Atıkların arıtımı, yok edilmesi ve geri dönüşümleri için online öğrenim modülleri E-öğrenim sistemi WASTRE kullanım kılavuzu Proje, Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilmiştir. Bu yayın (belge) sadece yazarın fikirlerini sunar, ve Komisyon bu yayının (belgenin) içerdiği bilgilerin kullanımından sorumlu değildir
Içerik 1 E-öğrenim sisteminin sistem gereksinimleri.... 2 2 Genel hatlarıyla www.wastre.eu... 2 3 Kaydolma ve Giriş Yapma... 4 4 Çalışma materyalleri hazırlama ve ekleme... 6 5 Test soruları hazırlama ve bunları değerlendirme... 10 6 Sonuç... 14 Yazan: Ing. Juraj Beniak, PhD. Strojnícka fakulta Slovenská technická univerzita v Bratislave Námestie slobody 17, 812 31 Bratislava Slovenská republika juraj.beniak@stuba.sk Bratislava Aralık 2013 Sayfa 1
1 E-öğrenim sisteminin sistem gereksinimleri. Donanım Gereksinimleri Donanım platformu, e-öğrenim sistemi MOODLE platformunu kullanmak için yeterli olan standart bir PC den oluşur. Önerilen bileşim aşağıdaki yazılım programlarını içerir: 1.3GHz veya daha yüksek işlemci Service Pack 3 (32-bit) veya Service Pack 2 li (64-bit) Microsoft Windows XP Windows Server 2003 R2 (32-bit and 64-bit), Windows Server 2008 or 2008 R2 (32-bit and 64-bit), Windows 7 (32-bit and 64-bit), Windows 8 (32-bit and 64-bit) 256MB RAM (512MB önerilir.) 320 MB boş hard disk alanı Ekran çözünürlüğü 1024 x 768 Yazılım Gereksinimleri: E-öğrenim sistemi ve sistemin tüm bileşenleri Windows 7 için hazırlanmış ve test edilmiştir, biz de bu platformu kullanmanızı tavsiye ediyoruz.. Yazılım gereksinimlerine gelince, en önemli olan internet tarayıcısıdır. Sistem en iyi şekilde Firefox and Google Chrome da kullanılır. İnternet Explorer gibi tarayıcılarda da çalışır, fakat bazı objelerde veya bunların ekrana yansımalarında grafik hataları oluşabilir. En uygun ekran çözünürlüğü 1280x1024 pikseldir. (diğer sistem gereksinimleri bilgilerine "e-öğrenme sistemi WASTRE kullanım kılavuzu" öğrenci versiyonundan ulaşabilirsiniz.) 2 Genel hatlarıyla www.wastre.eu Tüm öğrenim sistemi ve çalışma materyalleri www.wastre.eu adresinde mevcuttur. WASTRE projesi giriş sayfası ön izlemesine Şekil 1 de görebilirsiniz. Gördüğümüz üzere, sağ üst köşede giriş yapma seçeneğiyle kullanıcının giriş yapıp yapmadığını gösteriliyor. Beş bayrak, kullanıcının seçebileceği dil seçeneklerini simgeliyor. Bayraklara tıklamak internet sitesinin dilini değiştirir. Reklam afişinin altında sitenin ana menüsü bulunuyor. Ana menüdeki başlıklar: Sayfa 2
Proje hakkında, Proje Ortakları, Anketler, Danışmanlık Merkezi, El Kitapları, Dökümanlar, Tanıtım, Dil. Şekil 1 Proje sitesi www.wastre.eu ana sayfasının ön izlemesi Proje hakkındaki kısımda projeyle ilgili kısaca bilgi verilmiştir. Projenin tüm ortakları Proje ortakları bölümünde sıralanmıştır. İsimlerin üzerine tıklandığınızda, her birinin internet sayfası açılır ve katıldıkları organizasyonları inceleyebilirsiniz. Anketler kısmında hedef kitlelere uygulanan anketler ve sonuçları bulunmaktadır. Danışmanlık merkezinde, projede yer alan uzmanlara soru sorabilirsiniz. Uzmanlar sorularınızı cevaplayacaktır. Sorular ve cevaplar atık yönetimiyle ilgili olmalıdır. El kitaplarında, e-öğrenim sistemleri için gereken talimatlar verilmiştir. Çalışma materyallerini kullanabilmeleri için öğrencilere ayrı, çalışma materyallerini yüklemek, değiştirmek ve e-öğrenim sistemiyle çalışmak için öğretmenlere ayrı sistem hazırlanmıştır. Sayfa 3
Dökümanlar kısmında çoğunlukla proje müfettişleri için hazırlanan proje dökümanları bulunmaktadır. Projeyle ilgili makaleler, reklam materyalleri veya konuyla ilgili sorulanlar Tanıtım kısmında verilmiştir. Dil kısmında ise internet sitesinin dil seçenekleri sıralanmıştır. 5 proje dili vardır (projeye katılan beş ülkenin dilleri; Slovence, Çekçe, İngilizce, Almanca ve Türkçe.) Menünün sol kısmında kırmızı bir ev piktogramı bulunmaktadır, bu ikona tıklayarak projenin asıl sitesine geri dönebiliriz. Ana menüde atık yönetimi alanındaki dört temel öğrenim ve öğretim modülünü gösteren dört obje bulunmaktadır. Öğrenim modüllerine girmek için, daha butonuna tıklayın. yapabilmek için sisteme kaydolmuş olmanız ve giriş yapmanız gerekmektedir. Bunu Şekil 2 Dört temel öğrenim ve öğretim modülü Sağ tarafta temel kontrolleri yapan (ana menü) bir de yan menü bulunmaktadır. Ana menüdeki bölümler burada da bulunmaktadır. 3 Kaydolma ve Giriş Yapma İnternet sitesindeki hizmetleri ve eğitim materyallerini kullanmaya başlamadan önce kaydolmak gerekir. Yukarıda, sağ köşedeki (Giriş) e tıklayarak tüm sayfalara kaydolabilirsiniz. Giriş butonuna tıkladıktan sonra, bir sayfa açılacaktır. (Şekil 3) Eğer kayıtlıysanız, giriş yapabilir, siteye ilk kez giriyorsanız da kaydolabilirsiniz. Hesabınız zaten varsa (bir kullanıcı adı ve şifre) giriş yapabilirsiniz. Çalışma materyallerini tam olarak kullanabilmek için giriş yapmak önemlidir. Giriş yaptıktan sonra internet sitesini kullanmaya devam edebilirsiniz. Sayfa 4
Şekil. 3 Sisteme giriş yapma (sol taraf) veya sisteme kaydolma (sağ taraf)) Kaydolmadıysanız, Yeni hesap oluştur a tıklayarak Şekil 4 te görebileceğiniz kayıt formuna ulaşabilirsiniz. Kayıt formundaki gerekli alanların hepsini doldurmalısınız. Kaydınızın hemen ardından size bir doğrulama e-postası gönderilecektir. Hesabınızı aktifleştirmek için bu e- postayla kaydınızı onaylamalısınız. Bir sorunla karşılaştığınız takdirde, sistem adminiyle irtibat kurun. Giriş verilerinize sahip olduğunuzda ve hesabınız etkinleştirildiğinde sisteme giriş yapabilirsiniz. Şekil 4 WASTRE e-öğrenme sistemi kayıt şeması Sayfa 5
Giriş verilerinize sahip olduğunuzda ve hesabınız etkinleştirildiğinde sisteme giriş yapabilirsiniz. Çalışma materyali hazırlamak ve eklemek için öğrenci verilerini gözden geçirin, testleri değerlendirin. Admin-öğretmen durumu önemlidir. Bu durumu sizi bir e-öğrenim portalına yönlendirmesi için, info@wastre.eu aracılığıyla www.wastre.eu nun sistem adminine danışın. Admin size öğretmen yetkisini verecektir, böylece yeni çalışma materyalleri ekleyebilir, mevcut olanları değiştirebilir, medya dosyaları yükleyebilir (sunumlar, videolar ve diğer eğitim materyalleri), sorular için veri tabanları oluşturabilir, çalışma modülleri için sorular hazırlayabilir, yapılan testleri değerlendirip notlandırabilir, öğrencilerin bireysel testlerdeki etkinliklerini ve e-öğrenim portalındaki diğer etkinlikleri izleyebilirsiniz. 4 Çalışma materyalleri hazırlama ve ekleme Ders içeriklerini değiştirmek için, sistem durumunu adaptasyon durumuna çevirmek gerekir. Ana Menü nün altında, sağ köşedeki çubukta "Ayarlar bulunuyor. Bu kısımda sadece "Düzeltmeyi başlat" yazısının üzerine tıklayın, böylece portalın farklı kısımlarını düzenleyebilirsiniz. WASTRE portalındaki çalışma materyalleri Şekil 2 de de görebileceğimiz gibi dört modüle ayrılmıştır. Modül 1 Modül 2 - Modül 3 - Modül 4 - Atık yönetimi prosedürleri; Katı atıklarla ilgili EC Hareket Plan ve Direktifleri, Yasa ve Yürütmelikler; Katı atık arıtımı geri dönüşümü teknoloji ve ekipmanları; Atık yönetimi geri dönüşüm teknoloji ve ekipman seçeneklerini değerlendirme Bu dört modüldeki çalışma materyallerini düzenleyebilir, yenilerini ekleyebilirsiniz. Modüllerdeki materyallere erişebilmek için uygun kutudaki daha butonuna tıklamanız gerekir. Düzenleme her dilde ayrı yapılır, bu yüzden düzenlemeden önce hangi dilde ekleme veya düzenleme yapmak istiyorsak, ana sayfadan o dili seçmeliyiz (dili, ülkenin bayrağına tıklayarak seçiyoruz.) Şekil 5 te çalışma materyallerini görebiliriz. Bu durumda üç farklı şekilde bulunurlar. Adım adım onları nasıl ekleyeceğinizi anlatacağız. Her materyal için (başlığını izleyen) bir alet(tool) olan, farklı görevlere sahip bir ikon bulunmaktadır. Sayfa 6
Başlığı düzelt: ; Sağa git ; Hareket et ; Güncelle ; Kopyala: ; Kaldır: ; Gizle: ; Görev ver:. Şekil 5 Eklenmiş çalışma materyallerinin ön izlemesi ve düzenleme seçenekleri Başlığı düzenle materyalin başlığını değiştirebiliriz. Sağa git satır başına geçer. Hareket et materyalleri sürükleyerek sıralarını değiştirebiliriz. Güncelle materyalin ayarlarını değiştirebiliriz (özellikleri denetlememize ve sergilenen belgeyi değiştirmemize yardım eden menüye girebiliriz). Kopyala materyallerin veya etkinliklerinin kopyalarını oluşturabiliriz (tüm özellikleri kopyalayacağız). Kaldır etkinliği veya materyali silebiliriz. Gizle material listed kalır ama öğrenci göremez. Görev ver materyalle çalışabilecek kullanıcılar ekleyebiliriz. Çalışma materyali ekleme Yeni çalışma materyalleri yüklemek istediğiniz zaman, "+ Etkinlik veya kaynak ekleme" butonunun üzerine tıklamanız gerekir. Bunun üzerine derse yüklenebilecek seçeneklerin listesiyle birlikte bir diyalog kutusu açılacaktır. Sayfa 7
Test (Quiz) Diğer seçenekler yerleştirilmiştir Şekil 6 Derse yükleyeceklerinizi seçebileceğiniz diyalog kutusu Dosyaları yüklemek Bu kaynak, diyalog kutusunun altında verilmiştir (Şekil 6 ve Şekil 7). Bunu seçince Ekle butonuna tıklamanız gerekir. Daha sonra yeni açılan sayfadaki temel bilgileri doldurmalısınız. Akademik edebiyat listesinde gösterilmesini istediğiniz için Başlık veri alanını yüklediğiniz dosyanın adıyla doldurmalısınız. Diğer zorunlu veri alanı ise dosya hakkında kısaca açıklama yapmanız gereken 'Açıklama' alanıdır. Açıklamayı ön sayfada yayınlayıp yayınlamamak size kalmış. Dosya Seç butonu, programda ya da bilgisayarınızdan dosya ekleyebilmeniz, ya da içine daha fazla dosya koyabileceğiniz bir klasör oluşturabilmeniz içindir. Farklı dosya türleri ekleyebilirsiniz (DOC, PDF, TXT, farklı formatta görseller GIF, JPG, etc.) ortam türü sınırı yoktur. Yüklemek istediğiniz tüm dosyaları seçtikten sonra, seçimlerinizi ve ayarlarınızı "Kaydet ve derse dön" veya "Kaydet ve gözat" butonlarına tıklayarak saklamalısınız. Sayfa 8
Kitap oluşturma Dosya yükleme Şekil 7 Dosya ya da kitap yükleme Kitap oluşturma Tüm çalışma modüllerinde kitap oluşturabilirsiniz. Kitap, çalışma materyallerini (metinler, görseller, çizelgeler, tablolar) doğrudan e-öğrenim sistemi internet sayfasında, farklı dosyalar indirmeden yükleyebileceğimiz bir modüldür. Kitabı çalışma materyali bölümlere ve altbölümlere ayırabilirsiniz. " + Etkinlik ve kaynak ekle" butonuna tıklayarak modüllerden birine yeni bir kitap ekleyebilirsiniz. Diyalog kutusunda gösterilen listeden (Şekil 6 ve Şekil 7) "Kitap"ı seçin. Burada yeniden bazı boşlukları doldurmamız, "İsim" (kitabın başlığı) ve "Açıklama" (kitap hakkında kısaca açıklama) kısımlarını doldurmalı, ve "Kaydet ve gözat" butonuyla kaydetmemiz gerekiyor. Bu da bizi kitap oluşturma durumuna götürür. (Şekil 8). "Başlık" veri alanında, ilk bölümün adını girin. "Metin" alanına da Metin bölümünden kontrol butonları kullanarak sayfada görülmesini istediğiniz bölüm içeriği, metin, resimler, çizelgeleri koyabilirsiniz. Yukarıda anlatılanları uygulayarak alt bölümler de ekleyebilirsiniz. Bundan önce Alt bölümünü kontrol edin. Altbölümler yanlızca ilk bölüm oluşturulduktan sonra eklenebilir. Sayfa 9
Şekil 8 Kitap bölümü oluşturma sayfası Yeni bir bölüm eklemek için, son bölüm başlığının sağ tarafında bulunan çubuktaki "+" butonuna tıklamak gerekir (Şekil 9). "Düzenle", Kaldır veya Gizle gibi başka butonlar da bulunmaktadır. Yeni bölümü yükle Şekil 9 Kitap içeriğini değiştirme (yeni bölüm ekleme) 5 Test soruları hazırlama ve bunları değerlendirme öğrencinin kendini değerlendirmesi için kontrol soruları hazırlayabilir, öğrencinin çalışma materyaline hakim olduğu durumda da final değerlendirmesi yapabilir. Testleri tüm çalışma materyallerine ekleyebilirsiniz. Seçilen modüldeki "+ Etkinlik ve kaynak ekle" butonuna tıkladıktan sonra, karşınıza çıkacak listeden testi ekleyebilirisiniz (Şekil 6). Bunun üzerine yeniden testlerle ilgili temel bilgileri doldurmanız gereken sayfaya yönlendirileceksiniz. İlk olarak testin adı ("İsim") ve testin neyle ilgili olduğunu, değerlendirme sistemini, testin sınırlarını ve öğrencinin teste başlamadan önce öğrenmesi gereken diğer bilgileri girebileceğiniz kısa bir açıklama ("Giriş) kısmı doldurulacaktır. Bir sonraki test düzenlemesi "Zamanlama" dır (Şekil 10). Bu kısımda öğretmen testin ne süreliğine açık veya kapalı olacağını açıkça ifade edebilir, bu da tam olarak testin süre sınırını ifade edecektir (örneğin; bir hafta). Sayfa 10
Şekil 10 Testin süre sınırını belirleme Öğrencinin testi tamamlaması gereken süreyi belirlemek de mümkündür (örneğin; 30 dakika.) Süre sonunda neler olacağını aşağıda açıklıyoruz - - Açık testler otomatik olarak gönderilir. - Açık testlerin gönderilebileceği kesin bir süre sınırı vardır, fakat diğer soruları cevaplayamazsınız. - Testler süre bitmeden önce gönderilmelidir, aksi takdirde kabul edilemezler. Bu bölümde belirlemeniz gereken son kısım "Son gönderme"dir test süresi bittikten sonra, testi göndermeniz için eklenen ilave süredir. (bu süre içinde testte değişiklik yapamazsınız). "Notlandır" veri alanına "izin verilen katılımcı sayısı nı girebilirsiniz, katılımcı sayısı 0 10 aralığında veya sınırsız olabilir. "Puanlama yöntemi" kısmında, puanlamayı nasıl yapacağınıza karar verebilirsiniz (Son girişim, Ortalama not, İlk girişim, En yüksek not). "Düzenlemeler kısmında "Soru sırası"nı (Rastgele veya site üzerinde gösterildiği şekilde olabilir) ve soruların nasıl gösterilmesi gerektiğini belirleyebilirsiniz. Her sayfada yeni bir soru olabilir, ya da her yeni safyaya isteğiniz kadar soru koyabilirsiniz. Bir şifre girererek teste ulaşabileceğiniz, ya da eğer öğrencinin testi sadece seçilen bir odada yapmasını istiyorsak, testin gerçekleştirileceği IP adreslerini belirleyebileceğiniz diğer ayarlar da Ek Kullanıcı Sınırlamaları dır. "Genel dönüt kısmında, öğrencinin gereken puanlara ulaştığında göreceği mesajı belirlemek için gereken değerlendirme sırasını yüzdelik seçeneğiyle oluşturabilirsiniz. (örneğin; dersi geçmeniz için gereken puanı ulaşmış bulunmaktasınız). Sayfa 11
Şekil 11 Gerçekleşen testin değerlendirme sırasını kurma "Kaydet ve gözat" butonuyla ayarları kaydettikten sonra, hazırlanan teste sorular eklemelisiniz. Bazı derslerin daha önceden hazırlandığı durumlarda, sonraki testlerinizde kullanabileceğiniz bir veri tabanınız olacaktır (Şekil 12 deki "Sorular" kırmızı kutuda). "Teste ekle" butonuna tıklayarak bu soruları testinize yerleştirebilirsiniz. Fig. 12 Teste soruları nasıl ekleyeceksiniz? soru veri tabanı Eğer veri tabanındaki sorular hazırlanan teste uygun değilse, veri tabanına yeni sorular ekleyebilirsiniz. Tek yapmanız gereken sizi soru listesinin üzerine çıkaracak "Yeni soru oluştur" butonuna tıklamak (Şekil 12 de kırmızı çerçevenin üzerinde). Soru tipi tercihinize göre bir diyalog kutusu açılacaktır (Şekil 13). Sayfa 12
Şekil 13 Soruları yükleme soru tipi seçimi Birden fazla seçeneğimiz var, fakat e-öğrenim derslerinde en uygun olanlar şunlardır: Deneme birkaç cümle veya paragraph sırasında bir yanıt gereklidir (cevap öğretmen tarafından incelenmeli); Kısa cevap bir veya daha fazla sözcük gerektirir, doğru cevaba uygunluğu kıyaslanır, eksiksiz açıklama gerektirir ; Sayısal sayısal bir değer gerektirir, birimler de talep edilebilir, müsamaha sınırı koyabilirsiniz; Doğru/Yanlış kısa bir cevap gerektirir (evet / hayır, doğru / yanlış); Birden fazla seçim cevap listesini birden fazla doğru cevaptan belirleyebilirisiniz (öğrencinin bir sorudaki kaç tane doğru cevabı bulduğu önemlidir); Eşleştirme farklı açıklamaları eşleştirebilirsiniz. Soru eklemek son derece basittir, sadece talimatları izleyin ve gereken alanları doldurun. Aşağıda Birden fazla yanıt seçeneğini seçerek nasıl soru ekleyebileceğinizi anlatan bir örnek bulunmaktadır. İlk olarak sorunun ismini belirlemelisiniz (kısa başlık). Daha sonra, "Soru metni" veri alanında sorunun cümle yapısını belirleyeceksiniz. Doğru cevabın puanını "Notun ilk değeri"alanına yazın. Tek bir doğru cevap varsa veya doğru cevap birden fazla doğru cevaptan oluşuyorsa, bu durumda cevap seçeneklerini numaralandırma stili seçebilirsiniz (1, 2, 3; A, B, C; I, II, III ve diğer). Şekil 14 te cevaplar için seçenekleri nasıl gireceğiniz gösterilmiştir. Her bir seçenek için doğru yanıtların sayısıyla birlikte bir seçenek yazın. Birden fazla doğru cevap seçtiğiniz takdirde, "Notlandır" veri alanında tüm doğru cevapların yüzde oranlarını belirtin (örneğin; üç doğru cevap seçtyseniz, %33.33333 olarak notlandırın ). Eğer öğrenci doğru cevaplardan Sayfa 13
sadece bir tanesini işaretlerse, 1 puan yerine sadece 0.333 alacaktır. Sonucu belirtebilirsiniz örneğin; "Dönüt" veri alanında cevap doğrudur. Şekil 14 Cevap seçeneklerini nasıl gireceğiz? Eğer seçime bağlı doğru cevap varsa, ya da seçime bağlı kısmi doğru cevap varsa Dönüt birleştir veri alanında yorumlarınızı belirtebilirsiniz. Aynı veri alanında doğru cevapların sayısını ve yanlış cevap durumunda yorumunuzu da gösterebilirsiniz. Birden fazla cevap için ayarlar veri alanına cezalandırmayı girebilirsiniz (birden fazla denemeye izin veriyorsanız, yanlış denemeler yüzünden yüzde kaçın kesileceğini belirtebilirsiniz), ayrıca sonraki denemelerde cevaplamayı kolaylaştıracak bir araç (tool) da girebilirsiniz. Araçlar ilk ve sonraki denemelerde farklı olabilir. Değişiklikleri kaydet butonuna tıklayarak soru veri tabanına bir soru girdiğinizi onaylayabilirsiniz. 6 Sonuç Bu el kitabında WASTRE projesi e-öğrenim sistemin veya Moodle sistemin tüm dekorlarından bahsedilmemiştir. Sadece sistemin doğuşu, devamlılığı, güncelliği ve işlemesi için gerekli olan temel etkinlik ve prosedürleri gösterdik. Sistem işlevselliğinin daha detaylı açıklama ve tanımlamaları için Moodle sistemini anlatan el kitaplarını okuyabilirsiniz. Sormak istedikleriniz olursa veya bir sorunla karşılaşırsanız lütfen info@wastre.eu. adresinden WASTRE e-öğrenim sistemiyle irtibat kurun. Sayfa 14
WASTRE Bratislava 2013 Sayfa 15