MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ELAZIĞ DA BİR ARAŞTIRMA

The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/jasss3089 Number: 41, p. 207-231, Winter II 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma Tarihi 09.09.2015 31.12.2015 MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: ELAZIĞ DA BİR ARAŞTIRMA SOLUTION OFFERS AND PROBLEMS OF MEMBERS OF ACCOUNTING PROFESSION: A RESEARCH IN ELAZIG Yrd. Doç. Dr. Gamze Ayça KAYA Fırat Üniversitesi İİBF İşletme Bölümü Öz 3568 Sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu 13 Haziran 1989 da yayımlanmıştır. 3568 Sayılı Kanun a göre muhasebe meslek mensupları; Serbest Muhasebeci (SM), Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) ve Yeminli Mali Müşavir (YMM) olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. 2008 yılında yapılan değişiklikle SM unvanı kanundan çıkarılmıştır. Muhasebe meslek mensuplarının; haksız rekabetin önlenememesi, tahsilâtın yapılamaması, gelir düzeylerinin düşük olması, yeni yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulması, asgari ücret tarifesi uygulaması, iş yüklerinin ve bürokratik işlemlerinin fazla olması, mükelleflerle ve stajyerlerle ilgili sorunlar ve beyanname sürelerine ilişkin sorunları bulunmaktadır. Çalışmanın amacı, Elazığ da muhasebe meslek mensuplarının karşılaştıkları sorunları belirlemek ve bu sorunlardan hangisinin daha fazla önem taşıdığını tespit etmek ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri geliştirmektir. Ayrıca muhasebe meslek mensuplarının sorunları konusunu gündeme getirmek ve bu konuya dikkat çekilmek istenmektedir. Verilerin elde edilmesinde anket yöntemi kullanılmaktadır. 20 soru, 26 ifade ve 11 çözüm önerisini içeren anket, muhasebe meslek mensuplarına ilişkin genel bilgiler ve muhasebe meslek mensuplarının sorunları olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Anket, Elazığ da faaliyet gösteren 74 muhasebe meslek mensubu üzerinde uygulanmıştır. Hazırlanan anket formu ile yüz yüze anket yapılmış ve sonuçlar IBM SPSS Statistics 20 Programı ile değerlendirilmiştir. Araştırmada frekans, yüzde dağılımı ve Kikare analizi yapılmıştır. Yapılan Kikare analizi sonucunda; demografik değişkenler ile hipotezler arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Muhasebe, Sorunlar, Çözüm Önerileri, Muhasebe Meslek Mensupları, Araştırma Abstract Law of independent accountant, certified public accountant and chartered accountant numbered 3568 was published on the June 13th, 1989. In accordance with the

208 Gamze Ayça KAYA law no. 3568, accounting profession was separated into three groups as independent accountant, certified public accountant and chartered accountant. With the amendment made in 2008, the title of independent accountant was removed from the law. The members of accounting profession have problems because unfair competition cannot be prevented, collections cannot be made, income levels are low, new legal arrangements are needed, minimum wage schedule is applied, workload and bureaucratic procedures are many in number and there are also problems related to taxpayers and trainees and declaration periods. The aim of the study is to determine the problems of members of accounting profession in Elazığ and to find which problems are more important and to offer solutions to these problems. In addition, it is aimed to propose the problems of members of accounting profession for the agenda and this subject is tried to be pointed out. While obtaining data, questionnaire method is used. The questionnaire including 20 questions, 26 expressions and 11 solution offers consists of two parts as general information related to accounting profession and the problems of accounting profession. Questionnaire was applied on 74 accounting profession members working in Elazığ. The questionnaire form prepared was applied face to face and the results were assessed with IBM SPSS Statistics 20 Program. In the study, frequency, percentage distribution and Chi-square analysis were performed. As a result of Chi-square analysis, it was determine that there is a significant relationship between demographic variables and hypotheses. Keywords: Accounting, Problems, Solution Offers, Members of Accounting Profession, Research 1. GİRİŞ 3568 Sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu 13 Haziran 1989 da yayımlanmıştır. 3568 Sayılı Kanun a göre meslek mensupları; Serbest Muhasebeci (SM), Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) ve Yeminli Mali Müşavir (YMM) olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. 2008 yılında yapılan değişiklikle SM unvanı kanundan çıkarılmıştır. 3568 Sayılı Kanunun 2. Maddesi A fıkrasında SMMM lerin yapması gereken işler aşağıda açıklanmaktadır. SMMM ler, gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs ve işletmelerin; Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak, bilanço, kârzarar tablosu ve beyannameleri ile diğer belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak, Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek, işletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek veya bu konularda müşavirlik yapmak, Yukarıda yazılı olan konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmaktır. Muhasebe meslek mensupları toplumda önemli bir görevi yerine getirdiğinden muhasebe meslek mensuplarının sorunları dikkate alınmalı, gündeme getirilmeli ve sorunlarına ilişkin çözümler getirilmelidir. Çalışmanın amacı, Elazığ da muhasebe meslek mensuplarının karşılaştıkları sorunları belirlemek ve bu sorunlardan hangisinin daha fazla önem taşıdığını tespit etmek ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri geliştirmektir. 2. TÜRKİYE DE SON YILLARDA MUHASEBE MESLEK MENSUPLARI- NIN SORUNLARI İLE İLGİLİ OLARAK YAPILAN ARAŞTIRMALAR Son yıllarda muhasebe meslek

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 209 mensuplarının sorunları ile ilgili olarak yapılan araştırmalardan bazıları aşağıdaki gibidir: Uzay ve Güngör (2004), muhasebecilerin sorunları ve beklentilerini Kayseri ve Nevşehir illerinde faaliyet gösteren 122 muhasebe meslek mensubu üzerinde araştırmıştır. Muhasebecilerin son yıllarda yaşanan ekonomik krizlerden etkilenme düzeyleri, muhasebecilerin sorunları ile mükelleflerden, Maliye Bakanlığı ndan ve meslek örgütlerinden beklentileri tespit edilmektedir. Kalaycı ve Tekşen (2006) in çalışmasının amacı, Isparta il merkezinde bağımsız çalışan muhasebe meslek mensupları hakkında meslekle ilgili genel bir değerlendirme yapmak ve varsa sorunları tespit etmek ve uygulayıcılardan öneriler almaktır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar; muhasebecilerin karşılaştıkları sorunlar, muhasebecilerin mükelleflerinden istekleri, muhasebecilerin odalarından istekleri ve muhasebecilerin TÜRMOB tan istekleri olmak üzere dört bölüm içerisinde belirtilmektedir. Usul ve Aslantaş (2007) ın çalışmasının amacı; muhasebeci ve mükellef arasında var olan çatışmanın nedenlerini ortaya koymak, mükellef ile muhasebecilerin birbirlerine bakış açılarını belirlemektir. Çalışmaya göre, hizmet arz eden muhasebeciler ile hizmet talep eden mükellefler arasında var olan çatışma mükelleflerin muhasebecilere olan bakış açılarındaki farlılıklardan kaynaklandığı tespit edilmiştir. Özulucan ve Diğerleri (2010) nin çalışmasının amacı, özellikle 3568 sayılı Kanunda yapılan değişikliklerden sonra, yalnızca belirli bir bölgede ya da ildeki değil; tüm Türkiye genelindeki muhasebe meslek mensuplarının güncel sorunlarının belirlenmesi, uygulamada gördükleri yetersizlikler ve meslek odalarından beklentilerini ortaya koymaktır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar; meslek mensuplarının mesleklerini icra ederlerken karşılaştıkları mesleki sorunlar, meslek mensuplarının uygulamada karşılaştıkları yetersizlikler ile ilgili sorunlar ve meslek mensuplarının meslek odasından beklentileri ile ilgili sorunlar olmak üzere üç başlık altında açıklanmaktadır. Karcıoğlu ve Yazarkan (2011) ın çalışmasının amacı, İzmir ve Erzurum il merkezlerinde faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının kamu kurumlarıyla olan faaliyetleri sırasında karşılaştıkları sorunları tespit etmektir. Çalışmanın sonuçlarına göre muhasebecilerin, memurların bilgi eksikliği, bürokratik ve yasal konularda sorun yaşadıkları tespit edilmiştir. Yıldırım ve Güney (2012) in çalışmasının amacı, SMMM lerin faaliyet gösterirken karşılaştıkları sorunlardan bazılarını gündeme getirmek ve tespit etmektir. Çalışmada; meslek mensuplarının tahsilat sorunu olduğu ve meslek mensubuna yüklenen sorumluluğun kendisine verilen yetkiden daha fazla olduğu ve sıklıkla çıkarılan af yasalarının mükellef ile meslek mensubu arasındaki ilişkiyi zedelediği tespit edilmiştir. Gökgöz ve Zeytin (2012) in çalışmasında; Bilecik ve Yalova illerinde faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının mesleklerini icra ederken karşılaştıkları sorunları tespit etmek ve bu meslek mensuplarının iş dünyasından, maliyeden ve meslek odalarından beklentilerini ortaya koyarak çözüm önerilerini geliştirmek hedeflenmektedir. Muhasebe meslek mensuplarının karşılaşmış oldukları sorunların çoğunlukla; iş yükünün çok fazla olması, alınan ücretlerin yetersiz olması, devlet dairelerinde bürokratik işlemlerin çokluğu, mükelleflerin evrakını zamanında ulaştırmaması, mükelleflerden muhasebe ücretle-

210 Gamze Ayça KAYA rinin zamanında veya hiç tahsil edilememesi şeklinde olduğu görülmektedir. 3. ARAŞTIRMA 3.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi Araştırmanın amacı, Elazığ da faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının sorunlarını tespit etmektir. Ayrıca muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının gündeme getirilmesi ve bu sorunların çözümü için yetkili kurumlar tarafından çözümlerin sağlanmasına dikkat çekmek istenmektedir. Muhasebe meslek mensupları, mükellef ve devlet arasında aracılık görevini yapmaktadır. İşletmelerin kazandıkları gelirlerin ve ödeyecekleri vergilerin raporlanmasını sağlamakta ve böylece kazanılan gelirlerin kayıt dışı olmasını engellemektedir. Bu nedenle önemli bir görevi yerine getiren muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının gündeme getirilmesi ve bu sorunların çözümü için uygulayıcılar tarafından önlemlerin alınması büyük önem taşımaktadır. 3.2. Araştırmanın Kapsamı ve Yöntemi Araştırmada kullanılan verilerin toplanmasında anket yöntemine başvurulmuştur. Elazığ-Bingöl Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Odası verilerine göre toplam 82 muhasebe meslek mensubu bulunmaktadır. Meslek mensuplarının 5 i Bingöl de, 77 si Elazığ da faaliyet göstermektedir. (http://www.elazigsmmmo.org.tr/?sayfa=u yelik&islem=uyeler, Erişim Tarihi: 09.10.2014). Araştırma verileri Elazığ da faaliyet gösteren Elazığ-Bingöl SMMM Odası na kayıtlı 9 serbest muhasebeci, 63 serbest muhasebeci mali müşavir ve 2 yeminli mali müşavir olmak üzere 74 meslek mensubundan elde edilebilmiştir. Anket; muhasebe meslek mensuplarına ilişkin genel bilgiler, muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS ve Tam Set TFRS hakkındaki bilgi düzeyleri ve düşünceleri (Kaya, 2015: 157-178), muhasebe meslek mensuplarının sorunları ve muhasebecilerin meslek etiği hakkındaki düşünceleri olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Anket formundaki sorular; Uzay ve Güngör (2004), Kalaycı ve Tekşen (2006), Usul ve Aslantaş (2007), Özulucan ve Diğerleri (2010), Karcıoğlu ve Yazarkan (2011), Gökgöz ve Zeytin (2012) ve Yıldırım ve Güney (2012) in çalışmalarından esinlenerek hazırlanmıştır. Muhasebe meslek mensuplarının sorunlarına ilişkin anket; 20 soru, 26 ifade ve 11 çözüm önerisinden oluşmaktadır. 3.3. Araştırma Hipotezi Araştırmaya ilişkin Hipotezler aşağıdaki gibidir: H1: Demografik değişkenler ile muhasebe mesleğinden memnun olma arasında ilişki vardır. H2: Demografik değişkenler ile muhasebe mesleğinden memnun olma nedenleri arasında ilişki vardır. H3: Demografik değişkenler ile muhasebe mesleğinden memnun olmama nedenleri arasında bir ilişki vardır. H4: Demografik değişkenler ile TÜRMOB un meslek mensuplarının sorunlarının çözümüne yönelik herhangi bir çalışmasının olup olmaması arasında bir ilişki vardır. H5: Demografik değişkenler ile TÜRMOB un sorunların çözümüne yönelik gerekli önlemleri alıp almaması arasında bir ilişki vardır. H6: Demografik değişkenler ile TÜRMOB un önlemlerinin yeterliliği arasında bir ilişki vardır. H7: Demografik değişkenler ile muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının çözümünün mümkün olup olmaması arasında bir ilişki vardır. H8: Demografik değişkenler ile muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının çözümünün mümkün olmamasının nedenleri arasında bir ilişki vardır. H9: Demografik değişkenler ile muhasebe meslek mensuplarının sorunları-

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 211 na ilişkin düşünceler arasında bir ilişki vardır. H10: Demografik değişkenler ile muhasebe meslek mensuplarının sorunlarına ilişkin çözüm önerilerinin geliştirilmesi arasında bir ilişki vardır. Demografik değişkenler; cinsiyet, yaş, medeni durum, meslek, mesleki tecrübe, çalışma şekli, eğitim durumu, mükellef sayısı, çalıştırılan eleman sayısı, gelir, tutulan defter sayısı ve hafta sonu çalışma durumudur. 3.4. Verilerin Analizi Araştırma kapsamında toplanan veriler, IBM SPSS Statistics 20 Programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada frekans, yüzde dağılımı ve Kikare analizi yapılmıştır. Muhasebe meslek mensuplarının sorunlarına ilişkin 26 düşünceden oluşan ölçeğin güvenilirliği analiz edilmiştir. Buna göre ölçeğin Cronbach alfa değeri % 82,6 olarak belirlenmiştir. Anketin güvenilirliğinin oldukça yüksek olduğu söylenebilir. 3.5. Araştırmanın Bulguları Katılımcıların verdikleri cevapların frekans dağılımları ve Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır. 3.5.1. Katılımcıların Verdikleri Cevapların Frekans Dağılımları Muhasebe meslek mensuplarının demografik bulgularına ilişkin sonuçlar aşağıdaki gibidir. Tablo 1: Muhasebe Meslek Mensuplarının Demografik Bulgularına İlişkin Sonuçlar Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde Standart Ortalama Sapma Erkek 69 93,2 Cinsiyetiniz Kadın 5 6,8,25272 1,0676 20-30 6 8,2 31-40 25 34,2 41-50 23 31,5 Yaşınız 51-60 14 19,2 61 ve Üstü 5 6,8 1,05860 2,8219 Cevap 1 - Vermeyen Evli 66 89,2 Medeni Durumunuz Bekâr 8 10,8,31264 1,1081 SM 9 12,2 SMMM 63 85,1 Mesleğiniz YMM 2 2,7,37632 1,9054

212 Tablo 1 in Devamı Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde Std. Sapma 0-1 - - Mesleki Tecrübeniz Çalışma Şekliniz Eğitim Durumunuz Mükellef Sayınız Çalıştırılan Eleman Sayısı 2-5 5 6,9 6-10 18 25,0 11-15 13 18,1 16-20 11 15,3 21 ve Üstü 25 34,7 Cevap 2 - Vermeyen Bağımlı 7 9,9 Bağımsız 64 90,1 Cevap 3 - Vermeyen Lise 6 8,2 Meslek 4 5,5 Yüksek Okulu Üniversite 53 72,6 Yüksek 10 13,7 Lisans Doktora - - Cevap 1 - Vermeyen 1-10 9 12,3 11-20 4 5,5 21-30 3 4,1 31-40 3 4,1 41-50 5 6,8 51 ve Üstü 49 67,1 Cevap 1 - Vermeyen Yok 6 8,3 1-2 29 40,3 3-5 31 43,1 5 ve Üstü 6 8,3 Cevap 2 - Vermeyen Gamze Ayça KAYA Ortalama 1,37316 4,4583,30023 1,9014,72175 2,9178 1,83758 4,8904,76900 2,5139

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 213 Tablo 1 in Devamı Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde Std. Sapma Ortalama 1.000 1 1,4 TL den az 1.000-2.000 8 11,0 TL 2.001-3.000 13 17,8 TL Geliriniz 3.001-4.000 12 16,4 TL 1,51037 4,5068 4.001-5.000 9 12,3 TL 5.001 ve 30 41,1 Üstü Cevap 1 - Vermeyen Tuttuğunuz Defter Sayısı Hafta Sonu 0-50 19 26,4 51-100 24 33,3 101-150 20 27,8 151-200 3 4,2 201 ve Üstü 6 8,3 Cevap 2 - Vermeyen Çalışmam 15 20,5 Sadece 36 49,3 Cumartesi Sadece 15 20,5 Pazar Cumartesi 7 9,6 ve Pazar Günü 1,16474 2,3472,87651 2,1918 Muhasebe meslek mensuplarının % 93,2 si erkek, % 6,8 i kadındır. Ankete cevap verenlerin yaş aralığı; % 34,2 ile 31-40 yaş aralığındadır. Meslek mensuplarının % 89,2 sinin evli olduğu, % 85,1 inin SMMM olduğu, % 34,7 sinin mesleki tecrübelerinin 21 yıl ve üstü olduğu, bağımsız çalışanların % 90,1 olduğu, % 72,6 sının üniversite mezunu olduğu, 51 ve üstü mükellef sayılarının % 67,1 olduğu, 3-5 arasında çalıştırılan eleman sayısının % 43,1 olduğu, gelirlerinin 5001 ve üstü olanların % 41,1 olduğu, 51-100 arası tutulan defter sayısının % 33,3 olduğu ve % 49,3 ünün ise sadece cumartesi günü çalıştıkları görülmektedir.

214 Gamze Ayça KAYA Tablo 2: Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Memnuniyetlerine İlişkin Sonuçlar Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Memnuniyetleri Evet 56 87,5 Hayır 8 12,5 Cevap Vermeyen 10 - Muhasebe meslek mensuplarının % 87,5 i mesleğinden memnunken, % 12,5 i mesleğinden memnun değildir. Dereceler Tablo 3: Muhasebe Mesleğinden Memnun Olma Nedenlerine İlişkin Sonuçlar Muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması, Mükelleflere yol gösterebilme ve topluma katkıda bulunabilme imkânı, Kendi bilgi ve becerilerime en uygun olan bir meslek olması, Saygın bir meslek olması, Sosyal ve finansal imkânlar, Diğer F % F % F % F % F % F % Çok Düşük 6 8,2 4 5,5 1 1,4 2 2,7 4 5,5 1 5,0 Düşük 5 6,8 7 9,6 4 5,5 9 12,3 7 9,6 3 15,0 Orta 19 26,0 16 21,9 16 21,9 19 26,0 29 39,7 7 35,0 Yüksek 32 43,8 26 35,6 40 54,8 27 37,0 25 34,2 5 25,0 Çok Yüksek 11 15,1 20 27,4 12 16,4 16 21,9 8 11,0 4 20,0 Cevap 1-1 - 1-1 - 1-54 - Vermeyen 74 100 74 100 74 100 74 100 74 100 Muhasebe meslek mensuplarının mesleklerinden memnun olma nedenlerine bakıldığında; % 43,8 ile yüksek derecede muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması, % 35,6 ile yüksek derecede mükelleflere yol gösterebilme ve topluma katkıda bulunabilme imkânı, % 54,8 ile yüksek derecede kendi bilgi ve becerilerine uygun olan bir meslek olması, % 37 ile yüksek derecede saygın bir meslek olması, % 39,7 ile orta derecede sosyal ve finansal imkânlar ve % 35 ile orta derecede diğer nedenler olduğu görülmektedir.

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 215 Dereceler Tablo 4: Muhasebe Mesleğinden Memnun Olmama Nedenlerine İlişkin Sonuçlar Stresli ve yorucu bir iş olması, Sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması, İş yükünün fazla olması, Mevzuatın sürekli değişmesi ve bu değişiklikleri takip edememe, Elde edilen gelir düzeyinin istenilenden daha düşük olması, Haksız rekabet, Diğer Çok Düşük F % F % F % F % F % F % F % 6 8,3 8 11,1 3 4,3 5 7,0 8 11,1 3 4,2 - - Düşük 7 9,7 9 12,5 3 4,3 6 8,5 2 2,8 2 2,8 2 10, 0 Orta 12 16,7 23 31,9 9 12,9 16 22,5 25 34,7 12 16,7 7 35, 0 Yüksek 27 37,5 21 29,2 35 50,0 24 33,8 18 25,0 26 36,1 6 30, 0 Çok Yüksek Cevap Vermeyen 20 27,8 11 15,3 20 28,6 20 28,2 19 26,4 29 40,3 5 25, 0 2-2 - 4-3 - 2-2 - 54-74 100 74 100 74 100 74 100 74 100 74 10 0 Muhasebe meslek mensuplarının mesleklerinden memnun olmama nedenlerine bakıldığında; % 37,5 ile yüksek derecede stresli ve yorucu bir iş olması, % 31,9 ile orta derecede sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması, % 50 ile yüksek derecede iş yükünün fazla olması, % 33,8 ile yüksek derecede mevzuatın sürekli değişmesi ve bu değişiklikleri takip edememe, % 34,7 ile orta derecede elde edilen gelir düzeyinin istenilenden daha düşük olması, % 40,3 ile çok yüksek derecede haksız rekabet ve % 35 ile orta derecede diğer nedenler geldiği görülmektedir. Tablo 5: TÜRMOB un Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunlarının Çözümü İçin Herhangi Bir Çalışması Olup Olmadığına İlişkin Sonuçlar Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde TÜRMOB un muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının çözümü için herhangi bir çalışması olup olmaması Evet 52 72,2 Hayır 20 27,8 Cevap Vermeyen 2 - Muhasebe meslek mensuplarının % 72,2 si TÜRMOB un muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının çözümü için herhangi bir çalışmasının olduğunu, % 27,8 i ise TÜRMOB un bu konuda herhangi bir çalışmasının olmadığını düşünmektedir.

216 Gamze Ayça KAYA Tablo 6: TÜRMOB un Sorunların Çözümü İçin Gerekli Önlemleri Alıp Almadığına İlişkin Sonuçlar Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde TÜRMOB un Sorunların Çözümü İçin Gerekli Önlemleri Alıp Almaması Evet 46 63,0 Hayır 27 37,0 Cevap Vermeyen 1 - Meslek mensuplarının % 63 ü TÜRMOB un sorunların çözümü için gerekli önlemleri aldığını, % 37 sinin ise gerekli önlemleri almadığını düşünmektedir. Tablo 7: TÜRMOB Gerekli Önlemleri Alıyorsa Bunların Yeterli Olup Olmadığına İlişkin Sonuçlar Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde TÜRMOB Gerekli Önlemleri Alıyorsa Bunların Yeterli Olup Olmaması Yeterli 18 25,0 Yetersiz 54 75,0 Cevap Vermeyen 2 - Meslek mensuplarının % 75 i alınan önlemlerin yetersiz olduğunu, % 25 i ise alınan önlemlerin yeterli olduğunu düşünmektedir. Tablo 8: Sorunların Çözümünün Mümkün Olup Olmadığı Hakkındaki ye İlişkin Sonuçlar Değişkenler Dereceler Frekans Yüzde Sorunların Çözümünün Mümkün Olup Olmadığı Evet 62 86,1 Hayır 10 13,9 Cevap Vermeyen 2-86,1 i Muhasebe meslek mensuplarının % sorunların çözümünün mümkün olduğunu, % 13,9 u ise sorunların çözümünün mümkün olmadığını düşünmektedir.

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 217 Dereceler Tablo 9: Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunlarının Çözümünün Mümkün Olmamasının Nedenlerine İlişkin Sonuçlar 1 2 3 4 5 6 7 Çok Düşük F % F % F % F % F % F % F % 5 7,6 2 3,0 1 1,5 3 4,5 2 3,0 3 4,5 1 5,0 Düşük 9 13,6 6 9,0 4 6,0 2 3,0 5 7,6 6 9,0 - - Orta 13 19,7 21 31,3 25 37,3 16 23,9 15 22,7 28 41,8 4 20, 0 Yüksek 30 45,5 28 41,8 28 41,8 36 53,7 37 56,1 19 28,4 10 50, 0 Çok Yüksek Cevap Vermeyen 9 13,6 10 14,9 9 13,4 10 14,9 7 10,6 11 16,4 5 25, 0 8-7 - 7-7 - 8-7 - 54-74 100 74 100 74 100 74 100 74 100 74 10 0 Meslek mensuplarının sorunlarının çözümünün mümkün olmamasının nedenlerine bakıldığında; % 45,5 ile yüksek derecede 1.Muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının önemsenmemesi, % 41,8 ile yüksek derecede 2.Yeterli yasal düzenlemelerin yapılmaması, % 41,8 ile yüksek derecede 3.Yetkili kurumların sorunların çözümünde yetersiz olması, % 53,7 ile yüksek derecede 4.Uzun vadeli çözümlerin sağlanamaması, % 56,1 ile yüksek derecede 5.Kurumlar arası iletişim eksikliği, % 41,8 ile orta derecede 6.Muhasebe alanındaki çok başlılık ve % 50 ile yüksek derecede 7.Diğer nedenler olduğu görülmektedir.

218 Gamze Ayça KAYA Tablo 10: Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Hakkındaki lere İlişkin Sonuçlar Değişkenler Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Cevap Vermeyen Toplam 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 F % F % F % F % F % F % F % 7 9,6 9 12,3 13 17,8 39 53,4 5 6,8 1-74 100 2 2,7 7 9,5 11 14,9 35 47,3 19 25,7 - - 74 100 3 4,1 10 13,5 7 9,5 39 52,7 15 20,3 - - 74 100 2 2,7 5 6,8 6 8,1 36 48,6 25 33,8 - - 74 100 3 4,1 5 6,8 9 12,2 35 47,3 22 29,7 - - 74 100 2 2,7 9 12,2 11 14,9 33 44,6 19 25,7 - - 74 100 8 10,8 11 14,9 13 17,6 29 39,2 13 17,6 - - 74 100 3 4,2 14 19,4 22 30,6 26 36,1 7 9,7 2-74 100 9 12,2 22 29,7 16 21,6 23 31,1 4 5,4 - - 74 100 3 4,1 15 20,3 7 9,5 31 41,9 18 24,3 - - 74 100 4 5,4 14 18,9 12 16,2 26 35,1 18 24,3 - - 74 100 22 29,7 25 33,8 6 8,1 18 24,3 3 4,1 - - 74 100 16 21,6 31 41,9 8 10,8 16 21,6 3 4,1 - - 74 100 3 4,1 25 33,8 21 28,4 22 29,7 3 4,1 - - 74 100 2 2,7 7 9,6 12 16,4 41 56,2 11 15,1 1-74 100 5 6,8 3 4,1 8 10,8 36 48,6 22 29,7 - - 74 100 8 10,8 13 17,6 16 21,6 30 40,5 7 9,5 - - 74 100 5 6,8 12 16,2 12 16,2 37 50,0 8 10,8 - - 74 100

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 219 Değişkenler Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Tablo 10 un Devamı Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Cevap Vermeyen Toplam 19 20 21 22 23 24 25 26 F % F % F % F % F % F % F % 15 20,3 25 33,8 12 16,2 18 24,3 4 5,4 - - 74 100 8 11,1 15 20,8 27 37,5 15 20,8 7 9,7 - - 74 100 6 8,1 17 23,0 14 18,9 26 35,1 11 14,9 - - 74 100 3 4,1 16 21,6 29 39,2 18 24,3 8 10,8 - - 74 100 3 4,1 16 21,9 15 20,5 34 46,6 5 6,8 1-74 100 3 4,1 2 2,7 10 13,5 39 52,7 20 27,0 - - 74 100 2 2,7 5 6,8 8 10,8 42 56,8 17 23,0 - - 74 100 3 4,1 4 5,5 25 34,2 28 38,4 13 17,8 1-74 100 Meslek mensupları; 1.Kanunlardaki değişiklikler takip edilememektedir, 2.Muhasebe meslek mensupları arasında haksız rekabet olmaktadır, 3.Alınan ücretler yeterli olmamaktadır, 4.Muhasebe meslek mensuplarının iş yükleri fazladır, 5.Kalifiye personel temini zordur, 6.Kariyerde ilerleme yavaştır, 7.Mesleki sınavları geçmek zordur, 8.TMS/TFRS ile Tekdüzen Hesap Planı uyumsuzdur, 9.Mükellefler, muhasebecilere güvenmemektedir, 10.Mükellefler, ödemelerini zamanında yapmamaktadır, 11.Mükellefler, muhasebe mesleğini önemsiz görmektedir, 15.VUK Md. 227 ye göre, meslek mensuplarının imzaladıkları vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve belgelere uygun olmaması durumunda vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte sorumlu tutulmaktadır, 16.Vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir, 17.Denetimlerin sık yapılması, muhasebe meslek mensuplarını zor duruma sokmaktadır, 18.Muhasebe meslek mensuplarına yeterli eğitim verilmemektedir, 21.Elektronik uygulamalar nedeniyle muhasebe meslek mensuplarının kırtasiye masrafları artmaktadır, 23.Muhasebe meslek mensupları için asgari ücret tarifesi uygulanmaktadır, 24.Devlet dairelerinde bürokratik işlemler çok fazla olmaktadır, 25.Mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır ve 26.TÜRMOB, tahsilât sorununun çözümü için yeni bir yazılım programı geliştirmiştir ifadelerine sırasıyla % 53,4, % 47,3, % 52,7, % 48,6, % 47,3, % 44,6, % 39,2, % 36,1, % 31,1, % 41,9,

220 Gamze Ayça KAYA % 35,1, % 56,2, % 48,6, % 40,5, % 50,0, % 35,1, % 46,6, % 52,7, % 56,8 ve % 38,4 ile katılmaktadır. Muhasebe meslek mensupları; 12.Muhasebe standartları hakkında yeterli bilgiye sahip değilim, 13.Muhasebe standartları konusunda zorlanmaktayım, 14.Muhasebe paket programları, sürekli değişmektedir ve 19.Verilen seminerler yeterlidir ifadelerine sırasıyla % 33,8, % 41,9, % 33,8 ve % 33,8 ile katılmamaktadır. Meslek mensupları; 20.Bağımlı çalışan meslek mensupları, asgari ücret almaktadır ve 22.Muhasebe meslek mensuplarına başka bir şehre geçiş durumunda kolaylık sağlanmamaktadır ifadeleri hakkında sırasıyla % 37,5 ve % 39,2 ile fikirleri bulunmamaktadır. Değişkenler Tablo 11: Sorunlara Yönelik Çözüm Önerilerine İlişkin Sonuçlar Kesinlikle Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum Cevap Vermeyen Toplam Çözüm Önerisi 1 Çözüm Önerisi 2 Çözüm Önerisi 3 Çözüm Önerisi 4 Çözüm Önerisi 5 Çözüm Önerisi 6 Çözüm Önerisi 7 Çözüm Önerisi 8 Çözüm Önerisi 9 Çözüm Önerisi 10 Çözüm Önerisi 11 F % F % F % F % F % F % F % 5 6,8 9 12,2 2 2,7 34 45,9 24 32,4 - - 74 100 5 6,8 7 9,6 7 9,6 30 41,1 24 32,9 1-74 100 - - 7 9,5 9 12,2 34 45,9 24 32,4 - - 74 100 - - 6 8,1 7 9,5 31 41,9 30 40,5 - - 74 100 3 4,1 1 1,4 10 13,5 38 51,4 22 29,7 - - 74 100 6 8,1 13 17,6 13 17,6 25 33,8 17 23,0 - - 74 100 2 2,7 2 2,7 13 17,6 36 48,6 21 28,4 - - 74 100 2 2,7 2 2,7 7 9,5 30 40,5 33 44,6 - - 74 100 1 1,4 4 5,4 7 9,5 36 48,6 26 35,1 - - 74 100 6 8,1 16 21,6 11 14,9 25 33,8 16 21,6 - - 74 100 2 7,4 5 18,5 3 11,1 13 48,1 4 14,8 47-74 100 Meslek mensupları; 1.Haksız rekabetin önlenmesi, 2.TÜRMOB un yeni bir yazılım programı geliştirerek tahsilât sorununu çözmesi, 3.Gelir düzeylerinin artırılması, 4.Meslek mensuplarının isteklerini göz önüne alarak yeni yasal düzenlemelerin yapılması, 5.Meslek mensuplarına verilen eğitim ve seminerlerin artırılması, 6.Asgari ücret tarife uygulamasına son verilmesi, 7.Mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi, 9.Stajyerlere ilişkin sorunların çözümlenmesi,

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 221 10.Beyanname sürelerinin uzatılması ve 11.Diğer ifadelerine sırasıyla % 45,9, % 41,1, % 45,9, % 41,9, % 51,4, % 33,8, % 48,6, % 48,6, % 33,8 ve % 48,1 ile katılmaktadır. Meslek mensupları, 8.İş yüklerinin ve bürokratik işlemlerin azaltılması ifadesine ise % 44,6 ile kesinlikle katılmaktadır. 3.5.2. Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Demografik değişkenler açısından sadece anlamlı verilere ilişkin Kikare analiz sonuçları aşağıda açıklanmaktadır. 3.5.2.1. Cinsiyet Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Cinsiyet değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır. Tablo 12: Meslek Mensuplarının Cinsiyet Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişken Kikare P 0,05 Meslekten Memnun Olmama Nedenleri İçin İş yükünün fazla olması 18,595,001 TÜRMOB un Önlemlerinin Yeterliliği İçin TÜRMOB un Aldığı Önlemlerin Yeterli Olmaması 5,647,017 Meslek Mensuplarının Sorunlarının Çözümünün Mümkün Olmamasının Nedenleri İçin Yeterli yasal düzenlemelerin yapılmaması 10,112,039 Yetkili kurumların sorunların çözümünde yetersiz olması 14,311,006 Muhasebe alanındaki çok başlılık 11,618,020 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Asgari ücret tarife uygulamasına son verilmesi 9,493,050 Beyanname sürelerinin uzatılması 10,164,038 Diğer 9,504,050 Erkekler kadınlara göre iş yükünün fazla olması, TÜRMOB un aldığı önlemlerin yeterli olmaması, yeterli yasal düzenlemelerin yapılmaması, yetkili kurumların sorunların çözümünde yetersiz olması, muhasebe alanındaki çok başlılık, asgari ücret tarife uygulamasına son verilmesi, beyanname sürelerinin uzatılması ve diğer ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H3, H6, H8 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.2. Yaş Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Yaş değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır.

222 Gamze Ayça KAYA Tablo 13: Meslek Mensuplarının Yaş Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişkenler Kikare P 0,05 Meslekten Memnun Olmama Nedenleri İçin Sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması 36,073,003 Elde edilen gelir düzeyinin istenilenden daha düşük olması 31,258,012 TÜRMOB un Önlemlerinin Yeterliliği İçin TÜRMOB un Aldığı Önlemlerin Yeterli Olmaması 10,402,034 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Kanunlardaki değişiklikler takip edilememektedir 29,214,023 Vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının 27,094,040 görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir Verilen seminerler yeterlidir 27,824,033 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Haksız rekabetin önlenmesi 32,752,008 Mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi 29,662,020 51-60 yaş aralığındaki meslek mensupları, diğer yaş gruplarına göre sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması, elde edilen gelir düzeyinin istenilenden daha düşük olması, kanunlardaki değişiklikler takip edilememektedir, vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir, haksız rekabetin önlenmesi ve mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi ifadelerine daha fazla katılmaktadır. 51-60 ve 61 ve üstü yaş aralığındaki meslek mensupları, diğer yaş gruplarına göre TÜRMOB un aldığı önlemlerin yeterli olmaması ifadesine daha fazla katılmaktadır. 61 ve üstü yaş aralığındaki meslek mensupları, diğer yaş gruplarına göre verilen seminerler yeterlidir ifadesine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H3, H6, H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.3. Medeni Durum Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Medeni durum değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır.

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 223 Tablo 14: Meslek Mensuplarının Medeni Durum Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişkenler Kikare P 0,05 Meslekten Memnun Olma Nedenleri İçin Muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması 10,741,030 Mükelleflere yol gösterebilme ve topluma katkıda bulunabilme 9,546,049 imkânı Saygın bir meslek olması 13,314,010 Meslekten Memnun Olmama Nedenleri İçin Sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması 9,764,045 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Kanunlardaki değişiklikler takip edilememektedir 9,534,049 Muhasebe meslek mensuplarının iş yükleri fazladır 18,871,001 Kalifiye personel temini zordur 12,738,013 TMS/TFRS ile Tekdüzen Hesap Planı uyumsuzdur 14,736,005 Muhasebe paket programları, sürekli değişmektedir 14,420,006 Vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek 16,194,003 mensuplarının görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir Mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır 20,881,000 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Haksız rekabetin önlenmesi 18,197,001 TÜRMOB un yeni bir yazılım programı geliştirerek tahsilât sorununu 16,233,003 çözmesi Beyanname sürelerinin uzatılması 17,393,002 Evliler bekârlara göre muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması, saygın bir meslek olması, sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması, kanunlardaki değişiklikler takip edilememektedir, TMS/TFRS ile Tekdüzen Hesap Planı uyumsuzdur, muhasebe paket programları, sürekli değişmektedir, vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir, mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır, haksız rekabetin önlenmesi, TÜRMOB un yeni bir yazılım programı geliştirerek tahsilât sorununu çözmesi ve beyanname sürelerinin uzatılması ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Bekârlar evlilere göre mükelleflere yol gösterebilme ve topluma katkıda bulunabilme imkânı, muhasebe meslek mensuplarının iş yükleri fazladır ve kalifiye personel temini zordur ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H2, H3, H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.4. Meslek Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Meslek değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır.

224 Gamze Ayça KAYA Tablo 15: Meslek Mensuplarının Meslek Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişkenler Kikare P 0,05 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin VUK Md. 227 ye göre, meslek mensuplarının imzaladıkları vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve belgelere uygun olmaması durumunda vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle 25,142,001 birlikte sorumlu tutulmaktadır Elektronik uygulamalar nedeniyle muhasebe meslek mensuplarının kırtasiye masrafları artmaktadır 18,972,015 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi 19,415,013 Diğer 21,068,007 SMMM ler, SM ve YMM ye göre VUK Md. 227 ye göre, meslek mensuplarının imzaladıkları vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve belgelere uygun olmaması durumunda vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte sorumlu tutulmaktadır ve mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi ifadelerine daha fazla katılmaktadır. YMM ler SM ve SMMM lere göre elektronik uygulamalar nedeniyle muhasebe meslek mensuplarının kırtasiye masrafları artmaktadır ifadesine daha fazla katılmaktadır. SM ve SMMM ler eşit oranlarda diğer ifadesine katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.5. Mesleki Tecrübe Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Mesleki tecrübe değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır.

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 225 Tablo 16: Meslek Mensuplarının Mesleki Tecrübe Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişkenler Kikare P 0,05 Meslekten Memnun Olmama Nedenleri İçin Stresli ve yorucu bir iş olması 29,233,022 Sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması 28,426,028 Meslek Mensuplarının Sorunlarının Çözümünün Mümkün Olmamasının Nedenleri İçin Yeterli yasal düzenlemelerin yapılmaması 36,421,003 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Muhasebe meslek mensuplarının iş yükleri fazladır 36,284,003 Kalifiye personel temini zordur 28,087,031 VUK Md. 227 ye göre, meslek mensuplarının imzaladıkları vergi beyannamelerinde 26,366,049 yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve belgelere uygun olmaması durumunda vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte sorumlu tutulmaktadır Vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının 30,297,017 görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir Verilen seminerler yeterlidir 28,093,031 Mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır 50,909,000 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Meslek mensuplarına verilen eğitim ve seminerlerin artırılması 31,298,012 Mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi 40,870,001 İş yüklerinin ve bürokratik işlemlerin azaltılması 33,418,007 Beyanname sürelerinin uzatılması 34,952,004 21 yıl ve üstü mesleki tecrübeye sahip meslek mensuplarının diğer mesleki tecrübe gruplarına göre stresli ve yorucu bir iş olması, sınavların zor olması ve meslekte ilerlemenin uzun zaman alması, kalifiye personel temini zordur, vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir, verilen seminerler yeterlidir, mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır, meslek mensuplarına verilen eğitim ve seminerlerin artırılması ve mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi ifadelerine daha fazla katılmaktadır. 11-15 yıl mesleki tecrübeye sahip meslek mensuplarının diğer mesleki tecrübe gruplarına göre yeterli yasal düzenlemelerin yapılmaması, muhasebe meslek mensuplarının iş yükleri fazladır, iş yüklerinin ve bürokratik işlemlerin azaltılması ve beyanname sürelerinin uzatılması ifadelerine daha fazla katılmaktadır. 16-20 yıl mesleki tecrübeye sahip meslek mensuplarının diğer mesleki tecrübe gruplarına göre VUK Md. 227 ye göre, meslek mensuplarının imzaladıkları vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve belgelere uygun olmaması durumunda vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte sorumlu tutulmaktadır ifadesine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H3, H8, H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir.

226 Gamze Ayça KAYA 3.5.2.6. Çalışma Şekli Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Çalışma şekli değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır. Tablo 17: Meslek Mensuplarının Çalışma Şekli Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişkenler Kikare P 0,05 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Elektronik uygulamalar nedeniyle muhasebe meslek mensuplarının 14,059,007 kırtasiye masrafları artmaktadır Devlet dairelerinde bürokratik işlemler çok fazla olmaktadır 10,889,028 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Haksız rekabetin önlenmesi 9,539,049 İş yüklerinin ve bürokratik işlemlerin azaltılması 17,196,002 Stajyerlere ilişkin sorunların çözümlenmesi 11,690,020 Bağımsız çalışanlar bağımlı çalışanlara göre elektronik uygulamalar nedeniyle muhasebe meslek mensuplarının kırtasiye masrafları artmaktadır, haksız rekabetin önlenmesi ve stajyerlere ilişkin sorunların çözümlenmesi ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Bağımlı çalışanlar bağımsız çalışanlara göre devlet dairelerinde bürokratik işlemler çok fazla olmaktadır ve iş yüklerinin ve bürokratik işlemlerin azaltılması ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.7. Eğitim Durumu Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Eğitim durumu değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır. Tablo 18: Meslek Mensuplarının Eğitim Durumu Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişken Kikare P 0,05 Meslek Mensuplarının Sorunlarının Çözümünün Mümkün Olup Olmaması İçin Meslek mensuplarının sorunlarının çözümü mümkündür 15,925,001 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Muhasebe meslek mensupları arasında haksız rekabet olmaktadır 25,999,011 Muhasebe meslek mensuplarına yeterli eğitim verilmemektedir 26,363,010 TÜRMOB, tahsilât sorununun çözümü için yeni bir yazılım programı geliştirmiştir 27,313,007 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Haksız rekabetin önlenmesi 22,018,037 Üniversite mezunu meslek mensupları, diğer eğitim durumu gruplarına göre meslek mensuplarının sorunlarının çözümü mümkündür ve muhasebe meslek mensupları arasında haksız rekabet olmaktadır ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Yüksek lisans mezunu meslek mensupları, diğer eğitim durumu gruplarına göre muhasebe meslek mensuplarına yeterli eğitim verilmemektedir ifadesine daha fazla katılmaktadır. Lise ve yüksek lisans mezunu meslek mensupları, diğer

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 227 eğitim durumu gruplarına göre TÜRMOB, tahsilât sorununun çözümü için yeni bir yazılım programı geliştirmiştir ifadesine daha fazla katılmaktadır. Meslek yüksek okulu mezunu meslek mensupları, diğer eğitim durumu gruplarına göre haksız rekabetin önlenmesi ifadesine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H7, H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.8. Mükellef Sayısı Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Mükellef sayısı değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır. Tablo 19: Meslek Mensuplarının Mükellef Sayısı Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişken Kikare P 0,05 Meslekten Memnun Olma Nedenleri İçin Muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması 33,135,033 TÜRMOB un Meslek Mensuplarının Sorunlarının Çözümüne Yönelik Herhangi Bir Çalışmasının Olup Olmaması İçin TÜRMOB un meslek mensuplarının sorunlarının çözümüne yönelik herhangi 13,280,021 bir çalışması bulunmaktadır Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Bağımlı çalışan meslek mensupları, asgari ücret almaktadır 35,499,018 TÜRMOB, tahsilât sorununun çözümü için yeni bir yazılım programı geliştirmiştir 31,630,047 11-20 mükellefe sahip meslek mensupları, diğer mükellef sayısı gruplarına göre muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması ifadesine daha yüksek oranda orta derecede katılmaktadır. 11-20 ve 21-30 mükellefe sahip meslek mensupları, diğer mükellef sayısı gruplarına göre TÜRMOB un meslek mensuplarının sorunlarının çözümüne yönelik herhangi bir çalışması bulunmaktadır ifadesine daha fazla katılmaktadır. 21-30 mükellefe sahip meslek mensupları, bağımlı çalışan meslek mensupları, asgari ücret almaktadır ifadesine katılmamaktadır. 31-40 mükellefe sahip meslek mensupları TÜRMOB, tahsilât sorununun çözümü için yeni bir yazılım programı geliştirmiştir ifadesine katılırken, 21-30 mükellefe sahip meslek mensupları bu ifadeye katılmamaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H2, H4 ve H9 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.9. Çalıştırılan Eleman Sayısı Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Çalıştırılan eleman sayısı değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır.

228 Gamze Ayça KAYA Tablo 20: Meslek Mensuplarının Çalıştırılan Eleman Sayısı Değişkeni Açısından Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Kikare Analiz Sonuçları Değişkenler Kikare P 0,05 Mükellefler, muhasebe mesleğini önemsiz görmektedir 21,728,041 Muhasebe standartları hakkında yeterli bilgiye sahip 21,815,040 değilim Muhasebe standartları konusunda zorlanmaktayım 24,423,018 Eleman çalıştırmayan muhasebe meslek mensupları, diğer çalıştırılan eleman sayısı gruplarına göre mükellefler, muhasebe mesleğini önemsiz görmektedir, muhasebe standartları hakkında yeterli bilgiye sahip değilim ve muhasebe standartları konusunda zorlanmaktayım ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H9 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.10. Gelir Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Gelir değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır. Tablo 21: Meslek Mensuplarının Gelir Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişkenler Kikare P 0,05 Meslekten Memnun Olma Nedenleri İçin Muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması 35,126,019 Mükelleflere yol gösterebilme ve topluma katkıda bulunabilme imkânı 39,095,006 Kendi bilgi ve becerilerime en uygun olan bir meslek olması 33,182,032 Diğer 37,881,009 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Muhasebe meslek mensuplarının iş yükleri fazladır 40,104,005 Mesleki sınavları geçmek zordur 34,943,020 Muhasebe standartları konusunda zorlanmaktayım 37,612,010 Muhasebe paket programları, sürekli değişmektedir 34,091,026 Vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının 41,459,003 görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir Elektronik uygulamalar nedeniyle muhasebe meslek mensuplarının kırtasiye 31,730,046 masrafları artmaktadır Devlet dairelerinde bürokratik işlemler çok fazla olmaktadır 36,708,013 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin TÜRMOB un yeni bir yazılım programı geliştirerek tahsilât sorununu çözmesi 40,647,004 Meslek mensuplarının isteklerini göz önüne alarak yeni yasal düzenlemelerin 29,256,015 yapılması İş yüklerinin ve bürokratik işlemlerin azaltılması 49,819,000 Geliri 1.000 TL den az olan muhasebe meslek mensupları, diğer gelir gruplarına göre muhasebe mesleğinin ekonomiye katkı sağlaması, mükelleflere yol gösterebilme ve topluma katkıda bulunabilme imkânı, kendi bilgi ve becerilerime en uygun olan bir meslek olması ve muhasebe paket programları, sürekli değişmek-

Muhasebe Meslek Mensuplarının Sorunları Ve Çözüm Önerileri: Elazığ da Bir Araştırma 229 tedir ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Geliri 1.000 TL den az olan meslek mensupları diğer ifadesine düşük derecede katılırken, 4.001-5.000 TL gelire sahip meslek mensupları bu ifadeye orta derecede katılmaktadır. Geliri 1.000 TL den az olan muhasebe meslek mensupları muhasebe meslek mensuplarının iş yükleri fazladır, mesleki sınavları geçmek zordur, muhasebe standartları konusunda zorlanmaktayım, vergi kanunlarında yapılan değişikliklerde muhasebe meslek mensuplarının görüşlerinin de dikkate alınması gerekmektedir, elektronik uygulamalar nedeniyle muhasebe meslek mensuplarının kırtasiye masrafları artmaktadır, devlet dairelerinde bürokratik işlemler çok fazla olmaktadır, TÜRMOB un yeni bir yazılım programı geliştirerek tahsilât sorununu çözmesi, meslek mensuplarının isteklerini göz önüne alarak yeni yasal düzenlemelerin yapılması ve iş yüklerinin ve bürokratik işlemlerin azaltılması ifadelerine katılmamaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H2, H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.11. Tutulan Defter Sayısı Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Tutulan defter sayısı değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır. Tablo 22: Meslek Mensuplarının Tutulan Defter Sayısı Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişken Kikare P 0,05 TÜRMOB un Sorunların Çözümüne Yönelik Gerekli Önlemleri Alıp Almaması İçin TÜRMOB sorunların çözümüne yönelik gerekli önlemleri almamaktadır 9,736,045 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Muhasebe meslek mensupları arasında haksız rekabet olmaktadır 30,798,014 Mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır 29,495,021 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin Çözüm Önerilerinin Geliştirilmesi İçin Haksız rekabetin önlenmesi 29,237,022 Mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi 43,494,000 151-200 adet defter tutan meslek mensupları, diğer tutulan defter sayısı gruplarına göre TÜRMOB sorunların çözümüne yönelik gerekli önlemleri almamaktadır ifadesine daha fazla katılmaktadır. 201 adet ve üstü defter tutan meslek mensupları muhasebe meslek mensupları arasında haksız rekabet olmaktadır ifadesine katılırken, 151-200 adet defter tutan meslek mensupları bu ifadeye katılmamaktadır. 201 adet ve üstü defter tutan meslek mensupları, diğer tutulan defter sayısı gruplarına göre mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır, haksız rekabetin önlenmesi ve mükelleflere ilişkin sorunların çözümlenmesi ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Yapılan Kikare analizi sonucunda H5, H9 ve H10 un kabul edildiği görülmektedir. 3.5.2.12. Çalışma Haftası Değişkeni Açısından Kikare Analizine İlişkin Sonuçlar Çalışma haftası değişkeni açısından Kikare analizine ilişkin sonuçlar aşağıda açıklanmaktadır.

230 Gamze Ayça KAYA Tablo 23: Meslek Mensuplarının Çalışma Haftası Değişkeni Açısından Kikare Analiz Sonuçları Değişken Kikare P 0,05 Meslek Memnuniyetleri İçin Meslekten memnun olmaktadır 8,877,031 Meslekten Memnun Olmama Nedenleri İçin İş yükünün fazla olması 22,128,036 TÜRMOB un Önlemlerinin Yeterliliği İçin TÜRMOB un Aldığı Önlemlerin Yeterli Olmaması 11,690,009 Meslek Mensuplarının Sorunlarına İlişkin leri İçin Verilen seminerler yeterlidir 25,144,014 Hafta sonu çalışmayan muhasebe meslek mensupları, diğer çalışma haftası gruplarına göre meslekten memnun olmaktadır ifadesine daha fazla katılmaktadır. Sadece pazar günü çalışan meslek mensupları, diğer çalışma haftası gruplarına göre iş yükünün fazla olması ve TÜR- MOB un aldığı önlemlerin yeterli olmaması ifadelerine daha fazla katılmaktadır. Cumartesi ve pazar günü çalışan meslek mensuplarının verilen seminerler yeterlidir ifadesi hakkında herhangi bir fikirleri bulunmamaktadır. H1, H3, H6 ve H9 un kabul edildiği görülmektedir. 4. SONUÇ Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibidir: Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; meslek mensuplarının çoğunluğunun erkek, 31-40 yaş aralığında, evli, SMMM ve mesleki tecrübelerinin 21 yıl ve üstü olduğu, bağımsız çalıştıkları, üniversite mezunu oldukları, mükellef sayılarının 51 ve üstü olduğu, çalıştırılan eleman sayılarının 3-5 arasında olduğu, gelirlerinin 5001 ve üstü olduğu, tutulan defter sayısının 51-100 arası olduğu ve hafta sonu çalışma durumlarına bakıldığında ise sadece cumartesi günü çalıştıkları görülmektedir. Muhasebe meslek mensuplarının çoğunluğu mesleğinden memnundur. Muhasebe meslek mensupları, mesleklerinden memnun olma ve olmama nedenlerine çoğunlukla yüksek derecede katılmaktadır. Muhasebe meslek mensuplarının çoğunluğu, TÜRMOB un muhasebe meslek mensuplarının sorunlarının çözümü için herhangi bir çalışmasının olduğunu düşünmektedir. Muhasebe meslek mensuplarının çoğunluğu; TÜRMOB un sorunların çözümü için gerekli önlemleri aldığını ancak alınan önlemlerin yetersiz olduğunu ve sorunların çözümünün mümkün olduğunu düşünmektedir. Meslek mensuplarının sorunlarının çözümünün mümkün olmamasının nedenleri arasında birinci sırada % 56,1 ile yüksek derecede 5.Kurumlar arası iletişim eksikliği ifadesinin yer aldığı görülmektedir. Meslek mensupları, muhasebe meslek mensuplarının sorunları hakkındaki düşüncelerden en fazla 15.VUK Md. 227 ye göre, meslek mensuplarının imzaladıkları vergi beyannamelerinde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve belgelere uygun olmaması durumunda vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte sorumlu tutulmaktadır ve 25.Mesleğe yeni başlayan kişilere finansal destek sağlanmalıdır ifadelerine katılmaktadır. Meslek mensupları; 12.Muhasebe standartları hakkında yeterli bilgiye sahip değilim, 13.Muhasebe standartları konusunda zorlanmaktayım, 14.Muhasebe paket programları, sürekli değişmektedir ve 19.Verilen seminerler yeterlidir ifadeleri-