TÜRKİYE DE 2014 SİYASİ TABLO* Prof. Dr. D. Ali Ercan Değerli arkadaşlar, 30 Mart 2014 Yerel Seçimleri üzerinden bir ay geçti, ama itirazlar, mahkemelik durumlar nedeniyle YSK dan Türkiye geneli için resmi bir açıklama henüz yapılamadı; yine de seçim sonuçlarını yeterli ölçüde biliyoruz. Son çıkarılan Belediye yasasının da sağladığı avantajı kullanan AKP toplam geçerli oyların %45 ini almasına rağmen İl ve İlçelerdeki Belediye Başkanlıklarının %60 ını kazandı; bir başka ifade ile hak ettiğinden %30 fazlasını elde etti... Milletvekili seçim yasası değiştirilmediği takdirde 2015 seçiminde de AKP sandıkta hak ettiğinden daha çok sayıda Milletvekili çıkaracaktır.** Bu arada Yazılı ve görsel Medyada seçime ilişkin tartışmalara tanık olduk; çok renkli değerlendirmeler, muhalefete yönelik ağır eleştiriler yapıldı... Öyle ya da böyle, sonuçta tüm bu konuşmalar yazışmalardan çıkarılabilecek gerçek tablo, işin özü şudur; Ülkemiz Siyasal anlamda ikiye bölünmüştür. Bir yanda AKP iktidarını destekleyen, diğer yanda 3 parçalı Muhalefeti destekleyen iki blok arasındaki ayrışımın maalesef gittikçe derinleştiğini söyleyebiliriz. 2004 ten bu yana gerçekleştirilen 5 seçimde AKP nin sandıkta aldığı her 100 oya karşın Muhalefetin aldığı oy sayısına bakacak olursak siyasal tablo çok daha net görülür; Parti 2004(Y) 2007(G) 2009(Y) 2011(G) 2014(Y) AKP 100 100 100 100 100 CHP 44 45 60 52 59 MHP 25 31 42 26 41 Son 10 yıldaki 5 seçimde AKP nin aldığı her 100 oy'a karşın ortalamada, CHP 52, MHP 33 ve BDP 12 oy almıştır. Dolayısıyla, bu tabloya bakarak, Türkiye'nin yakın erimdeki siyasi yapısı kabaca, %50 AKP, %26 CHP %16 MHP ve %6 BDP dir denebilir. Ancak, Seçimlere katılımda Parti yandaşlarının aynı davranışı göstermedikleri bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla Seçime katılmayan seçmenleri oy oranında Partilere bölüştürmek pek doğru olmaz. AKP seçmenleri büyük oranda (tahminen %95 i) seçime katılırken diğer partilerden katılım oranı %75 civarında kalıyor; özellikle de Barajı geçmek şansı olmayan küçük partilerin seçmenleri veya Muhalefetteki küskünler sandığa gitmiyorlar. Bu durumu da göz önüne alırsak AKP nin pastadaki gerçek payının %50 değil, %45 olduğunu söyleyebiliriz. CHP'nin payı % 29, MHP'nin payı %18 kadardır. Tüm seçmenlerini seferber eden BDP % 6 da kalırken, Diğerleri de yaklaşık % 2 de kalıyor.
Siyasi Tablo AKP CHP MHP HDP DİGER MHP ~ %25 oranda Ulusalcı/Laik ve ~ %75 oranda Milliyetçi/Muhafazakâr çizgi arasında kurulu (hybrid) bir parti olduğu için daha fazla büyümesi (%20 üzerine çıkması) pek mümkün görünmüyor... MHP nin bu yapısı göz önüne alındığında, muhtemel bir koalisyon tercihi durumunda AKP+MHP koalisyon olasılığı CHP+MHP koalisyon olasılığından daha büyük görünüyor. Türkiye'nin birlik bütünlüğü yönünde olumlu bir saptama: BDP, PKK nin siyasal kolu olarak, (Türkiye nüfusunun ~ %20 sini oluşturan) Kürt kökenli yurttaşların çoğunluğunun (~%60 ının) yaşadığı Doğu-Güney Doğu ile sınırlı, etnik bir bölge Partisi olarak kalmaya mahkûmdur. Bölgedeki Kürt oyları potansiyeli 0,20x0,60= %12 olduğu halde BDP nin % 6 oy çıkarması Kürtlerin en az yarısının ayrılıkçı federatif politikalar peşindeki BDP ni desteklemediklerini ve aklıselim sahibi olarak yurt dışı emperyal odakların tahriklerine (şimdilik?) kapılmadıklarını gösteriyor. CHP'nin durumuna gelince; CHP'nin seçim yıllarına göre oy veren seçmen sayısı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Yıl Milyon Artış(%) 2004 5,9-2007 7,3 7,4 2009 9,2 12,3 2011 11,2 10,3 2014 11,5 0,9 Ortalama ~ 6,9 2004-2011 arasında oyunu muntazaman artıran ve bir anlamda umut veren, fakat bu son 3 yılda oyunu pek artıramamış olan CHP'nin 2014 yerel seçiminde başarılı olduğunu söylemek mümkün değildir. 2004-2014 arasındaki 10 yıllık sürede CHP'nin yıllık oy artış oranı ortalama % 7 dir diyebiliriz. CHP ye yöneltilen eleştirilerde adil olmak adına, önemli bir sosyal gerçeğe, seçmen profiline işaret etmek isterim; Oylarının yaklaşık yarısını Alevi/Bektaşi yurttaşlardan alan CHP'nin seçmen kitlesinin (biyolojik) nüfus artış hızı
neredeyse sıfırdır; Bu nedenle CHP'nin oylarındaki reel artış çoğunlukla bir önceki seçimde CHP ye oy vermemiş kesimlerden devşirilen oylardır. 2015'te Türkiye'nin toplam seçmen sayısı 55 milyon olacaktır. Seçime katılım %80 olsa, 44 milyon seçmenin oy kullanacağı bu seçimde CHP'nin tek başına iktidar olabilmesi için en az 22 milyon oy alması; yani şimdiki oy sayısını ikiye katlaması gerekiyor ki bu pek mümkün görünmüyor... Seçmen sayısındaki yıllık ortalama %7 artış hızı korunabilirse, 2015 yılında CHP nin seçmen sayısı 11,2x(1,07) 4 =14,7 milyon olabilir ve bu da ~44 milyon geçerli oy arasında %33 demektir %15-20 arasında oy alacağını tahmin ettiğimiz MHP ile birlikte bir koalisyon oluşturula bilirse 2015 seçiminde AKP den iktidarın devralınması olası görünüyor; tabii bu arada CHP nin başına bir iş getirilmezse veya MHP nin tercihi AKP den yana olmazsa. æ ** AKP nin yeni seçim önerisi tuzaklarla doludur. -Tek adaylı dar bölge, sıfır baraj, 2 turlu seçim- modelinde Türkiye 550 seçim bölgesine bölünecektir. Bu bölgeleri, kendi oylarını optimum şekilde kullanabileceği şekilde ayarlamak yetkisini elinde tutan AKP (BDP nin Güney Doğuda oylarını optimum kullandığı gibi) hak ettiğinin çok üzerinde milletvekili çıkarabilir... Ayrıca pıtırak gibi çoğalacak 1 ya da2 Milletvekilli yerel partiler ile dolu bir Meclis Üniter devlet yapımızı ne derece savunacaktır, belli değil. 5 milletvekili karşılığına gelen -daraltılmış Bölge ve %5 baraj- önerisi biraz daha makul geliyor, ama d'hondt sayım yöntemi ve bu110 bölgenin sınırlarını ayarlamak işi yine tartışmalı bir konudur. Üniter Devlet yapımızın bekası açısından %5 Ülke barajının altına inmemek gerektiğini değerlendiriyorum. Sıfır baraj nüfusu küçük ve homojen Ülkeler için uygundur, ama Türkiye için uygun olmaz... Türkiye için en uygun seçim yöntemi, %5 Ülke barajlı, Milli bakiyeli oransal yöntemdir. (Gerçekten art niyetsiz, adil ve doğal bir yaklaşımla bölge sınırları belirlenebilecek olsaydı, 5 Milletvekilli 110 -daraltılmış- Bölge modeline itiraz etmezdim. æ) MİLLİ BAKİYELİ ORANSAL TEMSİL SİSTEMİ* Seçim barajı % 5' e indirilir. Her ile otomatik +1 Milletvekili Kuralı kaldırılır. Milletvekili gelirinin fert başına milli gelire eşitlenmesi, Partilere devlet yardımının kaldırılması ve Milletvekili dokunulmazlığının sınırlandırılması koşuluyla! Milletvekili sayısı M= 800 e çıkartılır. İllerin Milletvekili aday sayısı Türkiye genelindeki seçmen sayısına orantılı olarak (kesirler üst tam sayıya eşit sayıda) geçici olarak belirlenir. (İli temsil edecek gerçek MV sayısı, katılım durumuna göre, Seçim sonuçları alındığında belli olacaktır)
Toplam geçerli oyların % 5 inden fazlasını alan Partilerin aldıkları oylar ile Bağımsız adayları aldıkları geçerli oyların toplamından (S), Bir (bağımsız) adayın milletvekili seçilebilmesi için gerekli minimum oy belirlenir: B=1+ S/(M+1) Bağımsızlar belirlendikten sonra, kalan milletvekillikleri için %5 barajı aşan partilerin aldıkları geçerli oy oranına karşılık gelen Milletvekili sayıları belirlenir. Baraj üzerindeki partilerin aldıkları toplam geçerli oy sayısının, bağımsızlar dışındaki Milletvekili sayısına bölümü ile bir (parti)milletvekilliği için gerekli oy sayısı (P) bulunur. Bölgelerde Partilerin aldıkları geçerli oylar P ile bölünerek Partilerin tam sayılı bölge milletvekilleri kesinleşir. Arta kalan kesirlerden Partilerin kontenjan milletvekilleri belirlenir. *Bu makale 30.Nisan.2014 te internet ortamında yayınlanmıştır. Æ Türkiye-2014 / Dünya sıralamasındaki yeri Alan 0,006 (784 bin km 2 ) 37. Nüfus 0,011 (77 milyon) 18. Nüfus artış hızı 0,012 100. Doğurganlık 2,08 113. Ortalama ömür 61 94. Etnik/genetik bütünlük 0,70 45. En güçlü Ordu 8. Enerji 0,002(80 EJ) 96. Fert başına milli Gelir 11 bin $ 64. Gini Katsayısı 0,37 56. Dış Borç/GDP 0,40 96. Ort. Ekonomik büyüme % 3,4 11. İhracat ~2 bin $/adam.yıl 68. İthalat ~3 bin $/adam.yıl 20. İşsizlik ~%10 88.
Enerji tüketimi 61 GJ/adam.yıl 68. Elektrik üretimi 0,011 (240 TWh) 19. Üretkenlik 0,30 GDP/h 40. Rekabet 0,58 40. CO 2 salımı 5,5 ton/adam.yıl 62. Güneş Enerjisi 0,12 Watt/adam 45. Rüzgâr enerjisi 31 Watt/adam 22. Çevre koruma 66. Su ~1000 m 3 /adam.yıl 78. Okur/yazarlık %94 (ort.6,3 yıl) 84. Bilimsel yayın 0,004/adam.yıl 49. Ar-Ge 0,61 58. Açık/temiz Yönetim 64. Demokrasi 0,70 66. İnsani Gelişmişlik(HDI) 0,72 66.