Tİ CARET HUKUKU SORU TAHMİ NLERİ 1. TTK da ticari işletme kavramı tanımlanmıştır. Ticari işletme, esnaf işletmesi için öngörülen sınırı aşan düzeyde gelir sağlamayı hedef tutan faaliyetlerin devamlı ve bağımsız şekilde yürütüldüğü işletmedir. Buna göre ticari işletmenin şartları; Gelir sağlamayı hedefleme ( kar sağlama değil ) Devamlılık niyeti taşıma Bağımsız olmalı ( şubeler ticari işletme değildir ) Esnaf faaliyeti sınırlarını aşmalıdır. ( belli bir çapı aşmış olmalıdır.) NOT: Şubeler ticari işletme değilken acenteler ticari işletme olabilir. 2. Ticari işletmenin unsurları şunlardır: Şahıs varlığı unsurları: - Tacir - Tacir yardımcıları Malvarlığı unsurları: a) Maddi Malvarlığı unsurları; - Taşınmaz ( bina ) - Makine - Araç ve gereçler - Hammadde - Taşıtlar b) Maddi Olmayan Malvarlığı unsurları; - Ticaret Unvanı - İşletme adı - Marka - Patent - Endüstriyel tasarım - Faydalı model - Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar ( telif hakları ) - Kiracılık hakkı - Know how ( teknik bilgi ) - Goodwill / Peştemaliye (müşteri çevresi ) 3. Merkez ve şube kavramları TTK da tanımlanmamıştır. Gerçek kişi tacirlerde tacirin ikametgâhı ile işletmenin merkezi farklı yerlerde olabilirler. Ancak tüzel kişi tacirlerin merkezi bir tane olup esas sözleşmelerinde gösterilmek zorundadır. Her tacirin mutlaka merkezi olmak zorundadır. Ancak her tacirin kural olarak şubesi olmak zorunda değildir. Ancak merkezi yurt dışında olan ticari işletmenin mutlaka Türkiye de şubesi olmak zorundadır.
4. Şubenin özellikleri: - Şubeler iç ilişkide ( idari işlerde ) merkeze bağlı iken dış ilişkilerde bağımsızdırlar. - Merkez ve şube aynı gerçek veya tüzel kişiye aittir. - Şube yöneticileri merkez tarafından atanır. - Şubelerin sahip olduğu yetkiler ve sınırları ve burada yürütülecek işletme politikası merkezce belirlenir. - Şubenin kar ve zararı veya şubenin işlemlerinden doğan hak ve borçları nihai olarak merkeze aittir. - Şubeler kural olarak merkezden ayrı yerleşim birimlerinde bulunur. Ancak bu durum merkez ve şubenin aynı binada bulunmasına engel değildir. - Şubeler ayrı bir yönetime sahip oldukları için kural olarak hesap ve defterleri merkezden ayrıdır. Bu sebeple her şubenin ayrı bir muhasebesi vardır. Şubenin muhasebe kayıtlarının merkezden tutulmasına engel bir durum yoktur. - Şubelere ayrı bir sermaye tahsis edilmesi zorunlu değildir. - Şubenin yaptığı işlemlerden dolayı şubenin bulunduğu yerde de dava açılabilir ve icra takibi yapılabilir. Ancak iflas davası sadece merkezin bulunduğu yer mahkemesinde açılabilir. - Şubeler bulundukları yer ticaret siciline kaydolmak zorundadırlar. Ayrıca bulundukları yerin sanayi ve ticaret odalarına da kayıt yaptırmak zorundadırlar. - Ticari işletme devrinde, devrin kapsamına kural olarak şubeler de dâhildir. - Şubeler, şube olduğunu belirterek merkezin ticaret unvanını kullanmalıdırlar. ( zorunlu ek ) - Çekin muhatap bankaya cirosu makbuz hükmündedir. Ancak ciro hesabın bulunduğu şubeden muhatabın başka bir şubesine yapılmış ise bu makbuz hükmünde değil, cirodur. 5. Ticari işletme devri TTK da değil TBK da düzenlenmiştir. Bu madde sadece ticari işletmelerin değil, tüm işletmelerin devrini düzenlemiştir. Bu nedenle, ticari işletme devri ile ilgili düzenlemeler esnaf işletmesinin devrinde de uygulanacaktır. 6. Ticari işletmenin devri hem maddi hem gayrimaddi unsurları ayrıca aktif ve pasifleri de kapsar. Pasifler devre dışı bırakılarak yaptıkları ticari işletme devri sözleşmesi geçersizdir.
7. Ticari işletmenin devredilebilmesi için alacakların buna rıza vermesine gerek yoktur. ( Borcun naklinin istisnasıdır. ) Ticari işletme devri yazılı yapılıp ticaret siciline tescil ve ilan edilir. Ticari işletmenin bu şekilde yapılan devri, tüm unsurlar bakımından tasarruf işlemi yapılmasını dahi ( tescil teslim devir ) gerektirmeksizin, işletmenin devralana geçmesine sağlar. Bu kural esnaf işletmesi için geçerli değildir. 8. Tek ticari işletmesini devreden tacir, tacir sıfatını devreder. Ancak ticari işletme devrinin tescilinden itibaren 1 yıl daha iflasa tabi kalır. 9. Ticari işletmeyi devralan kişi işletmeyi devraldığını 3. Şahıslara ilanen bildirdiği veya alacaklılara ihbar ettiği andan itibaren işletmenin daha önceki borçlarından sorumludur. Devralan varlığını bilmediği borçlardan da sorumludur. 10. Ticari işletmeyi devreden devrin ilan veya ihbarına kadar doğan borçlardan dolayı devralanla birlikte 2 yıl süreyle müteselsilen sorumludur. Bu süre muaccel olan borçlarda tescil ve ilandan itibaren; müeccel borçlarda ise vadeden itibaren işler. Ticari işletmeyi devralan, devirden önceki borçlardan borcun zamanaşımı süresince sorumlu olur. 11. Ticari işletme rehni ile ilgili düzenlemeler TTK da değil TİRK te ( Ticari İşletme Rehni Kanununda ) düzenlenmiş olup, bu hükümler tacirleri de esnafı da bağlar. 12. Lehine rehin hakkı tesis edilebilecek olanlar kanunda sınırlı olarak belirtilmiştir: - Tüzel kişiliğe sahip ve sermaye şirketi olarak kurulmuş kredi müesseseleri ( Bankalar ) - Kooperatifler - Kredili satış yapan gerçek veya tüzel kişiliğe sahip müesseselerdir. 13. Ticari işletme rehni sözleşmesi işletmenin kayıtlı bulunduğu ticaret sicili çevresindeki bir noter tarafından düzenlenir. Noterin hazırladığı senet, düzenleme biçiminde hazırlanan bir belgedir. Yani rehin sözleşmesi baştan sona noterce düzenlenmelidir. Rehin hakkı, rehin sözleşmesi ticaret siciline tescil ile doğar ve tescil süresi 10 gündür. Rehin ilişkisinin sicile tescili kurucu etkiye sahiptir. 14. Ticari işletme rehni kapsamına girecekler: - Ticaret unvanı ( zorunlu ) - İşletme adı (zorunlu )
- Rehin tescili anında mevcut ve işletmenin faaliyetine tahsis edilmiş olan makine, araç, alet ve motorlu nakil araçları ( menkul işletme tesisatı zorunlu ) - Marka, patent, endüstriyel tasarımlar, lisans gibi sınai haklar ( zorunlu değil ) Ticari işletme rehni kapsamına girmeyecekler: - Taşınmazlar - Sicile kayıtlı gemiler - Kiracılık hakkı - Sicile kayıtlı motorlu araçlar - Müşteri çevresi ticari işletme rehni kapsamına alınamaz. 15. Ticari işletme rehni, teslimsiz rehin türüdür. 16. Rehin konusu mallara herhangi bir tazminat veya sigorta bedeli ödenecekse rehin alacaklısı bunlar üzerinde de rehin hakkına sahiptir. 17. Rehin alacaklısı, işletmeyi devralan kişiye karşı bu hakkını ileri sürebilir. İşletmenin rehinli unsurları sicil çevresinde 3. Kişilere devredilirse, bu kişiler sicilin aleniyet ilkesi sebebiyle rehinden haberdar olmadıklarını iddia edemeyeceklerdir. Sicilin olumlu fonksiyonu bu iddianın ileri sürülmesini engellemektedir. Ancak rehne konu mal ya da mallardan bazıları ticari işletmenin kayıtlı olduğu ticaret sicili çevresi dışında 3. Şahıslara satılır veya başka bir rehin işlemine konu olursa, iyiniyeti halinde 3. Şahsın bu mülkiyet veya ayni hakkı korunur. 18. Ticari işletme rehni kurulduktan sonra, ticari işletme ticaret sicilinden silinirse sicil memuru rehin alacaklısına derhal durumu bildirir ve böylece alacağın tamamı muaccel olur. Bu durumda alacaklı 2 ay içerisinde rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takibe girişmelidir. Aksi takdirde rehin yoluyla takip hakkı düşer. 2 aylık süre hak düşürücü süredir. 19. Ticari işler: - TTK da düzenlenen tüm konularla, bir ticari işletmeyi ilgilendiren bütün işlem ve fiiller ticari işlerdendir. - İşlemin taraflarından yalnız birisi için ticari iş niteliğinde olan sözleşmeler, kanunda tersine hüküm var olmadıkça diğeri için de ticari iş sayılır. - Bir tacirin borçlarının ticari olması asıldır. Ancak gerçek kişi tacir işlemi yaptığı esnada bunun ticari işletmesiyle ilgili olmadığını karşı tarafa açıkça bildirir veya yapılan işlemin niteliği işin ticari sayılmasına engel ise bu borç adi borç sayılır.
20. Ticari işlerde faizin özellikleri: - Fer i bir haktır. - Anapara faizini ve temerrüt faizini talep edebilmek için sözleşme ile kararlaştırılmasına gerek yoktur. - Taraflarca faizin işlemeye başlayacağı tarih sözleşmede belirlenmemişse, faiz vade tarihinden itibaren işleyecektir. Belirli bir vade yoksa ihtar tarihinden itibaren işler. - Adi işlerde eğer sözleşme ile kararlaştırılan faiz oranı kanuni faiz oranından yüksek ise ve taraflar temerrüt faiz oranı belirlememişlerse, temerrüt faizi sözleşmeyle belirlenen faiz oranından az olamayacağından tarafların belirlediği faiz oranı temerrüt faiz oranı olarak geçerli olacaktır. Ticari işlerde ise sözleşmeyle belirlenen anapara faiz oranının temerrüt faizi olarak da geçerli olabilmesi için akdi faizin TC Merkez Bankasının belirlediği avans faizinden daha fazla olması gerekir. - Ticari işlerde faiz oranı belirleme konusunda taraflar serbesttir. ( %50 - %100 lük sınırlar yok. ) - Gerek ticari gerekse de adi işlerde kararlaştırılan akdi faiz oranı kanuni faiz oranından yüksekse, temerrüt faizi sözleşmeyle belirlenen anapara faiz oranından az olamaz. - Faiz anaparayı geçebilir. - Kural olarak ticari işlerde bileşik faiz yasaktır. Ancak şu 2 durumda bileşik faiz talep edilebilir: a. Her iki tarafın da tacir olması kaydıyla cari hesap sözleşmeleri b. Her iki tarafı da tacir olup her 2 taraf bakımından da ticari iş niteliğindeki ödünç sözleşmelerinde 3 aydan az olmamak şartıyla bileşik faiz istenebilir. 21. Ticari örf ve adetler: - Ticari işlere ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde emredici hüküm, sözleşme hükmü veya emredici olmayan ticari hüküm bulunamazsa ticari örf ve adet kuralları uygulanacaktır. - Yazılı değildir, ancak uzun süredir uygulanmaktadır. - Tacirlere ticari örf ve adetler mutlak surette bilip bilmemeleri önem arz etmeden uygulanırken, tacir olmayanlara ise ticari örf ve adetler bilmeleri halinde uygulanır. - Bir bölgeye veya ticaret branşına özgü olan ticari örf ve adetler genel alanlara tercih edilir. İlgililer aynı bölgede bulunmadıkları takdirde kanun veya sözleşmede tersine hüküm olmadıkça ifa yerindeki ticari örf ve adet uygulanır.
- Ticari teamüller, ticari örf ve adet değildir. Ticari teamüller hükme esas olamaz. 22. Gerçek kişiler tacir sıfatını ticari işletme faaliyete başladığı an kazanılırken; tüzel kişiler ise ticaret siciline tescil edildikleri an kazanırlar. 23. Donatma iştirakinin tüzel kişiliği bulunmamakla birlikte tacirler hakkındaki hükümlere tabi tutulmuştur. Donatma iştirakinde tacir sıfatı müşterek maliklere ( donatanlara ) ait değildir. 24. Gerçek kişi tacirler, ticari faaliyeti sona erdirip ticareti terk ettikleri an tacir sıfatını da kaybederler. Tüzel kişi tacirler ise ticaret sicilinden terkin edildikleri an tacir sıfatını kaybederler. 25. Tacirler, ticaret unvanı seçip kullanmak zorundalar, ancak işletme adı kullanmak zorunda değiller. 26. Tacirler, ticaret unvanı kullanmak zorunda iken esnaflar ticaret unvanı kullanamazlar. Ancak tacirler de esnaflar da işletme adı kullanabilirler.