4 MART 2014 İÇİNDEKİLER 6 11 Çene eklemi rahatsızlıkları ve okluzal splint uygulamaları Dt. Melih YILDIZ 16 Sağlıklı dişler için ağız çalkalama suyu da önemli! Dr. Oktay Dülger 21 DİŞ DOSTU Diş Dostu Derneği Adına İmtiyaz Sahibi Selda Alemdar Dinçer Diş Dostu Derneği Adına Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Şila Koen Keyifli bahar rehberi Danışma Kurulu Prof. Dr. Betül Kargül Dr. Engin Aksoy Dr. Ilgaz Özer Prof. Dr. İlknur Tanboğa Dt. Mıgır Gülezyan Dr. Oktay Dülger Dr. Remzi Ülgen Dr. Seyhan Gücüm Yayına Hazırlayan KORORA Kuzguncuk Mah. Yapraklı Çınar Sok. No:9 Kuzguncuk / Üsküdar www.korotanitim.com Baskı Ömür Matbaacılık A.Ş. Beysan Sanayi Sitesi Birlik Cad. No:20 Haramidere / Beylikdüzü / İstanbul Tel: 0212 422 76 00 DİŞ DOSTU, 3 ayda bir yayınlanır. Derginin hiçbir bölümü izinsiz çoğaltılamaz, başka bir dergide ve web sitesinde yayınlanamaz. DİŞ DOSTU nda yer alan yazılardaki fikirler yazarlarına aittir ve yayıncı yazının içeriğinden sorumlu tutulamaz. Yayınlanan ilanların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir. ÇİĞDEM BATUR: İşimi aşkla yapıyorum. DİŞ DOSTU DERNEĞİ Levent Mah. Nispetiye Cad. Dost Apt. Kat:1 Daire:2 Levent/İstanbul Tel: 0212 240 7353 Faks: 0212 240 7301 info@disdostu.org www.disdostu.org Yayın Türü: Diş Sağlığı Projesi
4
MART 2014 DİŞ DOSTU NDAN Gelişen Bir Dünya Sevgili Diş Dostu Okurları, Tuzla, doğasıyla, insanlarıyla İstanbul un en sakin, güzel ve gelişmekte olan ilçesi. İlk geldiğimiz yıllarda ulaşımın dahi çok sınırlı olduğu Tuzla; üniversiteleri, marinası ve hızlı treni ile eğitim, turizm, ulaşım açısından inanılmaz hızlı şekilde değişip cazibe merkezi olmaya başladı. İstanbul un bu güzel ilçesinde 20 yıldır yaşıyor ve çalışıyorum. Dt. Köksal Seller Diş Dostu Onaylı Klinik Üyesi Geri dönüp baktığımızda mesleğe ilk atıldığım yıllarda sınırlı malzeme ve teknikler ile estetikten çok fonksiyon, kullanım süresini öne alarak dolgular ve protezler yapmaktaydık. Ağızdan aldığımız ölçüler ile alçılar döküp elde ettiğimiz modeller üzerinde teknisyenlerimizin yaptıkları işleri hastalarımızın beğenisine sunup kullanmalarını sağlıyorduk. Arka bölge dişlerinde ağırlıklı olarak metal (amalgam) dolgular tercih ediyorduk. Diş hekimleri için öncelik, fonksiyon ve uzun kullanımdı. Estetik ise ikinci planda kalıyordu. Ancak teknolojideki baş döndürücü gelişmelerden mesleğimiz de kendine düşen payı aldı, almaya da devam ediyor. CAD-CAM dediğimiz bilgisayar destekli sistemler ile ağız içinde dijital görüntüler ile bilgisayar üzerinde yaptığımız 3 boyutlu tasarımlar kliniklerde bulunan freze makinaları ile dakikalar içinde ağız içine uygulanabilecek şekilde üretilebilmekte. Dolguları (inlay-onlay), laminaları (yaprak porselen), tek veya çok üyeli kuronları, köprüleri, implant üstü yapıları daha sağlam, daha estetik, doğal diş ve yumuşak dokuya mükemmel uyumlu restorasyonları dakikalar içinde üretebiliyoruz. CAD-CAM sistemlerinin tomografik cihazları ile implantları diş etini açmadan en doğru şekilde ağız içine konumlandırabilecek cerrahi şablonları hazır hale getirebilmekteyiz. Daha komplike işlerde ölçü yerine aldığımız görüntüleri saniyeler içinde laboratuvara iletebilmekteyiz. Dijital diş hekimliğindeki bu gelişmeyi paralel olarak hijyen ve koruyucu diş hekimliğinde de sağlayabilmeliyiz. Mutlu gülüşler Dt. Köksal Seller 5
MART 2014 HOŞ SOHBET İşimi aşkla yapıyorum. Onu ilk olarak Papatyam dizinde tanıdık, şimdilerde ise Savcı Leyla rolü ile herkesin beğenisini topluyor. Çiğdem Batur ile oyunculuğu üzerine konuştuk Çiğdem Batur hem her projeden ve birlikte çalıştığı oyunculardan çok şey öğrendiğini söyleyecek kadar mütevazı, hem de keyif almadığı işlerde olmayı tercih etmeyecek kadar özgüvenli. İşini aşkla yaptığını söyleyen oyuncu, aslında mesleğe ilk olarak kamera arkasında başlamış Çiğdem Batur kimdir, bize biraz kendinizden bahseder misiniz? Düzce de doğdum lise sona kadar Düzce de okudum, Düzce serüveni Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi ni kazanana kadar devam etti. Üniversiteyi kazanmamla mesleki kariyerim de başladı diyebilirim. Okulu kazandığımın 3. haftasından itibaren sırtıma kamerayı alıp çekime çıktım. Sabahlara kadar montaj yapardım. Aynı zamanda tiyatroya da üniversitede başladım. Bir yandan da TRT de kamera arkasında çalışıyordum; program ve yönetmen asistanlığı yaptım. Ardından TRT de 3 sezon boyunca program sunuculuğu yaptım. Üniversite bittikten sonra da Bahçeşehir Üniversitesi İleri Oyunculuk bölümünde yüksek lisansımı tamamladım. Oyunculuk çocukluk hayaliniz miydi? Değildi, çocukluğumda oyunculuk mesleği diye bir meslek olduğunu bile bilmiyordum. Asıl hayalim şarkıcı olmaktı. Işıl ışıl elbiseler giyip sahneye çıkan insanlara özeniyordum. Elime bir fırça alıp kasete basıp şarkılar söylerdim. Nerede bir yükseklik görsem 6
Aslolan oyunculuk. Tiyatro ya da televizyon fark etmez; ben işimi aşkla yapıyorum. üstüne çıkar konuşmalar yapardım. Hatta bu sebepten bir keresinde düşüp kafamı yarmışlığım var. Oyunculuğa ilk tiyatro ile başladınız. Hala tiyatro oyunlarında yer alıyor musunuz? Göksel Kortay hocamın yönetmeliğini yaptığı, Eray Yasin Işık ın yazdığı Baş Belası oyununu 111 oyun olarak 3 sezon oynadık. Sedat Bilenler ve Arda Esen le aynı sahneyi paylaştım. Şu an için ara verdik. Ama tiyatro her zaman var, olacak da. Tiyatro oyuncunun en mutlu olduğu, kendini özgürce ifade edebildiği yer. Ben de orada çok mutluyum. Size göre tiyatro ile dizi arasındaki en keskin sınır nedir? Tiyatroda yaptığınız işin tepkisini o anda alıyorsunuz. Bu paha biçilemez bir şey. İyi ya da kötü her türlü eleştiri o anda yapılıyor. Seyirciyle aynı havayı solumak, onların ne hissettiğini anlamak ve alkışlanmak çok başka bir haz. Dizide ise yaptığınız işin tepkisini almak için 1 hafta beklemeniz gerekiyor. Ama daha büyük bir kitleye ulaştığınız için daha fazla eleştiri alıyorsunuz. Burada aslolan oyunculuk. Tiyatro ya da televizyon fark etmez; ben işimi aşkla yapıyorum. Kurtlar Vadisi nde Polat-Leyla aşkı ile dizi geniş bir kadın izleyici kitlesi kazandı. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz bu ilişkiyi? Polat Alemdar güçlü ve gücünü sevdiğine de hissettiren bir karakter. Sevdiğine sahip çıkan, koruyan, o farkında olmasa da kollayan biri. Ancak Polat Alemdar gibi bir karakterle ilişki yaşamak kolay değil. Her an kaybedeceğinizi bile bile birine bağlanmak büyük cesaret ister. O yüzden savcı Leyla ve Polat Alemdar aşkı çok saygı duyulası bir noktada ki; Leyla, Polat ın ölümüyle defalarca yıkıldı biliyorsunuz. Kaybettiğine tam alışacakken yine kavuştu. Ancak artık güveni sarsıldı. Çünkü yine ne zaman gideceği ya da öleceği belli olmayan bir adam var karşısında. Savcı Leyla dizide güçlü bir karakter. Normal hayatınızda bu karakterin ağırlığını hissediyor musunuz? Seyirci hissettiriyor, Savcı Hanım diye seslendiklerinde yadırgamıyorum artık. Benimle çok bütünleşti bu tanımlama. Bundan rahatsız da değilim. Savcı Leyla güçlü bir karakter yapısına sahip ve senaryo gereği sahip olduğu özellikler, seyirci tarafından da sahiplenilmesini sağladı. İster istemez bu rolün bir ağırlığı oluyor tabii... Bu da gün içindeki davranışlarınızı kontrol altında tutmanıza sebep oluyor ama bu bahsettiğim rolle yaşamak değil. Seyircinin sizden beklediği bir ağırbaşlılık söz konusu oluyor. O da işin başarısını ve rolün sizinle ne kadar bütünleştiğinin kanıtı. Kurtlar Vadisi sizin için hayatınızın dönüm noktası oldu diyebilir miyiz? Elbette... Popülarite anlamında bir dönüm noktası diyebilirim. Kurtlar Vadisi Türkiye de yapılan işler arasında farklı olduğunu defalarca ispat eden ve önemli bir misyonu olduğunu düşündüğüm bir proje. 11 sezon en yüksek ratingle haftayı tamamlayan bir işte tanınmamak mümkün değil. Gazete okumayan, haber izlemeyen biri bile o hafta Kurtlar Vadisi ni izlediğinde Türkiye gündemi ile ilgili bir takım fikirlere sahip olabilir. Benim de içinde olmaktan çok keyif aldığım bir proje. Kamera arkasında çok keyifli bir ekip var. Çok çalışan ve yaptığı işi çok iyi yapan bir ekiple çalışıyorum. Aynı zamanda da çok eğlenceli ve komik bir ekibiz biz. Kamera önüne ne kadar gerginlik yansıyorsa da; kamera arkasında o kadar gülüyoruz. Bu da güzel bir tezatlık. 7
Papatyam dizisinden sonra Kurtlar Vadisi ne geçtiniz. Bir komedi dizisinde eğlenceli bir karakterden bol aksiyonlu bir dizide sert, güçlü bir kadın karakterine geçmek sizi nasıl etkiledi? Farklı rolleri oynamayı seviyorum. Bu anlamda da şanslı olduğumu düşünüyorum. Ne yazık ki Türkiye de oynadığınız bir rol olumlu tepki aldığı zaman, devamında hep aynı tarz rol teklifleri geliyor. Ben bu anlamda şanslıyım. Papatyam dan önce oynadığım Vazgeç Gönlüm de de iki farklı karakteri oynamıştım. Papatyam da komedi, Kurtlar Vadisi nden aksiyon. Ben bu değişiklikten çok mutluyum. Komediden aksiyona geçiş başta adapte olması zor gibi görünse de, tezatlığı uygulamak her zaman daha kolaydır hayatta. Tamamen zıt bir karakter canlandıracaksanız zaten önceki rolün etkisinde kalmanız pek mümkün olmaz. Asıl hayalim şarkıcı olmaktı. Işıl ışıl elbiseler giyip sahneye çıkan insanlara özeniyordum. Rollerinizin arasında İşte bu benim! dediğiniz ya da kendi karakterinizle çok uyumlu bir karakter oldu mu hiç? Birbirinden ayırmam zor. Çünkü o işte olduğu için keyif alan ya da almak zorunda kalan bir oyuncu değil, keyif aldığı işlerde olmayı tercih eden bir oyuncuyum. Her projenin bana kattığı şey başkadır. Benim de kendimden kattığım şeyler vardır. Hepsinden ayrı ayrı beslendim. Birlikte oynadığım oyunculardan çok şey öğrendim ve öğrenmeye devam ediyorum. Hayattan ve karşıma çıkardıklarından beslenmeyi çok seviyorum. Şu anda da çok sevdiğim bir projede çok sevdiğim bir ekiple çalışıyorum. Daha ne olsun Set dışındaki zamanlarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz? Vaktimin çoğunu sevdiğim insanlarla geçiriyorum, onların enerjilerinden beslenmeyi seviyorum. Ama bunun dışında kendime vakit ayırmayı da seviyorum. Her gün 2 film izlemek hobiden çok bir rutine dönüştü hayatımda. Fotoğraf çekiyorum, vakit buldukça spor yapıyorum. Öğrenmeyi çok seviyorum. O yüzden fırsat bulduğum zamanlarda farklı eğitimler almaya çalışıyorum. Bu yaz şan derslerine başladım. Sezon başlayınca biraz ara verdik. Evde hobilerime vakit ayırmaya çalışıyorum; mask boyuyorum, eskimiş bir şeyi tekrar canlandırmayı seviyorum. Boya yapıp süslüyorum. Yaklaşık 1 senedir resim dersleri almaya başladım. Hem çok başarılı ve yetenekli bir ressam, aynı zamanda da çok sevdiğim bir arkadaşım olan Zeynep Çilek le beraber çalışıyoruz. Önümüzdeki sene bir sergi açmayı bile düşünüyorum. Kendime hobi yaratmak konusunda üstüme yok diyebilirim. Oyunculuğunuz dışında güzelliğiniz de sürekli konuşuluyor. Kişisel bakımınız için neler yapıyorsunuz? Cildimi temiz tutmaya özen gösteriyorum. Haftada bir nem maskesi yapıyorum. Asla makyajla yatmıyorum. Bunun dışında kimyasal ürünler yerine doğal ve mineralli ürünler kullanıyorum. Diş sağlınız için neler yapıyorsunuz? 6 ayda bir kontrole gidiyorum mutlaka. Diş temizliğini önemsiyorum. Sürekli kamera karşısında olmak ve insanlarla karşı karşıya olmak her zaman bakımlı olmanızı gerektiriyor. 8
10
MART 2014 DİŞİMİZE TAKILANLAR Çene eklemi rahatsızlıkları ve okluzal splint uygulamaları Çene eklemi rahatsızlıkları neden oluşur? Çiğneme, yutkunma, konuşma gibi günlük hayatın bir parçası olan fonksiyonlar sırasında sürekli hareket halindeki çene eklemleri ile ilgili herhangi bir rahatsızlığın varlığı kişinin yaşam kalitesini oldukça kötü etkilemektedir. Yazan: Dt. Melih YILDIZ 11
Çiğneme sisteminin temel yapılarından biri olan çene eklemleri, başın sağ ve sol tarafında kulak deliğinin hemen önünde yer alır. Çene eklemini oluşturan temel yapılar; kafatasında bulunan eklem yuvası, alt çene de bulunan eklem başı, ikisinin arasında bulunan kıkırdak yapıdaki eklem diski ve bunlara tutunan çiğneme kasları ile eklem bağlarıdır. Alt çenenin hareketi çiğneme kaslarının kasılarak her iki çene eklemini koordine bir şekilde hareket ettirmesi sonucu oluşur, ancak eklemin bu hareketi vücuttaki diğer eklemlerden farklı olarak sadece eklem bağları değil ayrıca diş temasları ile sınırlanır. Çiğneme, yutkunma, konuşma gibi günlük hayatın bir parçası olan fonksiyonlar sırasında sürekli hareket halindeki çene eklemleri ile ilgili herhangi bir rahatsızlığın varlığı kişinin yaşam kalitesini oldukça kötü etkilemektedir. Yapılan epidemiyolojik çalışmalar toplumda çene eklemi rahatsızlığı belirtilerinden en az birinin görülme sıklığını %41 olduğunu göstermiştir. Çene eklemi rahatsızlığına sahip hastalarda sıklıkla görülen belirtiler şunlardır; Alt çenede meydana gelen ağrı Alt çenede yorgunluk hissi Boyunda başlayan şakaklarda ve gözün arkasında yoğunlaşan ağrı Dişlerde ağrı Yüzde şişlik Ağzın açılması ve kapanması sırasında çene eklemlerinden tıklama veya takırdama şek linde ses duyulması Ağız açma ve kapama sırasında bir kaç saniye süren takılmalar Ağzın tamamen açık kalması Ağzın bir tarafa doğru kayarak açıl ması Ağzın tam açılamaması Çene eklemi rahatsızlıklarının meydana gelişinde bir veya birden çok faktörün birleşmesinin etkili olduğu düşünülmektedir. Bu faktörler oklüzyon (dişlerin kapanış ilişkileri) düzensizlikleri, yoğun stres varlığı, çene eklemine gelen ani darbeler, parafonksiyonel alışkanlıklardır. Parafonksiyonel alışkanlıkların başında bruksizm gelmektedir. Bruksizm diş sıkma veya diş gıcırdatma eylemlerinden herhangi birinin veya her ikisinin birden görüldüğü bir rahatsızlıktır. Yetişkin toplumun % 10 luk kesiminde görülen bruksizm uykuda veya gün içinde meydana gelebilir. Bruksizmin kaynağı tam olarak bilinmemektedir. Geçmişte oklüzyondaki düzensizlikler ana etken kabul edilirken günümüzde bunun her zaman etkili olmadığı bilinmektedir. Son çalışmalar bruksizmin stres ve kişisel özellikler ile ilişkisi olduğunu göstermektedir. Bunun yanında tütün kullanımı, travma, bazı hastalıklar, ailede bruksim varlığı, alkol, kafein, yasa dışı uyuşturucu madde veya çeşitli ilaçların kullanımı bruksizm etkenleri arasında kabul edilebilir. Bruksizmin teşhisi için hasta yakınının uyku esnasındaki gözlemleri, ağız-içi ve ağızdışı klinik gözlemler, uyku sırasında çiğneme kaslarına yerleştirilebilen taşınabilir aygıtlar ile kas etkinliği ölçümleri (EMG) ve uyku laboratuvarı raporları (polysomniyografi) kullanılabilir. Bruksizm sonucunda çiğneme sistemine aşırı ve süreli yüklenme olmaktadır. Sistemin bu şekilde yüke maruz kalması kişinin tolerans sırının aşılmasına ve sonuçta çene eklemi rahatsızlığına sebep olmaktadır. Toplumda sıklıkla görülen çene eklemi rahatsızlığının tedavi edilebilmesi için öncelikle tanısının doğru konulması ve buna uygun bir tedavi uygulanması gerekmektedir. Çene eklemi rahatsızlığı tek bir rahatsızlığı tanımlamaz. Kassal rahatsızlıklar, eklem içi rahatsızlıklar ve dejeneratif eklem rahatsızlıkları olarak üç ana grubu kapsayan bir terimdir. Kas kaynaklı rahatsızlıkların meydana gelişi, kasın aşırı çalışması sonucu (bruksizm gibi) metabolik atıkların atılamamasıyla ilişkilendirilir. Bu durumda çiğneme kaslarında elle dokunulduğunda hissedilebilen ağrılı kas demetleri oluşur. Tetik noktası olarak isimlendirilen bu bölgeler sadece bulundukları kasta değil, ilgili tarafın farklı dokularında da ağrıya sebep olmaktadırlar. Buna yansıyan ağrı adı verilmektedir. Örneğin alt çenenin köşesinden başlayıp kulak önünde biten massater kasındaki bir tetik noktası alt çenede bulunan birinci büyük azı dişinde ağrı varmış hissi uyandırabilir. Çiğneme sistemindeki aşırı yüklenme aynı zamanda çene ekleminin hareketinde kemik yüzeylerin bir birine sürtünmesini engelleyen bir yastık görevi yapan kıkırdak eklem diskinin normal pozisyonunun dışına çıkmasına sebep olabilir. Normalde alt çenede bulunan eklem başını bir kapüşon gibi saran eklem diski travma sonucunda daha önde bir pozisyon alabilir. Bu durumda ağzı açma ve kapama sırasında tıklama, takırdama benzeri sesler meydana gelebilir. Hasta şikayetlerinin değerlendirilmesi, klinik muayene ve gerektiğinde manyetik rezonans gibi radyografik görüntüleme ile hastalığın nereden kaynaklandığı teşhis edilebilmektedir. 12
Hastalığın kaynağına göre çeşitli disiplinlerin tedavi seçeneklerinden herhangi biri uygulanabilmektedir. Çene eklemi rahatsızlıklarının tedavisinde dişler üzerine takılan plaklar (okluzal splint uygulamaları), fizik tedavi, cerrahi uygulamalar veya psikiyatrik tedavi uygulanabilmektedir. Hastanın durumuna göre bu tedavi seçeneklerinden biri veya birden fazlası gerekebilir. Çene ekleminin hareketlerinin dişler tarafından sınırlandırılması nedeniyle ortopedik stabilite sağlanması gereken durumlarda diş temaslarının düzenlenmesi gerekmektedir. Ağız ortamına hakim olan grubun diş hekimleri olması nedeniyle günümüzde sıklıkla görülen çene eklemi rahatsızlıkları diş hekimi tarafından yapılan okluzal splint uygulamaları ile tedavi edilebilmektedir. Aynı zamanda çene eklemi rahatsızlıklarının ağız ortamına yakın dokularda belirti vermeleri nedeniyle tanı konulması sırasında da diş hekimlerine büyük rol düşmektedir. Eğer çene eklemi rahatsızlığının tedavisinde farklı bir disiplinin yardımı gerekiyorsa veya sadece o disiplini ilgilendiren bir durumsa diş hekimi hastayı ilgili bölüme yönlendirebilir veya tedaviyi beraber sürdürebilirler. Diş hekimliğinde bilinen ilk okluzal splint uygulaması 1881 yılında yapılmıştır. Günümüze dek çeşitli materyaller kullanılarak farklı tiplerde okluzal splintler yapılmıştır. Okluzal splint uygulamaları çiğneme sisteminde daimi bir değişikliğine sebep olmazlar ve doğru yapıldıkları takdirde herhangi bir yan etki göstermezler. Bu sebeple ilk tercih edilen tedavi seçeneklerinden biridir. Okluzal splintler yapıldıkları malzemeye, dişlerle temas eden kısımlarının düzenlenme şekillerine göre çeşitli sınıflara ayrılırlar. Yapıldıkları malzemelere göre yumuşak ve sert olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Yumuşak splintler yapımlarının daha kolay olması, hastalar tarafından daha kolay kabul edilmeleri nedeniyle tercih edilmektedirler; ancak yapılan çalışmalar yumuşak yapıdaki splintlerin çene eklemi tedavisinde etkinliklerinin düşük olduklarını göstermiştir. Bu sebeple çene eklemi rahatsızlığı tedavisinde sert yapıdaki okluzal splintler kullanılmalıdır. Ayrıca sert splintler yumuşak splintlerle karşılaştırıldığında diş temaslarının rahat ayarlanabilmesi, diş sıkmanın oluşturduğu yükler karşısında daha zor yıpranmaları, kolay tamir edilebilmeleri, iyi cilalanabilmeleri gibi avantajlara sahiptir. Okluzal splinlerde dişlere temas eden kısımlar farklı rahatsızlıkları tedavi etmek üzere geliştirilmiştir. Günümüzde eklem rahatsızlığı şikayetiyle kliniğe başvuran hastaların büyük çoğunluğu stabilizasyon splinti adı verilen okluzal splint ile tedavi edilebilmektedirler. Stabilizasyon splinti diş temaslarını dengeli hale getirerek, çiğneme sisteminde stabilite sağlamayı amaçlar. Stabilizasyon splinti her iki çeneye de yapılabilmektedir. Ancak bazı teknik avantajları nedeniyle çoğunlukla üst çeneye takılmaktadırlar. Stabilizasyon splintinin tek bir çeneye takılması yeterlidir. Stabilizasyon Splintinin Yapımı Stabilizasyon splintinin yapımına öncelikle hastanın alt veya üst çenesinin kalıbı alınarak başlanır. Kalıp alma işlemi sırasında hamur kıvamındaki bir ölçü maddesi özel bir kaşık yardımıyla ağza yerleştirilir. Kullanılan ölçü maddesinin sertleşme süresine göre işlem 1 ila 5 dakika arasında sürebilmektedir. Ardından elde edilen kalıba alçı dökülür ve hastanın çenesinin bir kopyası olan model elde edilir. Bu model üzerine laboratuvarda vakum ile çalışan aletler yardımıyla sert plastik malzemeden şeffaf bir plak adapte edilir. İkinci seansta hasta ağzında plağın oturuşu kontrol edilir ve asıl tedavi edici kısım olarak nitelendirilebilecek akrilik ilavesi yapılır. Akrilik ilavesi, plağın çiğneyici yüzeyine, alt çeneyi belli bir yükseklikte ve çiğneme kasları ile çene ekleminin rahat edebileceği stabil bir konumda olacak şekilde yapılır. Üçünü seansta stabilizasyon splinti diş temasları düzenlenmiş ve cilalanmış şekilde hastaya teslim edilir. 1 hafta sonra bir kontrol seansı gerekmektedir. Kontrol seansları hastalığın çeşidine göre 15 günde bir veya ayda bir olarak ayarlanabilir. Kontrol seanslarında stabilizasyon splinti üzerindeki diş temasları kontrol edilir ve gerekirse düzenlenir. Çünkü dengesiz temaslar hastaya zarar verebilirler. Tüm tedavi 6 ila 8 ay kadar sürebilmektedir. Bu süre içerisinde hastalar stabilizasyon splintlerini uyurken kullanmalıdırlar. Çünkü bruksizm daha şiddetli olarak uyku sırasında görülür. Gün içerisinde de dişlerini sıktığı düşünülen hastalar, gündüz de stabilizasyon splinti kullanabilirler. Ancak stabilizasyon splintleri ile yemek yenmemesi gerekmektedir. Tedaviyi yapan hekim gerekli gördüğünde yardımcı tedavi olarak hastaya ilaç yazabilir. Yapılan işlemlerin hiçbirisi hastada ağrıya sebep olmamaktadır. 14
MART 2014 TREND SAĞLIK Sağlıklı dişler için ağız çalkalama suyu da önemli! Ağzımızda çeşitli mikroorganizmalar yaşar. Bunlar dişin sert dokuları üzerinde koloniler oluşturur. Bu mikrop tabakalarına diş plağı biyofilmi, bakteri plağı veya diş plağı gibi isimler verilir. Ağızdaki enfeksiyon hastalıklarından bu mikroplar sorumlu tutulur. Ağız hastalıklarından korunmak için bu biyofilm tabakasının olabildiğince ağızdan uzaklaştırılması gerekir. Dr. Oktay Dülger Diş Dostu Onaylı Klinik Üyesi Ağızdaki mikroorganizmalar en sık rastlanan iki hastalıktan sorumludur: Diş çürüğü ve diş eti hastalıkları. Her ikisi de önlenebilir hastalıklar olup, basit hijyen girişimleri ile bu iki hastalığa hiç yakalanmadan mutlu mesut bir hayat sürmek mümkündür. Ağız hijyen uygulamaları kişinin diş hekimi önerileri doğrultusunda her gün yapacağı bakım uygulamalarıdır. Bunun ilk aşaması diş fırçalamadır. Burada amaç, geniş diş yüzeylerini, olabildiğince de dişlerle dişetlerinin birleştiği kuytu alanları fırça yardımıyla kazıyarak çok sıkı bir şekilde yapıştığını bildiğimiz bakteri plağını uzaklaştırmaktır. Diş fırçasını dişetine doğru eğimli konumlandırıp, olabildiğince dişlerin aralarına fırçayı ulaştırmaya çalışmak gerekir. Bu aralar son derece önemlidir. Çünkü dişeti hastalıkları bu iki dişin birleştiği aralık alanlardan başlar. Aynı şekilde ara yüz çürükleri de iki dişin birleştiği ve esasen diş fırçasının ulaşamadığı ara yüzden başlar. Merak edilen sorular Madem ki fırça bu aralara ulaşamıyor, o zaman buraları nasıl temizlemeliyiz? İşte burada diş ipi devreye girer. Her iki dişin birbiriyle temas noktasından dikkatlice dişetine doğru ilerletilip, dişetinin ulaşılabilen en derin yerine kadar sokulup diş yüzeyleri iple kazınmalıdır. Peki, bu şekilde ağızın her yerinde yeterli mikrobiyolojik temizliği sağlamış oluyor muyuz? Hayır. Çünkü, aslında dişlerin her yüzeyini iyi temizlemiş olsak bile, yüzey olarak ağızın sadece dörtte birlik bir yüzeyini temizlemiş oluyoruz. Ağzımızda daha yemek artığı ve mikroorganizmaların kalabileceği ve üreyebilecekleri birçok yer vardır. Bunların başında dil gelmektedir. Dilin temizlenmesi oldukça önemlidir. Diş fırçasıyla fırçalanmasının yetersiz kalacağı düşünülüyorsa, bu iş için özel üretilmiş dil kazıyıcılar, dil fırçaları oldukça yararlı olacaktır. Dili de iyi temizlediğimizi varsayalım. Tam bir hijyen için bu kadarı yeterli midir? Hayır. İlave olarak kullanacağımız bir ağız çalkalama suyu ağızın her bölgesine, hatta boğaza kadar kolaylıkla ulaşacaktır. Günlük kullanıma uygun bir antiseptik ağız çalkalama suyu özellikle sabah-akşam sürekli kullanımla ağızdaki potansiyel patojen mikroorganizmalara etki ederek ağız sağlığının kalıcı olarak korunmasında faydalı olacaktır. Ağız çalkalama suyu florür içermeli Diş çürüklerine karşı korunmadaki bilinen en önemli yardımcımız florürdür. Uzun süreli ve sürekli yerel uygulanmasıyla dişin yapısına geçerek dişin çürüğe karşı dirençli hale gelmesini sağlar. Yerel uygulama diş macunu ile olduğu kadar ağız çalkalama sularına florürün ilavesiyle de olur. Antiseptik etkili aynı zamanda florür içeren tipte bir ağız çalkalama suyu hem dişeti hastalıklarından korunmada etkindir hem de çürükten korumada faydalıdır. Ağız çalkalama sularını dişlerin arasından geçirecek şekilde dille diş aralarına doğru bastırarak, diş ipinin bile değmediği yerlere ulaştırmak mümkündür. Özellikle dişeti hastalığına yatkın bireylerde ve ağzında geniş alanlı protez, kuron-köprü, implant bulunan kişilerde bu tür bir kullanım diş ipi ve ara yüz fırçaları kadar etkili olmasa da bakteri plağına etki ederek fayda sağlayacaktır. Klinik olarak gözlemlediğimde, kendi hastalarımdan gördüğüm, günde iki kez sabah- akşam dişlerini fırçalayan, haftada en az iki diş ipi yapan ve günde iki kez ağız çalkalama suyu ile 30 saniye ağzını çalkalayan hastalarda uzun dönemde hem diş çürüğü oluşmuyor, hem de dişeti hastalığı görülme oranı sıfıra yaklaşıyor. Yani mükemmel bir korunma sağlanmış oluyor. Hastalar ağız kokularının olmadığını, ağızlarını hep ferah hissettiklerini, dişlerini dilleriyle hep kaygan hissetmelerinin yanı sıra dişetlerini de kanamasız ve sağlam hissettiklerini söylüyorlar. Artık boğaz enfeksiyonlarına bile daha az yakalandıklarını belirtiyorlar. Yaptığım kontrollerde sağlık açısından yapacak fazla bir şey kalmadığı için diş beyazlatma gibi kozmetik girişimlere geçme şansımız oluyor. 16
facebook.com/disdostudernegi facebook.com/disleryolunda twitter.com/disdostudernegi Diş Dostu nu Sosyal Medyada Takip Edin! Türkiye de her meslekten gönüllüleri ve kuruluşları örgütleyerek toplumun ağız ve diş sağlığının korunmasına hizmet eden Diş Dostu Derneği ni facebook ve twitter adreslerinden takip ederek en güncel haberlere, en son yeniliklere ve detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz. Hekimlere en güncel bilgiler bu adreste Ağız ve diş sağlığı konusunda en son yenilikler, bilgiler, eğitim, kongre ve sempozyum duyuları, Diş Dostu Derneği nden haberler facebook.com/disdostudernegi adresinden takip edilebilir. Toplumda, koruyucu diş hekimliği, beslenme alışkanlıkları ve diş bakımının Toothfriendly International ın Türkiye deki yerel kuruluşu olan Diş Dostu Derneği, federasyonun uluslararası misyonu doğrultusunda, Türkiye de uzun vadede daha sağlıklı kuşaklar yetiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla çeşitli proje ve etkinlikler düzenliyor. Ağız ve beden sağlığındaki önemini kavramış bilinçli bireylerin sayısını arttırmak amacıyla yola çıkan Diş Dostu Derneği, hem hekimler için hem de diş sağlığına önem verenler için sosyal medyada da farkındalık yaratmaya devam ediyor. Ayrıca bu bilgilere twitter.com/ DisDostuDernegi adresini takip ederek de ulaşabilirsiniz. Diş sağlığına özen gösterenler için facebook.com/disleryolunda adresinde ise günlük hayatınızda ağız ve diş sağlığınız için uygulayabileceğiniz bilgiler, ipuçları, doğru bilinen yanlışlar, çocukların diş sağlığı için neler yapılması gerektiği ve daha birçok yaşam kolaylaştırıcı bilgiye ulaşmak mümkün. 18
MART 2014 YAŞAMA AÇILAN PENCERE Keyifli bahar rehberi Kıştan kalma yorgunluğu üzerinizden atın Baharın getirdiği yeniliklerin tadını çıkarmak için şahane bir karşılamaya hazırız. Böylesine güzel bir mevsimi daha verimli yaşamaksa bizim elimizde. O halde vakit kaybetmeyelim ve bahar nimetlerini en güzel şekilde yaşamamın yollarını gözden geçirelim. Hava her ne kadar güneşiyle yüzünüze gülse de, zorlu bir kıştan sonra buna alışmak sandığınız kadar kolay olmayabilir. Bu da haliyle biraz alışma sürecini beraberinde getiriyor. Mevsim geçişlerindeki yorgunluk ve bitkinlik hissi normal. Bunu minimum seviyeye indirmek için uygulayacağınız yöntemler, size kendinizi iyi hissettirecek. Bu sayede kolayca bir bahar insanına dönüşebilirsiniz. Peki, neler yapmalı? Beslenmeye dikkat! Vücudunuz kışın doğal olarak bulamadığınız besinleri özledi. Özellikle kıştan bahara geçişte B ve C vitaminleri ve potasyuma ihtiyacınız var. Yumurta, peynir, süt, balık, kiraz gibi gıdaları sofralarınızdan eksik etmeyin. Baharda yetişen meyveler de enerjinizi yerine getirmek için artık hizmetinizde! Güneşlenin! Güneşi özlediniz, itiraf edin. Bahar da yavaştan bu özleminizi gidermeye başladı. Kendinizi yorgun veya hissediyorsanız, güneşli havaları mutlaka değerlendirin. Her gün bol su için! Sadece ilkbaharda değil, dört mevsim her gün bol su içmeyi ihmal etmeyin. Özellikle baharda cildinizin nem kaybını önlemek için su içmek çok önemli. Ayrıca kendinizi bitkin hissediyorsanız, su da diğer yöntemler gibi enerjinizi ve neşenizi yerine getirecek. 21
Alkol ve sigaradan uzak durun! Baharın tazeliğini yaşamak dururken, sigara ve alkolle buna engel olmayın. Özellikle hala yorgunluktan kurtulamadıysanız, sigara ve alkol sizi depresyona yaklaştırabilir. Kullanıcıysanız, azaltmayı deneyin. Egzersiz yapmayı ihmal etmeyin! Dışarıda spor yapmak için havalar da artık yeterince elverişli. Ayrıca spor, ihtiyacınız olan enerjiyi size kazandıracak en verimli yöntem. Fırsat buldukça oksijeni bol yeşillik yerlerde 30-45 er dakikalık yürüyüşler yapın. Hareket etmekten kaçınmayın. Özellikle doğa sporları hem keyfinizi hem de enerjinizi yerine getirecek. Pozitif düşünün! Bahar, güneşli günler birçok yeniliğe sürprize gebe. Gelecek kaygısını kafanızdan atarak biraz anın keyfini çıkarın. Sevdiklerinizi arayın, dışarı çıkın. Düzenli uykuyu önemseyin! Erken kalkmak, kıştan kalma yorgunluğu üzerinizden atmak için çok önemli. Tabii bu da düzenli uyku ile mümkün. Düzenli uyuyarak uzayan günleri daha verimli yaşayacaksınız. Uyumadan önce size sıkıntı veren konular yerine daha olumlu şeyler düşünün. Sıkıntıları yatağınızdan uzak tutun. Baharda nasıl yerlere gitmeli? Baharı değerlendirmek adına şahane bir ülkede yaşıyoruz. İstanbul a yakın ilçeler, Akdeniz, Ege ve Karadeniz bu konuda bize bolca seçenek sunuyor. Bunun yanı sıra İç Anadolu ve Doğu Anadolu da baharın ılık havasında gidip gezmeye hazır. Yaz gelmeden, yani kalabalık arasında kaybolmadan sakin bir tatil ya da günübirlik bir turla baharın tadını gezerek çıkarabilirsiniz. Kapadokya, Halfeti gibi ören yerleri ziyaret etmek için mevsim çok uygun. Kaş, Bodrum, Assos, Cunda Adası gibi yazın çok kalabalık olan tatil cennetlerini daha sessiz bir anda keşfetmek içinse yine bahar kaçırılmayacak bir fırsat. Genel olarak yazın çok tercih edilen bu yerleri baharda ziyaret ederek, size aitmişçesine gezip huzurlu ve keyifli vakitler geçirebilirsiniz. Bu bahara özel kıyafetler Her bahar olduğu gibi kışlıklar gardıroplara kaldırılıyor ve yerini daha hafif kıyafetlere bırakıyor. Kazakla tişört arası gidip gelirken bu bahara özel olarak modaya da uyabilirsiniz. Geçtiğimiz senelerde hafiften kendini gösteren baskılı kıyafet modası, bu bahar ve yaz sokakları renklendiriyor. Ünlü markalarla birlikte, sokak esnafları da bu modaya uygun sayısız baskılı seçenek sunuyor. Tişörtlerinizle, tuniklerinizle, hatta bu yaz bikini ve mayolarınızla bile bu sanat galerisine zarif bir eşlikçi olabilirsiniz. Baskılı kıyafet modası sadece tablo ve çizimlerden ibaret değil. Hayvanların fotoğraf veya çizimleri, çizgi film karakterleri, pasta fotoğrafları gibi görseller de bu bahar kıyafetler üzerinde yerini alıyor. Ayrıca meşhur sloganlardan da kendi karakterinize en uygun olanını seçip, bir yazı eşliğinde bunu kıyafetlerinize yazdırabilirsiniz. Erkekler için de yine üzerinde yazı yazan ya da karakterlerini yansıtan çeşitli görsellerle baskılanmış tişörtler raflarda çoktan yerini aldı. 22