www.sabriulkervakfi.org /sabriulkervakfi /sabriulkervakfi /sabriulkervakfi /sabriulkervakfi

İÇİNDEKİLER Gıda Sektörüne Adanmış Bir Hayat 2 Ali Ülker Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı 7 Sabri Ülker Vakfı nın Ailemiz için Önemi Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Vakfın Bilim Kurulu Üyeleri Kronoloji 9 10 12 Tarihten Günümüze Beslenme İçin Kim Ne Demiş? 14 Günümüzde Sağlık Ve Beslenme İle İlgili Bilgi Kirliliği 16 Sabri Ülker Vakfı nın Topluma Ulaştırdığı Faydalı Bilgilerden Seçmeler Yemekte Denge Eğitim Projesi 20 Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü 24 Sabri Ülker Vakfı Beslenme Ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi 26 18

SABRİ ÜLKER GIDA SEKTÖRÜNE ADANMIŞ BİR HAYAT 1929 yılında Karadeniz den yola çıkan gemide hüzünlü insanlar vardı. Geçmişlerini, varlıklarını, anılarını, hayatlarını geride bırakıp yeniden başlamak için çıkmışlardı, göç yolculuğuna. Onlardan biri de 9 yaşındaki küçük bir çocuktu. Ki, bu yolculukta büyüdü. Hüzünlü ve korkmuş ve aç insanlardan gözünü alamamıştı. Yolda bir dilim ekmek için kavgalara şahit oldu. Ekmeğin, buğdayın nimet olduğunu öğreten maneviyat ile yetiştirilmişti. Bir lokma ekmek yere düşse öpüp başına koyup, yükseğe kaldıran bir geleneğe aitti. Bunun anlamını göç tecrübesiyle öğrendi. Çok sonraları, bütün bu yaşadıkları ve gördükleri kurduğu işin felsefesini oluşturacaktı. Bu felsefe tek bir cümleydi. Basit ve yalındı: Nerede yaşarsa yaşasın biz her insanın, güzel bir çocukluk geçirme hakkına sahip olduğuna inanıyoruz. O küçük çocuk, gıda sektörünün öncü girişimcisi Sabri Ülker di. 1944 yılında abisi Asım Ülker ile birlikte üretmeye başladıkları Ülker Bisküvileri tam da Sabri Ülker in dilediği etkiyi yaratıyordu. Pötibör ve arkasından gelen diğer çeşitler, aileler için, ulaşabilecekleri fiyatlarla hem çocuklarının beslenmelerinde bir çeşitlilik sağlıyor hem de çocuklarını mutlu edecekleri bir armağan yerine de geçiyordu. Bunun içindir ki; Sabri Ülker çikolata bisküvi üretmeyi sadece bir iş olarak görmedi; bunu aynı zamanda bir sosyal görev gibi benimsedi. 16 Ekim 2002 tarihinde Ülker mensuplarına yazdığı mektupta üstlendiği bu sosyal görevi şöyle dile getirdi: Çoluğunun çocuğunun geçim derdine düşmüş bir baba düşünün. Onun çocuğu da babası akşam eve gelirken bir şeyler getirsin istiyor Biz ne yaptık? Herkes, evine götürebilsin diye o ürünü daha küçük porsiyonda dolayısıyla da daha ucuz bir fiyatla sunduk. Büyük ambalaja gücü yetmeyenlere göz hakkı geçmedi. Aslında bu çok önemli bir sosyal görev diye düşünüyorum İlk bisküvi ilanlarında sağlık vurgusu dikkati çekiyor. 03

Gıda kalitesinin sürekliliğini koruyabilmek için Kalite çalışmaları erkenden başlatan yine Ülker di Sabri Ülker, küçük bir atölyeden başlattığı gıda işini geliştirirken, gıda ve sağlık konusuna da bilhassa özen gösterdi. 1974 yılında, bu laboratuvar geliştirildi ve ilk Ar-Ge departmanı kuruldu. Sabri Ülker in vizyonuyla tüketiciye en kaliteli ürünü sunabilmek için hammadde tedarikine de önem verildi. Örneğin, bisküvilerdeki unun kalitesini artırmak için Ülker kendi un değirmenini kurdu. Velhasıl işini geliştirirken, tüketici sağlığını da önde tutmayı kural haline getirdi. Onun ön ayak olmasıyla, henüz yasal bir zorunluluk olmadığı dönemlerde bile Türkiye nin hijyen departmanı oluşturan ilk şirketi Ülker Bisküvi oldu. 1980 li yıllarda yine henüz günümüzdeki kadar yüksek sesle dile getirilmeyen bir dönemde bilhassa çocuk beslenmesinde dengeli ve yeterli beslenme kavramını reklamlar aracılığıyla Ülker gündeme getiriyordu. Keza ürünlerin içeriği konusunda tüketiciye ilk bilgileri de Ülker veriyordu. 12 Haziran 2012 tarihinde vefat ettiğinde, faaliyetlerini uluslararası ölçeğe taşıyan lider bir gıda şirketi ve temelinde insanlara saygı ve sevgi olan bir değerler sistemi bıraktı. İlerleyen yıllarda bisküvi içerikleri tüketicilere ilan ediliyor. Bugün onun 9 yaşında bir çocuk olarak geldiği İstanbul da kurduğu şirket, 4 kıtada 4 milyar tüketicinin yaşadığı bir coğrafyada iş yapıyor. Hayat da dünya da değişiyor, onun attığı temeller ise hikayenin başladığı yerde sapasağlam duruyor. 05

SABRİ ÜLKER VAKFI NIN AİLEMİZ İÇİN ÖNEMİ Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı, aile büyüğümüz Sabri Ülker in sadece iş olarak değil, aynı zamanda sosyal ve bilimsel bir mesele olarak da ele aldığı gıda konusunda, aile olarak üzerimize düşeni yapmamız için bize imkan tanıyor. Ondan aldığımız ilhamla sorumlu bir üretici olarak işimizde üzerimize düşen vazifeyi yerine getiriyoruz. Gıda üreticisi olarak farkındayız ki; toplumun gıda ürünü kadar gıda konusunda bilgiye de ihtiyacı bulunuyor. Ürünlerimizle ilgili şeffaf bir iletişim yöntemiyle tüketicilerimizi her ne kadar bilgilendirsek de, bu konuda bilimsel bir kuruluş kadar yetkin ve yetkili olamayız. Nerede yaşarsa yaşasın biz her insanın, güzel bir çocukluk geçirme hakkına sahip olduğuna inanıyoruz. SABRİ ÜLKER İşte bu nedenledir ki, Sabri Ülker in ailesi olarak, toplumun gıda konusunda bilgi edinme, bilimsel gelişmelerden haberdar olma ihtiyacının bağımsızlığını koruyan bir enstitü tarafından yapılması kararına vardık. Bu kurumun aile bireylerimiz tarafından desteklenmesi de kararlarımız arasındaydı. Sevdiğim ve dedemden de sıkça duyduğum özlü bir nasihat vardır. İlim Çin de bile olsa gidip alınız tavsiyesinin gerçekleştiği yer olarak gördüğüm Sabri Ülker Vakfı yedi yıldır, bunu yapıyor. Dünyanın bilgisini toplayıp, bu bilgiyi toplumun faydasına sunuyor. Ailemiz Sabri Ülker Vakfı nın çalışmalarından memnuniyet duyuyor. Sanırım, kendisinin adına ve yaptıklarına yaraşır bir kurumun temelini atmış olduk. Gelecek yıllarda ihtiyaçlara göre Sabri Ülker Vakfı da gelişecek. Biz de zaten dikkatle izliyoruz. Hem bireysel olarak hem de işlerimizde Sabri Ülker Vakfı nın bilimsel önermelerinden fayda görüyoruz. Sabri Ülker Vakfı nın toplumsal iyiliklere vesile olması temennilerimle Ali Ülker Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı 07

SABRİ ÜLKER GIDA ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ VAKFI HEDEFLERİMİZ Sağlıklı beslenme ve yaşam tarzını destekleyen çalışmalar yapmak. Son bilimsel gelişmelerle ilgili toplumu bilgilendirmek. Bilimsel çalışmaları, mevzuatı ve uygulamaları ulusal ve uluslararası düzeyde izlemek. Toplumun sağlıklı beslenme ve gıda hakkında doğru ve güvenilir bilgiye ulaşması için üniversiteler, kamu ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içinde çalışmalar yapmak ve yapılan çalışmaları desteklemek. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı toplumun gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam bilincinin gelişmesine katkı sağlamak amacıyla 2009 yılında kuruldu. Sabri Ülker Vakfı ulusal ve uluslararası düzeyde bilimsel çalışmaları, mevzuatı ve uygulamaları takip ederek toplumun sağlıklı beslenme ve gıdalar hakkında doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmasını sağlamayı, üniversiteler, kamu ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içerisinde her türlü çalışmayı yapmayı ve desteklemeyi amaçlıyor. Tüm çabamız, beslenme bilimine ilişkin en güncel bilgileri ve son çalışmaları, herkesin faydalanabileceği açıklıkta paylaşmak. Vakfımızın tüm çalışmaları, gıda, beslenme ve sağlık alanında uzman akademisyenlerden oluşan Bilim Kurulu nca yürütülüyor. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Bilim Kurulu, ulusal ve uluslararası alanda güvenilir bilgi kaynakları ve referans kurumlarla işbirliği yapıyor. Yol haritamızda belirlediğimiz hedefler: Beslenme ve güvenilir gıdaya ilişkin faydalı bilgileri topluma sunmak. Sağlıklı gıda, beslenme ve yaşam tarzını teşvik etmek. Gıda ve beslenmeye ilişkin araştırma, eğitim programları ve diğer girişimleri desteklemek. Çalışmaları; uluslararası üne sahip, alanında uzman bilim insanlarından oluşan bağımsız Bilim Kurulu tarafından yürütülüyor. AMACIMIZ ETİK DEĞERLERİMİZ Bağımsız, bilimsel ve kar amacı gütmeyen bir kurum olarak gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam bilincinin gelişmesine katkı sağlamak. Vakfımız, şeffaf ve bağımsız bir kuruluştur. Vakfımızın her üyesi, gıda, beslenme ve sağlık konularındaki görüşlerini ortaya koyma, soru sorma ve yorum yapma hakkına sahiptir. Vakfımız, hiçbir ticari konuya odaklanmaz, halkın ihtiyacına yönelik programlar belirler. 09

VAKFIN BİLİM KURULU ÜYELERİ Dr. Laura Fernández Celemín Avrupa Gıda Bilgi Konseyi (EUFIC) Genel Direktörü Dr. Hamed Faridi Mccormick Bilim Enstitüsü Bilimsel Araştırmalar Başkanı Mahmut Oltan Sungurlu Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Vakıf Başkanı, Yönetim Kurulu Üyesi Begüm Mutuş Harvard Üniversitesi, J.S. Simmons Genetik ve Metabolizma ve Beslenme Profesörü, Sabri Ülker Merkezi Başkanı Prof. Dr. Beraat Özçelik Sabri Ülker Gıda Araştirmaları Enstitüsü Vakıf Genel Müdürü, Yönetim Kurulu Üyesi İstanbul Teknik Üniversitesi, Kimya Metalurji Fakültesi Dekanı, Gıda Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Diána Bánáti Dr. Zeki Ziya Sözen ILSI Europe (Uluslararası Yaşam Bilimleri Enstitüsü Avrupa) İdari Ve Bilim Direktörü Margareth Bath Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Julian D. Stowell Kellogg Company Ar-Ge, Kalite ve Teknoloji Kıdemli Başkan Yardımcısı DuPont Beslenme Bilimi Danışmanı, Royal Society of Medicine Akademik üye Prof. Dr. Halit Tanju Besler Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Med. Hans Konrad Biesalski Prof. Dr. Murat Tuncer Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Üçüncü Hohenheim Üniversitesi Biyolojik Kimya Bölümü ile Beslenme ve Gıda Güvenliği Merkez Başkanı Ege Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. M. Temel Yılmaz İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi İç hastalıkları ABD Endokrin ve Metab. Hastalıkları Bilim Dalı 11

Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi nin üçüncüsü düzenlendi. Üçüncü zirvenin teması Beslenmenin dünü, bugünü, yarını: Daha sağlıklı bir toplum için beslenme alışkanlıklarında değişim olarak belirlendi. KRONOLOJİ Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı I. Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi ni düzenledi. Zirvede beslenme ve gıda güvenliği ve dünyadaki yeni trendler ele alındı. Yemekte Denge Programı, Uluslararası Eğitim Konferansı'nda ICEC (International Counseling and Education Conference) tanıtıldı. İstanbul Sağlık ve Beslenme Bienali ne katılım sağlandı VIII. Uluslararası Beslenme ve Diyetetik Kongresi ne katılım sağlandı Hohenheim Üniversitesi Beslenme ve Biyokimya Bölümü tarafından geliştirilen ve Sabri Ülker Vakfı Bilim Kurulu Üyelerinin desteğiyle Türkiye ye adapte edilen Sağlıklı besleniyor muyum? programı uygulamaya kondu. 2. Uluslararası Gizli Açlık Kongresi ne akademisyenler ve basının oluşturduğu 20 kişilik grupla katılım sağlandı. Hacettepe Beslenme ve Diyetetik Günleri ne katılım sağlandı. 1. İstanbul Ulusal Beslenme ve Diyetetik Kongresi ne katılım sağlandı. Tuza Dikkat Haftası nda Tuzu azaltalım mesajıyla bir farkındalık çalışması gerçekleştirdi Çocuklar için Futbol Projeleri kapsamında genç sporculara Sporcu Beslenmesi Eğitimi ver 2015 Sağlıklı beslenme ve yaşam biçimlerini teşvik etmek ve araştırma, eğitim programları ve diğer girişimleri desteklemek hedefi doğrultusunda ilk Sabri Ülker Bilim Ödülü düzenlendi. 2014 Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı, Avrupa da toplum sağlığına değer katacak vakıfları tek bir çatı altında toplayan Avrupa Beslenme Vakıfları nın (ENF) üyesi oldu. 2013 Yemekte Denge Eğitim Projesi pilot illerinin sayısı 10 a yükseldi. Kayseri, Sinop, Erzurum, Antalya, Aydın, Kahramanmaraş, Trabzon, İstanbul, İzmir, Gaziantep illerinde olmak üzere 1 milyon öğrenci ve ailelerine ye ulaşıldı. Yemekte Denge Eğitim Projesi, 4 ilde 40 okulda uygulanmaya başladı. Eğitim programının ilk basamağı olan eğiticilerin eğitimi, MEB tarafından görevlendirilen, dört ilden 8 eğitimci ile gerçekleştirildi. Yıl sonuna kadar pilot iller olan İstanbul, İzmir, Gaziantep ve Trabzon daki 200 okulda öğrenim gören 8-10 yaş grubundaki 400 bin çocuğa ulaşıldı. 2014 yılında uluslararası platforma taşınan Sabri Ülker Bilim Ödülü ismi Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü olarak değiştirildi. Obezite Sempozyumu ve Obezite ile Savaş Platformu na katılım sağlandı. Beslenme ve güvenilir gıdaya ilişkin bilgileri içeren Vakıf Yayınlarına başlandı. İlk yayınların konusunu Gıda güvenliği, emzirme, sağlıklı seçimler, beslenme tabağı, denge, mikrobiyoloji, tuz tüketimi oluşturdu. İlk Nutrition bülten yayınlandı. 2012 2009-2010 2011 SÜGAV IN çocuklara sağlıklı beslenmeyi öğretmeyi amaçlayan 'Yemekte Denge' eğitim programının içeriği basın toplantısıyla kamuoyuna duyuruldu. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı toplumun gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam bilincinin gelişmesine katkı sağlamak amacıyla kuruldu. İkincisi düzenlenen ve uluslararası katılıma açık hale getirilen Sabri Ülker Bilim Ödülünü bitkisel sterol kullanılarak geliştirdiği ürünle TÜBİTAK MAM Gıda Enstitüsü nden Doç. Dr. Cesarettin Alaşalvar ve ekibi kazandı. Mevsiminde, yeterli ve dengeli beslenme alışkanlığı kazandırmak ve toplumu hem lezzetli hem sağlıklı sofralara teşvik etmek amacıyla Tam Zamanına iletişim kampanyası düzenlendi. Berlin de düzenlenen 12. Avrupa Beslenme Konferansı na katılım sağlandı. Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi Kitabı yayınlandı İlk Sabri Ülker Bilim Ödülü sahibini buldu. Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü nü 2014 yılında gıda güvenliği alanındaki projesiyle Gazi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Gülay Bayramoğlu aldı. 2. Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi düzenlendi. Zirvenin teması Doğru Beslenme İle Sağlığın Korunması olarak belirlendi. Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü önderliğinde düzenlenen, IX. Uluslararası Beslenme ve Diyetetik Kongresi ne katılım sağlandı. Yemekte Denge Eğitim Projesine veli eğitimleri de dahil edildi. İstanbul, Gaziantep ve Antalya da düzenlenen veli eğitimlerinde katılım yoğun oldu. Öğretmenleri Yemekte Denge mesajlarını iletme konusunda teşvik etmek için, Öğretmen İyi Uygulamaları yarışması organize edildi. Öğrenciler arasında da Doğru Besleniyorum Resim Yarışması düzenlendi. İkinci Sabri Ülker Bilim Ödülü uluslararası başvurulara açıldı. 13

TARİHTEN GÜNÜMÜZE BESLENME İÇİN KİM NE DEMİŞ? Her şey zehirdir, mühim olan dozdur. Paracelcus (1493-1541) Modern Tıbbın Kurucusu "Besinler ilacınız, ilacınız besinler olsun" Hipokrat (MÖ 460 - MÖ 370) Hekimliğin kurucusu Kanda kolesterol oranının, fazla yağa dayanan bir beslenme ya da fizyolojik nedenlerle yükselmesi sonucu ortaya çıkabilmektedir. Konrad Emil Bloche (1912-2000) 1964 Tıp Nobel ödülü (Yağ asidi metabolizması ve kolesterol çalışmalarıyla) Bir kimse yürürken hareketlerinde nefes darlığı ile birlikte sert sallantı ve göğsünde ağırlık varsa pişirilmiş kuru zufa otu yedirilir, ada soğanı sıyrığı (yalamtık), geven, sarı incir, kabuksuz badem ve bal ile birlikte yedirilerek içirilir. Ceviz yağı ile birlikte nohut suyu, dereotu, yedirilir ve sıcak su içirilir. İbni Sina (980-1037) Tıp Bilgini Dünyadaki her şeyin bir sebebi vardır. Her bitki bir hastalığı tedavi etmek için büyür. Ve her insan bir görevle yaratılmıştır. Kızılderili Atasözü Can boğazdan gelir. "Bilesin ki, vücut için çok besin almaktan, açlık daha evlâdır. Tabii güç yetirebilenler içindir sözümüz. Tam aç kalınmasa bile, besinleri azaltmak iyidir. Bunun, vücut yapısında ve akıl gücünde, her ikisinin netliği ve iyi yönde gelişmesi için müsbet tesiri vardır" İbni Haldun (1332-1406) Düşünür Türk Atasözü Tabağındakini bitir, sonra arkandan ağlar. Türkiye deki annelerin sözü 15

GÜNÜMÜZDE SAĞLIK VE BESLENME İLE İLGİLİ BİLGİ KİRLİLİĞİ Sağlık profesyonellerinin % 21'i, medya profesyonellerinin ise % 12'si kamuoyundaki sağlıkla ilgili bilgilerden şüphe duyuyor. Sağlık profesyonellerinin % 38'i ve medya profesyonellerinin ise % 24'ü kamuoyunda konuşulan sağlıkla ilgili bilgilerin denetlenmediğini düşünüyor. Vatandaşların % 51'i gazete ya da dergilerdeki, % 45'i televizyondaki, % 48'i,internetteki sağlık konulu yayınların referans kaynağının kafa karıştırdığını düşünüyor. BESLENME VE SAĞLIKTA BİLGİ KİRLİLİĞİ ÜSTÜNE ARAŞTIRMA SONUÇLARI: Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi'nin TÜBİTAK'ın desteğiyle yürüttüğü araştırma sonuçlarını da paylaştı. 80 kişilik bir ekip tarafından, 3 yılda yaklaşık 3 bin gazete, dergi, internet ve televizyon yayınının mercek altına alındığı araştırma, "Türkiye'de Sağlık Konulu Yayıncılık İlkelerinin Belirlenmesi: Kaynak, İleti ve Hedef Kitle Bağlamında Sağlık Konulu Yayınların Analizi" başlığı ile yayınlandı. Araştırmanın çarpıcı sonuçları şöyle: Türkiye genelinde ciddi bir rahatsızlıkla karşılaşan vatandaşların % 94 ü doktora gitmeyi ve doktordan bilgi almayı doğru buluyor. Doktordan öğrendikleri bilgiye güvenenlerin oranı ise % 75. İnterneti takip eden vatandaşların % 66'sı, bu yayınlar sayesinde "sağlığımla ilgili olarak artık daha bilinçli davranabiliyorum" diyor. İnternet kullanıcısı vatandaşların % 31'i haber içerikleri sayesinde "sağlığıyla ilgili bir rahatsızlığı olduğunu anladığını" ifade ediyor. Avrupa da da benzer bir sorun var. Avrupa Gıda Bilgi Konseyi (EUFIC) Genel Direktörü Dr. Laura Fernandez Celemin, EUFIC in konuyla ilgili gerçekleştirdiği araştırmaya dikkat çekti. 8 ülkenin gazetelerinde beslenme başlığı altında çıkan 375 haberi incelediklerini belirten Celemin, haberlerin %49 unun asılsız iddialardan oluştuğunu tespit ettiklerini ifade etti. 17

SABRİ ÜLKER VAKFI NIN TOPLUMA ULAŞTIRDIĞI FAYDALI BİLGİLERDEN SEÇMELER 5 ANA MESAJ 1. Dünyanın dört bir yanındaki insanlar yemek veya atıştırmalık olarak farklı gıdaları seçerler. Tüketilen gıdaların toplam miktarına ve gıda çeşitlerine diyet denir. 2. Sağlıklı beslenme, sağlıklı beslenme tabağı olarak tarif edilen çeşitli gıda ve içeceklerin dengeli bir biçimde tüketilmesiyle oluşur. 3. Canlı ve sağlıklı olmak için gıdalara ihtiyaç duyarız. Gıdalar vücudumuzun ihtiyaç duyduğu enerji ve besin öğelerini sağlarlar. 4. Beslenmede çeşitli gıdalara ihtiyaç duyulur, çünkü farklı gıdalar sağlık için gerekli olan farklı bileşenler içerirler. 5. Aktif olmak ve kendimize iyi bakmak sağlığımız açısından önemlidir. 10 ADIMDA YETERLİ VE DENGELİ BİR BESLENME TABAĞININ ÖĞRETİLMESİ 1. Denge her şeydir 2. Yemeklerin keyfini çıkartmak 3. Çok büyük porsiyonlardan kaçınmak 4. Daha sık yenmesi gereken besinleri atlamamak 5. Tabağın yarısını gökkuşağı rengindeki sebze ve meyvelerle doldurmak 6. Süt ürünlerini unutmamak 7. Tam tahılları tercih etmek 8. Bazı besinleri daha az tüketmek 9. Besinlerdeki sodyum/tuz miktarına dikkat etmek 10. Daha çok su içmek DENGESİZ VE YETERSİZ BESLENMENİN TEHDİTLERİ ÜZERİNE BİLGİLER Yetersiz beslenmenin sürdürülebilir kalkınma ve sağlığı tehdit eden sorunlar üstüne kamuoyuna bilgi verildi. Yetersiz beslenmenin, mikrobesin eksiklikleri, kilo fazlalığı ve obezite de dahil olmak üzere dengesiz beslenmenin tüm şekilleri insanların fiziksel ve bilişsel gelişimini olumsuz yönde etkilemesine dikkat çekildi. Bireyler üzerindeki olumsuz etkilerinin, aileler, toplumlar ve devletlere de olumsuz sosyal ve ekonomik yük teşkil edeceği konusunda bilgilendirme yapıldı. YETERLİ VE DENGELİ BESLENME VE DİĞER... Beslenme konusunu genellikle açlık duygusunu bastırmak, karın doyurmak ya da canının çektiği şeyleri yemek içmek şeklinde algılayan yanlış inanışların önüne geçmek için yeterli ve dengeli beslenmenin tanımının altı çizildi. Beslenmenin sağlığı korumak geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin ögelerini yeterli miktarlarda ve uygun zamanlarda almak için bilinçli yapılması gereken bir eylem olduğu bilgisi etkin olarak paylaşıldı. Güvenli Gıda: Güvenli Gıdanın ne olduğu ayrıntılı olarak anlatıldı ve temizleme, ayırma, pişirme ve soğutma yöntemleri öğretildi. Trans Yağları: Hidrojenasyon süreci hakkında bilgi verildi. Trans yağlar ile LDL ilişkisi konusunda kamuoyu aydınlatıldı. Vitaminler: Mikro besinler olarak vitaminlerin fonksiyonları ve hangi gıda kaynaklarında bulunduğu detaylarla anlatıldı. Probiyotikler: Halk için yeni bir kavram olan probiyotiklerin sindirim sistemi ve bağışıklık sistemine olan katkısı konusunda bilgi verildi. Beden Kitle Endeksi: Beden kitle indeksi tanıtıldı. Herkesin bu ölçümü yapabilmesi için http://sabriulkervakfi.org/vucut_agirliginizi_dengede_tutun adresi yayınlandı. Tuz azaltımı: Tuz tüketiminin azaltılmasının gerekliliği anlatıldı ve bu konuda farkındalık yaratacak bilgiler paylaşıldı. Lif tüketimi: Yeterli miktarda lif alımını artıracak öneriler paylaşıldı. Ayrıca yeterli lif tüketiminin insan sağlığına yaptığı katkılar anlatıldı. Gizli Açlık: Yoksulluk ve dengesiz beslenmenin yol açtığı gizli açlık adı verilen beslenme bozukluğu hakkında kamuoyu bilgilendirildi. PORSİYON VE SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI Porsiyon konusundaki tanımlamanın kulaktan dolma bilgilerden oluştuğu gözleminden yola çıkılarak, porsiyonun bir kişinin tek bir öğünde belirli bir besinden veya yemekten yediği miktar olduğu bilgisi kamuoyunda paylaşıldı. Ve bu bilginin tamamlayıcısı olarak, Sağlıklı Beslenme Tabağı kavramının altı çizildi. Porsiyon büyüklüklerinin her insanın yaşı, cinsiyeti, fiziksel aktivite düzeyi, ağırlığı veya hastalık durumuna göre değişiklik gösterdiğine dikkat çekildi. 19

YEMEKTE DENGE EĞİTİM PROJESİ Sabri Ülker Vakfı nın MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü işbirliği ile 2011-2012 eğitim ve öğretim döneminde hayata geçirdiği Yemekte Denge Eğitim Projesi bugün 1 milyon çocuk, öğretmen ve ebeveyne ulaştı. Proje, sağlıklı beslenme tabağını referans alarak çocuklara, Dengeli bir şekilde her şeyi yiyebilirsin, tek yapman gereken dengeyi nasıl kuracağını bilmek mesajının verilmesini öğretiyor. İçerikler öğrencilerin dikkatini çekebilmek için, Warner Bros. işbirliğinde Looney Tunes karakterleriyle zenginleştirilip, eğlenceli hale getiriliyor. Türkiye nin en kapsamlı ve sürdürülebilir temel beslenme eğitim projesi olan Yemekte Denge Eğitim Projesi Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı nın bağımsız Bilim Kurulu üyelerinin yurtdışında kabul gören beslenme eğitimlerini esas alınmasıyla oluşturuldu. 2011-2012 eğitim ve öğretim yılında pilot iller olarak seçilen Gaziantep, İstanbul, Trabzon ve İzmir de toplam 40 ilkokulda 8-11 yaş arasındaki 20 bin öğrenci ve ebeveyne ulaşılan proje aradan geçen beş yılda büyük yol aldı. Bugüne gelindiğinde, İstanbul, İzmir, Trabzon, Gaziantep, Kayseri, Antalya, Sinop, Erzurum, Aydın, Kahramanmaraş ın bulunduğu 10 ilde toplam 1 milyon öğrenci, öğretmen ve ebeveynin faydasına sunuldu. 21

YEMEKTE DENGE EĞİTİM PROJESİ RAKAMLARLA YEMEKTE DENGE Beslenme konusunu genellikle açlık duygusunu bastırmak, karın doyurmak ya da canının çektiği şeyleri yemek içmek şeklinde algılayan yanlış inanışların önüne geçmek için yeterli ve dengeli beslenmenin tanımının altı çizildi. Beslenmenin sağlığı korumak geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmek için vücudun gereksinimi olan besin ögelerini yeterli miktarlarda ve uygun zamanlarda almak için bilinçli yapılması gereken bir eylem olduğu bilgisi etkin olarak paylaşıldı. EĞİTİMCİNİN EĞİTİMİ MODELİ: 2011-2012 Eğitim ve Öğretim Yılı Yemekte denge eğitiminde eğitimcilerin de rol almasını teşvik eden Eğitimcinin eğitimi başlıklı projede başarıyla uygulanıyor. Bu kapsamda Sabri Ülker Vakfı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Halit Tanju Besler ve Sabri Ülker Vakfı yöneticileri tarafından MEB Temel Eğitim Genel Müdürlüğü nce belirlenen il koordinatörleri genel beslenme bilimi ve 32 hafta süren eğitim programı hakkında eğitim alıyor. Eğitim alan il koordinatörleri, her bir pilot ilde yer alan seçilmiş okul sorumlusu müdür yardımcısı ve rehber öğretmenin eğitimini üstleniyor. Rehber öğretmenler daha sonra öğrencilere eğitimi aktarıyor. (Gaziantep, İstanbul, Trabzon ve İzmir) 4 il 40 okul 20 Bin öğrenci ve ebeveyn 2012-2013 Eğitim ve Öğretim Yılı Bugün itibariyle bu model üzerinden Yemekte Denge eğitim projesinin tüm materyalleri ve eğitim uygulama rehberi üzerine eğitim almış 8600 öğretmen projede görev aldı. 4 il 200 okul 100 Bin öğrenci ve ebeveyn (Gaziantep, İstanbul, Trabzon ve İzmir) 2013-2014 Eğitim ve Öğretim Yılı 10 il 500 okul 500 Bin öğrenci ve ebeveyn (İstanbul, İzmir, Trabzon, Gaziantep, Kayseri, Antalya, Sinop, Erzurum, Aydın, Kahramanmaraş) 2014-2015 Eğitim ve Öğretim Yılı SAĞLIKLI BESLENME DAVRANIŞI GELİŞTİRME MODÜLÜ SAĞLIKLI BESLENME DAVRANIŞI GELİŞTİRME MODÜLÜ 2. SINIF 2. SINIF 10 il 500 okul 1 Milyon öğrenci ve ebeveyn (İstanbul, İzmir, Trabzon, Gaziantep, Kayseri, Antalya, Sinop, Erzurum, Aydın, Kahramanmaraş) 23

SABRİ ÜLKER ULUSLARARASI BİLİM ÖDÜLÜ Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı, Toplum için Bilim sözünden yola çıkarak her yıl düzenlediği Bilim Ödülü ile gıda, beslenme ve sağlık konularındaki araştırma ve projeleri destekler. Sabri Ülker Bilim Ödülü 2014 yılı kazananı Gazi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Gülay Bayramoğlu, projesini anlattı. Geleneksel bakteri kültür yöntemleri ile patojen organizmaların tespiti 2-7 gün sürüyor ve çeşitli kimyasal kullanımını gerektiriyor. Literatürde rapor ettiğimiz çalışmalarımızla, patojen tanısını 1 saatte gerçekleştirmeyi başardık. Nanoteknolojik yöntemler kullanarak geliştirdiğimiz manyetik temelli tanı tekniğine kuartz kristal mikrobalans (QCM) sisteminin entegrasyonuyla hedefimiz 10 dakikadan daha az işlem süresine ulaşmak. Bu yöntem ile gıdalardan patojen tanısını ve patojenin miktarsal tespiti de hedeflemekteyiz. Nanoteknolojik yöntemlerle antibadi ve aptamer temelli sensör sistemlerinin geliştirilmesi: Gıdalarda hızlı patojen tanısında kullanılmaları konulu projesimiz ile konulu projemizin ülkemiz bilimine önemli bir katkı sağlayacağına inanıyoruz. Sabri Ülker Bilim Ödülü 2014 yılı kazananı Doç. Dr. Cesarettin Alaşalvar ve ekip arkadaşları projelerini anlattı. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Enstitüsü Vakfı temel misyonlarından biri olan araştırma ve eğitim programlarının desteklenmesi hedefi doğrultusunda hayata geçirilen Sabri Ülker Bilim Ödülü; akademi, endüstri ve araştırma enstitülerindeki bilim insanlarını teşvik etmeyi ve bu sayede toplum sağlığına katkıda bulunmayı hedefliyor. 2014 yılında ilk defa verilen ödül gıda, beslenme ve sağlıklı yaşam alanlarında tamamlanmış ve uygulanabilir projeler arasından birinci seçilen projeye 100 Bin TL destek sağlıyor. Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü nü 2014 yılında gıda güvenliği alanındaki projesiyle Gazi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Gülay Bayramoğlu, 2015 yılında bitkisel sterol kullanılarak geliştirdiği ürünle TÜBİTAK MAM Gıda Enstitüsü nden Doç. Dr. Cesarettin Alaşalvar ve ekibi aldı. Sabri Ülker Uluslararası Bilim Ödülü nün üçüncüsü için ise beslenme, metabolizma ve toplum Sağlığı konusu belirlendi. 2. Sabri Ülker Bilim Ödülü nün sahibi Instant Çay, Kafeinsiz Instant Çay ve Fonksiyonel Instant Çay projesiyle Doç. Dr. Cesarettin Alaşalvar ve ekip arkadaşları Prof. Dr. Asım Ören, Dr. Ayşe Karadağ, Ebru Pelvan ve Ferruh Naki Adoğlu oldu. Doç. Dr. Cesarettin Alaşalvar ve ekip arkadaşları projelerini Instant Çay, Kafeinsiz Instant Çay ve Fonksiyonel Instant Çay projesi ile, dünyada ilk defa inovatif yöntemler kullanılarak bitkisel sterollerin suda çözünür formunda duyusal özellikleri bozulmayan kalp dostu bir ürün elde edildi ifadesiyle anlattı. 25

SABRİ ÜLKER VAKFI BESLENME VE SAĞLIKLI YAŞAM ZİRVESİ Toplumun gıda, beslenme ve sağlık konusunda bilinçlenmesini hedefleyen Sabri Ülker Vakfı alanında uzman bilim insanlarını bir araya getireceği Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi düzenliyor. Toplumun gıda, beslenme ve sağlık konusunda bilinçlenmesini hedefleyen Sabri Ülker Vakfı alanında uzman bilim insanlarını bir araya getireceği Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi düzenliyor. Beslenme ve Sağlıklı Yaşam 2013 yılının Nisan ayında yapılan ilk zirvede Türkiye den ve dünyadan bilim insanları, beslenme ve gıda güvenliği, dünyadaki yeni trendler ile bu alandaki yeni politikalar üretilmesi konusundaki temel yaklaşımlar tartışıldı.

Gıda alımının fizyolojisi ve fiziksel aktivitenin sağlık üzerindeki etkisi SABRİ ÜLKER VAKFI BESLENME VE SAĞLIKLI YAŞAM ZİRVESİ Panelde, beslenme ve sağlıklı yaşam çerçevesinde kamu, sanayi ve sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri ile toplumun bilgilendirilmesinde ilgili kurum ve kuruluşlarının sorumlulukları masaya yatırıldı. 2014 yılında ikincisi yapılan zirvede ise Gıda alımının fizyolojisi ve fiziksel aktivitenin sağlık üzerindeki etkisi teması çerçevesinde alanında uzman isimler konuyu tartıştı. Sabri Ülker Gıda Araştırmaları Vakfı 2. Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi nde obezite, beslenme, diyabet ve fiziksel aktivite arasındaki ilişkiler önemli bilim insanları tarafından ele alındı. Obeziteyle diyabeti bağlayan ilk geni bularak dünya tıp literatürüne adını yazdıran Harvard Üniversitesi Genetik ve Kompleks Hastalıklar Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil in yanı sıra, FİFA ve İngiltere Futbol Federasyonu na danışmanlık yapan Loughborough Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Ronald Maughan ve iştah kontrolü, enerji dengeleme alanlarında dünyanın en çok alıntılanan araştırmacılardan biri olan Leeds Üniversitesi Öğretim üyesi Prof. Edward Blundell in katıldığı zirvede uluslararası camiada yapılan son dönem çalışmalar paylaşıldı. Beslenme alışkanlıklarında değişim 2013 yılında düzenlenen ilk zirvede Vakıf Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Halit Tanju Besler, Illinois Üniversitesi nden Prof. Dr. Jozef Kokini, Hohenheim Üniversitesi nden Prof. Dr. Med. Hans Konrad Biesalski ve Aarhus Üniversitesi nden Prof. Dr. Klaus G. Grunert, sunumlarıyla beslenme ve sağlıklı yaşam çerçevesinde yeni gelişmeleri paylaştı. İkinci bölümde de, gazeteci İsmet Berkan moderatörlüğünde Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Paneli gerçekleştirildi. Panelin konukları Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürü Mine Tunçel, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı Selman Ayaz, Türkiye Gıda ve İçecek Sanayi Dernekleri Federasyonu Başkanı Şemsi Kopuz, İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türkiye Diyabet Vakfı Başkanı Prof. Dr. Temel Yılmaz ve sanatçı Gülben Ergen oldu. 2015 yılında düzenlenen, 3.Beslenme ve Sağlıklı Yaşam Zirvesi Beslenmenin dünü, bugünü, yarını: Daha sağlıklı bir toplum için beslenme alışkanlıklarında değişim temasıyla alanında dünyaca ünlü bilim insanlarını İstanbul da bir araya getirdi. Harvard Üniversitesi Beslenme Bölümü Başkanı ve Ye, İç ve Sağlıklı Ol kitabıyla uzun süre çok satanlar listesinde yer alan Prof. Walter Willett, Volümetriks adıyla geliştirdiği diyetle ABD de adından söz ettiren Prof. Barbara Rolls, orta yaş sonrası beslenmenin psikolojik faktörlerine değinen Prof. Monique Raats ve beslenmenin ekonomik yönünün besin, gelir ve sağlıkla olan ilişkisini anlatan Adam Drewnowski uluslararası arenada yapılan son dönem çalışmaları zirvede paylaştı. 29

www.sabriulkervakfi.org /sabriulkervakfi /sabriulkervakfi /sabriulkervakfi /sabriulkervakfi