İÇİNDEKİLER 1. Bölüm: GİRİŞ...1 1.1. METEOROLOJİNİN TARİHÇESİ... 1 1.2. TÜRKİYE DE METEOROLOJİNİN TARİHÇESİ... 2 1.3. METEOROLOJİ... 3 1.3.1. Hidrometeorlar... 4 1.3.2. Lithometeorlar... 4 1.3.3.Fotometeorlar... 4 1.3.4. Elektrometeorlar... 4 1.4. METEOROLOJİNİN DALLARI... 4 1.5. KLİMATOLOJİ... 5 1.6. İKLİM VE HAVA DURUMU... 6 1.6.1. İklim ve Hava Durumunun Karşılaştırılması... 6 1.7. ZİRAİ METEOROLOJİ... 6 1.7.1. Zirai Meteorolojinin Amacı... 7 1.7.2. Zirai Meteorolojinin Faydalı Olduğu Konular... 7 NELER ÖĞRENDİK?... 9 2. Bölüm: ATMOSFER BİLGİSİ... 11 2.1. ATMOSFER BİLGİSİ... 11 2.2. ATMOSFERİ OLUŞTURAN GAZLAR... 11 2.2.1. Oksijen (O 2 )... 12 2.2.2. Karbondioksit (CO 2 )... 12 2.2.3. Azot (N 2 )... 12 2.2.4. Ozon (O 3 )... 13 2.2.5. Su Buharı (H 2 O)... 13 2.2.5.1. Su Buharının Faydaları... 13 2.2.5.2. Su Buharı Miktarını Etkileyen Faktörler... 13 2.2.5.2.1. Enlem Derecesi... 13 2.2.5.2.2. Mevsimler... 14 2.2.5.2.3. Gece ve Gündüz... 14 v
2.2.5.2.4. Yükseklik... 14 2.2.5.2.5. Coğrafi Bölgeler... 14 2.3. ATMOSFERİN ÖZELLİKLERİ... 14 2.4. ATMOSFERİK GAZLARIN ZİRAİ METEOROLOJİK ÖNEMİ... 14 2.5. ATMOSFER KATMANLARI... 15 2.5.1. Gazlara Göre... 15 2.5.1.1. Helyum... 15 2.5.1.2. Atomik oksijen... 15 2.5.1.3. Moleküler oksijen... 15 2.5.2. Kimyasal Özelliklerine Göre... 16 2.5.2.1. Homosfer... 16 2.5.2.2. Heterosfer... 16 2.5.3. Fiziksel ve Kimyasal Özelliklerine Göre... 16 2.5.3.1. Kemosfer (semosfer)... 16 2.5.3.2. İyonosfer... 16 2.5.3.3. Ekzosfer... 16 2.5.4. Sıcaklık Profiline Göre... 16 2.5.4.1. Troposfer... 16 2.5.4.2. Stratosfer (Ozonosfer)... 18 2.5.4.3. Mezosfer... 18 2.5.4.4. Termosfer... 18 2.6. STANDART ATMOSFER... 19 2.6.1. Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı Standart Atmosferi... 19 NELER ÖĞRENDİK?... 21 3. Bölüm: GÜNEŞ VE DÜNYA BİLGİSİ... 23 3.1. GÜNEŞ... 23 3.2. DÜNYA... 25 3.2.1. Dünyanın Eğikliği ve Sonuçları... 26 3.2.2. Dünyanın Hareketleri... 26 3.2.3. Dünya Hareketlerinin Meteorolojik Önemi... 27 3.2.3.1. Dünyanın ekseni etrafında dönüşü... 27 3.2.3.2. Dünyanın ekseni etrafında dönüşünün sonuçları... 27 3.2.3.3. Dünyanın güneş etrafında dönüşü... 28 3.2.3.4. Dünyanın güneş etrafında dönüşünün sonuçları... 28 3.2.3.4.1. İlkbahar ekinoksu (21 Mart)... 29 3.2.3.4.2. Yaz solstisi (21 Haziran)... 29 3.2.3.4.3. Sonbahar ekinoksu (23 Eylül)... 30 3.2.3.4.4. Kış solstisi (21 Aralık)... 31 3.3. ATMOSFERE GELEN GÜNEŞ IŞINLARI... 31 3.3.1. Küresel Isı Dengesi... 32 3.3.2. Güneş Işınlarının Dalga Boyu Dağılımı... 33 3.3.2.1. Uzun dalga boylu ışınlar... 35
3.3.2.2. Orta dalga boylu ışınlar... 35 3.3.2.3. Kısa dalga boylu ışınlar... 35 3.4. YERYÜZÜNE GELEN GÜNEŞ ENERJİSİNİN DÖNÜŞÜMLERİ... 37 3.4.1. Doğal Dönüşümler... 37 3.4.1.1. Suların buharlaşması ve su döngüsü... 37 3.4.1.2. Işıkla birleşim... 38 3.4.1.3. Rüzgârlar, deniz dalgaları ve okyanus akıntıları... 38 3.4.2. İnsanın Geliştirdiği Dönüşümler... 38 3.5. GÜNEŞ ENERJİSİNİN OLUMLU VE OLUMSUZ YÖNLERİ... 38 3.5.1. Güneş Enerjisinin Olumlu Yönleri... 38 3.6. GÜNEŞLENME... 39 3.7. IŞIĞIN ZİRAİ METEOROLOJİK ÖNEMİ... 40 NELER ÖĞRENDİK?... 42 4. Bölüm: İKLİM BİLGİSİ... 45 4.1. İKLİM... 45 4.2. İKLİM ELEMANLARI... 45 4.3. İKLİMİN KAYNAĞI... 45 4.4. İKLİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER... 45 4.4.1. Enlem Derecesi... 46 4.4.2. Kara-Deniz İlişkileri... 48 4.4.3. Yükseklik ve Konum... 49 4.5. İKLİMİN ETKİLERİ... 50 4.5.1. İklimin Doğal Bitki Örtüsüne Etkisi... 50 4.5.2. İklimin Tarıma Etkisi... 50 4.5.3. İklimin Toprak Üzerine Etkisi... 51 4.5.4. İklimin Kara ve Deniz Sularına Etkisi... 54 4.5.5. İklimin Yeryüzü Şekillerine Etkisi... 54 4.5.6. İklimin Nüfus ve Yerleşim Üzerine Etkisi... 54 4.5.7. İklimin Konut Tiplerine Etkisi... 55 4.5.8. İklimin Turizme Etkisi... 55 4.6. DÜNYA ÜZERİNDEKİ GENEL İKLİM TİPLERİ... 55 4.6.1. Sıcak İklimler... 55 4.6.1.1. Ekvatoral iklim... 55 4.6.1.2. Tropikal iklim (Subtropikal-Savan)... 56 4.6.1.3. Muson iklimi... 56 4.6.1.4. Çöl iklimi (Sıcak ve kurak iklim)... 57 4.6.1.4.1. Sıcak çöller (Tropikal)... 57 a) Görüldüğü yerler... 57 4.6.1.4.2. Karasal çöller... 57 4.6.2. Ilıman İklimler... 58 4.6.2.1. Akdeniz iklimi... 58 4.6.2.2. Okyanusal iklim (Ilıman iklim)... 59
4.6.2.3. Orta kuşak karasal iklim... 59 4.6.2.4. Step iklimi (Yarı kurak iklim)... 60 4.6.3. Soğuk İklimler... 61 4.6.3.1. Tundra iklimi... 61 4.6.3.2. Kutup iklimi... 61 4.6.3.3. Yüksek dağ iklimi... 61 4.7. TÜRKİYE'DE İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ ÇEŞİTLERİ... 62 4.7.1. Karadeniz İklimi ve Bitki Örtüsü... 62 4.7.2. Akdeniz İklimi ve Bitki Örtüsü... 63 4.7.3. Marmara (Geçiş) İklimi ve Bitki Örtüsü... 63 4.7.4. Karasal İklim ve Bitki Örtüsü... 64 4.7.4.1. Güneydoğu Anadolu karasal iklimi... 64 4.7.4.2. Doğu Anadolu karasal iklimi... 64 4.7.4.3. İç Anadolu karasal iklimi... 65 4.7.4.4. Trakya karasal iklimi... 65 NELER ÖĞRENDİK?... 66 5. Bölüm: ISI VE SICAKLIK BİLGİSİ... 69 5.1. ISI... 69 5.2. SICAKLIK... 69 5.2.1. Mutlak Sıcaklık... 70 5.2.2. Sıcaklık Çevrimleri... 71 5.2.3. Sıcaklık Dağılımı... 71 5.2.3.1. Yatay sıcaklık dağılımı... 71 5.2.3.2. Düşey sıcaklık dağılımı... 71 5.2.3.2.1. Gradient sıcaklık değişimi... 71 5.2.3.2.2. Adyabatik sıcaklık değişimi... 71 5.3. ISI İLE SICAKLIK ARASINDAKİ İLİŞKİ... 72 5.4. ISI ENERJİSİ İLETİMİ... 72 5.4.1. Kondüksiyon (İletim)... 73 5.4.2. Konveksiyon (Taşınım)... 73 5.4.3. Radyasyon (Işınım)... 73 5.5. ALBEDO (YANSITABİLİRLİK)... 74 5.6. ISI VE SICAKLIK DEYİMLERİ... 75 5.6.1. Öz Isı... 75 5.6.2. Soğuma Gücü... 75 5.6.3. Hissedilir Isı... 75 5.6.4. Doyma (çiy ya da işba) noktası sıcaklığı... 75 5.6.5. Donma Isısı... 76 5.6.6. Ergime Isısı... 76 5.6.7. Buharlaşma Isısı... 76 5.6.8. Süblimleşme Isısı... 76 5.7. SICAKLIĞIN KLİMATOLOJİK ANLAMI... 76
5.7.1. Sıcaklığın Anlatım Biçimleri... 76 5.7.1.1. Ortalamalar... 76 5.7.1.2. Anomaliler (normalden sapmalar)... 77 5.7.2. Sıcaklık Dağılışına Etki Eden Faktörler... 77 5.7.2.1. Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı... 77 5.7.2.2. Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol... 80 5.7.2.3. Güneşlenme süresi... 80 5.7.2.4. Yükselti... 81 5.7.2.5. Kara ve denizlerin dağılışı... 81 5.7.2.6. Nem miktarı... 81 5.7.2.7. Okyanus akıntıları... 81 5.7.2.8. Rüzgârlar... 82 5.7.2.9. Bitki örtüsü... 82 5.7.3. Sıcaklık Dağılışının İzlenmesi... 82 5.7.3.1. İzoterm haritaları... 82 5.7.3.2. Sıcaklığın coğrafi dağılışı... 83 5.8. SICAKLIĞIN ZİRAİ METEOROLOJİK ANLAMI... 86 5.8.1. Bitkilerin Sıcaklık İstekleri... 86 5.8.1.1. Yüksek sıcaklığın olumlu etkileri... 86 5.8.1.2. Yüksek sıcaklığın olumsuz etkileri... 87 5.8.1.3. Etkili sıcaklık toplamları (gün-derece)... 87 5.8.1.4. Etkili sıcaklık toplamlarının hesaplanması... 88 5.8.1.5. Bitkilerde soğuklama ihtiyacı... 89 5.8.1.5.1. Soğuklamanın olumlu etkileri... 90 5.8.1.5.2. Soğuklamanın olumsuz etkileri... 90 5.8.1.5.3. Soğuklama ölçüleri... 91 5.9. TOPRAK SICAKLIĞI... 95 5.9.1. Toprağın Isı Alımı... 96 5.9.2. Topraktan Atmosfere Isı İletimi... 96 5.9.3. Toprak Sıcaklığının Etkileri... 97 5.9.3.1. Çimlenme... 97 5.9.3.2. Kök gelişimi... 97 5.10. DON HADİSESİ... 98 5.10.1. Don Hadisesi ile İlgili Terimler... 98 5.10.1.1. Hava donu... 98 5.10.1.2. Yer seviyesi donu... 98 5.10.1.3. Çiy... 98 5.10.1.4. Kırağı... 98 5.10.1.5. Kırağı donu... 99 5.10.1.6. Şiddetli (öldürücü) don... 99 5.10.2. Don Takvimi ile İlgili Terimler... 99 5.10.2.1. Güvenli dönem... 99 5.10.2.2. Yetiştirme döneminin ortalama uzunluğu... 99
5.10.2.3. Bitkisel dönem... 99 5.10.2.4. İlk don tarihi... 99 5.10.2.5. Son don tarihi... 99 5.10.3. Don Hadisesinin Bitkiler Üzerindeki Etkisi... 101 5.10.3.1. Don kesmesi (don kabarması)... 101 5.10.4. Don Hadisesi Çeşitleri... 102 5.10.4.1. Advektif donlar... 102 5.10.4.2. Radyasyon donları... 103 5.10.4.3. Buharlaşma tipi don olayları... 107 5.10.5. Don Zararını Önlemek İçin Uygulanan Yöntemler... 107 5.10.5.1. Pasif yöntemler... 107 5.10.5.2. Aktif yöntemler... 109 NELER ÖĞRENDİK?... 113 6. Bölüm: NEM, BULUT VE YAĞIŞ BİLGİSİ... 119 6.1. NEM... 119 6.1.1. Havanın Nem Kapsamı... 120 6.1.2. Hava Neminin İfade Şekilleri... 121 6.1.2.1. Doyma noktası... 121 6.1.2.2. Mutlak nem... 121 6.1.2.3. Bağıl (nisbi) nem... 122 6.1.2.4. Özgül nem... 122 6.1.2.5. Buhar basıncı (mm Hg)... 122 6.1.2.6. Doymuş buhar basıncı... 122 6.1.2.7. Çiy noktası... 122 6.1.2.8. Doyma açığı... 122 6.1.3. Nemin Ölçülmesi... 123 6.1.3.1. Psikrometrik yöntemler... 123 6.1.3.2. Neme duyarlı cisimlerden yararlanma... 123 6.1.4. Hava Neminin Atmosferdeki Dağılımı... 123 6.1.5. Toprak Nemi... 124 6.1.5.1. Topraktaki nem miktarının azlığı... 125 6.1.5.2. Topraktaki nem miktarının fazlalığı... 125 6.1.5.3. Topraktaki nemin önemi... 125 6.1.6. Toprak Neminin İfade Şekilleri... 127 6.1.6.1. Toprak neminin ağırlık yüzdesi olarak ifadesi... 127 6.1.6.2. Toprak neminin hacim yüzdesi olarak ifadesi... 128 6.1.6.3. Toprak neminin derinlik olarak ifadesi... 128 6.1.6.4. Toprak neminin tansiyon olarak ifadesi... 128 6.1.7. Toprak Nemi Sabiteleri... 129 6.1.7.1. Doyma noktası... 129 6.1.7.2. Tarla kapasitesi... 129 6.1.7.3. Solma noktası... 129
6.1.8. Toprak Nemi Sınıfları... 130 6.2. BULUTLAR... 131 6.2.1. Bulutluluk Miktarının ve Yüksekliğinin Ölçülmesi... 132 6.2.2. Bulutların Sınıflandırılması... 132 6.2.2.1. Yüksekliklerine göre... 132 6.2.2.2. Gelişmelerine göre... 133 6.2.3. Bulutların Zirai Meteorolojik Önemi... 133 6.3. YOĞUNLAŞMA VE YAĞIŞ OLUŞUMU... 134 6.3.1. Yağış... 134 6.3.1.1. Soğuma Olayı... 134 6.3.1.2. Yoğunlaşma Olayı... 135 6.3.1.3. Damlaların Büyümesi... 136 6.3.2. Yağışın Özellikleri... 136 6.3.2.1. Yağış şiddeti... 136 6.3.2.2. Yağış süresi... 136 6.3.2.3. Yağış frekansı... 136 6.3.3. Yağış Çeşitleri... 137 6.3.3.1. Havanın soğuma şekline göre yağış çeşitleri... 137 6.3.3.2. Hava neminin yoğunlaşma şekline göre yağış çeşitleri... 139 6.3.4. Yağışın Ölçülmesi... 141 6.3.5. Suni Yağmurlama... 141 6.3.5.1. CO 2 buzu... 142 6.3.5.2. Gümüş iyodür... 142 6.3.5.3. Nem veya su damlacıkları çeken maddeler... 142 6.3.5.4. Sonuç... 142 6.3.6. Yağışın Klimatolojik Anlamı... 143 6.3.6.1. Yağışların yeryüzündeki dağılımı... 143 6.3.6.2. Yeryüzü yıllık ortalama yağış dağılımı... 144 6.3.6.3. Yağışların gün içerisindeki değişimi... 145 6.3.7. Yağışın Zirai Meteorolojik Anlamı... 145 6.3.7.1. Etkili yağış... 145 6.3.7.2. Yağışın yıl içindeki dağılışı... 146 6.3.7.3. Sağanak yağış ve sel... 146 6.3.7.4. Kar etkileri... 147 6.3.7.5. Dolu etkileri... 148 6.3.7.6. Çiy etkileri... 149 6.3.7.7. Kırağı etkileri... 150 6.3.7.8. Kırç etkileri... 150 6.3.7.9. Sis etkileri... 151 6.3.7.10. Grezil etkileri... 151 NELER ÖĞRENDİK?... 152
7. Bölüm: KURAKLIK... 157 7.1. KURAKLIĞIN ANLAMI... 157 7.3 KURAKLIĞIN ETKİLERİ... 158 7.3.1. Enerji Üretimine Etkisi... 158 7.3.2. Tarıma Etkisi... 158 7.3.3. Kış Kurağı Zararı... 159 7.4. KURAKLIK ANALİZLERİ... 159 7.4.1. Lang Kuraklık İndisi... 159 7.4.2. De Martonne Kuraklık İndisi... 160 7.4.3. Aydeniz Kuraklık İndisi... 161 7.4.4. Standart Yağış İndeksi (Standardized Precipitation Index-SPI)... 163 7.4.5. Normalin Yüzdesi İndeksi (Percent Of Normal Index-PNI)... 164 8. Bölüm: BASINÇ VE RÜZGÂR BİLGİSİ... 165 8.1. BASINÇ... 165 8.1.1. Basıncı Etkileyen Faktörler... 166 8.1.2. Hava Basıncının Zamanla Değişimi... 167 8.1.3. Basınç Farkının Sebepleri... 167 8.1.4. Basıncın Yeryüzünde Dağılımı... 168 8.1.4.1. Sibirya antisiklonu... 169 8.1.4.2. Asor antisiklonu... 169 8.1.4.3. Basra siklonu... 169 8.1.4.4. İzlanda siklonu... 169 8.2. RÜZGÂR... 170 8.2.1. Rüzgâr Yönü... 170 8.2.1.1. Soğuk yerel rüzgârlar... 171 8.2.1.2. Sıcak yerel rüzgârlar... 171 8.2.2. Rüzgâr Hızı... 172 8.2.3. Rüzgâr Esme Sayısı... 173 8.2.4. Rüzgârları Etkileyen Faktörler... 173 8.2.4.1. Basınç gradyan kuvveti... 173 8.2.4.2. Dünyanın dönmesi... 174 8.2.4.4. Merkezkaç etkisi... 175 8.2.5. Rüzgârların Sınıflandırılması... 175 8.2.5.1. Düzgün ve devamlı rüzgârlar... 176 8.2.5.2. Düzgün olmayan ve devamsız rüzgârlar... 178 8.2.6. Rüzgârın Zirai Meteorolojik Önemi... 179 8.2.6.1. Rüzgârın faydaları... 179 8.2.6.2. Rüzgârın zararları... 180 8.2.6.3. Yurdumuzda esen rüzgârlar ve etkileri... 181 8.2.6.4. Rüzgâr kıranlar... 181 8.2.6.4.1. Rüzgâr kıranların yararları... 181 8.2.6.4.2. Rüzgâr kıranların zararları... 182
8.2.6.4.3. Rüzgâr kıranlarda dikkat edilecek hususlar... 182 NELER ÖĞRENDİK?... 183 9. Bölüm: BUHARLAŞMA BİLGİSİ... 187 9.1. BUHARLAŞMA ÇEŞİTLERİ... 187 9.1.1. Evaporasyon... 187 9.1.2. Transpirasyon... 188 9.1.3. Evapotranspirasyon... 188 9.2. BUHARLAŞMA ÖLÇÜMLERİ... 188 9.3. BUHARLAŞMAYA ETKİ EDEN FAKTÖRLER... 189 NELER ÖĞRENDİK?... 191 10. Bölüm: KLİMATOLOJİK VE ZİRAİ METEOROLOJİK GÖZLEMLER... 193 10.1. GİRİŞ... 193 10.2. ZİRAİ METEOROLOJİK GÖZLEMLER... 193 10.2.1. Fiziksel İklim Elemanları... 193 10.2.2. Biyolojik İklim Elemanları... 194 10.2.3. Gözlemlerin Ölçeği... 194 10.2.4. Gözlemlerin Kapsamı... 194 10.3. ZİRAİ METEOROLOJİ İSTASYONLARI... 195 10.3.1. Zirai Meteoroloji İstasyonlarının Tasnifi... 195 10.3.2. İstasyonun Yerinin Seçimi... 195 10.3.3. İstasyondaki Aletlerin Yerleşimi... 196 10.3.4. İstasyon Ağı... 197 10.3.5. Zirai Meteoroloji İstasyonları Rehberi... 197 10.4. ZİRAİ METEOROLOJİ RASATLARI... 198 10.4.1 Fiziksel Çevre Rasatları... 198 10.4.1.1. Güneşlenme... 198 10.4.1.2. Hava sıcaklığı ve nemi... 200 10.4.1.3. Rüzgâr... 201 10.4.1.4. Yağış ve bulutluluk... 202 10.4.1.5. Buharlaşma... 202 10.4.1.6. Toprak sıcaklığı... 204 10.4.1.7. Toprak nemi... 205 10.4.1.8. Su sıcaklığı... 206 10.4.1.9. Zirai mezoklimatolojik incelemeler... 206 10.4.1.10. Sürekli olmayan eksiksiz fiziksel gözlemler... 208 10.4.2. Biyolojik Çevre Rasatları... 208 10.4.2.1. Doğal olayların gözlemleri... 209 10.4.2.2. Zirai klimatolojik kullanım için gözlemler... 209 10.4.2.3. Hava olaylarının yaptığı zararların gözlemleri... 209 10.4.2.4. Eksiksiz biyolojik gözlemler... 210 10.4.2.5. Uygulamalı kullanım için gözlemler... 210
10.4.2.6. Küresel biyolojik gözlemler... 211 10.4.3. Fenoloji Gözlemleri... 212 10.4.3.1. Fenolojik gözlemlerin önemi... 212 10.4.3.2. Fenolojik gözlemlerin yapılışı... 214 10.4.4. Fevk Rasatları... 214 10.4.5. Tarım Gidiş Raporları... 215 10.4.5.1. Raporda bildirilecek canlılar ve olaylar... 216 11. Bölüm: ZİRAİ METEOROLOJİK UYGULAMALAR... 217 11.1. ZİRAİ METEOROLOJİ TAHMİNLERİ... 217 11.1.1. Zirai Tahmin Çeşitleri... 218 11.1.2. Zirai Tahminlerdeki Meteorolojik Elemanlar... 219 11.1.3. Zirai Tahminlerin Kullanıldığı Alanlar... 220 11.1.4. Zirai Tahmin Kriterleri ve Duyurulması... 222 11.2. VERİM TAHMİNLERİ... 223 11.3. BİTKİ İKLİM MODELLERİ... 225 11.3.1. Model Kavramı... 225 11.3.2. Bitki Gelişiminin Modellenmesi... 226 11.3.2.1. Tanımlamalı modeller... 227 11.3.2.2. Açıklamalı modeller... 227 11.3.3. Bitki-İklim Modellerinde Üretim Seviyeleri... 228 11.3.4. Bitki-İklim Model Çeşitleri... 228 11.3.4.1. Regresyon modelleri (amprik modeller)... 229 11.3.4.2. Mekaniksel modeller (fizyolojik modeller)... 229 11.3.4.3. Fenolojik modeller... 229 11.3.4.4. Stokastik (belirsiz) modeller... 229 11.3.4.5. Deterministik modeller... 229 11.3.4.6. Statik modeller... 229 11.3.4.7. Dinamik modeller... 230 11.3.5. Bitki-İklim Modellerinin Amaçları... 230 12. Bölüm: ZİRAİ METEOROLOJİDE UZAKTAN ALGILAMA... 231 12.1. TEMEL İLKELER... 232 12.2. UZAKTAN ALGILAMANIN İŞLEVİ... 234 12.2.1. Uzaktan Algılamada Matematik ve İstatistik... 234 12.2.2. UA da Görüntü İşleme ve Obje Çıkarımı... 235 12.3. UZAKTAN ALGILAMA UYGULAMALARI... 236 12.3.1. Arazi Kullanım Planlaması... 236 12.3.2. Arazi Örtüsü Harita Yapımı... 237 12.3.3. Çevre Değişim Analizi... 238 12.3.4. Ekolojik Analiz... 238 12.3.5. Risk Yönetimi ve Hasar Analizi... 239 12.3.6. Meteorolojik Amaçlı Uygulamalar... 240
12.3.7. Hidrolojik Amaçlı Uygulamalar... 240 12.3.8. Tarımsal Amaçlı Uygulamalar... 240 12.4. SONUÇ... 241 13. Bölüm: KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ... 243 13.1. GİRİŞ... 243 13.2. HAVA, İKLİM VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ... 244 13.3. KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ YÖNLENDİREN KUVVETLER... 245 13.3.1. Sera Etkisi... 245 13.3.2. Sera Gazı Birikimindeki Değişimin Boyutları... 247 13.3.3. Sülfat Parçacıklarının Küresel İklime Etkisi... 248 13.3.4. Güneş Işınımındaki Değişiklikler... 248 13.4. KÜRESEL ISINMA... 249 13.4.1. Küresel Isınmada Alan ve Zaman Farklılıkları... 249 13.4.2. Zirai Üretim ve Ekosistemler Üzerindeki Etkiler... 250 SÖZLÜK... 251 KAYNAKLAR... 277 DİZİN... 287