İstanbul Metro Projesi Ülke: Türkiye Proje No: 48250 Sektör: Belediye ve Çevresel Altyapı Kamu/Özel: Kamu Sektörü Çevresel Kategori: B Hedeflenen Yönetim Kurulu Tarihi: 30 Kasım 2016 Durum: Son incelemeyi bekliyor Proje Tanımı Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasi (EBRD) İstanbul Büyükşehir Belediyesi ne ( İBB veya Belediye ) 88 milyon Euro luk kredi vermeyi düşünmektedir. Kredi, 13.4 kilometre uzunluğunda olacak Ataköy-İkitelli metro hattının, 12 yer altı istasyonu ve depo alanı ile birlikte inşa edilmesi ve hattın tüm elektromekanik işlerinin yapılması için kullanılacaktır. Yeni metro hattının inşası, Belediye nin artan talebi karşılamak amacıyla kentin raylı sistem ağında yaptığı genişletme çalışmasının bir parçasını oluşturmaktadır. Hat, İstanbul sakinlerine hizmetin daha sık aralıklarla ve verimli şekilde verilmesini sağlayacaktır ve özel araçların yerine hızlı, güvenilir, rahat ve çevre dostu bir alternatif olacaktır. Kalkınma Etkisi Projenin aşağıda belirtilen kalkınma etkilerini yaratması beklenmektedir. Arazi Kıymetindeki Artışın Kullanılması: Arazi Kıymetindeki Artışın Kullanılması toplu ulaşım yatırımlarını finanse etmekte kullanılan yenilikçi ve giderek daha fazla kabul gören bir yöntemdir. Bu yöntemle, altyapı projelerinin çevredeki gayrimenkullerin kıymetine yaptığı olumlu katkıları değerlendirilir. Bu yöntem, sadece projelerin maliyetlerini karşılamaya yardımcı olmaz, aynı zamanda Özel Sektörü de ortak kalkınma projelerine katılmaya cezbedebilir. Arazi kıymetindeki artışın, özel sektörün de yer aldığı alternatif kullanım şekillerinin uygunluğunu değerlendirmek için Teknik İşbirliği fonlarından faydalanılacaktır.
Yasal Altyapının Geliştirilmesi: Bölgede başka alanlarda yapıldığı gibi, İBB ve Metro İstanbul Şirketi arasında yapılacak çok yıllık bir Kamu Hizmeti Sözleşmesi ( KHS ), toplam maliyetler ile kullanıcıların ödediği yol ücretleri arasındaki farkı kapatmaya yönelik kamu destek ödemelerinin karşılığında, hizmetlerin sunulması için kilometre başına temel bir her şey dahil maliyet tesis ederek iyi bir etki yaratmakta kullanılabilir. Projede gelecekteki temel maliyetler ve mevcut ve gelecekte beklenen gelir kaynakları, ücret kutusu ve diğer uygulamalar, tarife entegrasyonu dahil yol ücreti tahsil sistemleri değerlendirilecek ve bu değerlendirmeler performans temelli bir Kamu Hizmeti Sözleşmesinin hazırlanmasında ve imzalanmasında kullanılacaktır. Metro İstanbul Şirketi ve İBB deki yetkili kişilere KHS yaklaşımını uygulamaları adına izleme ve yönetim gereksinimleri üzerine eğitim verilecektir. Yeşil Ekonomiye Geçiş: İstanbul daki metro geliştirme çalışmaları, yerel seviyede sıfır karbonlu ulaşım alanında yapılan önemli bir yatırımdır ve belediye sektörünün yeşil ekonomiye geçişi bakımından önemli bir adımı temsil etmektedir. Yapılan metro sistemi, toplu taşımaya günlük 400.000 yeni yolcunun eklenmesini, özel araç ve otobüs kullanan çok sayıda kişinin düşük karbonlu metroya geçmesini sağlayacaktır. Ayrıca, tüm metro hatlarındaki mevcut elektromekanik sistemlerde yapılan iyileştirmeler de işletme enerjisinde verimlilik sağlayarak tasarruf yapılmasına imkan verecektir. Kurumsal Gelişme: Temiz toplu taşımın genişletilmesine odaklanan proje, Metro İstanbul Şirketinin enerji maliyetlerini azaltmasına ve işletme ve mali performansının iyileştirilmesine yardımcı olacaktır. Bu yatırım aynı zamanda Metro İstanbul Şirketi nin üretkenliğini arttırma ve yönetimini iyileştirme fırsatı olacaktır. Teknik İşbirliği desteği, Yönetim Enformasyon Sisteminin güçlendirilmesini, bölgedeki benzer metro sistemlerine ilişkin sektör kıstaslarını kullanarak işçi üretkenlik oranlarının arttırılmasını ve eğitimin çoğaltılmasını amaçlayan bir Kurumsal Gelişim Programı başlatarak operasyonel, teknik ve mali yönetimini iyileştirmesine yardımcı olmakta kullanılacaktır. Temel Operasyonlar Dışındaki Aktivitelerde Dış Kaynak Kullanımı: Proje hazırlamanın bir parçası olarak temizlik, bakım, güvenlik vs. gibi temel aktivitelerin arasında yer alamayan operasyonlar için dış kaynak kullanımı seçenekleri araştırılacaktır. Bu sayede daha ticari bir yaklaşım benimsenebilecek ve özel sektörün daha fazla rol alması sağlanacaktır. Müşteri: Türkiye nin en büyük belediyesi olan İBB yaklaşık 15 milyon nüfusa hizmet vermektedir. Ataköy-İkitelli metro hattı belediyenin kamu taşımacılık şirketi Metro İstanbul Şirketi tarafindan işletilecektir. EBRD Finance Banka, EIB ile birlikte finansmanı sağlanan 338.3 milyon Euro tutarındaki kredi paketinin bir parçası olarak İBB ye 88 milyon Euro ya kadar finansman sağlayacaktır. Proje Maliyeti: 338.3 milyon Euro Çevresel Etki: Proje Çevre ve Sosyal Politika (2014) kapsamında B kategorisinde kabul edilmiştir. Proje ile ilgili çevresel ve sosyal konular, Metro İstanbul'un yeterli çevresel ve sosyal risk yönetim prosedürleri ve Çevresel ve Sosyal Durum Tespiti ("ÇSDT") sırasında tespit edilen hafifletme önlemleri ile kolaylıkla belirlenmekte ve ele alınmaktadır. ÇSDT, bağımsız danışmanlar tarafından yürütülmüştür. ÇSDT, Belediyenin kurumsal çevre, sağlık ve güvenlik yönetim sistemleri ve uygulamaları hakkında Çevresel ve Sosyal ( "ÇS") denetimi ve önerilen yatırımlarla ilişkili potansiyel çevresel ve sosyal konuların analizini kapsamaktadır.
13,4 km Ataköy-Ikitelli metro hattının ve 12 metro istasyonunun büyük çoğunluğu yer altına inşa edilecektir. Proje, fiziksel olarak yeniden yerleşim, korunan alanlar veya kültürel sitelerde zarar oluşturmayacaktır. Yer seçimi sırasında yerel kamu altyapıları (okullar, hastaneler vb.) de dikkate alınmış ve topluluklar üzerindeki etkilerden kaçınmak veya bu topluluklar üzerindeki etkileri en aza indirmek için saha yerlerinde uygun değişiklikler yapılmıştır. Proje, toplu taşıma hizmetlerinin kalitesini önemli ölçüde artıracak ve hava emisyonlarının ve İstanbul'daki trafik akışının azaltılmasına katkıda bulunacaktır. Projenin 2019 yılına kadar özel araç ve otobüslerden yaklaşık 160.000 günlük yolcuyu metroya kaydırarak diğer hava kirleticilerinin, gürültülerin, trafik kazalarının ve tıkanıklığın azaltılmasına katkıda bulunmanın yanı sıra yılda yaklaşık 42.000 tco2e, 85.635 tnox ve 1.506 tpm (2019'dan itibaren) azaltılmasına katkıda bulunması beklenmektedir. Ataköy-Ikitelli metro hattı inşası ve işletmesi Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin II no'lu Ek'inde yer almakta ve projenin yetkili makam tarafından incelenmesi gerektirmektedir. Proje Tanım Dosyasının incelenmesi üzerine, yetkili makam 19 Mart 2015 tarihinde "ÇED Gerekli Değildir Kararı" yayımlamıştır. ÇSDT, Metro İstanbul'un genel olarak ulusal sağlık, güvenlik ve çevre ve iş gücü gereksinimlerine uygun olduğunu gösterdi. Metro İstanbul, çevresel (ISO 14001), sağlık ve güvenlik (OHSAS 18001) ve Müşteri memnuniyeti (ISO 10002) yönetim sistemlerini kurmuştur. Bununla birlikte, ÇSDT, seçilen yüklenicinin daha güçlü bir çevresel sağlık ve güvenlik ( ÇSG ) ve sosyal yönetim sistemi kurması ve uygulaması gerektiğini belirtmiştir. Yüklenicinin kirlilik önleme ve azaltma uygulamaları, çevresel izinler, gürültü kontrol önlemleri, trafik yönetimi, yüzey akışı yönetimi, çevresel izleme ve tehlikeli maddelerin taşınması ve yönetimi de dâhil olmak üzere bir dizi alanda geliştirilmelidir. İSG uygulamaları, risk değerlendirme dokümantasyonunun revize edilmesi de dâhil olmak üzere daha da iyileştirme gerektirmektedir. Bu alanlar şu şekilde sıralanabilir: inşaat alanlarına üçüncü şahısların erişimi; yakıtların taşınması ile ilgili riskler; yorgunluk değerlendirmesi açısından sağlık yönleri ve gece çalışmaları açısından risk; tünel açma makineleri için risk değerlendirmesi; heyelan, tünel çökmesi ve yeraltı suyu akışına ve yol güvenliği risklerine ilişkin potansiyel riskler ve önleyici tedbirler. Metro İstanbul, ulusal İş Kanunu ve PR 2 gereklilikleriyle uyumlu bir İnsan Kaynakları politikası ve prosedürü geliştirmiştir. Metro İstanbul'un işçileri işçi sendikası üyesidir ve 2017 yılı başında yenilenmesi beklenen Toplu Pazarlık Anlaşması bulunmaktadır. Metro İstanbul Yönetimi şu anda sendikayla müzakere sürecindedir. Metro İstanbul, inşaat işleriyle ilgili yüklenici çalışma koşullarının ve ÇSG performansının gözetimini güçlendirmekle yükümlüdür ve mevcut şikâyet mekanizmasını, taşeronluk çalışanlarını kapsayacak şekilde isimsiz şikâyetleri yöneterek geliştirmesi gerekir. Metro istasyonlarının inşaatı için yaklaşık 20.000 m2 arazi gerekmektedir. Etkilenen arazilerin çoğu devlete yüzde 15'i özel mülkiyete aittir. Bu arazinin 2,635 m2'si müzakere yoluyla anlaşma yoluyla satın alınacak ve 442 m2'si Belediye tarafından kamulaştırılacaktır. Tüm arazi sahiplerinin tapusu vardır ve ulusal mevzuata uygun olarak tazminat alma hakkına sahiptir. Diğer potansiyel olumsuz etkilerin trafikteki geçici bozulma, yol güvenliği ve erişilebilirliği, yakındaki binaların sağlamlığı ve kazı malzemeleri ve atık taşımacılığı nedeniyle ortaya çıkan diğer topluluk güvenliği konuları da dâhil olmak üzere inşaat faaliyetleriyle ilişkili olması muhtemeldir. Metro İstanbul ve yüklenici, topluluklara olumsuz etkilerden kaçınmak için ayrıntılı bir trafik riski değerlendirmesi yapmak ve yeterli hafifletme tedbirlerini uygulamakla yükümlüdür. Teknik incelemeler, güvenlik özelliklerinin ve tasarımın, yakındaki binaların
sağlamlığı adına oluşabilecek ve sismik olayların meydana gelebileceği riskleri en aza indirgemek için yeterli olduğunu gözden geçirdi ve doğruladı. Belediye, PR 10'un gerekliliklerini kısmen karşılayan bir İletişim Planına sahiptir. Proje, çeşitli web siteleri, billboardlar, medya reklamları ve yüz yüze görüşmeler yoluyla çeşitli paydaşlara ve etkilenen topluluklara iletilmiştir. Ağustos 2016'da 9.600 anket röportajı yapılmış ve İletişim Planının bir parçası olarak 3.200 broşür dağıtılmıştır. Bununla birlikte, danışma toplantıları Cobancesme topluluğu üyeleri ile sınırlıydı. Metro İstanbul metro hattında projeden etkilenen diğer topluluklarda benzer istişare toplantıları yapacaktır. PR 10 ile uyumlu olarak ayrıntılı bir Paydaş Katılım Planı hazırlanacak ve uygulanacaktır. Metro İstanbul'da paydaşların ve ilgilenen grupların şikâyet ve önerilerini kolayca Belediye'ye iletmelerine olanak tanıyan aktif bir şikâyet mekanizması var. Bununla birlikte, Yüklenici, paydaşların şikâyetlerini Yükleniciye doğrudan iletmelerini sağlayan resmi bir şikâyet sürecine sahip değildir. Ana yüklenici tarafından Çevresel Sosyal Aksiyon Planı ( ÇSAP ) kapsamında bir iç şikâyet prosedürü geliştirilecek ve uygulanacaktır. Yukarıda yer alan ÇSDT sırasında saptanan sorunlar ÇSAP'da ele alınmıştır. ÇSAP'ın uygulanması, projenin EBRD PR'leri karşılayacak şekilde yapılandırılmasını sağlayacaktır. ÇSAP kapsamında kapsanan başlıca alanlar arasında şunlar bulunmaktadır: Ç&S yönetim sistemlerinin geliştirilmesi; müteahhit yönetimi; yüklenicilerin İK politikası ve prosedürleri ile çalışma koşullarının Türk İş Kanunu ve PR 2 gereklilikleri doğrultusunda uyumlaştırılması; mevcut iç şikayet mekanizmasının yüklenici ve taşeronlarının çalışanlarına iletilmesi; işçi konaklama kamplarının iyileştirilmesi; trafik, tehlikeli maddeler, atık, yüzey suyu akışı, atık su ve hava kalitesi için yönetim planlarının ve prosedürlerinin geliştirilmesi; inşaat ve işletme süresince tüm Proje ile ilgili faaliyetleri yönlendirmek üzere mevcut iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının geliştirilmesi; halk sağlığı ve yol güvenliği risklerini en aza indirgeyebilecek önlemler; şans bulma prosedürünün geliştirilmesi; Tüm ilgili izinlerin alınması; anlaşmaya varılan Paydaş Katılım Planı ve şikayet prosedürünün uygulanması. Proje, yıllık Ç & S raporlarıyla izlenecektir. İzleme ziyaretleri gerektiğinde gerçekleştirilecektir. Teknik İşbirliği: Proje için (toplam 200.000 Euro) teknik, finansal, çevresel ve sosyal inceleme çalışmaları yapılacaktır. Bu teknik işbirliği çalışması Altyapı Proje Hazırlama Çerçevesi ( IPPF ) tarafından finanse edilecektir. İmza sonrası aşamada iki adet teknik işbirliği görevi öngörülmektedir (1)Politika Diyaloğu Desteği. Bu çalışmada, Türkiye de Arsa Değerinin Tespitine ilişkin en iyi uygulama yaklaşımları tespit edilecek ve belediye ve bakanlık temsilcileri, İstanbul da arazi geliştiricileri ve ilgili özel sektör paydaşları ile seminerler organize edilecek, düzenlenecek, hazırlanacak ve yönetilecektir. Bu çalışmanın tahmini bedeli 200.000 Euro dur ve uluslararası bir donör tarafindan finanse edilmesi planlanmaktadır. (2)Kurumsal Gelişim Destek Programı. İBB ve Metro İstanbul Şirketi ne yeniden organizasyon, proje takibi, kentsel demiryolu yönetim teknikleri, ticari yatırım ve sermaye yatırımı planlaması, kapasite oluşturma ve performans bazlı Kamu Hizmet Sözleşmesinin hazırlanması ve imzalanması konularında yardım sağlanacaktır. Bu çalışmanın tahmini bedeli 400.000 Euro dur ve AIKB Özel Hissedar Fonu (SSF) tarafindan finanse edilmesi planlanmaktadır.
Şirket İrtibat Bilgileri Nuri Sezgin nuri.sezgin@ibb.gov.tr +902124494000 www.ibb.gov.tr Mehmet Nezihi Ozmen Mahallesi Kasim Sok. Merter Istanbul İş fırsatları İş fırsatları ve satın almayla ilgili konular için, lütfen müşteri şirketle irtibat kurunuz. Kamu sektörü projeleri için, EBRD Procurement ı ziyaret ediniz. Tel: +44 20 7338 6794 Email: procurement@ebrd.com Genel sorular Satın almayla ilişkili olmayan EBRD proje soruları için: Tel: +44 20 7338 7168 Email: projectenquiries@ebrd.com Kamu Bilgilendirme Politikası (KBP) KBP, EBRD nin stratejileri, politikaları ve faaliyetleri hakkında daha iyi bir farkındalık ve anlayış sağlamak üzere paydaşlarına nasıl danıştığını ve hangi şartlarda bilgi verdiğini açıklamaktadır. KBP metnine aşağıdaki adresten ulaşılabilir: Text of the PIP Proje Şikayet Mekanizması (PŞM) EBRD, Banka tarafından finanse edilen ve herhangi bir zarara neden olduğu veya olabileceği iddia edilen projelerle ilgili olarak bir veya daha fazla birey veya şirket tarafından yapılan şikayetlerin bağımsız olarak incelenmesi için bir olanak sağlamak üzere Proje Şikayet Mekanizmasını (PŞM) oluşturmuştur. PCM Rules of Procedure PŞM altında herhangi bir şikayet PŞM Usul kurallarında öngörülen sürelere uygun olarak teslim edilmesi gerekir. Eğer şikayetin uygunluğundan emin değilseniz yardım için (pcm@ebrd.com) PŞM sorumlusuyla temasa geçebilirsiniz.