Türkiye de Çocuk Sağlığının Durumu Doç. Dr. Günay Saka Mayıs 2011 5 Mayıs 2011 1
1 261 673 5 Mayıs 2011 2
Amaç: Bu ders sonunda; Türkiye de çocuk sağlığının durumu hakkında bilgi sahibi olacaklardır. 5 Mayıs 2011 3
Öğrenim hedefleri Bebek ve çocuk ölümlülüğü düzeyi Bebek ve çocuk ölümlülüğünde değişimler Gelecekte çocuk ölümleri tahminleri Tıbbi bebek/çocuk ölüm nedenleri Ölümleri etkileyen faktörler Bağışıklama durumu Beslenme durumu 5 Mayıs 2011 4
0-4 Yaş Grubunun yıllara göre dağılımı (%) Yaş Grupları 1960 1970 1980 1990 2000 0-4 15,3 14,8 14,1 10,5 9,7 5 Mayıs 2011 5
5 Mayıs 2011 6
Ulusal Düzey, Bölgesel, Kentsel ve Kırsal Alanda Her İki Cinsiyet İçin Doğumda Beklenen Yaşam Süresi ve Ölüm Olasılığı (Türkiye, 2004) Erkek-kadın Doğumda beklenen yaşam süresi 5 yaş altı ölüm olasılığı ( ) Ülke Geneli 69,77 43,92 Kentsel Alan 71,16 39,03 Kırsal Alan 67,66 52,03 Batı Bölgesi 71,14 31,93 Güney Bölgesi 70,73 35,72 Orta Bölge 69,82 41,89 Kuzey Bölgesi 69,82 41,89 Doğu Bölgesi 67,31 63,40 5 Mayıs 2011 7
Türkiye de 1971-2007 Yıllarında Bebek Ölüm Hızları Yıllar Bebek ölüm hızı (binde) Yıllar Bebek ölüm hızı (binde) 1971* 134.0 1993 52,6 1973* 123.0 1998 42,7 1975* 112.0 2003 29,0 1977* 102.0 2004 24,6 1979* 96.0 2005 23,6 1983 95,3 2006 22,6 1988 77,7 2007 21,7 5 Mayıs 2011 8
5 Mayıs 2011 9
AB Ülkelerinde Bebek Ölüm Hızları 2004 30 25 20 15 10 5 0 İsveç İspanya Almanya Fransa İngiltere Yunanistan Çek Cumh. Polonya Bulgaristan Romanya Türkiye 5 Mayıs 2011 10
BEBEK ÖLÜMLERİ İÇİNDE BİR AYLIK ÖLÜMLERİN ORANI 2-11 AYLIK 24% 1 AYLIK DİĞER 1 AYLIK 76% 5 Mayıs 2011 11
BİR AYDAN KÜÇÜK ÖLÜMLER İÇİNDE BİR GÜNLÜK ÖLÜMLERİNİN ORANI 2-7. Gün 44.3 7-29. gün 11.4 1.gün 44.3 5 Mayıs 2011 12
5 Mayıs 2011 13
Ülkemizde Bebek, Yenidoğan ve Yenidoğan Sonrası Ölüm Hızları (%0) (1967-2003) Yıllar 1967-68 1972-77 1978-83 1985-87 1988-93 1993-98 1998-03 Azalma % Bebek Ölüm Hızı 154 134 95 78 53 43 29 Yenidoğan Ölüm Hızı - 60 42 36 29 26 17 Yenidoğan Sonrası Ölüm Hızı - 74 53 42 23 17 12 81 71,7 83,8 5 Mayıs 2011 14
TNSA 2008 Neonatal BÖH : %013 Postneonatal BÖH : %04 BÖH : %017 Çocuk ölüm hızı : %06 Beş yaş altı ölüm hızı : %024 5 Mayıs 2011 15
BÖH (on yıllık) (TNSA 2008) Türkiye Kent Kır Batı Doğu İstanbul GDA Anne eğitimi yok Anne eğitimi ilkokul Ez düşük refah En yüksek refah 26 22 33 16 39 9 33 41 13 41 12 5 Mayıs 2011 16
BÖH (on yıllık) (TNSA 2008) Türkiye 26 Erkek 28 Kız 23 Anne yaşı <20 33 20-29 23 30-39 27 >40 34 1. çocuk 21 7. ve üzer, çocuk 47 Doğum aralığı <24 ay 51 >4 yıl 18 Normal büyük ağırlık 11 Küçük 24 5 Mayıs 2011 17
5 Mayıs 2011 18
5 Mayıs 2011 19
PERİNATAL- NEONATAL- POSTNEONATAL ve BEBEK ÖLÜM HIZLARINDA DEĞİŞİMLER 70 60 50 40 30 20 10 KAYNAK 2003 TNSA 0 1993 1998 2003 PeNÖH NÖH PoNÖH BÖH 5 YAÖH 5 Mayıs 2011 20
BÖLGELERE GÖRE BEBEK ÖLÜM ORANLARINDAKİ GELİŞMELER (%o) 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 45 43 33 22 16,0 96 55 33 29 30 90 58 5 Mayıs 2011 21 41 21 22 44 42 34 24 103 60 62 BATI GÜNEY ORTA KUZEY DOĞU 1988 1993 1998 2003 2008 41 39
5 Mayıs 2011 22
Perinatal ölüm hızı (binde beş yıllık) Toplam Anne yaşı 20-29 <20 30-39 Gebelik aralığı <15 ay 27-38 Batı Orta Doğu 19 13 34 26 28 14 25 14 21 5 Mayıs 2011 23
Perinatal ölüm hızı (binde beş yıllık) Toplam İstanbul GDA Anne ilkokulu bitirmemiş Birinci kademe İki ve üzeri Düşük refah Yüksek refah 19 21 18 20 25 9 24 14 5 Mayıs 2011 24
2010-2050 Yılları İçin Türkiye de Bebek Ölüm Hızı Tahminleri Bebek ölüm hızı ( ) 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Toplam 20,0 17,2 14,7 12,2 9,7 8,2 7,8 7,3 6,5 Bebek ölüm Hızı (binde) 25 20 15 10 5 0 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 Yıllar 5 Mayıs 2011 25 Kaynak: Türkiye de Sağlığa Bakış, 2007 (5)
TÜRKİYE PERİNATAL MORTALİTE ÇALIŞMASI Prematürite 25% Enfeksiyon 2% Anomali 13% Masere Ölü Doğum 44% Asfiksi 11% Özel Nedenler 5% 5 Mayıs 2011 26
12% 0%1% 14% 49% 4% 20% Neonatal nedenler İshalli hastalıklar Kızamık Sıtma Pnömoni Yaralanmalar Diğer Türkiye 5 Yaş Altı Çocuklar Arasındaki Ölüm Nedenleri (%) 5 Mayıs 2011 27
0-28 GÜNLÜK ÖLEN BEBEKLERDE TEMEL ÖLÜM NEDENLERİ SIRA TEMEL ÖLÜM NEDENİ % 1 Yenidoğanın solunum distres sendromu 26,5 2 Preterm diğer bebekler 11,8 3 Yenidoğan Bakteriyel sepsisi, tanımlanmamış 11,8 4 Doğum anoksisi 8,8 5 Menenjit, tanımlanmamış 5,9 6 Hidrosefali, tanımlanmamış 5,9 7 Pnömoni, tanımlanmamış 5,9 8 Septisemi, tanımlanmamış 2,9 9 Yaygın damar-içi pıhtılaşma(defibrinasyon sendromu) 2,9 10 Yenidoğan mekonyum aspirasyonu 2,9 5 Mayıs 2011 28 KAYNAK : HASTALIK YÜKÜ ARAŞTIRMASI 2000
NEDENLER % NEDENLER % 1 Perinatal nedenler 5.75 11 Kongenital kalp 0.88 2 İnfeksiyöz ve paraziter hst. 2.57 12 Diğer konjenital anomaliler 3 Düşük doğum ağırlığı 2.28 13 Diğer bulaşıcı hastalıklar 0.70 0.39 4 Bulaşıcı olmayan hst. 2.18 14 Menenjit 0.38 5 Solunum enfeksiyonları 2.12 15 Beslenme yetersizlikleri 0.38 6 Alt solunum yolu enfeksiyonları 7 Asfiksi ve doğum travması 1.95 16 Aşı ile korunabilen hastalıklar 0.35 1.77 17 Yaralanmalar 0.34 8 Diğer perinatal nedenler 1.71 18 İstemsiz yaralanmalar 0.33 9 Konjenital anomaliler 1.58 19 Kızamık 0.33 10 İshalle seyreden hastalıklar 0-4 YAŞ ARASI ÇOCUKLARDA ÖLÜM NEDENLERİNİN DAĞILIMI 1.25 5 Mayıs 2011 29 KAYNAK : HASTALIK YÜKÜ ARAŞTIRMASI 2000
0-6 yaş grubundaki çocukların son 6 ay içinde geçirdiği hastalıkların oranı 45.0 40.0 35.0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 % Toplam E rk ek K adın Toplam E rk ek K adın Toplam E rk ek K adın Türk iy e K ent K ır Ü s t s olunum y olu enfek s iy onu K ans ız lık B ulaş ıc ı has talık lar İs hal A ğız ve diş s ağlığı s orunları 5 Mayıs 2011 30
7-14 yaş grubundaki çocukların son 6 ay içinde geçirdiği hastalıkların oranı 60.0 % 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Toplam E rk ek K adın Toplam E rk ek K adın Toplam E rk ek K adın Türkiy e Kent Kır Enfek siyöz has talık lar Göz ile ilgili sorunlar Cilt has talık ları Ağız ve diş sağlığı s orunları Beslenme ile ilişkili hastalıklar 5 Mayıs 2011 31
5 Mayıs 2011 32
5 Mayıs 2011 33
5 Mayıs 2011 34