İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları Mart 2010

1 İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları İş Yatırım Yurtdışında Varantlar

Aracı Kuruluş Varantı Tanım 2 Yeni Jenerasyon Ürünler Yeni Adım Spot Yapılandırılmış Ürünler Varant Türev Piyasalar Opsiyonlar

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları Varant Çeşitleri Teminatsız Şirket Vanilla Hisse Borsa İşlem Hacmi (USD Milyon) İşlem Sayısı 1 Hong Kong E 574,781.3 26,380.2 2 Deutsche Borse 164,739.4 7,964.8 3 Korea Exchg 85,626.3 43,023.1 3 Amerikan Anapara Korumalı Faiz Kapsamlı Bariyer 4 SIX Swiss E 55,688.7 2,228.5 5 NYSE Euronext Europe 47,164.8 4,950.9 6 Tel Aviv SE 38,558.3 2,183.2 7 Borsa Italiana 33,201.1 2,701.0 Ayrılabilir Tahvil Avrupa İskontolu 8 Singapore E 14,982.0 NA 9 Taiwan E 8,752.3 27,522.4 10 Australian SE 6,572.7 615.3 Endeks Basket Egzotik Yapılan dırılmış 11 Nasdaq OMX Nordic E 4,223.8 834.1 12 BME Spanish E 4,152.3 NA 13 London SE 1,156.5 109.7 14 TSX Group 992.2 185.0 Yurtdışı Piyasalarda uzun zamandır işlem gören bir yapılandırılmış ürün 2008 senesinde işlem hacmi 1 trilyon USD üzerinde 15 Johannesburg E 409.2 1,738.0 16 Bursa Malasia 374.3 320.4 17 Wiener Borse 225.0 19.2 18 Oslo Bors 186.3 43.6 19 Mexican Exchange 95.6 1.1 20 Warsaw SE 34.8 8.3 21 Luxembourg SE 34.0 2.3 22 New Zelland E 30.9 8.9

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları 4 Menkul Kıymetleştirilmiş Türevler İşlem Adedi (Bin adet) Borsa 2009 2008 2007 2006 2005 2004 Korea Exchange 58,518.3 43,023.1 17,303.1 9,498.5 228.1 0.0 Hong Kong Exchanges 22,582.0 26,380.2 30,464.9 17,983.2 11,437.9 8,703.6 Taiwan SE Corp. 6,107.3 27,522.4 18,737.8 11,248.2 8,009.7 7,756.9 Deutsche Börse 5,085.4 7,964.8 27,918.0 22,904.0 16,237.4 11,693.5 NYSE Euronext (Europe) 4,872.6 4,950.9 5,132.2 3,823.7 2,334.5 2,158.5 Tel Aviv SE 2,737.1 2,183.2 2,146.1 * * * Borsa Italiana 1,903.4 2,701.0 5,020.8 4,624.0 4,226.7 3,796.5 SIX Swiss Exchange 1,524.0 2,228.5 2,557.4 1,918.8 1,184.8 1,086.9 NASDAQ OMX Nordic Exchange 608.7 834.1 698.9 693.2 396.3 411.3 Australian SE 470.1 615.3 761.8 610.3 542.8 364.7 TSX Group 235.3 185.0 218.9 272.2 116.7 94.8 Bursa Malaysia 193.7 320.4 2,277.5 608.7 * * Johannesburg SE 157.3 173.8 133.4 228.2 151.7 81.3 London SE 74.8 109.7 86.3 78.8 58.6 49.2 Oslo Børs 26.1 43.6 17.7 16.3 9.3 10.7 Warsaw SE 16.6 8.3 0.9 * * 3.8 Wiener Börse 15.7 19.2 32.4 25.8 15.9 3.3 New Zealand Exchange 1.8 8.9 12.6 7.8 3.2 0.0 Mexican Exchange 0.2 1.1 4.0 4.8 2.0 1.3 Luxembourg SE 0.0 2.3 0.0 0.0 0.0 0.1 Toplam 105,130.3 119,275.89 113,524.61 74,546.48 44,955.59 36,216.40

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları 5 Menkul Kıymetleştirilmiş İşlem Hacmi Türevler (USD Milyon) Borsa 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 Hong Kong Exchanges 429,727 574,781 610,830 230,411 110,168 67,337 33,920 14,459 Korea Exchange 174,105 85,626 73,039 43,689 41 6 0 0 Deutsche Börse 87,885 164,739 439,595 285,855 170,516 55,269 45,988 26,468 SIX Swiss Exchange 34,564 55,689 63,208 38,660 25,869 20,247 15,298 16,539 Tel Aviv SE 33,830 38,558 25,298 * * 285 123 65 NYSE Euronext (Europe) 32,137 47,165 50,730 42,304 19,216 8,605 10,345 15,242 Borsa Italiana 14,393 33,201 122,903 90,588 62,159 20,507 12,318 17,317 Singapore Exchange 7,519 14,982 19,595 9,156 6,521 871 14 23 Australian SE 4,361 6,573 17,428 7,311 4,986 2,810 1,634 1,730 Taiwan SE Corp. 3,242 8,752 7,717 5,388 4,424 6,252 3,440 2,156 BME Spanish Exchanges 2,328 4,152 6,987 3,676 2,654 2,274 1,830 1,062 NASDAQ OMX Nordic 2,248 4,224 3,899 4,262 1,811 1,900 1,341 1,173 London SE 1,744 1,157 1,419 1,346 610 814 420 * TSX Group 773 992 1,393 2,103 938 715 514 * Johannesburg SE 337 409 391 1,034 650 351 218 638 Bursa Malaysia 316 374 3,843 934 277 629 310 0 Wiener Börse 163 225 366 262 163 18 20 26 Oslo Børs 124 186 156 228 79 48 33 25 Warsaw SE 51 35 5 * * 2 2 1 Mexican Exchange 14 96 248 309 150 72 33 * New Zealand Exchange 4 31 79 57 45 0 0 0 Luxembourg SE 1 34 1 0 5 108 56 0 Toplam 829,866 1,041,982 1,449,129 767,573 411,282 189,118 127,856 *

İMKB-30 Endeks Varantı Yurtdışı Uygulamaları 6 Menkul Kıymetleştirilmiş Türevler Ürün Sayısı Borsa 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 Deutsche Börse 430,341 415,474 250,720 129,954 69,457 27,297 21,431 18,059 SIX Swiss Exchange 23,645 21,873 19,062 10,369 6,246 3,682 2,662 3,511 NYSE Euronext (Europe) 11,722 15,243 12,622 5,841 4,913 4,991 3,770 4,595 Luxembourg SE 7,277 7,741 6,440 4,056 2,821 2,414 1,795 1,537 Hong Kong Exchanges 5,059 4,325 4,614 1,959 1,304 863 530 347 Korea Exchange 4,367 2,613 1,646 1,387 72 3 1 0 Wiener Börse 3,574 3,524 3,528 3,363 1,563 493 590 1,020 Taiwan SE Corp. 3,573 1,714 2,085 694 540 191 272 102 Borsa Italiana 3,289 3,192 4,408 4,647 4,076 3,021 2,594 3,571 BME Spanish Exchanges 2,910 4,714 3,683 2,627 1,344 1,308 1,056 1,509 Australian SE 2,443 3,794 4,028 3,091 2,447 1,771 1,395 1,201 London SE 2,437 1,087 631 416 213 644 545 311 NASDAQ OMX Nordic 2,120 2,690 1,903 1,468 1,463 1,820 1,322 1,769 Tel Aviv SE 372 333 237 * * 106 78 97 Singapore Exchange 315 365 883 521 455 146 3 3 Oslo Børs 281 197 151 97 84 72 68 26 TSX Group 146 129 112 76 66 60 44 * Johannesburg SE 145 170 355 315 321 210 239 306 Bursa Malaysia 137 48 120 33 12 10 10 0 Warsaw SE 70 46 12 * * 29 35 41 Mexican Exchange 10 10 11 22 26 13 3 * New Zealand Exchange 0 33 35 36 21 0 0 0 Toplam 504,233 489,315 317,286 170,972 97,444 49,144 38,443 38,005

7 İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları İş Yatırım Tanım

Aracı Kuruluş Varantı Tanım Varant nedir? Tanım: Elinde bulunduran kişiye, dayanak varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma yada satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğindeki sermaye aracıdır. Varant Örneği İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Dayanak Varlık: İMKB 30 Endeksi İhraç Tarihi: 17/02/2010 Vade Tarihi: 18/08/2010 İşleme Koyma Fiyatı: 65,714.91 TL Varant Tipi: Alım Varant Çeşidi: Avrupa Dönüşüm Oranı: 1/1,000 Uzlaşma: Nakdi Uzlaşma Vade Sonu Gösterge Değeri: VOB Uzlaşı Prim: 6,064.43 Kısa Kod: ISE IA Uzun Kod: ISE30 C 250215 0030.00 IYM 050:001 VN1 8

Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri 9 Hak verir, yükümlülük vermez Aracı kuruluş varantları sahibine detayları önceden belirlenmiş bir işlemi gerçekleştirme hakkı verir. Ancak işlemin gerçekleştirilmesi yönünde herhangi bir yükümlülük vermez. Önceden belirlenmiş bir kullanım fiyatı vardır Aracı Kuruluş Varantları ihraca özel bir işleme koyma fiyatına sahiptir. Kullanım tarihi esnasında bu fiyattan işlemi gerçekleştirmek ekonomik yarar sağlayacak ise dönüşüm gerçekleşir. Alım ve satım hakkı veren iki türü vardır Alım varantı (call) dayanak varlığı alma hakkı verir. Satım varantı (put) dayanak varlığı satma hakkı verir. Önceden belirlenmiş bir vade tarihi vardır Aracı Kuruluş Varantları ihraca özel bir vade tarihine sahiptir. Vade boyunca veya sadece vade sonunda kullanım hakkı veren iki tipi vardır Amerikan tipi varantlar vade sonuna kadar kullanım hakkı verir. Avrupa tipi varantlarda hak sadece vade sonunda kullanılır.

Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri 10 Vade sonunda kullanılmazsa değersiz olarak itfa olur Vade sonunda dönüşüm ekonomik olarak değer yaratmıyorsa dönüşüm gerçekleşmez ve hak sona erer. Dayanak Varlık: İMKB 30 Endeksi kapsamındaki bir veya birden fazla hisse senedi. Dayanak varlık veya gösterge ve kurulca uygun bulunan diğer göstergeler Kısa pozisyon alınamaz Dayanak Gösterge: İMKB tarafından oluşturulmuş Hisse senedi endeksleri. Kurulca uygun görülmesi durumunda konvertibl döviz, kıymetli maden, emtia, geçerliliği uluslar arası alanda genel kabul görmüş endeksler gibi diğer varlık ve göstergeler. Varantlar ödünç ve açığa satış işlemlerine konu olamaz. Yatırımcılar varantlarda uzun pozisyon alabilir, aldıkları uzun pozisyonları satabilirler. Ancak kısa pozisyon alamazlar. Teminatlandırma yapılmaz Yatırımcı herhangi bir yükümlülük altına girmediğinden teminat göstermesine gerek yoktur.

Aracı Kuruluş Varantı Özellikleri 11 Nakit uzlaşı veya kaydi teslimat vardır Nakit uzlaşı: Dönüşüm işleme Koyma Fiyatı ile Dayanak Gösterge Değeri arasındaki fark nakit olarak ödenir. Alım-satım işlemi gerçekleşmez, netleşilir. Kaydi Teslimat: Dayanak varlık karşılığında Kullanım fiyatı karşılığında nakit değişimi. İşlem takası gerçekleşir. Dönüşüm oranı vardır Her bir aracı kuruluş varantının sağladığı ekonomik değeri gösteren orandır. Bir adet varantın kaç adet Dayanak gösterge alım veya satım hakkı verdiğini gösterir. Hak karşılığında ödenen bir ücret karşılığı işlem görür Varantlar İMKB Varant Pazarında hak karşılığında ödenecek ücret üzerinden işlem görür. Bu ücret veya prim alınan hakkın fiyatını teşkil eder.

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur 12 Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur. Fiyatı Belirleyen Unsurlar Beklenen oynaklık Yatırımcılar varantları satın alırken bu ücreti öder ve ellerindeki varantı ücret karşılığı satabilir. Bu unsurlar aracı kuruluş varantı fiyatının hesaplamasında kullanılır. Bunlarda meydana gelecek herhangi bir değişiklik varant fiyatının değişmesine yol açar. Dayanak varlığın fiyatı Vadeye kalan gün sayısı Faiz oranları Beklenen temettü oranı Kullanım fiyatı

İMKB-30 Endeks Varantı Dinamikler 13 Piyasa Dinamiklerinin Varanta Etkisi Dinamiklerin Açıklamaları Alım Varantı Değeri Satım Varantı Değeri Dayanak Varlığın Fiyatı Dayanak varlığın fiyatındaki artış Alım Varantında değer kazancına neden olurken Satım Varantında değer düşüşüne neden olur. Dayanak Varlığın Fiyatı Vade Tarihi Vade sonu uzadıkça Alım ve Satım Varantının değeri artar. Vade Tarihi Oynaklık Piyasadaki oynaklık arttıkça varantların değeri artar. Oynaklık Faiz Seviyeleri Faiz seviyeleri arttıkça Alım Varantı nda değer artışı gerçekleşirken Satım Varantı nda değer kaybı olur. Faiz Temettü Beklenti si Temettü Beklentisi Dayanak varlığın bağlı olduğu şirkete dair temettü beklentisi gerçekleşirse Alım Varantı nın değeri azalırken Satım Varantı nın değeri artar.

14 İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları İş Yatırım Riskler

İMKB-30 Endeks Varantı Riskler 15 Kredi Riski Piyasa Riski Likidite Riski Aracı Kuruluş Varantları Dönüşüm Uyumsuzluk Riski Sınırlı Vade

Aracı Kuruluş Varantı Riskler 16 Kredi Riski Aracı kuruluş varantları ihraçcısının yükümlülüğünü yerine getirememesi. Piyasa Riski Piyasa fiyatlarının olumsuz gelişmesi sonucu varantların değerini kaybetmesi. Likidite Riski Alınan aracı kuruluş varantlarının piyasada geri satılamaması veya kötü fiyattan satılması. Dönüşüm Uyumsuzluk Riski Korunma sağlanan bir pozisyonun değeri ile varantın değerinde uyuşmazlık olması. Sınırlı Vade Vade sonunda hakkın sona ermesi, pozisyonun devamı için tekrardan alım yapılması gerekliliği.

Aracı Kuruluş Varantı Dikkat Edilecek Hususlar 17 Fiyatlama Doğru fiyatlama, dar alım ve satım makası. İhraçcı İhraçcının yükümlülüklerini yerine getirme gücü. Nominal Bir varant payı ne kadar ekonomik pozisyon sağlamakta? Dönüşüm Hesaplaması Dönüşüm oranı, dönüşüm fiyatını kim hesaplıyor, nakdi uzlaşı ne zaman gerçekleşiyor? Kaldıraç Kaldıraç riski arttırır. Yatırımcılar sadece kaybetmeyi göz önüne aldıkları miktar kadar varant almalılar.

18 İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları İş Yatırım Avantaj-Dezavantajlar

Aracı Kuruluş Varantı Avantajlar 19 Limitsiz kar, limitli zarar Aracı kuruluş varantları hak verir, yükümlülük vermez. Kar piyasa fiyatına bağlı olarak sınırsızdır. Zarar ödenen prim ile sınırlıdır. Uzun opsiyon stratejilerine imkan verir Opsiyon alınarak oluşturulabilecek stratejiler varantlar kullanılarak gerçekleştirilebilir. Spekülatif, Oynaklık, Kaldıraç, ve Anapara Koruma Stratejileri Düşük işlem komisyonu Kaldıraç veya anaparanın faizde değerlendirilmesi Aracı Kuruluş Varantları borsada yatırımcı ayarlama kadar ekonomik pozisyon karşılığında ödediği fiyat üzerinden işlem görür. İşlem komisyonu da bu oran kadar düşük gerçekleşir. Varantlar kaldıraçlı pozisyon almaya imkan kılar. Kaldıraç alınmasa bile ödenen fiyat haricindeki anapara faize yatırılabilir. Teminat tamamlama zorunluluğu yok VOB kontratları veya kredili alım işleminde olduğu gibi pozisyon zarar ettiği sürece teminat tamamlama zorunluluğu yok

İMKB-30 Endeks Varantı Vergilendirme Varantların Vergi Durumu 20 Aracı Kuruluş Varantları menkul kıymet niteliği taşır: tam mükellef yatırımcılarca elde edilen gelirler üzerinden geçici 67 nci maddenin (1) numaralı fıkrasına göre bankalar ve aracı kurumlarca %10 oranında tevkifat yapılması gerekmektedir. İMKB Hisse Senetleri: %0 Yatırım Fonları: %10 Borsa Yatırım Fonları: %10 Aracı Kuruluş varantları: %10 VOB Endeks Kontratları: %0 Tezgahüstü Opsiyonlar: %0 Yatırım Fonları: %10 Borsa Yatırım Fonları: %10 Aracı Kuruluş Varantları: %10

21 İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları İş Yatırım Fiyatlandırma

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur 22 Hak karşılığında ödenen ücret yada prim varantın fiyatını oluşturur. Yatırımcılar varantları satın alırken bu ücreti öder ve ellerindeki varantı ücret karşılığı satabilir. Fiyatın iki bileşeni vardır: İçsel Değer (Intrinsic Value) Zaman Değeri (Time Value)

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat 23 Zaman Değeri Zaman değeri doğrusal olarak azalmaz. Vade sonuna yaklaştıkça azalış hızlanır, vade sonunda sıfıra ulaşır. İçsel Değer Kullanım fiyatı ile dayanak gösterge cari değeri arasındaki farktır. Alım varantı için, 75,000 70,000 BAŞABAŞ 65,000 60,000 KARDA İÇSEL DEĞER 55,000 ZARARDA 50,000 1 8 15 22 29 36 43 50 57 64 71 78 85 92 99 106 113 120

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat 24 Zaman Değeri (Dışsal Değer) İçsel Değer 75,000 70,000 65,000 60,000 55,000 50,000 1 8 15 22 29 36 43 50 57 64 71 78 85 92 99 106 113 120

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat 25 Varant İçsel Değer ve Zaman Değeri Birleşince Zaman Değeri En Yüksek Zaman Değeri En Düşük ZARARDA BAŞABAŞ KARDA

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat 26 Varant İçsel Değer ve Zaman Değeri Birleşince Vade sonuna yaklaştıkça zaman Değeri sıfıra ulaşır, vade sonunda varantın değeri içsel değerdir ZARARDA BAŞABAŞ KARDA

İMKB-30 Endeks Varantı Enstrüman Örneği Alım Varantı Kar/Zarar Grafiği 27 Varant Türü: Alım İhraç Tarihi: Mart İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Dayanak Varlık: İMKB -30 Endeks Varant Tipi: Avrupa Vade: 182 gün Alım Uygulama Fiyatı Prim % 73.400 6.766 9,22 Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Alım Varantının Vadedeki Değeri Varantın Alım Maliyeti Vadedeki net kar/zarar 90.315 16.915-6.766 10.149 86.932 13.532-6.766 6.766 83.549 10.149-6.766 3.383 80.166 6.766-6.766-76.783 3.383-6.766 (3.383) 73.400 - -6.766 (6.766) 70.017 - -6.766 (6.766) 66.634 - -6.766 (6.766) 63.251 - -6.766 (6.766) 59.868 - -6.766 (6.766) Net Kar Zarar = Varantın Değeri Ödenen Fiyat

İMKB-30 Endeks Varantı Enstrüman Örneği Satım Varantı Kar/Zarar Grafiği 28 Varant Türü: Alım İhraç Tarihi: Mart İhraçcı Kuruluş: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Dayanak Varlık: İMKB -30 Endeks Varant Tipi: Avrupa Vade: 182 gün Satım Uygulama Fiyatı Prim % 73.400 5.343 7,28 Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Satım Varantının Vadedeki Değeri Varantın Alım Maliyeti Vadedeki net kar/zarar 84.086 0-5.343-5.343 81.415 0-5.343-5.343 78.743 0-5.343-5343 76.072 0-5.343-5.343 73.400 0-5.343-5.343 70.729 2.672-5.343-2.672 68.057 5.343-5.343 0 65.386 8.015-5.343 2.672 62.714 10.686-5.343 5.343 Net Kar Zarar = Varantın Değeri Ödenen Fiyat

29 İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları İş Yatırım Stratejiler

Aracı Kuruluş Varantı Fiyat Endeks Varantları İle Uygulanabilecek Stratejiler 30 Spekülatif 1.İMKB 30 Endeksinde Uzun Pozisyon 2.İMKB 30 Endeksinde Kısa Pozisyon 3.Oynaklık Uzun Pozisyonu 4.Kaldıraçlı Pozisyon Korunma 5.Alınmış Bir Pozisyonu Koruma 6.Nakit Sağma 7.Anapara Koruma

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif İMKB 30 Endeksinde Uzun Pozisyon Kar/Zarar Grafiği 31 Yatırımcı İMKB 30 Endeksinin yükseleceğini düşünerek alım varantı satın alır. Dayanak göstergede uzun pozisyon alır. Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Alım Varantının Vadedeki Değeri Varantın Alım Maliyeti Vadedeki net kar/zarar 90.315 16.915 83.549 10.149 86.932 13.532 80.166 6.766 83.549 10.149 76.783 3.383 80.166 6.766 73.400-76.783 3.383 70.017 (3.383) 73.400-66.634 (6.766) 70.017-63.251 (6.766) 66.634-59.868 (6.766) 63.251-56.485 (6.766) 59.868-53.102 (6.766) İMKB 30 yükselirse pozisyon kar eder, düşerse yatırımcı sadece ödediği primi kaybeder

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif İMKB 30 Endeksinde Kısa Pozisyon Kar/Zarar Grafiği 32 Yatırımcı İMKB 30 Endeksinin düşeceğini düşünerek satım varantı satın alır. Dayanak göstergede kısa pozisyon alır. Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Satım Varantının Vadedeki Değeri Varantın Alım Maliyeti Vadedeki net kar/zarar 84.086 0-5.343-5.343 81.415 0-5.343-5.343 78.743 0-5.343-5343 76.072 0-5.343-5.343 73.400 0-5.343-5.343 70.729 2.672-5.343-2.672 68.057 5.343-5.343 0 65.386 8.015-5.343 2.672 62.714 10.686-5.343 5.343 İMKB 30 düşerse pozisyon kar eder, yükselirse yatırımcı sadece ödediği primi kaybeder

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 33 İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu Hem alım hem de satım varantı alınması durumunda yandaki kar zarar grafiği ortaya çıkar

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 34 İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu Oynaklık pozisyonu aldığında yatırımcı İMKB 30 Endeksinin yukarı veya aşağı hareket edeceğini düşünür. Kar/Zarar Grafiği Eğer Endeks yeterince hareket etmez ise ödediği primlerin parasını çıkaramaz ve zarar eder. Yukarı veya aşağı, herhangi bir yöne hareket yatırımcıya kar getirir. Her durumda zarar ödenen prim ile kısıtlıdır. Endeks 56,000 altına düşer ise veya 76,000 üzerine çıkar ise yatırımcı kar eder

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 35 İMKB 30 Endeksinde Oynaklık Uzun Pozisyonu Kar/Zarar Grafiği Kullanım fiyatlarını mevcut seviyeden uzaklaştırarak bu strateji daha ucuzlatılır. Böylece beklenen hareket gerçekleşmez ise kaybedilecek prim toplamı azalır. Ancak kara geçilmesi için gereken oynaklık artar.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 36 Kaldıraç Aracı Kuruluş Varantlarının en önemli avantajlarından biri kaldıraç sağlamalarıdır. Yatırımcının ödediği prim alınan pozisyon büyüklüğünün sadece belli bir oranıdır. Örnek olarak 100,000 TL si olan bir yatırımcıyı ele alalım: 182 günlük Alım varantı: Alım Uygulama Fiyatı Prim % 65,718 6,064.43 9.23 A.Yatırımcı 100,000 TL ile İMKB de hisse senedi alabilir. B.Yatırımcı 100,000 TL ye denk gelen nominalde varant alabilir. C.Yatırımcı 100,000 TL nin hepsiyle varant alabilir. D.Yatırımcı 100,000 TL nin hepsiyle vadeli sözleşme alabilir.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 37 Kaldıraç Kar/Zarar Grafiği A.Yatırımcı 100,000 TL ile İMKB de hisse senedi alır. İMKB 30 Endeksinin performansına doğrusal olarak ortak olur. Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Net kar/zarar 45,000-15,000 55,000-5,000 60,000 0 65,000 5,000 75,000 15,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0 46,000 56,000 66,000 76,000-10,000-20,000 Kar Zarar Yatırımcının bütün parasını kaybetmesi için aldığı hisse senetlerinin sıfır değere düşmesi gerekir.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 38 Kaldıraç Kar/Zarar Grafiği B.Yatırımcı 100,000 TL ye denk gelen nominallik varant alır. Yatırımcı prim olarak 9,228 TL öder. Geri kalan 90,772 TL cebinde kalır Yatırımcının kar edebilmesi için borsanın % 9.23 artması gerekir. Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Net kar/zarar 45,000-9,228 55,000-9,228 60,000-9,228 65,000-4,228 75,000 5,772 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0-5,000 46,000 56,000 66,000 76,000-10,000-15,000 Yatırımcının sadece prim için yatırdığı %9.23 ü kaybedebilir. Geri kalan parası güvendedir.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 39 Kaldıraç Kar/Zarar Grafiği C.Yatırımcı alabilir. 100,000 TL nin hepsiyle varant Bu durumda aldığı nominal pozisyon büyüklüğü 1,083,423 TL dir. Yatırımcı %10.84 lük kaldıraç kullanmıştır. Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Net kar/zarar 45,000-100,000 55,000-100,000 60,000-100,000 65,000-45,817 75,000 62,549 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000 50,000 0-50,000 46,000 56,000 66,000 76,000-100,000-150,000 Kar Zarar İMKB Endeksi iyi performe ederse yatırımcının kazancı 10 kat artacaktır. İMKB eksi getirirse yatırımcı bütün parasını kaybeder.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 40 Kaldıraç Kar/Zarar Grafiği D.Yatırımcı 100,000 TL nin hepsiyle vadeli sözleşme alır. Yatırımcının kazançları da zararları da kaldıraç oranıyla yansır. Kar/Zarar Vadedeki Dayanak Varlık Fiyatı Net kar/zarar 45,000-150,000 55,000-50,000 60,000 0 65,000 50,000 75,000 150,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0 46,000 56,000 66,000 76,000-10,000-20,000 Kar Zarar İMKB 1/kaldıraç oranı kadar düşer ise yatırımcı bütün parasını kaybeder.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Spekülatif 41 Kaldıraç ve Piyasa Riski Kaldıraçsız Varant Pozisyonu Spot Hisse Senedi/ Kaldıraçsız VOB Kaldıraçlı Varant Pozisyonu Vadeli İşlem Pozisyonu Piyasa Riski: olumsuz fiyat hareketlerinden etkilenme olasılığı Az Riskli Kaldıraç = Risk Yatırımcıların bu konuda bilgilendirilmesi şart. Riski kaldıramayacak yatırımcılar kaldıraçtan uzak durmalı. Yatırımcı sadece kaybetmeyi göze aldığı miktar ile varant almalı. Çok Riskli

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Korunma Alınmış Pozisyondan Korunma Kar/Zarar Grafiği 42 Yatırımcılar elinde bulunan hisse senedi pozisyonu yada vadeli işlem pozisyonundan korunmak için varantları kullanabilirler. 40,000 30,000 20,000 10,000 0 Yatırımcı pozisyonundan korunmak için satım varantı alır. -10,000-20,000 45,0 00 50,0 00 55,0 00 60,0 00 66,0 70 71,0 70 76,0 70 81,0 70 86,0 70 91,0 70

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Korunma Nakit Sağma Kar/Zarar Grafiği 43 Veya yatırımcı elinde bulundurduğu pozisyonu likidite ederek, alım varantı satın alır. 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0-5,000-10,000-15,000 45,0 00 50,000 55,0 00 60,0 00 66,0 70 71,070 76,0 70 81,0 70 86,070 91,0 70 Kardaki spot veya vadeli pozisyonu likidite ederek varant pozisyonuna geçmeye nakit sağmak denir.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Anapara Koruma 44 %100 ANAPARA KORUMALI %100 KATILIM ORANLI UYGULAMA %100 ANAPARA KORUMALI DÜŞÜK KATILIM ORANLI UYGULAMA VARANTIN VADESİ : 6 AY TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI VARANT FİYATI : 3,500 UYGULAMA FİYATI : 55,000 6 AYLIK FAİZ : %7,27 VARANTIN VADESİ : 6 AY TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI VARANT FİYATI : 3,500 UYGULAMA FİYATI : 55,000 6 AYLIK FAİZ : %6,20 VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR: 100,000 96,500 = 3,500 6 AYLIK BONO FİYATI : 96,500 KATILIM ORANI : 3,500/3,500 = % 100 VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR: 100,000 97,000 = 3,000 6 AYLIK BONO FİYATI : 97,000 KATILIM ORANI : 3,000/3,500 = % 86 6 Aylık Bono Alım Varantı %100 Koruma 6 Aylık Bono Alım Varantı %100 Koruma Endeksin 55,000 in üzerindeki getirilerinden %100 istifade edecek, düşüşünden anapara kaybı yaşamayacak, endekse dayalı sentetik anapara korumalı ürün Endeksin 55,000 in üzerindeki getirilerinden %86 istifade edecek, düşüşünden anapara kaybı yaşamayacak, endekse dayalı sentetik anapara korumalı ürün

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Uygulamalar - Anapara Koruma 45 DÜŞÜK ANAPARA KORUMALI %100 KATILIM ORANLI UYGULAMA ANAPARA+KUPON GETİRİLİ %100 KATILIM ORANLI UYGULAMA VARANTIN VADESİ : 6 AY TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI VARANT FİYATI : 3,500 UYGULAMA FİYATI : 55,000 6 AYLIK FAİZ : %6,20 BONO İÇİN AYRILAN TUTAR: 100,000 3,500 = 96,500 6 AYLIK BONO FİYATI : 97,000 ANAPARA KORUMASI: 99,484/100,000 = % 99,50 VARANTIN VADESİ : 6 AY TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI VARANT FİYATI : 3,500 UYGULAMA FİYATI : 55,000 6 AYLIK FAİZ : %8,35 6 AYLIK BONO FİYATI : 96,000 BONONUN VADE SONU DEĞERİ : 100,000 BONO İÇİN AYRILAN TUTAR: 100,000 3,500 = 96,500 BONO FİYATI : 96,000 KUPON GETİRİSİ: 520/100,000 = % 0,52 6 Aylık Bono Alım Varantı %99,5 Koruma 6 Aylık Bono Alım Varantı %100 Koruma Endeksin 55,000 in üzerindeki getirilerinden %100 istifade edecek, aşağı yönlü hareketinde ise anaparanın %99,5 i koruma altında olacak. Endeksin 55,000 in üzerindeki getirilerinden %100 istifade edecek, aşağı yönlü hareketinde ise anaparanın %100 ü koruma altında olacak, ayrıca endeksin seyrinden bağımsız %0,52 kupon ödeyecek.

İMKB-30 Endeks Varantı Temel Anapara Uygulamalar Korumalı Varant - Anapara Koruma 46 %100 ANAPARA KORUMALI YÜKSEK KATILIM ORANLI UYGULAMA VARANTIN VADESİ : 6 AY TÜRÜ : İMKB 100 ALIM VARANTI VARANT FİYATI : 3,500 UYGULAMA FİYATI : 55,000 6 AYLIK FAİZ : %8,35 6 AYLIK BONO FİYATI : 96,000 BONONUN VADE SONU DEĞERİ : 100,000 VARANT İÇİN AYRILAN TUTAR: 100,000 96,000 = 4,000 BONO FİYATI : 96,000 KATILIM ORANI: 4,000/3,500 = % 114,28 KORUMA VS KATILIM 6 Aylık Bono Alım Varantı %100 Koruma Endeksin 55,000 in üzerindeki getirilerinden %114,28 oranında daha fazla istifade edecek, aşağı yönlü hareketinde ise anaparanın %100 ü koruma altında olacak.

47 İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları Varant Fiyat Hareketleri

2 5 / 0 8 / 0 9 0 3 / 0 9 / 0 9 1 4 / 0 9 / 0 9 2 5 / 0 9 / 0 9 0 6 / 1 0 / 0 9 1 5 / 1 0 / 0 9 2 6 / 1 0 / 0 9 0 5 / 1 1 / 0 9 1 6 / 1 1 / 0 9 2 5 / 1 1 / 0 9 0 8 / 1 2 / 0 9 1 7 / 1 2 / 0 9 2 8 / 1 2 / 0 9 0 7 / 0 1 / 1 0 1 8 / 0 1 / 1 0 2 7 / 0 1 / 1 0 0 5 / 0 2 / 1 0 1 6 / 0 2 / 1 0 IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Zaman Değeri 48 72,500 200 Kullanım İMKB30 VKGS 70,000 180 67,500 160 65,000 62,500 Başabaş Karda 140 120 60,000 Zararda 100 80 57,500 60 55,000 40 52,500 20 50,000-10,000 9,000 Zaman Değeri VKGS ile azalır 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 Zaman İçs el 1,000-182 179 174 169 166 161 158 151 146 141 138 133 130 125 120 116 111 106 103 98 95 90 83 78 75 70 67 62 57 54 48 43 40 35 32 27 22 19 14 11 6 1

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Zaman Değerinin Azalışı 49

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Temettü Etkisi 50

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Faiz Etkisi 51

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Oynaklık Etkisi 52

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Oynaklık Etkisi 53

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Delta 54

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Delta Çizgisi Vade Yaklaştıkca Dikleşir 55

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Ayarlama 56

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Delta * Ayarlama = Efektif Ayarlama 57

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Efektif Ayarlama 58

IMKB-30 Endeks Varantı Fiyat Hareketleri Efektif Ayarlama 59 İMKB30 VS VARANT FİYATI % DEĞİŞİM 200% 150% 100% 50% 0% -50% -100% -150% -200% ALIM SATIM 31.851 36.351 40.851 45.351 49.851 54.351 58.851 63.351 67.851 72.351 76.851 81.351 85.851 90.351

İMKB-30 Endeks Varantı Çekince Burada yer alan bilgiler İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Burada yer alan fiyatlar, veriler ve bilgilerin tam ve doğru olduğu garanti edilemez; içerik, haber verilmeksizin değiştirilebilir. Tüm veriler, İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan alınmıştır. Bu kaynakların kullanılması nedeni ile ortaya çıkabilecek hatalardan İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. sorumlu değildir.

İletişim Bilgileri 61 Genel Müdürlük İş Kuleleri Kule-2 Kat:12 34330 4. Levent İSTANBUL Tel: 0212 350 20 00 Faks: 0212 350 20 01 Kavacık Ek Hizmet Ofisi Rüzgarlıbahçe Mevkii Kavacık Kavşağı Sismer Plaza Kat:4 34805 Kavacık İSTANBUL Tel: 0216 538 14 00 Faks: 0216 538 14 01 Maslak Şubesi Büyükdere Cad. Nurol Plaza No:71/16 34398 Maslak İSTANBUL Tel: 0212 367 85 00 Faks: 0 212 367 85 01 Akaretler Şubesi Süleyman Seba Cad. No:44 B1 Blok D:10 34357 Akaretler İSTANBUL Tel: 0212 326 87 00 Faks:: 0212 326 87 01 Yeniköy Şubesi Köybaşı Cad. İskele Çıkmazı No:6 34464 Yeniköy İSTANBUL Tel: 0212 363 01 00 Faks: 0212 363 01 01 Ankara Şubesi Tahran Cad. No: 3/8 06700 Kavaklıdere ANKARA Tel: 0 312 455 26 50 Faks: 0 312 466 60 62 Yeşilköy Şubesi Havalimanı Kavşağı EGS Business Park B3 Blok No:470 34149 Yeşilköy İSTANBUL Tel: 0212 463 20 00 Faks: 0212 463 20 01 İzmir Şubesi Akdeniz Cad. No:14 Birsel İş Merkezi D:501 35210 Alsancak İZMİR Tel: 0232 488 90 00 Faks: 0 232 488 90 01 Suadiye İrtibat Bürosu Bağdat Cad. Kılıçoğlu Apt. No:451 Kat:1 D:4 34740 Suadiye İSTANBUL Tel: 0216 380 03 53 Faks: 0216 416 91 70 Kalamış Şubesi Fener Kalamış Cad. Tibaş Belvü Sitesi A2 Blok D:3 34726 Fenerbahçe İSTANBUL Tel: 0216 542 72 00 Faks: 02169 542 72 01 Almaata İrtibat Bürosu Zeltozbekova Street 97 Block A2 Floor:2 050051 ALMAATA KAZAKİSTAN Tel: +77012 237803 Faks: +77272 340509

İş Yatırım İMKB 30 Aracı Kuruluş Varantları Şubat 2010