YURTTAŞLIK EĞİTİMİ haftalık 1, yıllık toplam 37 ders saati GİRİŞ 7. sınıf yurttaşlık eğitimi dersi programı saptanırken öğrencilerin yaşı, önceki sınıflardan bu dersle ilgili elde edilen bilgi ile becerileri ve yurttaşlık eğitimiyle bağlılığı olan diğer derslerden elde edilen bilgiler de göz önünde bulundurulmuştur... 7. sınıftan çıkan tecrübeler, doğrusu bireysel ve topluluk kimliğin gelişmesi, sağlık ve sağlık korunması, kanunlar ve insan hakları, kültür ve çevre korunması, 7. sınıf ders programlarında işlenen konularla pratik bir şekilde bağ kurulabilir. Bu yaş grubundaki çocuklar kendilerini daha yetişkin (bilgili) hissetmekle birlikte, topluluklar veya değişik kuruluşlar kurmak için de büyük ilgi gösterirler. Bu topluluk ve kuruluşlar çerçevesinde de çocuklar bireysel ve topluluk kimliklerini geliştirirler. Bu yaş grubundaki topluluklar genelde müzik kulüpleri, şiir kolları, eğlence kulüpleri, yarışma kulüpleri, spor vb. olurken, kuruluşlar da çevrecilik, gönüllüler vb. dernekler olarak, öğrenciler bu ders çerçevesinde toplumsal örgütlenmenin bu şekillerinde yetenek ve bilinçlenme etkinliklerini geliştirirler. Bunun yanı sıra, 7. sınıf öğrencileri yurttaşlık eğitimi çerçevesinde yönetimi, iktidarı ve otoriteyi de öğrenirler. Öğrenciler değişik yönetim şekilleri hakkında olduğu gibi, yönetime katılımı ve etkinliği sağlayan şekiller hakkında da bilgilendirilirler. Kulüp, dernek veya sivil toplum kuruluşların örgütlenmesiyle öğrenciler, sadece kültürel eğitim alanındaki gelişmelerini değil, gelecekte toplum içinde üstlenecekleri görev ve rolleri için de çok daha iyi bir şekilde hazırlanmış olurlar. GENEL HEDEFLER Okul ve toplulukta kulüp ve derneklerin kurulması, işleyişi ve etkinliklerin geliştirilmesi konusunda daha etkin olmaları için, öğrencilere yardımcı olabilme. 165
Kamu kurumlarındaki yönetim organlarının kurulmasında vatandaşların etkin katılımları önemi hakkında bilinçlenebilme. Grup üyeleri hak ve sorumluluklarına saygılı olma ve her çeşit (etnik, din, ırk, cinsiyet vb.) ayrımcılığın engellenmesinin önemi konusunda bilinçlenebilme. Kamu kuruluşları çeşitleri, yapıları ve görevlerini tanıyabilme Grup ve kurumların çalışma kuralları olası ihlallerine karşı tepki (müdahale) gösterebilme Toplumsal katılımın değişik tiplerini ve devlet otoritesi nezdinde yurttaş ve sivil toplum kuruluşlarının etkisini anlayabilme. ÖZEL HEDEFLER 166 Yedinci sınıf Yurttaşlık Eğitimi dersi hedefleri aşağıdaki gibidir: Tutum ve değerler açısından: Kulüp, dernek ve kurum çalışmalarıyla ilgili eleştirel tutum geliştirebilme Açık ve hoşgörülü olma cinsiyet, etnik, din, ırk ayrımı türlerine karşı gelebilme Kulüp, dernek ve sivil toplum kuruluşları etkinliklerine gönüllü ve istekli olabilme Bilgi açısından: Kulüp, dernek, kurum, sivil toplum kuruluşu, merkezi yönetim, yerel yönetim gibi kavramları öğrenebilme Farklı yönetim şekilleri (demokratik yönetim, otoriter) öğrenebilme Kosova da ki sivil toplum etkinlikleri çeşitlerini öğrenebilme Karşılıklı vatandaş ve otorite etkileşimini öğrenebilme Anlama açısından: Kulüp,dernek ve kurum çalışmalarında etkin katılımın önemini kavrayabilme Kulüp, dernek ve kurumlardaki çalışmaların gerektirdiği yetki ve sorumlulukları kavrayabilme Yönetime etkin katılım ve etki etme biçiminin önemini kavrayabilme
Değerlendirme açısından: Kulüp, dernek, kurum ve genelde toplumun gelişmesi doğrultusunda demokratik yönetimin önemini değerlendirebilme Okul ve topluluklarda kulüp ve derneklerin kurulması olanak ve gereksinimlerini değerlendirebilme Okul ve topluluktaki diğer kulüp, dernek ve kurumlarla işbirliği gereksinimlerini değerlendirebilme Otoritelerin yönetimdeki sorumluluğu üstlenmesindeki rolünü değerlendirebilme Uygulama açısından: Kulüp, dernek ve kurumlardaki kural ve prosedürlere uyabilme Analiz açısından: Yönetim ile otoritelerin rolü ve demokratik kanunlar esasında işleyişinin önemini çözümleyebilme Okul ve topluluktaki kulüp ve derneklerin etkinliklerinden doğan sonuçların etkisi çözümleyebilme Sentez açısından: Kosova toplumunda demokratik değerlerin gelişmesi ve ilerletilmesinde sivil toplumun kaydettiği sonuçları birleştirebilme. DERS BÖLÜMLERİ KATEGORİLER ALT KATEGORİLER DERS SAYISI Gruplar ve kurumlar Yönetim ve yurttaşlık Kulüpler, dernekler ve kurumlar Yönetim, iktidar ve otorite 20 ders saati 17 ders saati 167
KULÜPLER, DERNEKLER VE KURUMLAR Ders İçeriği Öğrenilecek konular: Kulüpler ve çeşitleri. Kulüplerin kurulması ve kurulma süreçleri. Grupta çalışması ve grupta alınan görevlerin yerine getirilmesinin önemiyle ilgili kulüp yönetimi ve çalışma ilkeleri. Kulübün kimliğinin oluşturulması ve kimliğin ifade şekilleri (logolar, semboller, armalar...) Dernekler ve çeşitleri ( kültürel, sanatsal, ekolojik, insani, profesyonel ) Derneklerdeki etkinliklerin topluluklara ve topluma etkisi ( dernekler arası işbirliği ve etkinliklerin genişletilmesi). Sivil toplum kuruluşları ve sivil toplum kavramı. Sivil topluma katılım. Sivil toplum kuruluşları ağı ve yerel / merkezi yönetime etkisi. Aile kurumu. Aile değişimleri. Aile ve akrabalıkların rolü ve yapısı. Toplumsal kurumların diğer şekilleri : eğitim kurumları ( okul ve okul düzeyleri, yaşam boyu eğitim vb. ), kültürel kurumlar (medyalar, tiyatro, sinema, sanat galerileri) Kosova ve dünyada kültürel değişmeler ve bu değişmelerin trendleri. Dini kurumlar. İnanç şekilleri ve dini özgür yaşama hakkı. Sağlık kurumları (hastane, sağlık ocağı, kamu sağlığı ve onu tehdit etmenler), kamu hizmetleri kurumları (posta, telekomünikasyon) ve yönetim kurumları (mahkeme, polis, savcılık, sivil savunma, sosyal sigorta). Kazanımlar 168 Öğrenci: Yaşadığı toplulukta ve Kosova da faaliyet gösteren kulüp, dernek ve kurumların değişik şekillerini tanımlar. Gruptaki çalışmasi ve sorumluluklarını betimler. Kulüp, dernek veya kurumların zamana sürekli ayak uydurabilmeleri için, yeni etkinlik gereksinimlerini tanımlar. Diğer kulüp ve derneklerle işbirliğin önemini çözümler, Toplulukların ve toplumun gelişmesinde kulüp, dernek ve kurumların önemini değerlendirir.
YÖNETİM, İKTİDAR VE OTORİTE Ders İçeriği Öğrenilecek konular: Yönetim şekilleri ve demokratik yönetimin rolü Yönetime katılım şekilleri, Seçim sistemleri ve özgür iradeyle verilen oyların değeri Karar verici kurumlara yurttaşlıkların etkiyebilme şekilleri (şikayetler, kampanyalar, eylemler, protestolar ) Yerel yönetim ve merkezi yönetim,yerel yönetim fonksiyonları, yönetime katılım ve etkiyebilme şekilleri. Merkezi yönetim fonksiyonları, katılım ve etkileyebilme şekilleri. Yönetim biçimleri ve kurumları (yasama, yönetim ve yargı) Yönetim ve otorite. Otoriteye saygı, karşı gelme ve otoriteyi kötüye kullanma. Kazanımlar Öğrenci: Yönetim şekillerini açıklar. Yönetime katılmanın önemini açıklar. Yönetim çeşitleri ve yönetim kurumları çalışma biçimini açıklar. Merkezi ve yerel yönetim arasındaki yetkileri ayırt eder. Yönetimin, yurttaşların çıkarlarını korumada rolünü açıklar. Olası ayrımcılık şekillerini kavrar, ayrımcı kanunlara karşı gelir ve eleştirel görüşünü dile getirir. Zıt çıkarları belirleyip uyum yolları arar. DERSLER ARASI İLİŞKİ Yurttaşlık eğitimi çok yönlüdür. Bu dersin diğer derslerle örneğin tarih, coğrafya, Türkçe, müzik, resim, teknik eğitimi, beden eğitimi vb. bağlılığı vardır. Yurttaşlık eğitimi Tarih dersiyle, devlet yönetimi ve düzenlemesiyle değişik konu ve şekillerle bağ kurar.yurttaşlık eğitimi değişik kurumların kurulmasındaki içeriklerle olduğu gibi, kurumların değişmesini etkileyen olay ve süreçlerle, kanunlarla, hükümetlerle yada yönetim biçimleriyle de bağlılık kurar. 169
Coğrafya, yurttaşlık eğitimiyle toprakların yönetimine dair içeriklerle, belirli yörelerde kulüplerin derneklerin ve kurumların gelişmesiyle ve etkinliklerinin planlanmasıyla da bağlar kurar. Ayrıca belediyeler arası toprakların bölüşmesine ait içeriklerde ve belirli bölgeler içersindeki yerel yönetimlerin işlevliği konusunda da yardımcı olur. Türkçe dersiyle, yedinci sınıf öğrencileri değişik edebiyat ve tiyatro kollarını kurabilme durumundadırlar. Bu etkinliklerin gerçekleşmesinde öğrencilere Türk Dili ve Edebiyatından ve yurttaşlık eğitiminden edinmiş oldukları bilgiler önemli yardımdan olur. Resim, müzik ve beden eğitimiyle, okul ve topluluklarda edebiyat kolları yanı sıra, müzik kulübü, resim kulübü, spor kulübü vb. kulüpler de etkin olabilirler. Dolayısıyla bu tür kulüplerdeki etkinliklerle öğrenciler okul ve topluluktaki kültürel yaşamın zenginleşmesine katkıda bulunurlar.yurttaşlık eğitiminde öngörülen projeler bölümü, özelikle bu tür etkinlikler sayesinde gerçekleşebilir. Örneğin, çevre koruması etkinliği sonucu hazırlanacak bir poster, yurttaşlık eğitimi ve resim dersi arasında bir bağın kurulmasını mümkün kılar. Teknik eğitimiyle teknoloji araç ve gereçlerin teyp, diktafon, kamera, fotoğraf makinesi vb. görsel-işitsel araçlar kullanımı. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 7. sınıf Yurttaşlık Eğitimi ders programının gerçekleşebilmesi öğretmenin bu ders çerçevesinde öğrencinin gerçekleştirmesi gereken ödevlerine ders içeriklerine göre bir sürü yöntem ve teknik kullanmak zorundadır. Sınıfta açıklamalar, kitap okuma, tartışma, grupta çalışma, bireysel çalışma, projeler vb. etkinlikler, Internet kullanımı, sahne etkinlikleri, kitle iletişim araçlarının kullanılması, toplumsal izleme, kulüp, dernek ve kurumlara ziyaretler, derleme, düzenleme ve verilerin sunumu vb başarılı öğretimi sağlar. Kulüp, dernek ve kurumlara ait konularda, kuruluş süreçleri, işlevleri ve etkinliklerin gelişmesine ait diğer şekillerde öğretmen, öğrencinin kulüp ve okul ile topluluktaki derneklerde faaliyetlerini etkinleştirmelidir. Değişik etkinliklere katılmakla,öğrenciye kulüp ve derneklerin çalışması konusunda bilgilendirilmesi sağlanır. Bu şekilde öğrenciler okul ve topluluktaki sanat ve kültürel yaşamın da gelişmesinde katkılarını sunmuş olurlar. Yönetim, hükümet ve otorite konularında öğretmen, kamu yönetimi, hükümet ve otoritenin anlamını ve önemini açıklar. Bunun ardından da, yönetim biçimleri, demokratik yönetimin önemi, yönetim düzeyleri, 170
hükümetin işlevi, yönetime gelebilme şekilleri ile otoritenin kuruluş esasları ve işlevi üzerinde tartışma, ortak görüşme ve grupları çalışmaları yapılmalıdır. Bu kategori konularının işlenmesi sırasında öğrenciler, bireysel ve grup projelerin üzerinde çalışmaları gerekiyor. Bireysel projelerde öğrenci, merkezi ve yerel yönetim sonucu toplumunda gözlenen bir sürü değişmeleri açıklar. Nitekim grup çalışmalarında öğrenciler, yurttaşların günlük katılımları, katılım şekilleri ve yönetime olan etkileri hakkındaki kanıtları iletişim araçlarından ve günlük yaşamdan toplamış olacaklar. DEĞERLENDİRME Değerlendirme ile, 7. sınıf ders programında öngörülen kazanımların gerçekleşme düzeyleri onaylanır. Bu kazanımlar tanıma, açıklama, analiz, sentez yapabilme becerilerine göre değerlendirilir. Bu şekilde ders programı ve öğretim yöntemleri uyumunun sonucu olarak öğrenim sürecinin başarılı gelişmesi veya gelişmeyi engelleyen zorluklar hakkında bilgiler sağlanmış olur. Değerlendirme çok yönlü ve sürekli olmalıdır. Değerlendirme süreci şöyle gerçekleşir: İzleme 0 Öğrencinin bireysel çalışma becerileri, 0 Öğrencinin grupta çalışabilme becerileri, 0 Özel etkinlik ilgisinin olması. Ödevler 0 Doğru çözümler, 0 Zamanında yapma, 0 Sınıfta ve evde çalışma alışkanlıkları geliştirme. Projeler 0 Bireysel, 0 Grup. Testler 0 Deneme testi, 0 Dönem (periyodik) testi, 0 Final testi. 171
Portfolyo 0 Yazılı, 0 Örnek resimli, 0 Kayıtlı. Öz Değerlendirme 0 Öğrencinin öğrenciyi değerlendirmesi, 0 Grubun grubu değerlendirmesi, 0 Sınıfın öğrenciyi değerlendirmesi. Öğrencinin yurttaşlık eğitimindeki ilerlemesi sadece sorunun sorulduğu anda ölçülemez, bu ancak bütün süreç içindeki katılımıyla ve sınıfta, okulda ve topluluktaki etkinliklerle yapılır. Değerlendirme sadece öğrencilerin tanımlama bilgilerine dayanmaz, değerlendirme çevredeki davranış, topluluktaki izleme bu dersin plan programıyla öngörülen konuların açıklanması için gereken bilgi ve delillerin toplanması gibi değişik pratik etkinliklerde gözlenen yeteneklerle gerçekleşir. Değerlendirme tek yönlü (öğretmen-öğrenci) bir süreç değil, çok yönlü bir süreç olmalıdır. Öğrenciler de içerik ve ders yöntemleri hakkında olduğu gibi değerlendirme hakkında da eleştirel alışkanlıklar geliştirmelidir. Okulun, topluluğun ve özelikle de öğrencinin iyiliği için okul, sadece öğrencilerin değerlendirilmeleri değil, onların da değerlendirme yapabilmeleri için imkanları sağlamalıdır. DERS ARAÇ VE GEREÇLERİ 1. Bardhyl Musai, Metodologjia e mësimdhënies, Tiranë, 2003 2. Bardhyl Musai, Psikologjia e edukimit, Tiranë, 2003 172