3 alt programı Koordinatör: Foundation Europa+ Proje süresi: 01/01/2009 30/06/2009 Özet: Projenin amacı yirmi adet uzun süreli işsiz olan kadının kapsamlı olarak aktif iş arama yoluyla istihdam edilebilirliğini arttırmaktır. Eğitimler Podegrodzie bölgesinde yaşayan ve yüksek eğitim almamış kadınlara yöneliktir. 21
Eğitim ve çalıştaylar 2009 yılının Mart-Mayıs ayları boyunca yapılmıştır. Projenin başında katılımcılar profesyonel danışmanlarla yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Danışmanlar kişisel özellikleri ve becerilerin ne olduğu konusunda bilgi vermek yanında proje katılımcıların işverenlerin ilgisini çekmeleri için becerilerini geliştirmeye yönelik fırsatlar konusunda da tavsiyelerde bulunmaktadır. Projeye katılımın faydaları: "Proje katılımcıların aktif iş aramaları konusunda kapsamlı hazırlanması. "İşgücü piyasasında hareketliliği geliştirmek. "Kendi kendine saygı duyma ve güvenin arttırılması. Proje İşgücü Piyasasında Aktif Olma, başlıklı bir broşür geliştirmiştir. Bu broşürde başvuru belgelerinin elde edilmesi, iş mülakatlarında sık sorulan sorular, iş sözleşmeleri ile ilgili temel bilgiler (iş sözleşmesi türleri, maaş, izin, iş sözleşmesinin sonlandırılması) verilmektedir. Bu broşür sayesinde katılımcılar tek bir belgede iş bulma ve istihdam konusunda tüm bilgilere ulaşmaktadır. Katılımcıların Proje Hakkındaki Düşünceleri: Ben başvuru formu yazmayı öğrenmeyi ve aktif ve etkili bir şekilde iş arama metotları konusundaki kurslardan hoşlandım. Bu kurslar boyunca daha önce bilmediğim iş arama konusunda birçok yeni metotla tanıştım. Ayrıca eğitim kursu özgeçmiş ve başvuru mektubu hazırlamam konusunda bana yeni beceriler kazandırdı. Bu belgelerin hepsi uzmanlar tarafından kontrol edilerek güçlü ve zayıf yanları belirtildi. Bunun sayesinde işverenle mülakatım sırasında kendime güvenim en yüksek düzeyde idi çünkü belgelerin çok iyi hazırlandığını biliyordum. Makyaj ve giyim tarzı konusunda kurslar almak çok yararlı oldu. Eğitmenler başvuru sırasında sadece belgelerin değil dış görünüşünde önemli olduğunu öğrettiler. Eğitmen bize iş mülakatından önce nasıl makyaj yapmamızı ve hangi kıyafeti seçmemiz gerektiğini gösterdi. Simulasyon iş mülakatı sırasında mülakat sırasında hangi soruların sorulduğunu görmek ve simülasyon sırasında kazandığım tecrübe çok değerliydi. Proje sırasında Kendine İnan. Olarak kazandığımız tecrübe sadece iş hayatı için değil günlük hayatta da işe yarıyor. Kişisel olarak danışmanla 22