İMALAT SANAYİNDE SEKTÖREL DÖNÜŞÜM ORANLARI

Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review 8 (1) 2008: 339-354 İMALAT SANAYİNDE SEKTÖREL DÖNÜŞÜM ORANLARI SECTORAL TRANSFORMATION RATIOS IN THE MANUFACTURING INDUSTRY Yrd. Doç. M. Ensar YEŞİLYURT, Pamukkale Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, meyyurt@pamukkale.edu.tr ÖZET Ekonometrik ve istatistiki uygulamaya sahip bilimsel araştırmaların anlamlı sonuçlara sahip olabilmesi açısından uzun bir dönemi kapsayan verilere sahip olmak önemlidir. Fakat özellikle Ekonomik Aktivitelerin Uluslararası Standart Sınıflaması (ISIC) sisteminde ortaya çıkan farklılıklar özellikle sektörel pek çok değişkenin tarihsel verilerinin oluşturulmasını engellemektedir. Başka bir deyişle Revize 2 ve Revize 3 sınıflandırma sistemlerinin tam bir uyuma sahip olmaması dolayısıyla verilerin etkin kullanılmasını engellemektedir. Bu çalışmada sınıflandırma sistemindeki farklılıklardan kaynaklanan bu problemin çözümü için önerilen Revize 3/Revize 2 dönüşüm oranı imalat sanayindeki verilerinden hareketle oluşturulmuştur. Anahtar Kelimeler: Revize 2, Revize 3, Ekonomik Aktivitelerin Uluslararası Standart Sınıflaması ABSTRACT It is important to have long period datasets for scientific researches which includes econometric and statistic applications since to have significant results. But especially differences that occur in the system of International Standard Classification of Economic Activities (ISIC) prevent constituting historical datasets of a lot of sectoral variables. In other words because of not having entire adaptation between revise 2 and revise 3 classification systems, therefore it prevents using datasets efficiently. In this work the transformation ratio of Revise 3/Revise 2 which is formed from the datas of the manufacturing industry is proposed to solve the problem arises from the differences in the classification system. 339

M. Ensar YEŞİLYURT Key words: Revise 2, Revise 3, United Nations International Standard Industry Categorization of All Economic Activities 1. GİRİŞ Ekonomik sınıflandırma sitemlerinin geliştirilmesinin temel amacı, homojen özelliklere sahip sektörel bölümlendirmenin oluşturulması ve veri setlerinin istatistiksel olarak anlamlı özelliklere sahip olmasının sağlanmasıdır (1). Sınıflandırma sistemlerinde kullanılan kategori ve sınıflar, sektörleri üretim, girdi, teknoloji, organizasyon ve finansal özelliklere göre doğru özelliklerine göre sınıflandırmayı amaçlamaktadır. İlk sınıflandırma sistemi (United Nations International Standard Industry Categorization of All Economic Activities- Ekonomik Aktivitelerin Uluslararası Standart Sınıflaması) ISIC 1948 yılında düzenlenmiştir. Daha sonra 1952 yılında revizyona tabi tutulmuş (ISIC Revize 1), 1968 yılında ikinci revizyona tabi tutulmuştur (ISIC Revize 2). 1989 yılında ise üçüncü revizyona tabi tutulmuştur (ISIC Revize 3). Mayıs 2002 de ise ISIC Revize 3 ara revizyona tabi tutulmuştur (ISIC Revize 3.1). Türkiye de de bu gelişime paralel şekilde 1948-1952 yılları arasında ISIC, 1953-1967 yılları arasında ISIC rev.1, 1968-1992 yılları arasında ISIC Revize 2, 1993-2006 yılları arasında ISIC Revize 3 kullanılmış/kullanılmaktadır (TÜİK (2000), US-97 Ulusal Faaliyet ve Ürün Sınıflaması, Ankara; TUİK, http://tuikapp.tuik.gov.tr/diess ve http://tuikapp.tuik.gov.tr/diess/donusumtablosudetayigetiraction.do? donusum_ id=88 ve http://tuikapp.tuik.gov.tr/diess/siniflamasurumliste Action.do?turId =2&turAdi=%202.%20Ürün%20Sınıflamaları; United Nations Industrial Development Organization (UNIDO), http://unstats.un.org/unsd/cr/family1.asp; United Nations (1949), Statistical Commission on International Economic and Social Classifications, International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Statistical Office of the United Nations, Lake Success; United Nations (1958), United Nations International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Statistical Papers, Series M, No: 4, Revise 1, Statistical Office of the United Nations, New York; United Nations (2006), Detailed Structure and Explanatory Notes ISIC Revise, http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/regcst.asp?cl=8&lg=1; United Nations (2006), Detailed Structure and Explanatory Notes, ISIC Revise 3, http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/regcst.asp?cl=2&lg=1; United Nations (2006), Detailed Structure and Explanatory Notes, ISIC Revise 3.1, http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/regcst.asp?cl=17&lg=1; OECD (2006), http://www.oecd.org/document/63/0,2340,en_2649_34233_1935935_1_1_1_1, 00.html; United Nations (2006), UNIDO INDSTAT4 2006 Industrial Statistics Database at the 4-Digit Level of ISIC (Revise 2 and 3), http://www.unido.org/doc/3533). Her bir üst versiyon ana sektör, sektör, grup ve sınıfları daha ayrıntılı ve homojen olarak tanımlamıştır. Fakat sektörler daha ayrıntılı ve doğru şekilde tanımlanırken, (özellikle farklı sınıflandırma sistemlerinde oluşturulmuş 4 dijitli sınıflandırma) veri setlerinin birlikte kullanım olanağını ortadan kaldırılmış olmaktadır. Örneğin Türkiye de 1993 yılından itibaren Revize 3 sınıflandırma 340

İmalat Sanayinde Sektörel Dönüşüm Oranları sisteminin kullanıldığı varsayılırsa bu veriler 1993 yılından önce elde edilen verilerle birlikte kullanılamamaktadır. Çünkü Revize 2 sınıflandırma sisteminde 160 tane, Revize 3 sisteminde ise 292 tane sınıf bulunmaktadır. Buna bağlı olarak iki döneme ait seriler birbiriyle uyumlu olmamaktadır. Bu nedenle özellikle mikro verilerin kullanımı mümkün olmamaktadır. Makro analizler kadar endüstriyel analizin yapılmamasının (nitelik ve nicelik olarak) temel nedenlerinden birisi de budur. Çünkü yeterince uzun veri setleri oluşturulamadığı için istatistiksel ve ekonometrik olarak geçerli analizler yapılamamaktadır. Bütün bunlara bağlı olarak bu çalışmada herhangi bir şekilde Revize 2 sınıflandırma sistemi ile derlenmiş veri setlerinin Revize 3 veri sınıflandırma sistemine nasıl dönüştürülebileceği gösterilmiştir. Burada değinilmesi gereken önemli bir konu ise TUİK ve yerli-yabancı diğer sınıflandırma sunucuları ve kaynaklarında bulunan dönüşümlerin bu çalışmadan çok farklı bir yapıyı ifade etmesidir. Başka bir deyişle değinilin bu kaynaklarda Revize 2 de düzenlenmiş bir veri setinin Revize 3 karşılığı verilmemekte, sadece Revize 2 de bulunan sektör tanımına en yakın olan Revize 3 sektör tanımı verilmektedir. Bu yönüyle bu çalışma farklılık içermektedir. 2. DÖNÜŞÜM ORANLARI Pek çok ülkede özellikle sınıflandırma sistemleri arasında geçişin olduğu yıllarda (örneğin Türkiye de 1993-2000) veriler her iki sisteme göre derlenmiştir. Bu veri setleri bu çalışmanın amacını gerçekleştirmek için kritik öneme sahiptir. Bu amaç için her iki sisteme göre birlikte tanımlanmış veri setlerinin mal bazlı (Revize 2 de 8 dijitli, Revize 3 de dokuz dijitli) tanımlanmış olması gerekmektedir. Böylece Revize 2 veya 3 de 4 dijitli bir şekilde tanımlanmış veri setlerinin içerdiği maddelerden yararlanılarak diğerine dönüştürülebilecektir. Bu çalışmada imalat sanayinde bulunan 126 sektöre ait dönüşüm oranları hesaplanmıştır. Bunun için 1997-2003 yıllarının her biri için hesaplanmış oranların geometrik ortalaması alınarak genel oran elde edilmiştir. Bu şekilde uzun dönemli veri setleri oluşturulup uzun dönemli istatistiksel olarak anlamlı analizlerin yapılması kolaylaştırılmış olacaktır. Öncelikle sınıflandırma sistemlerine ilişkin temel özelliklerin tanımlanması anlamlı olacaktır. Burada ana sektör, çerçeve sektörleri, sektör 2 dijitli yapıyı, grup 3 dijitli yapıyı, sınıf ise 4 dijitli yapıyı tanımlamaktadır. Revize 1 ve Revize 2 de ana sektör 10 tane iken Revize 3 de 17 ye çıkmıştır. Revize 1 de 44 olan sektör sayısı Revize 2 de 34, Revize 3 de 60 tanedir. Gruplarda ise Revize 1 de 124 olan sayı Revize 2 de 72, Revize 3 de ise 159 tanedir. Revize 1 de sınıf bulunmamaktadır. Revize 2 de ise 160 olan sınıf sayısı Revize 3 de 292 ye çıkmıştır (Tablo 1) (burada Revize 2 de daha az grup varmış gibi gözükmesine rağmen, bu durum Revize 1 de sınıfların bulunmamasından kaynaklanmaktadır). Görüldüğü gibi her yeni revizyon sektörleri daha ayrıntılı tanımlayarak daha homojen serilerin oluşmasına katkıda bulunmuştur (TUİK, 2000; United Nations- Statistical Office, 1958; United Nations Industrial Development Organization (UNIDO), http://www.unido.org/doc/3533). 341

M. Ensar YEŞİLYURT Tablo 1: Sınıflandırma sistemlerine ilişkin gelişim Sınıflandırma kriteri Ana Sektör Sektör Grup Sınıf Revize 1 10 44 124 Revize 2 10 34 72 160 Revize 3 17 60 159 292 Kaynak: TUİK (2000). Bu çalışmada imalat sanayinde bulunan bütün 4 dijitli sınıfların dönüşüm oranları hesaplanmıştır. Dönüşüm sisteminin oluşturulabilmesi için veri setinin Tablo 2 deki gibi olması gerekmektedir. Tabloda birinci sütun Revize 3, ikinci sütun ise Revize 2 tanımlama sistemine göre sınıfı, ilk dört dijit tanımlamaktadır. Her bir sınıf içerisindeki maddeleri ise bu dört dijiti takip eden haneler tanımlamaktadır. Tablo 2: Revize 2 ve Revize 3 Sınıflandırma Sistemlerine Sektörel Sınıfların Kapsadığı Maddeler Revize 3 Revize 2 Tanım 1723.0.01.90 32150103 Diğer tekstil maddelerinden diğer sicimler, kordonlar, ipler ve halatlar 1723.0.02.33 32190101 Dokumaya elverişli sentetik ve suni maddelerden, sicim, ip, halat ve diğer maddelerden hazır ba 1723.0.02.35 32190101 Naylondan veya diğer poliamidlerden ve diğer maddelerden hazır balık ağları 1723.0.02.53 32190101 Naylondan veya diğer poliamidlerden sicim, ip ve halattan hazır ağ ve fileler 1723.0.02.55 32190101 Naylondan veya diğer poliamidlerden diğer hazır ağ ve fileler 1723.0.02.59 32190101 Diğer tekstil maddelerinden diğer düğümlü ağlar 1723.0.02.80 32150102 B.y.s. sentetik ve suni monofilament iplikleri, şeritleri veya benzerinden eşya ile sicimler 1723.0.03.00 32112406 Paçavra, kullanılmış sicim, halat, ip; diğer kullanılmış tekstil ürünleri 1729.1.01.73 32190105 Kaplanmış veya sıvanmış dokunmamış mensucat; kuru olanlar Kaynak: TUİK (2000). Revize 2 ve Revize 3 sistemleri arasındaki ilişki ise şu şekildedir. Örneğin Revize 2 tanımlama sistemine göre 3219 ile başlayan sınıftaki maddeler, çoğunlukla Revize 3 sınıflandırma siteminde artık 1723 (halat, ip, sicim ve ağ imalatı) ve 1729 başka yerde sınıflandırılmamış tekstil ürünleri imalatı grubuna dağılmıştır. Örneğin Revize 2 de 32190101 kodlu Dokumaya elverişli sentetik ve suni maddelerden, sicim, ip, halat üretimi maddesi Revize 3 de 1723.0.02.33 kod ile ifade edilmekte iken, 32190105 kodlu kaplanmış veya sıvanmış dokunmamış mensucat; kuru olanlar maddesi Revize 3 de 1729.1.01.73 kodu ile ifade edilmektedir. Yani 3219 ile başlayan sınıf bölünmüştür. İşte bu nedenle Revize 3 tanımlama sistemine göre halat, ip, sicim ve ağ grubuna tam olarak karşılık gelen Revize 2 grubu oluşmamaktadır. Bu çalışmada da bütün bunlara bağlı olarak Revize 3 sınıflandırma sisteminde bulunan maddelerin Revize 2 342

İmalat Sanayinde Sektörel Dönüşüm Oranları sınıflandırma sisteminde hangi sınıflarda olduğunu belirlemek ve bu kapsamda sınıfların birbirlerine olan oranlarını belirlemektir (2), (3). Tablo 3 de dönüşüm oranları verilmiştir. Bu oranlar 1997-2003 yıllarının her birinde hem Revize 2 hem de Revize 3 sınıflandırma sistemlerinin kapsadığı maddelerin üretim değerleri kullanılarak hesaplanan yıllık dönüşüm oranlarının yedi yıllık ortalamaları alınarak oluşturulmuştur. Bu oranlar Revize 2/Revize 3 şeklindeki oranları tanımlamaktadır. 1998 yılı için dönüşüm oranının hesaplanma yöntemi şu şekilde açıklanabilir. Örneğin 3133 (Revize 2) ve 1553 (Revize 3) aynı sınıfı tanımlamaktadır. Buna göre her iki sistemde de madde kodları tam bir uyum içerisinde olduğu için başka bir deyişle 3133'de bulunan maddelerin tamamı 1553'de yer aldığı ve başka bir sınıfta maddesi bulunmadığı için 3133 ve 1553'ün dönüşüm oranı bir eşittir. Yani 1998 yılı farklı iki sisteme göre aynı sınıfı tanımlayan 3133 ve 1553'ün üretim değeri 104322724 TL'dir Fakat 1511 (Revize 3) için durum farklıdır. 1511'de bulunan maddelerin bir kısmı 3111 (Revize 2) ve 3122'de kapsanmıştır. 3111 'de kapsanan maddelerin toplam üretim değeri 328332931 TL, 3122'de kapsananların değeri ise 81003 TL'dir. 1511'de kapsanan maddelerin toplam değeri ise 328413934 TL'dir. Bu durumda 311 de kapsanan maddelerin değerinin 1511'de kapsanan oranı 328332931 TL/328413934 TL= 0.99131 (3). 3122'de kapsananların 1511'de kapsanan oranı ise 81003 TL/328413934 TL=0.00037'dir. 3122 sadece 1511'de bulunmamaktadır. Aynı zamanda 3122'den bazı maddeler 1512 içerisinde bulunmaktadır (Tablo 3). Tablo 3 de imalat sanayinde Revize 3 sistemine göre dört dijitli sınıf daha önceki sınıflandırma sistemi olan Revize 2 sistemindeki karşılıkları yer almaktadır. Fakat her bir grubun içerdiği mallar değiştiği için yani her iki sistemde sınıflar tam olarak uyuşmadığı ve bir grubu diğer sistemde birden fazla sınıf karşılamaktadır. Dolayısıyla Revize 3 sistemindeki gruba çeşitli oranlarda karşılık gelen Revize 2 sınıfları Tablo 3 de verilmiştir. Tabloda birinci (dördüncü ve yedinci) sütun Revize 3 de sınıfın kodunu, ikinci (beşinci ve sekizinci) sütun Revize 2 de sınıfın kodunu, üçüncü (altıncı ve dokuzuncu) sütun ise dönüşüm oranını (DO) vermektedir. Tabloda birinci, ikinci ve üçüncü sütunun devamını sırasıyla dördüncü ve yedinci; ikinci sütunun devamını beşinci ve sekizinci; üçüncü sütunun devamını altıncı ve dokuzuncu sütun oluşturmaktadır. Ayrıca Revize 3 de bulunan sınıfların ayırt edilmesini sağlamak için her bir sınıf için italik ve normal karakterler sırasıyla kullanılmıştır. 343

M. Ensar YEŞİLYURT Tablo 3: Dönüşüm Oranları (DO) I II III Revize 3 Revize 2 DO 1511 3111 0,99131 1511 3122 0,00037 1512 3114 1,00000 1512 3122 0,00433 1513 3113 1,00130 1513 3112 0,01061 1513 3119 0,01654 1513 3121 0,37255 1513 3122 0,00357 1514 3115 0,91934 1514 3211 0,00097 1520 3112 0,99699 1520 3121 0,00001 1531 3116 0,99866 1531 3117 0,00078 1531 3119 0,00078 1532 3119 0,15566 1532 3121 0,07747 1532 3115 0,08021 1532 3116 0,00227 1533 3122 0,82507 1541 3117 0,79496 1542 3118 1,00000 1542 3113 0,00195 1543 3119 0,98563 1543 3121 0,03315 1544 3117 0,20159 1549 3111 0,00958 1549 3113 0,07578 1549 3116 0,00012 1549 3119 0,05941 1549 3121 0,48665 1549 3134 0,00392 1551 3131 1,00000 1551 3132 0,15269 1551 3511 0,07556 1552 3132 0,84433 1553 3133 1,00000 1554 3113 0,00005 344

İmalat Sanayinde Sektörel Dönüşüm Oranları Tablo 3 (devam) 1554 3134 1,49368 1600 3140 1,00000 1711 3211 0,86410 1711 3212 0,01088 1711 3213 0,02166 1711 3219 1,52113 1712 3211 0,06508 1712 3212 0,03153 1721 3211 0,00287 1721 3212 0,90483 1721 3213 0,09503 1721 3214 0,00567 1721 3219 0,00165 1722 3214 1,23065 1723 3211 0,00005 1723 3215 1,00000 1723 3219 0,06994 1729 3211 0,04445 1729 3212 0,00061 1729 3213 0,01375 1729 3219 0,98455 1730 3211 0,00116 1730 3213 0,41838 1810 3213 0,50300 1810 3221 0,99913 1810 3222 0,99972 1810 3233 0,00050 1820 3221 0,00051 1820 3231 0,04557 1822 3222 0,00027 1823 3222 0,00139 1911 3231 0,98609 1911 3560 0,04704 1912 3233 0,99993 1920 3240 0,70568 1920 3559 0,12208 1920 3560 0,00000 2010 3311 0,05271 2021 3311 0,91069 2021 3319 0,23419 2022 3311 0,01856 345

M. Ensar YEŞİLYURT Tablo 3 (devam) 2022 3812 0,00084 2022 3319 0,00629 2023 3311 0,00190 2023 3312 1,14933 2023 3319 0,36802 2029 3311 0,00011 2029 3319 0,05400 2101 3311 0,00544 2101 3411 0,74502 2101 3412 0,00033 2101 3419 0,28803 2101 3421 0,00206 2101 3909 0,00423 2102 3411 0,03686 2102 3412 0,99539 2102 3419 0,23600 2109 3121 0,00025 2109 3411 0,22288 2109 3412 0,00715 2109 3419 0,34180 2109 3421 0,04102 2109 3434 1,00000 2109 3529 0,00985 2109 3854 0,87312 2109 3909 0,14135 2211 3421 0,04829 2212 3421 0,55301 2219 3421 0,02061 2221 3411 0,00001 2221 3419 0,11039 2221 3421 0,26948 2222 3421 0,00584 2230 3421 0,00236 2230 3832 0,00001 2230 3560 0,00007 2310 3542 0,84921 2320 3530 1,00000 2320 3541 1,00000 2320 3543 1,00000 2340 3544 1,00000 2411 3511 0,94232 346

İmalat Sanayinde Sektörel Dönüşüm Oranları Tablo 3 (devam) 2411 3121 0,01544 2411 3521 0,02643 2411 3529 0,16354 2411 3542 0,00324 2411 3319 0,00306 2412 3511 0,01705 2412 3512 0,79069 2413 3513 0,61517 2413 3529 0,03154 2413 3559 0,00004 2413 3620 0,01354 2421 3560 0,00045 2421 3511 0,00208 2421 3512 0,20830 2421 3522 0,00216 2421 3523 0,00001 2422 3521 0,01129 2422 3521 0,97453 2422 3529 0,14380 2422 3699 0,00945 2423 3121 0,00259 2423 3522 0,02158 2423 3854 0,76525 2423 3529 0,03313 2424 3511 0,01629 2424 3523 0,99992 2424 3524 1,00000 2424 3529 0,00232 2429 3419 0,01310 2429 3511 0,01274 2429 3523 0,00007 2429 3529 0,63940 2429 3560 0,01952 2429 3699 0,00285 2429 3901 0,00182 2429 3909 0,03820 2430 3211 0,01655 2430 3513 0,42962 2511 3551 3,33360 2511 3559 0,05086 2511 3832 0,00057 347

M. Ensar YEŞİLYURT 2519 3529 0,00110 2519 3559 0,81183 2520 3421 0,00183 2520 3560 0,89808 2520 3620 0,01372 2520 3813 0,00503 2520 3843 0,00529 2520 3909 0,00029 2610 3620 0,97829 2691 3610 1,00000 2691 3620 0,00031 2692 3529 0,00007 2692 3691 0,54311 2693 3629 1,00000 2693 3691 0,48853 2693 3699 0,00235 2694 3692 0,99699 2695 3311 0,02597 2695 3691 0,01005 2695 3692 0,01026 2695 3699 0,81898 2696 3699 0,12136 2699 3542 0,39104 2699 3699 0,03641 2710 3710 0,95261 2710 3813 0,02781 2720 3710 0,00024 2720 3720 0,91869 2731 3710 0,04479 2731 3819 0,01570 2732 3710 0,00047 2732 3720 0,04987 2811 3811 0,01585 2811 3812 0,06897 2811 3813 0,55896 2811 3829 0,00234 2812 3813 0,26544 2812 3819 0,18174 2812 3829 0,00125 2813 3813 0,01130 2891 3811 0,00020 2891 3819 0,00237 348

İmalat Sanayinde Sektörel Dönüşüm Oranları Tablo 3 (devam) 2891 3822 0,00030 2891 3843 0,03353 2892 3819 0,00240 2893 3811 0,70723 2893 3813 0,00294 2893 3824 0,00025 2899 3710 0,00171 2899 3720 0,02050 2899 3811 0,24462 2899 3812 0,01853 2899 3813 0,10168 2899 3819 0,36957 2899 3821 0,16121 2899 3829 0,00645 2899 3839 0,09273 2899 3841 0,00129 2899 3843 0,00489 2899 3909 0,24475 2911 3821 0,72661 2912 3819 0,13667 2912 3821 0,06933 2912 3824 0,11872 2912 3829 0,05098 2913 3819 0,00461 2913 3829 0,02282 2913 3843 0,00264 2914 3829 0,00162 2914 3839 0,00227 2915 3824 0,00204 2915 3829 0,02153 2915 3843 0,00276 2919 3811 0,00516 2919 3813 0,00436 2919 3824 0,03340 2919 3825 0,06161 2919 3829 0,01395 2919 3833 0,00065 2919 3843 0,00461 2921 3822 0,99956 2921 3823 0,01624 2921 3824 0,00108 349

M. Ensar YEŞİLYURT Tablo 3 (devam) 2921 3843 0,00290 2922 3823 0,93521 2922 3831 0,01209 2922 3824 0,00093 2923 3819 0,00088 2924 3824 0,47255 2925 3811 0,03042 2925 3822 0,00027 2925 3824 0,24466 2926 3824 0,02302 2926 3829 0,00308 2927 3819 0,07608 2927 3824 0,00470 2927 3829 0,12971 2929 3823 0,14786 2929 3824 0,07075 2930 3819 0,20401 2930 3829 0,72761 2930 3833 0,99444 3000 3825 0,93356 3000 3829 0,00042 3110 3831 0,73495 3110 3832 0,00147 3110 3839 0,00136 3120 3831 0,19247 3120 3832 0,00162 3120 3839 0,08323 3120 3853 0,99606 3130 3832 0,00479 3130 3839 0,58331 3140 3839 0,10676 3140 3843 0,00001 3150 3819 0,00015 3150 3839 0,06229 3190 3831 0,04679 3190 3832 0,01796 3190 3839 0,05415 3190 3841 0,03166 3190 3843 0,04932 3210 3831 0,00812 3210 3832 0,01107 350

İmalat Sanayinde Sektörel Dönüşüm Oranları Tablo 3 (devam) 3220 3832 0,12615 3230 3832 0,78673 3311 3851 0,33122 3311 3854 0,00363 3312 3829 0,00006 3312 3832 0,00076 3312 3843 0,00060 3312 3851 0,65059 3312 3909 0,00334 3320 3852 1,60278 3330 3853 0,00066 3410 3843 0,77041 3420 3843 0,00873 3420 3833 0,00618 3430 3560 0,00381 3430 3843 0,12201 3510 3839 0,00035 3511 3841 0,63453 3512 3841 0,00910 3520 3841 0,29409 3520 3842 1,06345 3530 3845 1,00000 3591 3844 0,53717 3592 3844 0,42552 3592 3849 1,00000 3610 3311 0,00007 3610 3212 0,01382 3610 3320 1,00000 3610 3560 0,01670 3610 3812 0,67943 3691 3901 0,99292 3693 3903 1,00000 3694 3909 0,02911 3694 3844 0,00151 3699 3529 0,02322 3699 3560 0,00008 3699 3699 0,00031 3699 3833 0,00030 3699 3851 0,00002 3699 3901 0,00440 3699 3909 0,61908 351

M. Ensar YEŞİLYURT Buna tablodaki sonuçlara göre 1997 yılından önceki herhangi bir yıl için, Revize 2 sınıflandırılma sistemi ile ifade edilen bir grubun değerinin ilgili oran kullanılarak Revize 3 sistemine uygun hale getirilebilir. Örneğin 1997-2003 yılları ortalamasına göre Revize 3 sınıflandırma siteminde 3312 Ölçme, kontrol, test, seyrüsefer ve benzer amaçlı alet ve cihazların imalatı; sanayide kullanılan işlem kontrol teçhizatı hariç grubu Revize 2 sınıflandırma siteminde tek bir sınıf içerisinde değildir. Revize 2 sınıflandırma sistemi veri iken Revize 3 sınıflandırma sistemindeki 3312 grubunun değerinin bilinmediği kabul edilsin. Bu değeri elde edebilmek için şu yöntem uygulanır: Revize 2 sınıflandırma sisteminde 3829 (başka yerde sınıflandırılmayan makine ve teçhizat imali, montajı ve tamiri sanayi), 3832 (radyo, televizyon ve haberleşme alet ve cihazları imali ve montajı), 3843 (motorlu kara nakil araçları imali,montajı ve tamiri), 3851 (mesleki ve ilmi aletler ile başka yerde tasnif edilmemiş ölçme ve kontrol aletleri imali) ve 3909 (başka yerde tasnif edilmemiş imalat sanayi) sınıflarına dağılmıştır. Dolayısıyla Revize 3 de 3312 ile tanımlanan grubun değerini Revize 2 ye bağlı olarak elde edebilmek için, Revize 2 de bulunan sınıfların değeri her biri sınıfa denk gelen ve tablo 3 de 1997-2004 yıllarına ait oranların ortalamasının verildiği oranlarla çarpılır. Böylece Revize 2 alt sektöründeki bu 5 grubun değerlerinden Revize 3 sistemindeki 3312 grubunun değerine ulaşılmış olacaktır. Başka bir deyişle Revize2 sınıflarından her birinin Revize 3 içerisindeki ağırlığı bulunur. Dikkat edilebileceği gibi, herhangi bir sınıflandırma sisteminden diğerine geçebilmek için bir veya birden fazla grubun ağırlığının bilinmesi gerekmektedir. 3. SONUÇ Endüstri bazlı analizlerle ilgili en temel sorun yeterince uzun süreyi kapsayan başka bir deyişle istatistiki ve ekonometrik olarak anlamlı sonuçlar elde etmeye katkı sağlayacak boyutta veri setlerinin olmamasıdır. Bu neden aynı zamanda endüstri bazlı ekonomik sorunların önemi ile paralel yeterli sayıda araştırma yapılamamasına da yol açmaktadır. Endüstri ölçeğinde veri setlerinin yeterince uzun süreyi kapsamamasının temel nedenlerinden birisi de bütün ülkelerde veri sınıflandırma sistemlerinin belirli dönemlerde değişmesidir. Bu değişim Birleşmiş Milletlerin sınıflandırma çalışmalarına bağlı olarak değişmektedir. Sınıflandırma sistemindeki farklılıklar sektörlerin farklı sayıda oluşmasına yol açarken tek bir seri oluşmasını önlemektedir. İşte bu sorunu ortadan kaldırmak için Revize 2 Revize 3 dönüşüm sistemi geliştirilmiştir. Buna göre örneğin 1980-1993 yılları arasında Revize 2 1993 yılından sonra Revize 3 kullanarak farklı sistemlere sahip olan veri setlerinden istediğini diğerine dönüştürebilmektedir. Sonuç olarak bu dönüşüm oranları ekonomik sorunlara çözüm bulmada yapılan analizlerin daha güvenilir ve anlamlı sonuçların elde edilmesine katkı sağlayarak önemli bir işlev görecektir. 352

İmalat Sanayinde Sektörel Dönüşüm Oranları (1) Bu çalışma, TÜBİTAK-SOBAG tarafından araştırma projesi olarak kabul edilmiş ve desteklenmiştir. (2 ) Çalışmanın amacı bu sınıfları ve maddeleri tanımlamak olmadığı için sadece bir gruba ve bu gruba ilişkin maddelere ait bir örnek verilmiştir. (3) Veri seti Türkiye İstatistik Kurumu ndan elde edilmiştir. (4) Bu örnek oran 1998 yılı için hesaplanmıştır. Tablo 3 deki oranlar ise yedi yıllık değerlerin ortalaması olduğu için bazı küçük farklılıkla bulunmaktadır. 353

M. Ensar YEŞİLYURT KAYNAKÇA UNITED NATIONS (2006), Detailed structure and explanatory notes, ISIC Revise 2, http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/regcst.asp?cl=8&lg=1, (01.02.2006). UNITED NATIONS (2006), Detailed structure and explanatory notes, ISIC Revise 3, http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/regcst.asp?cl=2&lg=1, (01.06.2006). UNITED NATIONS (2006), Detailed structure and explanatory notes, ISIC Revise 3.1, http://unstats.un.org/unsd/cr/registry/regcst.asp?cl=17&lg=1, (01.06.2006). TUİK (2006), ISIC Revize2-Revize3 Geçiş Tablosu, http://tuikapp.tuik.gov.tr/diess/donusumtablosudetayigetiraction.do?donusu m_id=88, (04.03.2006). UNITED NATIONS (1949), International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Statistical Office of the United Nations, Lake Success. UNITED NATIONS (1958), International Standard Industrial Classification of all Economic Activities, Statistical Papers, Series M, No: 4, Revise 1, Statistical Office of the United Nations, United Nations, New York. OECD (2006) http://www.oecd.org/document/63/0,2340,en_2649_34233 _1935935_1_1_1_1,00.html, (05.04.2006) TUİK (2006), http://tuikapp.tuik.gov.tr/diess/, (05.04.2006). UNITED NATIONS (2006), Statistical Commission on International Economic and Social Classifications, http://unstats.un.org/unsd/class/intercop/statcomm/default.htm, (05.04.2006). UNITED NATIONS (2006), UNIDO INDSTAT4 2006 Industrial Statistics Database at the 4-digit level of ISIC (Revise 2 and 3), http://www.unido.org/doc/3533, (05.04.2006) TÜİK (2000), US-97 ULUSAL FAALİYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI, Ankara. TÜİK (2006), Ürün Sınıflamaları, http://tuikapp.tuik.gov.tr/diess/siniflama SurumListeAction.do?turId=2&turAdi=%202.%20Ürün%20Sınıflamaları, 01.02.2006). UNITED NATIONS (2006), http://unstats.un.org/unsd/cr/family1.asp, (05.04.2006). 354