Hasta Bilgilendirme Kitapçığı T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KALP DAMAR CERRAHİSİ ANABİLİM DALI HASTA BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI Hastanın Adı Soyadı: Dosya Numarası:
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. Sayın Hastalarımız, Bu kitapçıkta sizlere kliniğimiz ile ilgili temel bilgiler verilmektedir. Yatışınızdan taburcu oluşunuza kadar geçecek dönemde merak ettiğiniz konular ve taburcu olduktan sonra dikkat etmenizgerekenler ayrı bir bölümde açıklanmaya çalışılmıştır. Kitapçığın son bölümünde hastalığınıza,yapılan tedaviye ve kullanacağınız ilaçlara ilişkin özet bilgiler yer almaktadır. Ameliyat sonrası kontrole gelişinizde ve herhangi bir nedenle başka bir sağlık kuruluşuna başvuruşunuzda yanınızda bu kitapçığın bulunması yapılacak tedavinin yönlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Hastalarımızın istemeleri halinde ameliyat video kayıtları taburcu olurken kendilerine verilmektedir. Ancak hastalarımızın bu isteklerini ameliyat öncesinde belirtmeleri gereklidir. Yataklı servisimizdeki hasta odaları tek kişilik (özel), dört ve beş kişilik olarak düzenlenmiştir. Özel odalarımızın içerisinde hastalarımızın ve yakınlarının temel ihtiyaçlarını gidermeleri için gerekli konfor bulunmaktadır (televizyon, buzdolabı, oda içerisinde duş ve tuvalet, çekyat gibi) Serviste bulunan genel tuvaletler açık kalp operasyonu geçiren hastaların rahat edebileceği şekilde ve hijyenik olarak dizayn edilmiştir.. Ameliyathane ile direkt bağlantılı Yoğun Bakım Ünitesi nde 5 adet yoğun bakım yatağı bulunmaktadır. Tüm yoğun bakım yatakları son teknolojik gelişmeleri içeren monitör sistemleri ile donatılmıştır. Özel yatak sistemleri ile tüm yatak hareketleri hastalar tarafından idare edilebilmektedir. Hastaların sıvıtedavilerine bu bilgiler ile yön verilmektedir. Poliklinik binasında ayaktan hasta takip-poliklinik Birimi bulunmaktadır. Bu birimimizde taburcu olduktan sonraki takipleriniz ve kontrolleriniz yapılmaktadır. Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dalı 6 öğretim üyesi, 9 asistan Doktor bulunmaktadır.kliniğimizde koroner, kapak, aort, periferik damar cerrahisi başarı ile uygulanmaktadır. Uygulanılan tüm operasyonların başarıları dünya standartlarındadır. Eğer prensip olarak, ilerleyen sayfalarda sizlere anlatılan hususları yerine getirirseniz yapılan ameliyattan en yüksek faydayı sağlayacağınız kesin ve tartışılmaz bir biçimde açıktır. Elinizdeki kitapçığı ilk satırından son satırına kadar dikkatlice okuyunuz ve anlamadığınız kısımları çekinmeden, sıkılmadan bize sorunuz.kliniğimiz modern tıbbın ve hastanemizin tüm imkanlarını kullanarak ideal bir merkez olma gayretindedir. Sizlerin maddi ve manevi katkılarıyla daha iyiye ulaşmak, hastalarımıza en üst düzeyde ve insani değerler içerisinde hizmet vermek temel hedefimizdir. En iyi dileklerimle; Prof. Dr. Ahmet Baltalarlı Anabilim Dalı Başkanı 2
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ KALP DAMAR CERRAHİSİ ANABİLİM DALI AKADEMİK KADROSU ANABİLİM DALI BAŞKANI : Prof. Dr. Ahmet BALTALARLI ÖĞRETİM ÜYELERİ : Doç. Dr. Gökhan ÖNEM Doç. Dr. İbrahim GÖKŞİN Yrd. Doç. Dr. A.Vefa ÖZCAN Yrd. Doç. Dr.Mustafa SAÇAR Yrd. Doç. Dr.Bilgin EMRECAN ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ : Dr. Fahri ADALI Dr. Derviş VERDİ Dr. Münevver DEĞİRMENCİ Dr. Selen ÇAKIR Dr. Gökhan SAÇKAN Dr. Osman Yaşar IŞIKLI Dr. Erkin OCAK Dr. Murat ARSLAN Dr. Okan COŞKUN BİZE NASIL ULAŞABİLİRSİNİZ Adres: Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültes, Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dalı. 20070, Kınıklı /Denizli Telefon Sekreterlik (258) 2118585 / 2217 Yoğun Bakım (258) 2118585 / 2558 Servis: (258) 2118585 / 2257 Fax: (258) 2134922 Web adresi: http://www.kalpdamar.pamukkale.edu.tr e-mail: kalpdamar20@yahoo.com.tr
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. SİZİN İÇİN Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kalp Damar Cerrahisi Kliniği aşağıda belirtilen hususları titizlikle uygulamayı prensip edinmiştir. 1. Tedaviniz; hasta ve ödeme kaynağı ayrımı yapılmadan uygulanır. 2. Temiz, güvenli bir ortamda itibarlı ve saygılı bir bakım sağlanır. 3. Eğer ihtiyacınız varsa hastalığınızdan dolayı öncelikli bir bakım sağlanır. 4. Kalp Damar Cerrahisi Kliniğinin hiçbir bölümünde hastaların ve personelin sigara içmesine izin verilmez. 5. Hastalığınız ve tedaviniz hakkında tam bir bilgi verilir. 6. Rıza göstermeniz istenen ve önerilen her türlü girişim, tedavi, bunlara ait muhtemel riskler ve faydalarla ilgili bütün bilgiler size verilir. 7. Tedaviyi reddetmek ve bunun sağlığınıza yaptığı etkileri öğrenmek hakkınızdır. 8. Hastanede bulunduğunuz sürece mahremiyet ve bakımınızla ilgili bütün bilgi kayıtlarının gizliliği sağlanır. 9. Hastaneden taburcu olma ve tedavinizle ilgili bütün kararlar sizinle birlikte verilir. Hastaneden nasıl taburcu olacağınız size anlatılır. 10. Sağlığınız ile ilgili bilgilerin hastane içerisinde verimli bir şekilde aktarılabilmesi ve tekrar başvurularınızda kayıtlarınıza kolaylıkla ulaşılabilmesi amacıyla Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi nde GENEL OTOMASYON mevcuttur. Bu sistem sayesinde taburcu oluşunuzda ayrıntılı fatura ve bütün ödemelerin açıklanması sizlere otomatik olarak verilmektedir. 11. Tıbbi raporunuz ve epikriziniz taburcu olurken size verilir. 12. Kliniğimiz size tatil günleri dahil 24 saat hizmet verebilmektedir. 13. Açık kalp operasyonu uygulanacak tüm olguların ameliyat kararları kliniğimizce alınır.alınan tedavi kararlarının uygulanmasında son söz(ameliyat olma kararı) yine hastanın kendisine aittir. 14.Hastaların takibinde elektronik monitör sistemlerinden yararlanılmaktadır. Yoğun Bakım Ünitesi nde hastaların takip ve konforuna yönelik özel olarak dizayn edilmiş yatak sistemleri bulunmaktadır. Tüm Yoğun Bakım yatakları monitör ve solunum cihazı desteklidir. 4
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı GİRİŞ Kalp ve damar hastalıkları günümüzün en önemli sağlık sorunudur. Tüm ölümlerin yaklaşık yarısı kalp-damar hastalıkları, bunların 2/3 ü ise koroner damar hastalıkları sonucu olmaktadır. Sizi ameliyata kadar götüren ve Koroner Damar Hastalığı, Koroner Arter Hastalığı, Koroner Yetersizliği ya da Koroner İskemi şeklinde adlandırılan hastalık nedir? Başlangıcında neler etkilidir? Kısaca gözden geçirelim. Kalp; yumruğumuzdan biraz büyük, tüm organ ve dokular için gerekli oksijeni ve gıdayı içeren kanı, vücudun her yerine damarlar yoluyla pompalayan, kas dokusundan oluşmuş bir pompadır. Bu görevini yerine getirebilmesi için kalbinizin de kana ihtiyacı vardır. Bu da koroner damarlar yoluyla sağlanır. Kalp duvarlarının kanla beslenmesi; kalbin çıkışındaki aorta adı verilen ana damardan ayrılan 2 ana koroner damar yardımıyla olmaktadır (Şekil 1). Şekil 1: Koroner arterlerin görünümü Bu damarların çeşitli şekilde ve derecelerde damar sertliği ile daralması veya tıkanması koroner arter hastalığını oluşturur. Ateroskleroz olarak da adlandırılan damar sertliğinin gelişiminden sorumlu faktörlerin büyük bir kısmı bugün için bilinmektedir. Bu risk faktörleri 2 ana grupta toplanmaktadır. 1. Sabit risk faktörleri, 2. Değiştirilebilir risk faktörleri: Kişinin kendi isteği ile değiştiremediği sabit risk faktörleri arasında ailede kalp damar hastalığı öyküsü olması
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. (genetik yatkınlık) ve erkek cinsiyet bulunmaktadır. Değiştirilebilir ya da ayarlanabilir risk faktörleri ile ifade edilmek istenen kişinin bu risk faktörlerini kendi isteği ile ortadan kaldırabileceği ya da zararlı etkilerini azaltabileceğidir. Sigara alışkanlığı terk edilebilir, sigara içilen mekânlardan uzak durulabilir. Yüksek tansiyon (hipertansiyon) ilaçlar ile kontrol altına alınabilir. Şeker hastalığı (diabetes mellitus) yiyeceklerin ayarlanması, ilaçlar ve doktor takibi ile kontrol altında tutulabilir. Kan yağlarının yüksekliği (hiperkolesterolemi) yemek düzeninin değiştirilmesi, egzersiz ve gereğinde ilaçlar yardımıyla tedavi edilebilir. Damar sertliği, yağ ve kireç tabakasının koroner damar duvarlarındaki zamanla oluşan birikimidir. Sonuçta koroner damarlar daralır ve kanın geçmesi güçleşir. Bu durum su borularında kireç tabakalarının birikmesine benzetilebilir. Sonuçta daralmanın olduğu yerde kan geçişi güçleşir. Kalp kasının görevini yapması için gerekli miktarda kan geçişi olmayınca hastada göğüs ağrısı ortaya çıkar. Bu nedenle ortaya çıkan göğüs ağrıları anjina pektoris olarak tanımlanır ve altta yatan neden koroner damar sertliği, yani koroner damarların daralmasıdır. Göğüs ağrısı genellikle fazla hareket yapıldığında olur. Bazen öfke, sevinç, endişe gibi yoğun duygularla birlikte de ortaya çıkabilir. Böyle zamanlarda kalbimiz, istirahate oranla daha fazla çalışmakta ve daralmış koroner damarların gönderebileceği kandan daha fazlasına ihtiyacı olmaktadır. Bu durum uzun süre devam ettiğinde kalbin kasılma gücü azalmaktadır. Koroner damar hastalığının diğer bir sonucu da kalp krizidir (miyokard enfarktüsü). Kalp krizi öncesi hastanın herhangi bir şikâyeti olmayabilir. Kalp krizi, damar sertliğiyle daralmış koroner damarın pıhtılaşma sonucu aniden tam tıkanması ve tıkanan damarın kan gönderdiği kalp adalesinin bir bölümünün zarar görmesidir. Sonuçta enfarktüse uğrayan adale bölgesinin kasılma gücü azalır. Sonuç olarak koroner damarlarındaki hastalığın derecesine göre şu olasılıklar ortaya çıkmaktadır. 1. Stabil anjina pektoris: Koroner damarlardan biri veya birkaçının kısmi daralması ve buna bağlı eforla (yorgunluk) gelen, dinlenmeyle veya dil altı hap alma (isordil) ile geçen göğüs ağrısı. 2. Anstabil anjina pektoris: Koroner damarlardaki daralmanın ciddi boyutlara vararak göğüs ağrılarının çok sık ve hatta istirahatte iken gelmeye başlaması. 3. Miyokard infarktüsü: Koroner damarların bir veya daha fazlasının tam tıkanması sonucunda kalbin duvarlarından bir kısmının ölmesine neden olan kalp krizi. Bu durumda enfarktüs olan kısım hareket etmemekte, kalp kanı diğer duvarlarla pompalayabilmektedir. 4. Ventriküler anevrizma gelişimi: Enfarktüs olan duvarın zamanla sağlam duvarların aksi yönde çalışmaya başlamasıdır. Yani sağlam duvarlar kasılarak kalp içindeki kanı vücuda pompalamaya çalışırken hasta duvar hareketsiz kalmayıp dışa doğru hareket eder(balon yapmış araba lastiği gibi). Böylece vücuda gitmesi gereken kanın bir kısmı balonlaşan tarafa gider. Yani vücuda pompalanması gereken kan miktarı azalır. Balonlaşan veya kese şeklini alan bu bölgede pıhtı (trombüs) oluşarak, felç geçirmeye kadar gidebilen olaylara neden olabilir. Hastaların sık sık (bizlerin önünde olmasa bile) Batı ülkelerindeki sağlık programları ile bizleri karşılaştıkları bilinmektedir. Hastalarımızın çoğu beceri bakımından Türk doktorlarını üstün tutsalar da; İngiltere, hatta Amerika da ameliyat olabilmeyi arzu ettikleri bilinen bir diğer gerçektir. Ancak Türkiye de hastalarımızın büyük çoğunluğu yukarıda izah edilen 1. ve 2. olasılıkla değil, ancak çoğunlukla 3. ve hatta 4. olasılık meydana geldikten sonra Kalp Damar Cerrahisi Kliniklerine başvurmaktadırlar. Hastalığın bu kadar ileri safhasında cerrahi tedavi için başvurulduğunda gerek cerrah, gerekse hasta için güç durumlar ortaya çıkabilmektedir. Oysa gelişmiş toplumlarda kalp hastaları çok erken safhalarda tedavi edilmektedirler. Yani ameliyatın 6
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı başarısının daha yüksek ve ameliyat sonrası yaşamın daha konforlu olabilmesi; büyük ölçüde enfarktüs geçirmeden hastanın anjiyografi yaptırarak ameliyat olmasına bağlıdır. KORONER BYPASS AMELİYATI Ameliyatta size ne yapılmakta, ameliyat size neyi sağlamakta ve yararı ne kadar sürmektedir? Koroner bypass operasyonunun tarihçesi 1960 lara uzanmaktadır. Bypass cerrahisinin amacı koroner damarlardaki tıkanma veya daralma sonucu kalbin kan gitmeyen bölgelerine kanı taşımaktır. Bu ameliyatla hastanın göğüs iç damarı ya da ayağından çıkarılan damarlar kullanılarak tıkanmış ya da daralmış koroner damarların kan gitmeyen bölgelerine kan ulaştırılmaktadır. Bu köprüleme işleminde bacaktan ya da koldan alınan damarlar ve göğüsten çıkarılan damarlar kullanılmaktadır. Bu ameliyat, göğüs ağrılarını azaltmakta, kalbin daha iyi kasılmasını sağlamakta ve kalp krizi ihtimalini azaltmaktadır. Sonuçta bypass ameliyatı ile hastanın yaşam kalitesi ve yaşam süresi artacaktır. Koroner bypass ameliyatlarının sağladığı rahatlığın süresi tamamen size, sizin yapınıza, hastalığınızın talihine ve bizlerin sizin yararına istediklerimizi yerine getirmenize bağlıdır. Bypass ameliyatları hastanın kalbi tamamen durdurularak ya da çalışırken yapılmaktadır. Bu iki operasyon şeklinden hangisinin uygulanacağını hastalığın derecesi ve kişinin genel durumu belirlemektedir. Kalbin tamamıyla durdurulduğu ameliyatlarda kalp ve akciğerin görevi bir süre için kalp- akciğer makinesi tarafından üstlenilmektedir. Koroner kan damarlarında oluşma tıkanıklık nedeniyle dinlenirken ya da iş yaparken göğüs ağrısı olan hastalar koroner bypass ameliyatına adaydırlar. Bu kişilerin hastalıklarının ciddiyetinin belirlenmesi, yapılacak girişimin türünün seçilebilmesi ( balon, stent, bypass operasyonu vb..) ve operasyonun faydalı olup olamayacağının saptanması için koroner anjiyografi tetkiki yaptırmaları gerekmektedir. Koroner arter hastalığı olan olgular için en ideal yaklaşım şekli kalp krizi geçirmeden uygun tedavi girişiminin(bypass operasyonu, balon vb..) yapılmasıdır. Ancak kalp krizi geçirmiş olmak koroner bypass operasyonu için bir engel teşkil etmemektedir. Kalp krizi ile hasara uğrayan bazı bölümlerin bypass sonrası tekrar normal işleve geri dönüşü sağlanabilmektedir. PERKUTAN GİRİŞİMSEL TEDAVİ METODLARI BALON (ANJİYOPLASTİ) Kalbinizin koroner damarlarında darlıklar oluştuğunda tedaviniz için şu seçenekler mevcuttur. a- İlaçla tedavi b- Balon (Anjiyoplasti) c- Ameliyat
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. İlaçlarla tedavi zaten her durumda yapılmaktadır. Balonla daralan damarın açılması ise Kardiyoloji kliniğinde, ameliyathane şartları hazırlandıktan sonra (istenmeyen durumlar için cerrahi ekip hazır beklemektedir), anjiyo makinesi altında yapılmaktadır. Hangi damarlara balon uygulanmalıdır? Kabaca kalbi besleyen 3 koroner damar mevcuttur. Bunlar: 1. LAD ismi verilen sol ön inen koroner damar (kalbin % 55 ini besler), 2. Solun arka dalları(kalbin % 20-25 ini besler), 3. Sağ koroner damar (Kalbin %20-25 ini besler), Değerlendirmeye bağlı olarak kalbin tüm damarlarındaki tekli veya çoklu lezyonlara anjiyoplasti yapılabilir. Balon tedavisi nasıl yapılır? Daralmış koroner damar içerisinden önce rehber tel geçirilir. Bu telin üzerinden, sönük durumdaki balon kaydırılarak koroner damarın daralmış bölgesine yerleştirilir. Sonra balon şişirilir. Şişen balon dar olan damarın içinde basınç yaratarak darlığı genişletir. Balon söndürülür ve hem balon hem de rehber tel dışarı alınır. Daha önce dar olan damar artık elastikiyeti derecesinde genişletilmiştir. Damarın genişlemesi kireçli olup olmadığına, darlığın uzunluğuna, balonun hacmine, basıncına ve uygulanan teknik ile uygulayan ekibin becerisine bağlıdır. Balon kimlere uygulanmalıdır? Biz cerrahlara göre balon yerinde ve iyi kullanıldığında ömrü uzatan değerli bir işlemdir. Önemli olan hasta seçiminin iyi yapılması balon ile ameliyatın birbirini tamamlamasıdır. Balon uygulamasının yapılması gereken durumlar: 1. Ameliyatı kaldıramayacak derecede akciğer hastalığı, böbrek hastalığı, karaciğer hastalığı, kötü huylu tümörü olan hastalar, 2. Genel anestezi alamayacak hastalar, 3. Ameliyat olmuş, diğer damarlarda yeni daralmalar olan hastalardır, Değerlendirmeye göre tüm kalp damarlarına balon uygulanabilir. Balon kesin tedavi midir? Balon uygulaması batıda ve bizde yaygın olarak uygulanmaktadır. Balon uygulanması için şunlar söylenmektedir. a- Ucuzdur. b- Riski operasyonla karşılaştırılabilir. c- Anestezi kullanmasına gerek yoktur. d- Her yaşta yapılabilir. Aterektomi: Matkap ile açma. Stent uygulaması: Balon ile açılan darlığın çökerek tekrar oluşmaması için balon yerleştirilen ve genişletilen bölgeye bir kafes yerleştirilebilir. Laser: Kalp üzerinde rutin olarak yapılmamakta, bu konuda çalışmalar devam etmektedir. e- Hasta sosyal yaşamına hemen döner. f- Kolay tekrarlanabilir. İşte bu son madde balonun kesin tedavi yapıp yapmadığını ortaya koymaktadır. 1. KLİNİĞE YATIŞ Acil hastalar dışında kliniğimize yatış yataklı servis bölümündeki sekreterlikten olmaktadır. Sekreterin hazırladığı evraklar ile hastane giriş katında bulunan HASTA KABUL bölümünden, 8
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı dosyanız çıkarılmakta, hastane otomasyon sistemine bilgileriniz kayıt edilmektedir. Otomasyon sistemine bilgilerinizin girilmesi ile yapılan işlemler kayıt edilerek arşivlenmekte, daha sonraki başvurularınız için kolaylık sağlanmaktadır. Kliniğimizde size ait bilgilere daha sonraki takiplerde ulaşılabilmesi amacıyla özel dosyalama sistemi ile arşivleme yapılmaktadır. Yatışınız sırasında sorularınızı klinik hemşiresine yöneltebilirsiniz. Yataklı servisimizdeki hasta odaları dört kişi ve tek kişi(özel) şeklinde düzenlenmiştir. Özel odalarımızın içerisinde hastalarımızın ve yakınlarının temel ihtiyaçlarını gidermeleri için gerekli konfor bulunmaktadır (televizyon, buzdolabı, oda içerisinde duş ve tuvalet, çekyat gibi). Serviste bulunan tüm banyo ve tuvaletler açık kalp operasyonu geçiren hastaların konforu, hijyeni ve güvenliği göz önüne alınarak ergonomik şekilde dizayn edilmiştir. Tuvalet ve banyolarda hasta alarm sistemi bulunmaktadır. Servise yatışınızda hastalığınız ile ilgili bilgileri içeren belgelerin ve tetkiklerin yanınızda bulunmasına özen gösteriniz. İlaç ve madde alerjileriniz hakkında lütfen bizleri uyarınız. Yatış işlemleriniz tamamlandıktan sonra servis hemşiresi tarafından odanız gösterilecektir. Kliniğimize yatmadan önce kullandığınız ilaçları hemşire ve doktorunuza danışmadan kullanmayınız. Servis doktoru tarafından muayeneniz yapılacak, ilaçlarınız doktorunuzun Serviste yattığınız dönemde hemşire ve doktorlar tarafından düzenli kontrolleriniz yapılacak, operasyona hazırlık amacıyla tetkikleriniz tamamlanacaktır.
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. KLİNİKTE UYULMASI GEREKLİ KURALLAR Ziyaret saatleri hergün 15:00-16.00 arasıdır. Ziyaretçilerin birer kişi dönüşümlü olarak yanınıza gelmeleri sizin sağlığınız için gereklidir. Yakınlarınız 0 2582118585 nolu telefondan 19.00-21.00 saatleri arasında 2257 iç hat numaralarını bağlatarak sizinle görüşebilirler.kliniğimizde yemekler odalara servis yapılmaktadır. Her hastanın yemeği doktor önerisi ve diyetisyen kontrolünde verilmektedir. Hastaya doktoruna danışılmadan dışarıdan yemek verilmesi yanlış ve tehlikelidir. Odalarındaki düzeni sağlamaları için her hastaya 2 adet dolap? ve her odaya bir buzdolabı sağlanmıştır. Lütfen odanızdaki eşyaların yerini değiştirmeyiniz. Bu düzen sizin muayeneniz ve gereğinde acil müdahaleniz için özel olarak belirlenmiştir. Hasta yakınlarının ve refakatçilerin hasta yataklarına ve genel dinlenme salonlarında bulunan koltuklara yatmamaları önemle rica olunur. Dolaplar dışında eşyaların düzensiz olarak(yatak altı, dolap dışı vb..) bulundurulmaması rica olunur. Servis genel düzenin korunması amacıyla hastaların ve yakınlarının eşyalarını kurutmak amacıyla hemşireler tarafından gösterilen özel bölüme asmaları gerekmektedir. Tuvaletlere ve pisuarlara yabancı madde atılmaması önemle rica olunur. Atılacak yabancı maddelerin neden olacağı tıkanmalar sonucunda tuvaletlerin tamir oluncaya kadar sizin kullanımınız dışında kalacağı unutulmamalıdır. Kalp Damar Cerrahisi Kliniği nin tüm bölümlerinde sigara içilmesi yasaktır.. 2. AMELİYAT ÖNCESİ HAZIRLIK Ameliyat için kliniğimize yatışınız yapıldıktan sonra veya yatış öncesi poliklinikte kan tetkikleri, EKG, röntgen tetkikleri, solunum fonksiyon testleri ve gereken olgularda ileri tetkikler yapılmaktadır. Bu konuda servis hemşireleri ve görevli doktorlar size yol göstereceklerdir. Kliniğimizde genel ve rejyonel anestezi uygulanacak tüm hastalar Anesteziyoloji Anabilim Dalı tarafından ameliyat öncesinde değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme sırasında anestezi doktoruna şikâyetlerinizi ve geçirdiğiniz önemli hastalıkları, kullandığınız ilaçları, varsa alerjinizi belirtmeniz çok önemlidir. Anestezi uzmanlarınca yapılan değerlendirmelerden sonra hastanın anestezi alması için Olur alınmaktadır. Anestezi doktorunuz ameliyatınızdan bir gün önce vizit yaparak sizi tekrar muayene edecek, tavsiyelerde bulunacak ve bilgi verecektir. Ameliyat sırasında ve sonrasında kullanılabilecek kan ve kan ürünlerinin temini için kan merkezimizle bağlantı kurulması gerekmektedir. Ameliyattan bir gün önce yapılacak olan ameliyatın türüne göre, göğüs ve karın bölgesi ön-yan kısımları, bacakların ön ve arkaları tamamen traş edilerek hazırlanır. Ameliyattan önce hastaların yıkanmasının, görülebilecek enfeksiyonları önemli oranda azalttığı bilinen bir gerçektir. Kişisel eşyalar (saat, yüzük, bilezik, protez diş, lens, gözlük vb.) ameliyattan önce hasta yakınları tarafından alınmalıdır. Ameliyattan bir gün önce normal öğünlerde yemek yenildikten sonra görevli doktorların önerdikleri saat sonrasında yiyecek ve içecek alınmamalıdır. Ameliyat öncesindeki gece ve hemen ameliyat öncesi sakinleştici ve hazırlayıcı ilaçlar verilmektedir. Ameliyat sonrasında sık öksürmeniz ve derin nefes almanız istendiği için ameliyattan önce öksürme ve derin nefes alma alıştırmaları yapılması yararlı olacaktır. Ameliyata hazırlık amacıyla yapacağınız nefes alıştırmalarında aşağıdaki kurallara uyarsanız daha rahat edersiniz. İyi nefes alabilmek için mutlaka çok iyi nefes vermeniz gerekmektedir. Akciğerlerdeki kirli havanızı boşaltmadan yani nefesinizi dışarıya vermeden nefes almak dolu bir bavulun içerisine zorlabir şey tıkıştırmaya benzer. Önce derin bir şekilde, dudaklarınızı büzerek nefesinizi veriniz. Bu işlem sırasında karnınıza ellerinizle bastırınız. Sonra burnunuzdan kuvvetli bir şekilde nefes alınız. Her 5 nefes veriş ve aldıktan sonra kuvvetli şekilde öksürmeye çalışınız. Eğer balgamınız varsa (kroşa) bu manevra çıkarmanıza yardımcı olacaktır. 3. AMELİYAT SONRASI YOĞUN BAKIM DÖNEMİ Kalp operasyonu uygulanan hastalar ameliyattan sonra yoğun bakıma alındıklarında anestezinin etkisiyle bir süre daha uyumaktadırlar. Yapılan konuşmaları duyabilirsiniz. Ancak cevap vermeye 10
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı çalışmayınız. Ağzınızda sizi solunum cihazına bağlayan bir hortum olacaktır. Anestezinin etkisi geçip, tamamen uyandığınızda bu hortum ağzınızdan çıkarılacaktır. Kolunuzda sizi takip etmemiz için bağlanmış olan küçük hortumlar olacağından lütfen gereksiz hareket etmeyiniz. Solunum cihazından ayrıldıktan sonra akciğerlerinizin genişlemesi için derin nefes almanız istenecektir. Yoğun bakımda doktor ve hemşireniz tarafından söylenilenlere uyduğunuz takdirde sorunsuz ve hızlı bir iyileşme dönemi geçireceksiniz. Anestezinin etkisiyle barsaklarınızın çalışması yavaşladığından ağızdan su ve yemek ameliyat sonrası erken dönemde verilmemektedir. Vücudunuz için gerekli su ve besinler size damar yoluyla verilecektir. Barsaklarınızın çalışmasının ardından normal beslenmeye geçilecektir. Yoğun bakımda hasta ziyaretçisi kabul edilmemektedir. Ameliyat sonrası uyanmanızın ve solunum cihazından ayrılmanızın ardından bir yakınınızla görüşmeniz sağlanacaktır. Kliniğimizde uygulanan operasyonların büyük çoğunluğunda hasta 4 saatte ameliyattan çıkmakta, 3 gün sonrasında servise transfer edilmektedir. Ameliyat sonrası 3 haftada ameliyat yaraları tamamen iyileşmekte ve 3. ayında aktif olarak işbaşı yapabilmektedir. 4. YOĞUN BAKIM SONRASI SERVİS Ameliyat sonrası dönemde hastanız enfeksiyonlara karşı normal zamanlardan daha dirençsizdir. Bu dönemde ziyaretçilerinizden size bulaşacak bir gribal enfeksiyonun neden olacağı öksürük ve hapşırmalar ameliyat yerinizde şiddetli ağrılara neden olabilir. Bu nedenle fazla sayıda ve aynı anda ziyaretçi kabul etmemeniz gerekmektedir. Ziyaretçilerle yakın temastan kaçınınız. Ağrı: Bu dönemde özellikle kesi yerlerinde, sırt ve omuzlarda değişik derecelerde ağrılar olabilir. Ağrılar genellikle ameliyat bölgeleri çevresinde ve hareketsizlik, kasılmalar nedeniyle omuz ve sırtta görülmektedir. Omuz, kol ve bacakların hareket ettirilmesi (göğüs ön kemiği zorlanmadan), genel duruma göre yürüyüşlerin arttırılmasıyla hareketsizlik ağrıları azaltılabilmektedir. Bunlar dışında ağrının artması, göğüs ağrısının olması halinde servis görevlilerine haber verilmelidir. Ateş: Ameliyat sonrası ilk günlerde çok yüksek olmayan ateş sık rastlanan bir durumdur. Daha sonra normal düzeylere inmesi beklenir. Diyet: Hastalarda daha önceden şeker hastalığı varsa diyet şekersiz, tansiyon yüksekliği varsa tuzsuz olarak önerilmektedir. Bunun dışında genellikle normal besinlere hemen geçilebilir. Bu dönemde bol su ve diyete göre içecek alınması özellikle böbrek fonksiyonları açısından önemlidir. Yürümeye ne zaman başlamalı? Servise çıktıktan sonra genel duruma göre yavaş yavaş önce yatak kenarında 10-15 dakika oturduktan sonra ayağa destekle kalkılmalı, mesafeler gittikçe arttırılmalıdır. Normal koşullarda servise gelen hasta hemen yürüyüşlere geçebilir. Oturma ve ayağa kalkma sırasında refakatçinin hastayı sırtından desteklemesi uygundur. Tek kol geriye atılarak destek almaya çalışmak, yan dönerek kalkmak, yan yatmak göğüs ön kemiği (sternum) kaynamasını engelleyebileceği için sakıncalıdır. Temizlik ve banyo: Servise çıkan hastaların ameliyat kesileri dışındaki yerleri sabunlu bezlerle silinerek rahatlamaları sağlanabilir. Refakatçı kişi nelere dikkat etmeli? İlk günlerde hastanın öksürtülmesi, hastanın destekle kaldırılması, yeterli sıvı ve besin almasının sağlanması, normal dışında seyreden durumlarda; nefes darlığı, çarpıntı, göğüs ağrısı, yara yerinde akıntı vb. varsa görevlilere haber verilmesi dikkat edilecek noktalardandır. Genel hastane kuralları içinde: dışarıdan kokulu, izin dışı yiyecek getirilmemesinin sağlanması, hastamızın sağlığı için çalışan görevli personele ziyaret saati ve genel düzene uyulması açısından yardımcı olunması yararlı olacaktır. Hastanızın aldığı sıvıların ve çıkardığı idrarın miktarı takip edilmektedir. Bu nedenle hastanızın aldığı sıvıların( su, çay, meyve suyu, ayran vb..) görevli tarafından kayıt edilmesinde hatırlatma yapmanız yerinde olur. Hastanızın idrarı özel oda tuvaletinde ya da genel tuvaletlerde bu iş için ayrılan bölmede biriktirilecektir.
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. 5. TABURCU OLDUKTAN SONRA MERAK ETTİĞİNİZ BAŞLICA KONULAR Herhangi bir sorununuz olmadığı takdirde gerekli açıklamalar yapılarak taburcu edileceksiniz. Taburcu işlemleri aynı yatışınızda olduğu gibi klinik sekreterliğinden verilen belgelerle HASTA KABUL ünitesinden olmaktadır. Kullanacağınız ilaçların alınmasında ve gerekli işlemlerde kullanılmak üzere HEYET RAPORU çıkarılması için klinik sekreterliğine 2 adet fotoğraf bırakmanız gerekmektedir. Çalışan ve ameliyat sonrasında tekrar aktif çalışamayacağını düşünen hastalara maluliyet raporu hazırlanması ile ilgili değerlendirme kliniğimizce yapılmaktadır. Bütün hastalarımıza hastanede yattıkları dönemde yapılan işlemleri kısaca özetleyen EPİKRİZ RAPORU çıkışta verilmektedir. Kontrollerinizde ve diğer tüm sağlık kurumu başvurularınızda bu raporu yanınızda bulundurmanız gerekmektedir. Taburcu olduktan sonra Kalp Damar Cerrahisi Polikliniği ne ve hastalığınız ile ilgili diğer ünitelere gelmeniz gereken tarihler doktorunuz tarafından epikriz raporunuzda belirtilmektedir. Evde ilk hafta Evdeki ilk birkaç hafta içerisinde sert hareketlerden, ağır yük kaldırmaktan, itmekten, çekmekten kaçınınız. El şakası yapmayınız. Torunlarınızı kaldırmadan seviniz. Zaten bu hareketler size rahatsızlık verebilir. Özellikle yemeklerden sonra mutlaka hareketlerden kaçınınız ve dinleniniz. Genel Yakınmalar Hastaneden ayrıldıktan sonraki ilk günlerde halsizlik, çabuk yorulma olabilir. Yapılan çalışmalarla; bir hastalığı olmayan genç insanların bir hafta süreyle yatmaları halinde kas güçlerinin %15 ini kaybettikleri saptanmıştır. Ayrıca, geçirilen ameliyatın etkileri, yara yerlerinin iyileşmesi için enerji gereksiniminin artması, kan düzeylerinin ilk dönemlerde düşük olması bu halsizlik ve yorgunluk yakınmalarının nedenleridir. Bu yakınmalar genellikle azalarak 2-3 hafta içinde geçecektir. Ameliyat yerlerinde hafif ağrılar, bazen yan ağrıları, damar alınan bacakta kesi çevresinde uyuşmalar, hissizlik, karıncalanma olabilir. Bu yakınmalar da zamanla geçer. Uyku Her gece mutlaka en az 6 saat uyumanız gerekmektedir. Uyumuyorsanız doktorunuzun tavsiyesini alınız. Oturuş pozisyonu Eğer bacaklarınızda ameliyat yerleri varsa, bacaklarınızdan damar alınmışsa uzun müddet ayaklarınızı sarkıtarak oturmayınız. Otururken de bacaklarınızı ezecek şekilde bacak bacak üzerine atmayınız. Oturma aralıklarında oda içerisinde hafif yürüyüş yapınız. Cinsel aktivite Ameliyattan sonra ilk dönemlerdeki hareket kısıtlılıkları, genel ağrı ve yakınmaları geçtikten sonra (ilk 4-8 hafta) eşinizle cinsel hayatınıza devam edebilirsiniz. Bunun zamanını doktorunuza danışarak belirlemelisiniz. Genel güç kaybı, hareket kısıtlılıkları nedeniyle erken dönemlerde daha dikkatli olunmalıdır. Cinsel hayatınıza başlarken dikkatli olmanız gereken birkaç konu aşağıda belirtilmiştir. Dinlenmiş olduğunuz zaman cinsel ilişkide bulununuz. Yemekten hemen sonra cinsel ilişki zararlıdır. En az 1 saat geçmelidir. Yatak odası ne çok soğuk ne de çok sıcak olmalıdır. Ameliyat olan kişi tamamen iyileşene kadar eşinin cinsel ilişkide aktif rol oynaması uygundur. 12
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı Ameliyat yaralarının bakımı: Kesi yerleri temiz ve kuru ise pansuman gerekmez, doktor izni olmadan bu bölgelere pomad, yumuşatıcı kremler sürülmemelidir. Ameliyat yarasını temiz ve kuru tutunuz. Ameliyat yerleri tam iyileşene kadar temiz tutulmalı, bu bölgelerin hava alması sağlanmalıdır. Normal iyileşme döneminde; hafif yanma, kaşınmalar olabilir. Ancak enfeksiyon belirtileri olabilecek: yara yerinin kırmızılığında artış, ısısının artması, şişme, hassasiyet, akıntılar olması halinde doktorunuzla bağlantı kurunuz. Hastanın göğüs ön kemiğinin (sternum- iman tahtası) tam olarak kaynaması için gerekli süre 6 haftadır. Bu zamana kadar sırtüstü yatılması, yan dönülmemesi, ağırlık kaldırılmaması (5 kg üstünde), göğüs adelelerini zorlayan hareketlerden uzak durulması (asılma, tek kolla destek alarak kalkmaya çalışmak vb.) önerilmemektedir. Birçok hastada ameliyat sonrası dönemde göğüsteki yara ve kaburgaların üzerinde kalbe ait olmayan ağrılar olmaktadır. Yaraya bağlı ağrılar altı hafta, adele ağrıları ise 3-4 ay sürebilir. Bu ağrılar; ani hava değişimlerinde, fazla yorulduğunuzda, öksürme, hapşırma gibi ani hareketlerde şiddetlenir. Bacak yarasındaki şişkinlik ve rahatsızlık bir kaç ay sürecektir. Yara etrafında da hissizlik, ayak bileğinde şişlik olabilir. Bunlar damarın çıkarılmasına bağlıdır. Bu dönemde varis çorabı kullanmanız gerekmektedir.
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. Dikişlerin alınması Ameliyat dikişlerinizin alınacağı tarih taburcu olurken size bildirilecektir. Bu dikişler genellikle Kalp Damar Cerrahisi Polikliniği ne geldiğiniz ilk kontrolde (7 gün sonra ) alınmaktadır. Varis çorabı Eğer bacağınızdan damar alındı ise ayağınızın şişmesini engellemek amacıyla varis çorabı giymeniz gerekecektir. Varis çorabı genellikle ameliyattan sonraki ilk 6 ay boyunca giyilir. Eğer ayağınızda şişlik bu süreden sonrada devam ediyorsa varis çorabımızı devamlı giymeniz önerilir. Varis çorapları sabahları yataktan kalkmadan önce giyilmelidir. Ameliyattan sonraki ilk 1 aylık dönemde göğüs kemiğinin korunması amacıyla varis çorabınızı bir başkasının giydirmesini öneriyoruz. Varis çorabını gün içinde ayakta kaldığınız sürece devamlı giymeniz gerekmektedir. Varis çorabını gün içinde çıkarıp tekrar giymeniz gerekirse yatarak ayaklarınızı 20 dakika süreyle yüksekte bekletip daha sonra çorabınızı giymelisiniz. Akşamları yatarken varis çorabınızı çıkarınız. Banyo, duş zamanı Tüm yara yerleriniz temiz ise kuru ise banyo veya duşu tercih ettiğiniz kadar alabilirsiniz. Eğer kendinizi yorgun hissediyorsanız size bir yakınınız yardımcı olmalıdır. Yara yerlerinin fazla nemlenmemesi, bu bölgelerin ovulmaması dikişler açısından önemlidir. Sosyal faaliyet Taburcu olduktan sonraki ilk on günde ziyaretçilerinizi ve telefon görüşmelerinizi kısıtlayabilirsiniz. Onuncu günden itibaren gittikçe güçlendiğinizi ve kuvvetlendiğinizi fark edecek, kendiniz ve çevreniz için gerekli sosyal faaliyetlere katılacaksınız. Otomobil kullanma Altıncı haftadan itibaren araba kullanabilirsiniz. Ancak araba kullanma ani hareketler gerektirebileceğinden, stress faktörüde düşünülerek 12 hafta yolcu olarak kalmanız daha iyi olacaktır. Seyahat Daha önce bahsedilen şartlara uymak kaydıyla taburcu olduğunuzdan itibaren deniz seviyesinde dünyanın her yerine yolculuk yapabilirsiniz. Hastaların çoğu uçak yolculuğunun kalbe dokunup dokunmadığını merak ederler, oysa sağlık yönünden en güvenli yolculuk uçakla yapılandır. Ev işleri yapma Bayan hastalar için iyileştiğinin bir göstergesi de ev işlerini yapabilmeleridir. Çamaşır yıkama,yemek hazırlama, temizlik, çocuk bakımı, etraf düzenleme gibi aktiviteleri yerine getirmek için 8 haftadan sonra yapılacak kontrolün ve doktorun kararına göre hareket edilmelidir. Siz kendinizi iyi hissettiğiniz müddetçe 8. haftadan itibaren çalışmalara katılabilirsiniz. 14
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı Yürüyüş ve spor Yürüyüş kalp ve damar hastalıkları için en büyük spordur. Çok sıcak, çok soğuk veya çok rüzgârlı havalar dışında kısa yürüyüşlerle başlanmalı ve mesafeler giderek artırılmalıdır. İyileşme döneminde aktif olmak, yürüyüşler yapmak kas gücünün yerine gelmesi ve adale ağrılarının geçmesi için önemlidir. Başlangıçta düz yerlerde yürüyün. Merdiven çıkmak veya rüzgâra karşı yürümek kalbinizin zorlandığı egzersizlerdir. İlk dönemlerde; merdiven çıkarken katlar arasında ve uzun yürüyüşler sırasında arada dinlenilmelidir. Zamanla performans ölçüsünde mesafeler arttırılmalıdır. Ağır yemeklerden sonra egzersiz veya yürüyüşlerden kaçınmalıdır. Yürüyüş için; çok sıcak ve çok soğuk havalarda kapalı, havadar mekânlar tercih edilmelidir. Bacak damarları kullanılmışsa, özellikle uzun sürelerle ayakta durmanın bacaklarda şişmeler oluşturabileceği unutulmamalı, gerekirse ilk haftalarda varis çorabı kullanılmalıdır. Göğüs ön kemiğini zorlayıcı hareketlerden kaçınılmalıdır. İşe başlama Kalp ameliyatlarının gayesi bireyi çalışma hayatındaki üretken yerine sağlıklı olarak iade etmektedir. Mümkün olduğu kadar erken işe başlamak prensip ve idealimizdir. Ameliyat sonrası doktor kararı ile işinize başlayabilirsiniz. Çalışılan işin niteliğine göre; masa başı, fizik veya psikolojik yönden zorlamayan işlere ilk 4 haftadan sonra, bu zorlamaların olabildiği işlerde 3. aydan sonra başlanması önerilmektedir. Ameliyattan sonra beslenmeniz İlk dönemlerde enerji gereksinimi fazla olduğu için aşırı kısıtlamalar getirilmemekte, genel olarak katı yağların ve tuzun kısıtlanması önerilmektedir. Şeker hastalığı, hipertansiyon, kan yağlarının yüksekliği, ürik asit yüksekliği, şişmanlık gibi özel diyet gerektiren durumlarda ne zaman ve ne şekilde bir diyet uygulanacağını doktorunuz ve diyetisyeniniz ile görüşünüz. 1. Beslenmede genellikle sebze ve meyveye ağırlık veriniz. 2. Aldığınız kalori miktarını kontrol ediniz ve belirli bir kiloyu muhafaza ediniz. 3. Haftada bir yumurta sarısından fazla yemeyiniz. Buna diğer yemeklerin içindeki yumurtalarda dahildir. 4. Yemeklere koyduğunuz yağlar doymamış yağ grubundan sıvı bitkisel yağlar olmalıdır. (Ayçiçeği, mısır özü, özellikle zeytin yağı gibi) 5. Et olarak balık, derisi alınmış tavuk ve hindi, mecbur kalırsanız yağsız dana etini tercih ediniz. Yüksek kolesterol içeren sakatat kesinlikle yemeyiniz. 6. Kızartılmış yiyecekler yemeyiniz. Kızartma yapmak yerine ızgara, buğulama gibi yağ oranını azaltacak pişirme yöntemlerini kullanınız. 7. Peynir, kaymaklı süt, kremalı yiyecekler, salam, sosis gibi yüksek oranda kolesterol içeren şarküteri ürünü besinleri almamaya çalışınız. 8. Diyet programına yulaf ezmesi, kepekli gıdalar, fasulye, nohut gibi posalı yiyecekler koyunuz. Bu gıdalar eriyebilen lifler açısından zengindir ve araştırmalar bu gıdaları yiyenlerde vücutta kolesterolü yükselten maddelerin emiliminin engellendiğini göstermiştir.
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. İçki-sigara Ameliyattan sonraki ilk 3 ay alkol almayınız. Alkolün kullandığınız ilaçlarla birlikte alındığında istenmeyen yan etkilere neden olabileceğini unutmayınız. İlk 3 aydan sonra haftada 2 duble alkol almanız mümkündür. Bizler yinede almamanızı tavsiye ederiz. Fazla alkol kullanımının kalbi yorucu ve diğer sistemleri yıpratıcı etkileri olduğunu unutmayınız. Ameliyattan sonra aktif ve pasif olarak kesinlikle sigara içmemeniz gerekmektedir. Sigara yapılan ameliyatın etki süresini kısaltmaktadır. Kalp kapağı takıldıktan veya diğer ameliyatlarından sonra kontrollü tuz diyeti verilmiş ise: Eğer fazla miktarda tuz kullanıyorsanız bu tuz vücuttaki suyu damarların içine çekecektir. Kalp, damarların içerisindeki fazla miktarda su ihtiva eden kanı pompalamak için daha fazla çalışıp zorlanacaktır. Oysa kısıtlı tuz kullandığınız veya hiç kullanmadığınız vakit damarlarda dolaşan mayi miktarı azalacağından hem kalbiniz rahatlayacak hem de yüksek tansiyonunuz varsa o da düşecektir. Her şeyin özünde az veya çok tuz vardır. Bir insan hiç tuzsuz yediği vakit günde 5 gr, normal yediğinde 12-15 gr, tuzlu yediğinde 20-25 gr. tuz alır. Bu nedenle tamamen tuzsuz bir diyetin mümkün olmadığını unutmayınız. Tuz kullanma alışkanlığını bırakmanız sayesinde vücuda en az oranda tuz girişi sağlanmış olacaktır. Türkiye de sofra tuzu (sodyum tuzu) yerini tutan muhtelif suni tuzlar eczanelerde satılmaktadır. Diyetisyenle temasa geçerek bunlardan birini seçebilirsiniz. Ameliyat sonrası ilaç tedavisi Size verilen ilaçların düzenli alınması önemlidir. Bu ilaçlar genellikle; kalp, tansiyon, ritm sorunlarına, kanın pıhtılaşmasını geciktirmeye yönelik ilaçlardır. Kapak ameliyatlarından sonra, bazen koroner bypass sonrası veya ritim bozukluklarında kullanılan Coumadin adlı kanın pıhtılaşmasını geciktiren ilaçlar için hastaya göre, uygun dozda ilaç ayarlaması yapılmaktadır. İlacın hergün aynı saatte alınması gerekmektedir (Aşağıya Bakınız). Bilinmesi Gerekenler İlacın doğru ismini, Genel maksadını, Olabilecek yan etkilerini, İlacın alınma şekillerini not ederek saklayınız. Alınma zamanı: Her altı saatte bir ilacın alınması bildirildiğinde bu sadece gündüz için geçerli olmayıp günün her 24 saatin her bir altı saatini kapsar. İlacınız yemek öncesi veya yemek sonrası olabilir. Yemek öncesi demek yemekten onbeş dakika önce yemek sonrası ise, yemekten onbeş dakika sonra demektir. Güvenli İlaç Kullanma Zamanı geçmiş ilaçları mutlaka atınız. Bir gün lazım olur diye muhafaza etmeyiniz. İlaçlarınızı çocuklarınızın erişemeyeceği yerde muhafaza ediniz. Seyahate çıkarken ilaçlarınızı yeterli miktarda yanınıza alınız. İlaçlarınızı kesmeden önce veya listenize yeni bir ilaç ilave etmeden önce mutlaka doktorunuzla görüşünüz. Düzenli ilaç kullanma İlaçların kullanma şekillerini ve saatlerini içeren liste yapınız. İlaçlarınızı her zaman kullanabileceğiniz şekilde müsait yerlerde (iş yerinde, evde ve arabanızda) bulundurunuz. Aldığınız her ilacı listenizden işaretleyiniz. Bu işleme alışkanlık elde edinceye kadar devam etmelidir. 16
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı İlaç almayı unutursanız İlaç dozunu bir seferlik unutursanız ikinci kez sakın iki tane birden almayınız. Daima listenize uyum sağlayınız. Eğer birden fazla ilaç almayı unutursanız mutlaka doktorunuzla görüşünüz. Koroner bypass ameliyatı olmanıza rağmen neden ilaç kullanacaksınız? Saygıdeğer hastalarımız, maalesef hastalığınız zaman içerisinde ilerlemektedir. Çünkü bizler ameliyatla hastalığınızın nedenleri üzerinde etki edecek hiçbir şey yapmadık. Biz sadece tıkalı bölgeyi atlayarak yeterli kan gitmeyen bölgeye kan gelmesini sağladık. Eğer zaman içerisinde kurallara uymaz, istenilenleri yapmazsanız şu an açık olan kendi damarlarınız tıkanabilir. Bu damarlara kan getiren ve ameliyatla takılan damarlarda kan gönderecek yer bulamayınca otomatikman devreden çıkacaktır. Takılan damarın açık kalma şansı kendi damarlarınızın açık kalmasına bağlıdır. İşte bu nedenlerle ilaçları kullanarak kendi damarlarınızda hem hastalığın gidişini durduracak hem de açık kalmasını sağlayacaksınız. Onun için mutlaka ilaçlarınızı kullanmalısınız. Kapak Takılması veya Başka Nedenlerle (Sentetik Damar Takılması, Damar Tıkanıklığının Mevcut Olması, Balon Yapılması) Kan Sulandırıcıların Kullanılması (Antikoagülanlar) COUMADİN(KUMADİN) Kan sulandırıcı olarak kullandığınız ilacın ismi COUMADİN dir. Bu ilaç doktor gözetimi altında düzenli aralıklarla alındığında emniyetlidir. Coumadin kanınızı sulandırır. Fakat pıhtı oluşumunu durdurmaz sadece yavaşlatır. Bu pıhtılaşmada azalma veya yavaşlama kalp kapağınızın ve damarlarınızın emniyeti için gereklidir. Eğer pıhtı oluşursa nadirde olsa kalp kapağınızı, damarlarınızı hatta hayatınızı tehdit edebilir. Bu nedenle Coumadin in kullanılması son derece önemli ve gereklidir. Türkiyede Coumadin 5 miligramlık tabletler şeklinde piyasada satılmaktadır. Bu ilaç laboratuar kontrolünde (dozu ayarlanarak) kullanılmaktadır. Protrombin Zamanı: Coumadin dozunun ayarlanması, ilacın kullanma miktarını ortaya konması için mutlaka protrombin zamanı yapılmalıdır. Protrombin zamanı testinin yapılması, takibi; mahalli doktor ve laboratuvarlarca mümkündür. Bu test doktorun istediği zaman aralıkları ile düzenli olarak yaptırılmalı ve hastanın yanında taşıyacağı bir karta işlenmelidir. Bu test kanın pıhtılaşma düzeyinin (kanın sulanması) düzenlenmesinde doktora yol gösterecektir. Coumadin kullanmada tehlike işaretleri: Coumadinin yan etkileri seyrek olmakla birlikte mevcuttur. Fakat yan etkiler ortaya çıkmadan önce bazı tehlike işaretleri verir. Bu işaretler hasta tarafından takip edilmelidir. Çünkü bu işaretler gözden kaçarsa yan etki oluşur ve kanamaya yatkınlık ortaya çıkar. Aşağıdaki belirtileri saptadığınızda acilen doktorunuzla temasa geçmeniz gerekmektedir. Burun, ağız ve diş etlerinden sızıntı şeklinde kanama Kırmızı renkli veya kanlı idrar Siyah veya kanlı gaita (büyük tuvalet) Deride çürükler Alışılmamış veya şiddetli baş ağrıları Aşırı derecede regl(aybaşı) kanaması Kanlı balgam Kahve telvesi renginde kusma Coumadin kullanmada uygulanacak prensipler * Coumadini söylendiği şekilde güven ve sadakatle kullanınız. * Bir doz kullanmayı unutursanız ikinci sefer iki doz birden almayınız.
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. * Eğer üç kez ve daha fazla ilaç almayı unutursanız doktorunuza haber veriniz. *Doktorunuzdan habersiz listenize yeni ilaç ilave etmeyiniz. * Protrombin zamanı ve INR testini zamanında düzenli bir şekilde yaptırınız. Acil yaralanmalar Eğer herhangi bir yerinizi keserseniz kesiğin üzerine basınçla bastırınız. Kesikten gelen kan 10 dk durmaz ise en yakın acil merkeze müracaat ediniz. Doktora kalp kapağınız olduğundan veya damar hastalığından dolayı coumadin kullandığınızı söyleyiniz. Eğer protrombin zamanını ve coumadin kullanma dozunu gösteren tanıtma kartınız varsa onu doktora gösteriniz. 18
Hasta Bilgilendirme Kitapçığı DİKKAT, DİKKAT, DİKKAT, DİKKAT, DİKKAT, DİKKAT, Taburcu olduktan sonra 1. Göğüste, omuzda, boyunda veya çenede dinlenmeye ve dil altı hap (isordil) almaya rağmen geçmeyen ağrı olursa, 2. Nefes darlığı artarsa, 3. Günde 1-1.5 kg dan fazla kilo alırsanız, 4. Bayılma olursa, 5. Çok yavaş, hızlı veya düzensiz kalp atışları olursa, 6. 38 dereceyi geçen ateş olursa, 7. İdrar zorluğu ve idrar kanlı olursa, 8. Damar alınan bacağın, kızarması, şişmesi, ateşlenmesi ağrıması halinde, 9. Yara yerlerinizde kızarıklık ve iltihaplı akıntı olursa VAKİT GEÇİRMEDEN BİZE BAŞVURUNUZ. MERAK ETTİKLERİNİZ AÇIK KALP AMELİYATI NEDİR? Kalbin geçici olarak durdurulmasıyla yapılabilen ameliyatlara açık kalp ameliyatı denir. Bu ameliyatlar sırasında kalp ve akciğerlerin fonksiyonları durdurularak bu fonksiyonları kalp akciğer makinesi dediğimiz bir cihazın üstlenmesi sağlanır. Ameliyatın bitiminde hastanın kalbi yeniden çalıştırılarak makinenin işlevine son verilir. Açık kalp ameliyatları sırasında hastaların vücut sıcaklıkları 28-30 dereceye kadar düşürülür. KORONER BYPASS AMELİYATLARI Koroner Arter Nedir? Koroner arterler kalp kasının beslenmesini sağlayan atardamarlardır. Kalp enerji ve oksijen gereksinmesini koroner arterlerce taşınan kanla sağlar. Koroner damarlar kalpten çıkan ana atar damardan (AORTA) beslenirler. Kalpte başlıca 2 ana koroner bulunur. (SAĞ ve SOL koronerler) Sol koroner kalbin daha büyük bir bölümünü beslediğinden daha önemlidir. Sol koronerden ayrılan ön inen dal (LAD) kalbin en hayati bölümlerini besleyen çok önemli bir damardır. Yine sol koronerin dalı olan sirkumfleks ve diagonal dallar kalbin sol yan ve arka duvarını besleyen önemli damarlardır. Sağ koroner damar ve dalları ise kalbin sağ ve arka duvarlarını beslerler. Koroner Arter Hastalığı Nedir? Koroner arter hastalığı, arterioskleroz (damar sertliği) nedeniyle koroner damarların daralması veya tıkanması, böylece kalbin yeteri kadar beslenememesi anlamına gelir. Hastalık genellikle erkeklerde 35-40 yaş sonrası, kadınlarda ise menopoz sonrası görülür. Koroner arter hastalığı olanlar özellikle efor sonrası göğüslerinde ve sol ya da sağ kollarında ortaya çıkan 2-3 dakika süren ağrıdan yakınırlar. Hastalığın başlıca risk faktörleri şunlardır: Stresli yaşam, sigara, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, ailede aynı hastalığın bulunması. Tedavisi Nedir? Koroner arter hastalığında tedavi medikal (ilaçla) veya cerrahi (ameliyatla) olabilir. Hastalığın cerrahi tedavisi koroner bypass dediğimiz bir ameliyatla gerçekleştirilir.
Pamukkale Ünivesitesi Tıp Fakültesi Kalp ve Damar Cerrahisi AD. Koroner Bypass ta Kullanılan Damarlar Nereden Temin Edilir? Koroner bypass operasyonunda bacaklardan alınan toplardamarlar (Vena Safena Magna) ve göğüs iç duvarından alınan atardamarlar(arteria Mammaria İnterna) kullanılır. Özel durumlarda ise mide damarı( Arteria Gastroepiploika), karın ön damarı( Arteria Epigastrika İnferior), önkol atardamarı( Arteria Radialis)ve kolun toplardamarları da (Vena Sefalika) kullanılabilir. Bu damarların bir ucu tıkalı koronerin distaline (aşağısına) diğer ucu ise kalpten çıkan ana damara (aorta ) dikilir. Böylece tıkalı damarın beslediği bölgelere kan akımı sağlanmış olur. Göğüsten alınıp kullanılan temiz kan damarı sizler için son derecede değerli olup ameliyattan sonra açık kalma oranı en yüksek olan damardır. Bu damar sadece bir boru olmayıp yaşayan damardır, kalbin ihtiyacına göre genişleyip kanı kalbe taşır. Ameliyatta size ne yapılmakta, ameliyat size neyi sağlamakta ve yararı ne kadar sürmektedir? Koroner bypass cerrahisinin amacı koroner damarlardaki tıkanma veya daralma sonucu kalbin kan gitmeyen bölgelerine kanı taşımaktır. Bu köprüleme işleminde bacaktan alınan damarlar ve göğüsten çıkarılan damarlar kullanılmaktadır. Bu ameliyat, göğüs ağrılarını azaltmakta, kalbin daha iyi kasılmasını sağlamakta ve kalp krizi ihtimalini ortadan kaldırmaktadır. Sonuçta hastanın yaşam kalitesi ve yaşam süresi artacaktır. Diğer büyük ameliyatlarda olduğu gibi bu ameliyatın da kişinin dayanıklılığını ve enerjisini azalttığını unutmayın. İlk zamanlar hemen yorulacak ve sık sık durup dinlenme ihtiyacını hissedeceksiniz. Zaman geçtikçe vücut güçlenecek ve ameliyatın yararları ortaya çıkacaktır. Koroner bypass ameliyatları kalp duvarlarına taze ve yeterli kan sağladığından duvarlar eskisine oranla daha kuvvetli kasılarak kanı pompalayabilmektedir. Bu sayede ağrılarınız ortadan kalkmakta veya azalmakta, ölüm korkusu giderilmektedir. Kalp eskisine oranla çok kuvvetli ve güvenli kasıldığı için sosyal hayattaki eski yerinizi alıp işinize güvenle devam edebilirsiniz. Ameliyat sonrası dönemde; daha önce enfarktüs geçirmeyen hastaların enfarktüs geçirme ihtimali ortadan kalkmakta, enfarktüs geçiren hastalarında ikinci enfarktüs geçirme ihtimali de büyük oranda azalmaktadır. ŞEKER HASTALIĞIM VAR KALP VE DAMAR AMELİYATI OLABİLİR MİYİM? Şeker hastalığı ameliyat olmanıza engel teşkil etmez. Şeker hastalığı ile damar sertliğinin beraber görülmesi daha sıktır. Bu nedenle koroner bypass adayı hastalarda özellikle kadınlarda şeker hastalığı olabilir. Hem şeker hastalığınız hem de kilonuz var ise doktorunuz zayıflamanız için size diyet verecek ve ilaçlarınızı düzenleyecektir. Şeker hastalarında, koroner bypass ve diğer damar ameliyatlarından sonra komplikasyonların görülmesi diğer hastalara göre biraz yüksek olabilir. KALP KAPAK AMELİYATLARI Kalp Kapağı Nedir? Kalbimizde kulakçıklarla karıncıklar arasında 2, karıncıklar (ventrikül) ile kalpten cıkan büyük damarlar arasında da 2 adet olmak üzere 4 tane kapak vardır. Bu kapaklar yapıları gereği kanın tek yönde akmasını sağlarlar. Sol karıncıkla aorta arasındaki AORT ve sol kulakcıkla sol karıncık arasındaki MİTRAL KAPAKLARI kalbin en önemli iki kapağıdır. Kalp Kapak Hastalığı Nedir? Değişik nedenlerle kalp kapaklarının kireçlenerek kapağı oluşturan elemanların birbirine yapışmasıkapak darlıklarını, dejenere olarak genişlemesi ise kapak yetmezliklerini meydana 20