Orman İşletmesi Amaçları Ön Planda Orman Ürünleri Yetiştirme Amaçları Ana Ürün Yuvarlak Odun Yetiştirme Amaçları 1. Tomruk Üretimi Kerestelik Tomruk Kaplamalık Kontrplaklık Tomruk Kibrit Endüstrisi Tomruğu Traverslik Tomruk 2. Direk Üretimi Tel Direği Maden Direği 3. Sanayi Odunu Üretimi 4. Lif ve Selüloz Odunu 5. Sırık ve Çubuk Üretimi 6. Yakacak Odun Üretimi 7. Çeşit Gözetmeden En Yüksek Miktarda Odun Hammaddesi Üretimi ODOÜ Yetiştirme Amaçları 1. Bitkisel Ürünler Kabuk Reçine Palamut Çam fıstığı Mazı Sığla yağı Buhur ve Katran Meyve, Tohum ve Çiçek Yaprak ve İğne Yaprak Hayvan Yemi Yaprak Kökler (Erika, Meyan Kökü gibi) Otsu Bitkiler (Ot,Mantar, Salep gibi) 2. Hayvansal ürünler 3. Su ve Mineral Ürünler Ön Planda Para Hasılatı Sağlama Amaçları 1. Maksimal Net Orman Sağlama Hasılatı 2. Maksimal Net Toprak Hasılatı Sağlama 3. Maksimal Karlılık Sağlama 4. Maksimal Brüt Orman Hasılatı Sağlama Ön Planda Ormanın Diğer Fonksiyon ve Hizmetlerinden Yararlanma Amaçları 1. Hidrolojik Fonksiyonu 2. Erozyonu Önleme Fonksiyonu 3. Klimatik Fonksiyonu 4. Toplum Sağlığı Fonksiyonu 5. Doğayı Koruma Fonksiyonu 6. Estetik Fonksiyonu 7. Rekreasyon Fonksiyonu 8. Ulusal Savunma Fonksiyonu 9. Bilimsel Fonksiyon 10. Biyolojik çeşitlilik koruma
Koruma Hedefleri -I Ürün ve hizmet üretimi dışındaki fonksiyonlara olan bilimsel gereklilik yada halkın talebi Ör: Longos ormanlarının korunması için dere kenarındaki DşAkM meşcerelerinin üretim dışında tutulması Ör: >%85 eğimli ormanların toprak koruma fonksiyonuna ayrılması
Koruma Hedefleri-II SU kenarı koruma, toprak koruma (erozyon) Biyoçeşitlilik koruma ve izleme Yüksek dağ orman ekosistemi koruma Habitatların iyileştirilmesi Orman ekosistem korumanın etkinleştirilmesi Kırsal kalkınma, sosyal refah ve bilinçlendirme
3. İşletme Tekniği (Silvikültür) Amaçları (Kim?: Orman İşletmecisi -Müh.) 1. Meşcere Kuruluş Amacı Ör: Kaplamalık Meşe, %70M+%30Kn 2. Meşcere Gençleştirme Amacı 3. Meşcere Bakım Amacı
Sıklık bakımı ile (=Eta artırım faktörü)
Silvikültürel müdahaleler (araçlar) Ağaçlandırma (gençleştirme) Kültür bakımı (gübreleme) Ayıklama-aralama-bakım kesimleri Traşlama, siper, seçme kesimi Yetişme ortamı hazırlıkları
Orman Formları Farklı orman kuruluşlarını ortaya çıkış nedeni ve ayırıcı özellikler itibarıyla 4 grupta toplanabilir 1. Yetişme Ortamı Farklılığı ve Verim Gücü 2. Yatay ve Dikey Kapalılık 3. Orijin ve Gençleşme Biçimi 4.İşletme Şekilleri
Orman Formları Orijine ve işletme şekline göre: 1. Koru Ormanları (İşletmesi) 2. Baltalık Ormanları (İşletmesi) 3. Korulu Baltalık Ormanları (İşletmesi)
Orman Formları Yatay/dikey kuruluşa göre: 1. Aynı Yaşlı ve Tek katlı Koru Ormanları 1. Büyük Maktalı Koru Ormanı 2. Küçük Maktalı Koru Ormanı 2. Değişik Yaşlı ve Çok Katlı Koru Ormanları 3. Değişik Yaşlı ve Düşey Kapalı Koru Ormanı -Seçme Koru Ormanı -
Aynı Yaşlı Tek Tabakalı Büyük Maktalı Küçük Maktalı
Değişik yaşlı çok katlı saf grup veya kombine gurup işletmeleri ile eski/yeni generasyonun 50-60 yılda kaynaştırılması Çs+(Gn,Kn,M)
Değişik yaşlı düşey kapalı -Seçme Ormanı-
Orman formları ile orman fonksiyonları arasındaki fonksiyonel ilişkiler
Fonksiyon Aynı yaşlı-tek tabakalı Değişik yaşlı-düşey kapalı Yuvarlak odun üretimi Hidrolojik fonksiyon -yüksek genel ortalama hacim artımı -kalın çaplı ürün daha az -düzgün gövdeler - her türlü yetişme ortamında görülebilir -daha çok biyokütle üretimi -intersepsiyon az (yaprak miktarı az, genç meşcerelerde fazla çünkü daha dar dal açılar var, iğne yaprak. fazla) -yüzeysel akış daha fazla -evaporasyonu fazla azaltamaz, -transpirasyon az -su verimi yaşa (göğüs yüzeyi artacağından) göre azalır, uzun idare süreleri küçük alanlarda işletmecilik Göğüz yüzeyinin zamanla değişmesi ile erozyonu önlemede daha az etkili -düşük genel ortalama hacim artımı -kalın çağlı ürün daha fazla -daha az kaliteli (kalın dallı konik yapılı) -verim gücü yüksek ortamlarında olur (yaprak yüzeyi optimumun üzerinde, siper altındaki ağaçların artımı düşük) -intersepsiyon fazla (yaprak miktarı fazla olduğundan) -yüzeysel akış daha az -evaporasyonu azaltır -transpirasyon fazla -su verimi daha stabildir; daha düzenli ve kaliteli içme suyu elde edilir Erozyonu Stabil göğüz yüzeyi, toprağın kapatılması önleme açısından erozyonu önlemede daha etkili Rekreasyon Monotonik yapı daha az cazibeli Heterojen, cazibeli, gürültü önlemede etkin Klimatik fonk. Rüzgar ve kar fırtınalarına karşı az etkin Rüzgar ve kar fırtınalarına karşı daha etkin -Ot verimi daha fazla -Ot verimi daha az Ot, reçine, sığla-reçine-sığla verimi yüksek (az sık, sıcak -reçine-sığla verimi az (sık, düşük çaplı ve kalın çaplı bireyler) bireyler ve nemli) Biyoçeşitlilik Tür zenginliği az Tür zenginliği fazla
Orman Formları ve Planlama Aynı yaşlı-tek tabakalı Yaş sınıfları yöntemine göre Envanter harita bilgisi iç taksimat (konumsal düzenleme) Amaç tesbiti İşletme sınıfı ayırımı İdare süresinin belirlenmesi Periyot uzunluğu Yaş sınıflarının oluşturulması ve alanın dağılımı Optimal kuruluşun hesaplanması Yaş, yaş sınıfı, yaş sınıfı alan Değişik yaşlı-dikey kapalı Çap sınıfları yöntemine göre Envanter harita bilgisi iç taksimat (konumsal düzenleme) Amaç tesbiti İşletme sınıfı ayırımı Amaç çapının belirlenmesi Dönüş süresinin belirlenmesi Çap sınıflarının oluşturulması ve gövde sayılarının dağılımı Optimal kuruluşun hesaplanması Çap, çap sınıfı, ağaç sayısı, göğüs yüzeyi
Silvikültürelİşletme Şekilleri Mutlak Koruma Seçme İşlemesi Küçük Maktalı Devamlı Orman Grup Kalıntı Kesimi Maktalı (Geleneksel) işletme Koruma Değeri Yüksek Koruma/Üretim Üretim/Koruma Odun Üretimi Değeri Yüksek
Silvikültürel Müdahalelerin Kontrolü Üretim alanlarının alan, şekil ve coğrafi dağılımı için doğal olaylar baz alınmalı, Biyolojik kalıntılar bırakılmalı (devrik, dikili yaş ve kuru) Doğal gençleş. ağırlık verilmeli, ağaç grupları baz alınmalı Tür değişikliğine gidilmeden plantasyonlara yer verilmeli Habitat koridorları oluşturulmalı ve habitatlar bağlanmalı Şekil & büyüklük Dağılım
eşcere A 15 Silvikültürel Müdahaleler Trş 6 Trş 13 Ayıkla m 3 /ha mat 2 PLT 7 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 Planlama süresi A 15 meşceresinin reçetesi (SRejim) = AyıklamaT 2 + TrşT 6 + Plt 7 + Trş 13
Koruma Alanlar Ağı Oluşturulmalı Min Parça Alanı? Karışık Meşcere 10ha Min Oran? Almanya Hükümeti %1 Kn, Kn+Me, Kn+G 50ha Alman DK %5+MP Alpin Ormanları 70ha İsveç %5 Büyük memeli+kuş 100ha Finlandiya %6 EC 50ha STÖ+WWF %10 Almanya DF 200ha IUCN/WWF (Fransa) %6.3 İsveç DF 100ha Danimarka %10 5ha+tampon zone (TR %3-4) geri
İdare Süresi, Periyot ve Gelişme Çağları Değişen idare süreleri, daha uzun periyotlar ve DYO 0,1 0,09 10 Yıllık Kesim 0,1 0,09 50y %20 10 Yıllık Kesim 0,08 0,08 Toplam Alana Oranı 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 Doğal Orman Trendi (100 yıllık tekerrür) Toplam Alana Oranı 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 100y %35 0,02 0,01 0 İşletme Ormanı 0 50 100 150 200 250 300 350 Tek idare süresi - Doğal süreçler Yaş 0,02 0,01 0 150y %20 200y - %15 300y - %10 0 50 100 150 200 250 300 350 Farklı idare sürelerinin uygulanması Yaş geri
İsveç Biyoçeşitlilik = f(ölü Ağaçlar) Gelişme Çağları 81-100 101-140 >140 Max(Ölü Ağaç Hacmi) 8.7m 3 /ha 11.7m 3 /ha 22.9m 3 /ha geri
Kanada - Alberta Doğal yangın deseninin baz alınması git Kalıntı kesimi (%8) geri
Orman formu Fonksiyon ilişkileri Odun Göknar Ladin Sarıçam Zaman Zaman Zaman HABITAT Tavşan Ağaç sansarı Baykuş Zaman Zaman Zaman