BİLDİRİ KİTABI 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 1
1. ULUSLARARASI VE 3. ULUSAL TAMAMLAYICI TERAPİLER VE DESTEKLEYİCİ BAKIM UYGULAMALARI KONGRESİ Tüm Boyutları ile Tamamlayıcı Terapiler 1st INTERNATIONAL and 3rd NATIONAL CONGRESS ON COMPLEMENTARY THERAPIES AND SUPPORTIVE CARE PRACTICES BİLDİRİ KİTABI ISBN: 978-605-4483-38-9 Bu kongre TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir. Proje No: 1929B021600293 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 2
İÇİNDEKİLER Sayfa No Önsöz 4 Kongre Sekreteryası 5 Kongre Düzenleme Kurulu 5 Kongre Bilimsel Kurulu 6 Kurs Notları 7 Konuşmacı Tam Metinleri 36 Sözel Bildiriler 178 Poster Bildiriler 345 Destekleyen Kuruluşlar 387 Sponsorlar 388 Organizasyon Firması 388 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 3
Önsöz Değerli Meslektaşlarım 1. Uluslararası ve 3. Ulusal Tamamlayıcı Terapiler ve Destekleyici Bakım Uygulamaları Kongresini Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi başkanlığında, Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Antalya İl Sağlık Müdürlüğü iş birliğiyle 24-26 Kasım 2016 tarihleri arasında Kervansaray Otel/Antalya'da gerçekleştirmiş bulunmaktayız. Ana teması Tüm Boyutları ile Tamamlayıcı Terapiler olan kongremiz, alanında uluslararası ve ulusal konuşmacıların katıldığı 10 Panel, 2 Konferans ve 3 Workshop,Akupresur, Refleksoloji, Kendine Yardım ve Hipnoterapi olmak üzere 4 kursla başarı ile tamamlanmıştır. Kongremizde tamamlayıcı terapilere genel bakış ve Türkiye deki yasal düzenlemeler, tamamlayıcı terapilere ilişkin eğitim müfredatları ve sertifika programları, enerji ve dokunma terapileri ile destekleyici bakım uygulamaları, Türkiye deki akupunktur ve kayropraksi uygulamaları, hemşirelik bakım felsefesinde tamamlayıcı terapilerin yeri, kadın sağlığı ve hastalıklarında ve onkolojide tamamlayıcı ve destekleyici bakım uygulamaları, tamamlayıcı ve destekleyici bakım uygulamalarında inovatif yaklaşımlar, bilgi ve iletişim teknolojilerinde tamamlayıcı ve destekleyici bakım uygulamaları, tamamlayıcı terapilerde sivil toplum kuruluşlarının rolü ve önemi konuları ele alınmıştır. Tüm meslektaşlarımıza göstermiş oldukları katılım, bildiri ve posterleri ile yapmış oldukları bilimsel katkılar nedeni ile teşekkür ederiz. Kongremizin gerçekleşmesinde emeği olan, Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne, Antalya İl Sağlık Müdürlüğü'ne, Antalya Valiliği'ne, Antalya Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliğine, Sağlık ve Doğal Terapiler Derneğine ve TUBİTAK a, tüm sponsor firmalarımıza bizlerle hep birlikte çalışan gönüllü öğrencilerimize, kongre organizasyon faaliyetlerini üstlenen Literatür Firmasına ve hiç şüphesiz davetimize iştirak ederek kongremizi var eden değerli oturum başkanlarına, konuşmacılara ve katılımcılarımıza teşekkür ederiz. Saygılarımızla KONGRE BAŞKANLARI 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 4
KONGRE SEKRETERYASI Arş. Gör. Nurten TERKEŞ Arş. Gör. Selma T. KAVRADIM Arş. Gör. Ş. Tuğba YANGÖZ KONGRE DÜZENLEME KURULU Dr Mehmet Zafer KALAYCI Dr Ferhat SARIBEK Dr Ferdai ALAN Dr Hacer NUR YÜCE Dr Emine KOL Dr İlkay ORHAN Dr Özgür ÖZDEMİR Dr. Gamze TESKERECİ Öğr. Gör. Nurcan KIRCA Öğr. Gör. Semra GÜNDOĞDU Öğr. Gör. Nilüfer TOK YANIK Öğr. Gör. Nihat AYÇEMAN Hatice ESEN Yurdagül AKSAY Mürvet ARTUK UÇAR Şerife KOCAKAYA Yasemin KONDAK Özlem TOYDEMİR 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 5
Nuran AKDEMİR Asuman KAPLAN ALGIN Fatma ARIKAN Nihat AYÇEMAN Mürüvvet BAŞER Meral BAYAT Tülin BEDÜK Hicran BEKTAŞ Hatice BOSTANOĞLU Nezihe KIZILKAYA BEJİ Nursen BOLSOY İlkay BOZ Hakan BOZCUK Kadriye BULDUKOĞLU Özlem CEYHAN Sevilay ŞENOL ÇELİK Hasan Şenol COŞKUN G. Nihal ÇÜRÜK Enrico DE LUCA Jörg FABER Maddalena GALIZIO Debrah GOLDSTON Feray GÖKDOĞAN Selma GÖRGÜLÜ Hakkı GÜRSÖZ Sebahat GÖZÜM Ülker GÜL Ünal HÜLÜR Eun Sang JEON John JEZEWSKİ Kamile KABUKÇUOĞLU Mehmet Zafer KALAYCI Sevgisun KAPUCU Ayfer KARADAKOVAN Mehmet KASIM İlkay KESER Leyla KHORSHID Gülseren KOCAMAN Gülten KOÇ Emine KOL Gülümser KUBİLAY Özen KULAKAÇ Kush KUMAR Selahattin KUMRU Sevinç KUTLUTÜRKAN KONGRE BİLİMSEL KURULU* *Bilimsel Kurul sıralaması soyadına göre alfabetik olarak yazılmıştır. Su Hye LİM Billur MEMMEDLİ Alberto DAL MOLİN Salime MUCUK Evşen NAZİK Nermin OLGUN Hülya OKUMUŞ Nurullah OKUMUŞ İlkay ORHAN Nimet OVAYOLU Selma ÖNCEL Ferda ÖZBAŞARAN Özgür ÖZDEMİR Zeynep ÖZER Bilge BAL ÖZKAPTAN Dilek ÖZMEN Sezgi ÇINAR PAKYÜZ Luana PAPALEO Türkan PASİNLİOĞLU Rukiye PINAR Nurgün PLATİN Sevinç POLAT Kaleem Ullah RAJPUT Gülay RATHFISCH Walter RICCIUS Nicola ROBINSON Ümran SEVİL Salih SÜRÜCÜ Nur ŞENEL Fisun ŞENUZUN Nuray ŞİMŞEK Ahsen ŞİRİN Mehtap TAN Gülbü TANRIVERDİ Sultan TAŞÇI Hatice TEL Denise TIRAN Yasemin TOKEM Michelle TRAPPETT Ayşen TÜRK Hatice BALCI YANGIN Necat YILMAZ Sabire YURTSEVER Birsen YÜRÜGEN Handan ZİNCİR 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 6
1. ULUSLARARASI VE 3. ULUSAL TAMAMLAYICI TERAPİLER ve DESTEKLEYİCİ BAKIM UYGULAMALARI KURS NOTLARI 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 7
09:00-10:30 Giriş 10:30-11:00 Ara Geleneksel Çin Tıbbı Akupresur/Shiatsu Temelleri 11:00-12:30 Qi Enerjisi Nedir? Qi Enerjisi Bedende Nasıl İşler? Yin-Yang Beş Element 12:30-13:30 Öğle Arası 13:30-15:00 Meridyenler/Kanallar 15:00-15:30 Ara AKUPRESUR KURS İÇERİĞİ (24 Kasım 2016) Meridyenlerin Konumu/Yerleri ve Bağlantıları Noktaların Yerleri ve Tespit Edilmesi 15:30-17:00 Akupresur Uygulama Prensipleri Akupresur Uygulama Teknikleri Uygulama Yöntemleri Soru, Yorum ve Katkılar 17:00-17:30 Kurs Değerlendirmesi ve Kapanış Eğitmen: Öğr Gör Nihat AYÇEMAN Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu, Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği Başkanı 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 8
AKUPRESUR KURSU Temel Bilgi Notları Öğr. Gör. Nihat AYÇEMAN Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği Başkanı, ANTALYA Akupresur Nedir? Bedende akupunktur meridyenleri ve meridyenler üzerinde bulunan belli noktalara pres-bası ve ovma benzeri manipulasyonlarla yapılan uygulamaya Akupresur adı verilir. Akupresur uygulaması akupunkturla aynı meridyen ve aynı noktalar üzerinde çalışıyor olmasıyla temelde akupunktura benzediğini göstermektedir. Akupresurun akupunkturdan en büyük farkı ise, iğne yerine el, parmak ya da ayaklar yardımıyla vücudun belirlenen bölgelerine basınç uygulanıyor olmasıdır.çinlilerin en eski manipulatif tedavi uygulaması olan Anma tekniğinden köklerini alan Akupresur yönteminin akupunkturdan daha eski bir tarihi bulunmaktadır. Bu yöntemin ilk olarak Çinliler tarafından uygulanmaya başlandığı bilinmektedir. Daha önceden tespit edilen bölgelere hafif basınç uygulamanın, o bölgede bulunan ağrıları azalttığı ve vücudun diğer bölümlerini de olumlu şekilde etkilediği tespit edilmiştir. Çinliler Akupresur yerine bir süre sonra geliştirdikleri akupunkturu kullanmaya başlamışlar. Akupresurun tedavi edici etkisinden çok, ağrıları giderici-rahatlatıcı bir analjezik ve bağışıklık sistemini güçlendirici bir destekleyici ya da iyileştirici gibi görülmesi gerekmektedir. Akupresurun amacı kan dolaşımını uyarmak, nörolojik etkileşimi sağlamak, kişinin ağrılarını en alt düzeylere indirmek ve kişiyi rahatlatmaktır. Akupresur ile aynı zamanda merdiyenlerdeki enerji blokajları çözülerek kişide rahatlama ve iyileşme sağlanır. Batıda bilim adamları kullandıkları hassas teknolojiyle bedenlerimizdeki bu sistemin varlığını ispatlamış görünüyorlar. Felsefe Geleneksel Doğu -Çin felsefesi ve tıbbına göre; doğadaki tüm canlılarda ve bütün evrende yingyang bir düzen ve bir uyum içerisinde yer alır. Sağlığın korunması vücutta yin ve yangın dengesinde odaklanır. Bu dengelerde ortaya çıkacak hatalar yin ve yang arasındaki uyumun bozulmasına neden olur ve hayat enerjisinin aktığı meridyenlerde tıkanmaların oluşması sonucu bedende çeşitli rahatsızlıklar başlar. Geleneksel Çin Tıbbı Çin halkının hastalıklara karşı binlerce yıllık bir çalışmasının ürünüdür. Eski Çinliler hastalıklara iyiliğin bozulması anlamında bakarlardı. Doğu tıbbına göre bedenin kendi içindeki dengesi ile bedenin dış dünyayla olan dengesinin 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 9
bozulması sadece hastalıklara yol açmakla kalmayıp, kişinin çevresi ile olan sosyal ilişkilerini de olumsuz yönde etkiler. Bu tür dengesizlikler iç organlarda bozukluklara ve hastalıklara yol açabileceği gibi, kişinin huzursuz, mutsuz veya depresif olmasına da neden olabilir. Doğu tıbbında amaç bedendeki enerji bozukluklarını dengelemek ve böylece hastalık nedenlerini ortadan kaldırmaktır. Yaşam Enerjisi (QI) Akupunktur, Akupresur/Shiatsu, TaiChi, Qigong, yoga ve biyoenerji benzeri çalışmaların temel konusu Qi ya da yaşam enerjisi dir. Farklı dil ve kültürlerde benzer anlamlar taşıyan yaşam enerjisi yazılış itibariyle farklılık gösterir. Qi, Doğu felsefesinde insan vücudunun yaşam kuvvetine verilen isimdir. Buna Çinliler Qi adını vermişler. Qi(okunuşu, çi ya da ki ) nefes, hava, rüzgar veya enerji demektir. Bedende yaşayan Qi, yaşam enerjisi olarak da tanımlanmaktadır. Qi enerjisi, bedenimizi aktif tutan yaşam enerjisidir ve yaşam enerjimizin kalitesi bizim mental, duyuşsal, fiziksel ve ruhsal/manevi durumumuza bağlıdır. Qi bedende beş temel fonksiyona sahiptir: hareket, koruma, ısı, dönüşüm, konrol etme-yerinde tutma. Yin - yang Bu felsefenin kökleri, antik Çin'de MÖ 3. Yüzyıl dolaylarında, evrenin döngüsel doğasını açıklamaya yönelik bir girişim olarak ortaya çıktı. Antik zamanların düşünür ve bilimcileri yaptıkları doğa gözlemleri sonucunda olaylara yön veren bu iki evrensel unsuru fark etiler. Çinliler bu unsurları Yin ve Yang olarak adlandırdı ve bilimlerini bu çift kutuplu birlik öğretisinin üzerine kurdu. Bu antik öğreti, evrendeki her varlığın kaynağını ve temel değişim ya da devinme biçimini tanımlayıp anlatmak amacıyla kullanılageldi. Yin ve yang mutlak gerçek şeyler değillerdir, tamamen gerçekçi bir anlam içermektedirler. Örneğin insan vücudu yin ve yang olarak ikiye ayrılır. Vücudun görünen dış-sert yüzü yang iken, iş-zayıf yüzey yin karakterindedir. Organlar da kendi içinde yin ve yang olarak ayrılır. Yinve yangfelsefesi astroloji, edebiyat, sanat ve tıp gibi alanlarda, Çin yaşam düşüncesinde hala yerleşik durumdadır. Akupresur felsefesinin ana fikri, birbirine zıt nitelikli Yin ve Yang kuvvetlerinin, eski Çin düşünce sistemlerinin, özellikle akupresur ve akupunktur felsefesinin ana fikridir. YinYang: Hepimiz günlük yaşantımızda bu iki karşıt kelimeyi ifade eden eş anlamlı kelimelerin binlerce dualitede var olduğunu görebiliriz. Örneğin; kadın-erkek, iyi-kötü, olumluolumsuz, sıcak-soğuk, pozitif-negatif, hastalık-iyilik, ataklık-pasiflik. Bu gibi hiç bir şey tam 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 10
anlamıyla Yin ya da Yang olamaz. Yangolmadan Yinolamaz, çünkü birbirlerini tamamlarlar. Her zaman birlik içinde bulunan bu iki temel güç birbirlerine karşılıklı olarak baskın çıkma ve sınırlama girişiminde bulunurlar. Bu, her iki eğilimin de karşıt etkiyi ritmik aralıklarla sönümlemesi ve kendi yönüne çekmesi demektir. Böylece ortaya devingenbir denge çıkar, bir olayın Yin aşaması sona yaklaşırken Yang aşaması yükselir, Yang aşaması sona yaklaşırken de Yin aşaması yükselir. Bu oynama Yin ve yangın sürekli ve yaratıcı bir denge arayışı olarak görülebilir. Bu iki kuvvet arasında her zaman bir çekim ve gerilim dönüşümü vardır: sağlıklı bir organizmada bu dönüşüm düzenli bir şekilde işler. Bu gerilim kontrolden çıkar ve biri diğerinden üstün duruma geçerse doğal dengeyi bozar. Hastalık meydana çıktığında doktorun görevi Yin ve Yang gerilimini tekrar normal bir hale sokmaktır. Batı da bu iş çoğunlukla ilaç ve medikal uygulamalarla yapılır, Doğu da ise akupunktur ve akupresur gibi çoğunlukla kendi enerji metodları kullanılır. Bu Doğu şifa sanatları bedenin kendi savunma mekanizmasıyla daha uyumludur ve YinYang kuvvetlerini normal hallerine döndürmek için bedenin kendi doğal işleyişini gerçekleştirir. Bu yöntemler tamamıyla doğal, daha sağlıklı ve daha ucuz oldukları için çoğunlukla tercih edilir. Beş Evre ( Beş Element ) Bu teori, doğada mevcut olan her şeyin beş temel evre hareketinden ve değişiminden oluştuğunu anlatır. Batılı kaynaklarda Beş Evre Beş Element adıyla da geçer. Bunlar; AĞAÇ, ATEŞ, TOPRAK, METAL ve SU dur. Geleneksel Çin Tıbbında insan vücudundaki fizyolojik ve patolojik ilişkileri değerlendirmek için beş element teorisi bir araçtır. Meridyenler-Enerji Kanalları Asya kültürlerinde her varlığın bir enerji bedeni de olduğuna inanılır. Bu enerji bedeni ve fiziksel beden birbirinden etkilenen, birbirini tamamlayan bedenlerdir. Fiziksel bedendeki kan dolaşımını sağlayan damarlar gibi enerji bedeninde de Qi enerjisini taşıyan ve meridyen adı verilen kanallar olduğu söylenir. Buna Qi ya da meridyen ağı da denir. Ağ biçimindeki bu yapı bedenin yüzeyinden geçerek iç organlara, salgı bezlerine, kemiklere kadar giden bu yapıya Geleneksel Çin Tıbbı nda 'meridyen' denir. Meridyenler; akupunktur noktaları fikrinin doğması, deri yüzeyindeki bazı noktaların, iç organlarla herhangi bir biçimde bir bağlantısı olması fikrine dayanır. Yaşayan manyetik enerji kanaları olarak tanımlanan bu meridyen hatları, bütün bedende akar ve ana hayati organlar arasında bağlantı oluşturur. Bir kimsenin yaşam enerji seviyesindeki herhangi bir dengesizlik sırt problemleri, baş ağrısı gibi sorunlara ya da diğer bir çok sıkıntıya sebep olur. Meridyenler üzerine uygulama yapan terapist, meridyenlerdeki enerji tıkanıklıklarının 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 11
açılmasına yardımcı olur ve enerjinin kanaldan akmasını sağlar bu da tüm bedende iyileşme ve onarmanın gerçekleşmesini hızlandırır. Meridyenlerin Sınıflandırılması Meridyenler fonksiyonlarına göre sınıflandırılmışlardır. Vücudumuzda paralel bir düzende, ellerin ve ayak parmaklarının uçlarından başlayan veya biten 6 Yin (dişi), 6 Yang (erkek) olmak üzere 12 çift meridyen vardır ve her biri adıyla anıldığı organa enerji taşır. 12 meridyen ve adları YIN YANG Yin Kol Meridyenleri (HT) Kalp (PC) Perikardium (LU) Akciğer Yin Bacak Meridyenleri (SP) Dalak/pankreas (LV) Karaciğer (KD) Böbrek Yang Kol Meridyenleri (SI) İnce bağırsal (TH) Üçlü ısıtıcı (Sanjiao) (LI) Kalın Bağırsak Yang Bacak Meridyeni (ST) Mide (GB) Safra kesesi (UB) Mesane 12 Meridyen dışında yardımcı meridyenler olarak adlandırılan iki ana meridyen vardır. Ön Orta Kanal (REN), vücudun 6 YİN meridyenini, Arka Orta Kanal (DU) ise 6 YANG meridyeni idare eder. Ön orta kanal (REN): ( Conceptionvessel = CV), Perineden başlar, vücudumuzun ön ortasını boydan boya geçer ve çenede, alt dudakta biter. Bütün Yin Enerji depolarının meridyenlerini kontrol eder. Bu meridyendeki düzensizlik, kısırlık ve konusma sorunları yaratabilir. Arka Orta kanal (DU): (Governorvessel = GV) Kuyruk sokumundan başlar, sırtımızı boydan boya geçer başın üstünden dolaşıp üst dudak altında diş etinde biter. Vücüdun enerji dağıtan yang, organ meridyenlerini kontrol eder. Bu meridyendeki dengesizlik, belkemigi ve sinir sistemi sorunları yaratabilir. Aku-Nokta Meridyen olarak bilinen hatlar boyunca çok sayıda nokta bulunur. Akupresur noktaları deri üstünde 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 12
bulunan biyoelektrik dürtülere karşı hassas ve onları kolayca iletebilen noktalardır. Bu noktalar, her organa ait kanallar üzerinde yerleşmiştir.bunlar, simetrik olarak vücudun sağ ve sol tarafında yer alırlar. Çoğu nokta adını üstünde bulunduğu meridyenden alır ve bunları tanımlayıcı birer de numaraları vardır. Noktaların sayısı hakkında kesin bilgiler mevcut değildir. Farklı kaynaklar değişik sayılar verebilmektedir. Akupunktur noktalarının sayısı referans alınan kaynağa göre değişiklik gösterir. Akupresur ve Shaitsu pratiğinde en çok kabul görennokta sayısının 365 olduğunu söylen kaynaklar aynı görüşte birleşmektedir. Bu geniş koleksiyona bağlı her nokta anlaşılması güç sinir ve dolaşım kanalları aracılığıyla belli bir organa bağlanmıştır, bir iç organla ortak ilişkisi olan akupunktur noktaları gruplar halinde organize olmuşlardır. Noktalar Nasıl Tespit Edilir? Vücutta bulunan yüzlerce noktanın yerini bilmek ve bulmak kolay bir iş olmasa gerek. Uzmanlar, sıklıkla kullandıkları noktaların yerlerini çok kolay bulurlar. Pratik yaptıkça bu beceri zamanla gelişir. Noktaların yerlerini kolay tespited ebilmede anatomic yapının özelliklerinden yararlanılır. Örneğin. birçok nokta, eklemlerin çevresinde ya da kemiklerin çukurunda, büyük kas gruplarının kenarında ya da kemik yapıyı izleyen hat üzerinde. Genellikle noktanın bulunduğu yer, noktadan uzak olan bölgeye göre daha hassas ve duyarlıdır. Parmağınızla akupresur noktasını bulmak için, kasların tendonsu yapılarının kenarlarına veya kemik yapının çukursu bölgelerine konsantre olun. Her nokta için parmaklarınızı tendon ve kaslar arasında yavaşça kaydırarak hissetmeye çalışın. Hissettiğiniz duyarlı nokta üzerinde durum ve odaklanın. Böylelikle ellerin ve parmakların hissetme ve algılama duyusu gelişmiş olur. Deneyim ve bol pratik yapanlar kolaylıkla noktaların yerlerini tespit edebilirler. Akupresur noktalarını tespit etme becerisi zamanla gelişir. Akupresurun Etki Mekanizması ve Faydaları Qi denilen yaşam enerjisinin (gücünün) aktığı meridyenler (kanallar) üzerindeki belli noktalara uygulanan basınç sayesinde vücudun çeşitli bölgelerinde bulunan gerginlikler ve kaslardaki gerilim azalır, ağrı kesici nörokimyasallar olan endorfin salgılanması ve kan dolaşımı artar.bunun sonucunda ağrı ortadan kalkıyor, kan dolaşımının artmasıyla oksijen miktarı da arttığından gevşeme ve genel rahatlama meydana geliyor, toksinler vücuttan uzaklaştırılıyor ve iyileşme hızlanıyor. Akupresura göre, beden ile dış dünya arasında uyumlu bir dengenin kurulması ve korunması amaçlanır. Bu dengenin bozulması, bir başka değişle, hayat enerjisinin aktığı meridyenlerde düzensizliklerin veya tıkanmaların oluşması sonucu bedende çeşitli rahatsızlıklar 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 13
veya hastalıklar oluşabilir. Parmak ve avuç içleri ile meridyenler üzerindeki belirli noktalara uygulanan basınç sonucu tıkanmalar açılır ve böylece düzenli bir enerji akışı ve kan dolaşımı sağlanır. Nasıl Faydalı Olur? Diğer doğal şifa sanatları ve alternatif terapiler gibi, Akupresur da koruyucu sağlık üzerine faydalı sonuçlar ortaya çıkarır. Baş ağrısı, migren, akut ve kronik bel ağrısı, siyatik, kassal gerginlik, artritin bazı halleri ve romatizma gibi çok sayıda rahatsızlığın tedavisi için Akupresur yardımcı bir uygulamadır. Ayrıca, bilinçli ve doğru çalışıldığı sürece, Akupresur, sindirim, dolaşım, solunum ve ürogenital problemlerin tedavisinde bile faydalı rolü vardır. Akupresur gevşeme üzerine derinden etkili olduğu için kişinin enerji seviyesinin artmasına yardımcı olur, dolayısıyla anksiyete, gerginlik, depresyon ve emosyonel sıkıntıların giderilmesine de yardımcı olur. Akupresurun Genel Faydaları Beden ve beyin için sakinlik ve derin gevşeme sağlar. Enerji düzeyi balansının geri kazanılması ve onarılmasına yardımcı olur. Zindelik için bir duyum oluşturur. Çok sayıda rahatsızlığın hafiflemesi ve iyileşmesinde yardımcı olur. Sertlik ve gerginlik giderir ve postürü iyileştirir. Vücuttan toksinlerin atılmasına yardımcı olur. Bağışıklık sistemimi iyileştirir Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar-Kontrendikasyonlar Akupresur genellikle güvenli bir uygulamadır, ancak hastalık tedavilerinde akupunktur veya akupresur uzmanı tarafından uygulanır. Aynı zamanda kişinin kendi kendine de uygulayabileceği bir uygulamadır. Uygulamaya başlamadan önce, dikkat etmeniz gereken birkaç genel durum var. Örneğin; enfeksiyon, açık yara, kemik kırığı, varisli venler ve ateşin (beden ısısında artış) varlığı gibi bazı hastalıklarda yapılması sakıncalıdır. Akupresur uygulaması ağrı içermeyen bir yöntemdir. Eğer bir acı veya ağrı hissederseniz hemen durmalısınız. Yüz gibi hassas bölgelere baskı uygularken yumuşak davranmalısınız. Deneyimli bir pratisyen çok sayıda sağlık problemi için Akupresur yapabilir, fakat yeni başlayan birisi, özellikle kanser, kalp hastalığı ya da herhangi yaşamsal bir tedavi durumu için uygulama yapmaktan kaçınmalıdır. Ayrıca yeni başlayanlar, hamileliğin ilk üç ayında olan bir bayana uygulama yapmamalıdır. Tüm hamilelik boyunca; dalak 6 (SP 6), karaciğer 4 (KI 4) ve safra kesesi 21 (GB 21) noktalarına hiçbir şekilde pres yapılmaz ve garanti olması açısından dizden aşağısına sert bası yapmaktan kaçınmalı, çünkü bu noktalar düşük oluşumuna neden olmaktadırlar. 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 14
Hamile kadınlar uygulamadan önce doktorlarına danışmalıdır, ancak uygun görüldüğü takdirde uygulama yapılmalıdır. Kaynaklar Gao, D.,ChineseMedicine. The Complete Guide to Acupressure, Acupuncture, Chinese Herbal Medicine, Food Cures, QiGong. Thunders Mouth Press, USA, 1997 Cowmeadow, O.,Shiatsu, A Praktical Introduction. Element Books, UK, 2002 Yamamoto, S.,McCarty, P., The Acupressure Handbook. Pustak Mahal, Delhi, 2000 Jarmey, C.,Tindall, J., Acupressure for Common Ailments. Gaia Books. London, 1991 Chuangui, W.,Chinese Family Acupoint Massage. Eastern Dragon Press. Malaysia, 1996 Liechti, E., Complete Ilustrated Guide toshiatsu. Element. London, 1998 Nicola Robinson, Ava Lorenc, and Xing Liao,The evidence for Shiatsu: a systematic review of Shiatsu and acupressure. BMC Complementary and Alternative Medicine 2011, 11:88 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 15
REFLEKSOLOJİ KURS İÇERİĞİ (24 Kasım 2016) 09:00-10:30 Giriş Refleksoloji Temelleri 10:30-11:00 Ara 11:00-12:30 Refleksoloji Uygulama Alanları Refleksoloji Uygulama Prensipleri 12:30-13:30 Öğle Arası 13:30-15:00 Refleks Alanları ve Çalışma Sistemi Refleksoloji Uygulama Teknikleri 15:00-15:30 Ara 15:30-17:00 Refleks Alanlarına Göre Tekniklerin Uygulanması Pratik Uygulamalar Soru, Yorum ve Katkılar 17:00-17:30 Kurs Değerlendirmesi ve Kapanış Eğitmen: Okutman Dr. İlkay ORHAN Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu, Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 16
REFLEKSOLOJİ KURSU Temel Refleksoloji Notları Okutman Dr. İlkay ORHAN Akdeniz Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulu Sağlık ve Doğal Terapiler Derneği, ANTALYA Refleksolojinin Tanımı Refleksoloji, kişiyi fiziksel, duygusal, ruhsal ve mental olarak öngören ve bütünsel (holistik) yaklaşımla tedaviyi sunan bir tamamlayıcı tıp uygulamasıdır. Bedenin kendi kendisini tedavi etmesine olanak sunan bir doğal terapi uygulamasıdır. Bedenin tüm organlarına ve endokrin bezlere karşılık gelen el, ayak ve kulaklardaki refleks noktalarına el ve parmaklarla uygulanan bir baskı tekniğidir. Bu tanım, bedenin yüzeyindeki belli noktaların iç organlarda refleks oluşturduğu gerçeğini ortaya koymaktadır. Bu tanımlardan da anlaşılacağı gibi, refleksoloji tekniğinin, basit bir ayak masajından ibaret olmadığı ve ayak masajından farklı bir terapi sanatı olduğu gerçeği ortaya çıkmaktadır Refleksolojinin Tarihsel Gelişimi Refleksolojinin çeşitli kültürlerde yüzyıllardan beri uygulandığı ve akupunktur ile aynı zamanlarda ortaya çıktığı sanılmaktadır. Hindistan, Çin ve Mısır'da 5000 yıl önce vücuttaki bazı noktalara bastırılarak bir tedavi şeklinin kullanıldığı tahmin edilmektedir. Çin Taoist yapıtlarında hastalıkları tedavi etmek için akupresur noktalarının kullanıldığı kaydedilmiştir. Mısır da 2330 (MÖ) yıl öncesinden olduğu tahmin edilen Saqqara daki Ankmahor mezar taşlarında görünen hiyeroglif serisinde, o dönemdeki fizisyenlerin kendi hastalarının ayaklarına tedavi yaparken ki görüntülerini ortaya koymaktadır (Şekil 1). Şekil 1: Saqqara daki Ankmahor mezarındaki hiyeroglif serisinde ayaklar üzerinde yapılan çalışmaların görüntüsü. 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 17
Günümüzde uygulanan refleksoloji ise 1920 lerdeki çalışmalara dayanır. Batı da bu yüzyılın başlarına kadar neredeyse hiç bilinmeyen ve Batı da Refleksoloji olarak bilinen bu kadim uygulamanın Amerikalı KBB doktoru olan Dr.William H. Fitzgerald tarafından neredeyse yeniden keşfedildiğini bilinmektedir. Refleksoloji üstüne birkaç kitap yazmış ve bu konuda bir uygulamacı olan Mildred Carter e göre, Refleksoloji 1913 yılında Amerikan KBB uzmanı olan Dr. William Fitzgerald tarafından Batı kültürüne tanıtılmıştır. Fitzgerald, eski akupunktur tekniklerinden temel alarak geliştirmiş olduğu bu uygulamaya Bölge Terapisi adını koymuştur (Şekil 2). Günümüzde, refleksoloji bilimi daha çok bu Bölge Terapisi teorisiyle açıklanmakta ve buna göre uygulanmaktadır. Şekil 2: Fitzgerald ın bedeni baştan ayağa 10 dikey bölgeye ayırarak tanımladığı Refleks Zone modeli. Refleksoloji, günümüzde güvenli ve doğal bir tedavi sanatı olarak önemli olduğu kadar, gittikçe değer kazanmaktadır. Dünya genelinde hem spa & wellness ortamlarında, hem de bir çok sağlık kuruluşunda diğer sağlık dallarıyla birlikte koruyucu ya da destekleyici terapi olarak uygulanan bir alan haline gelmeyi başarmıştır. Refleksoloji uygulaması yapan (Refleksolog) birçok terapist, aynı zamanda diğer doğal terapi şekilleri olan akupunktur, masaj, aromaterapi, akupresur, osteopati, homeopati, kiropratik ve shiatsu gibi uygulamalarla da çok yakından ilgilidirler. Refleksoloji Bedende Nasıl Çalışır? Refleksolojinin nasıl çalıştığı konusunda çok sayıda teori var. Refleksolojinin çalışma şekli ve etki mekanizmasını daha iyi anlayabilmek için bazı teorileri ve ilgili konuları incelemek gerekiyor. Ayrıca, sinir sistemi ve endokrin sistemin organizasyonunu iyi anlamak gerekiyor. Refleksoloji teorisi ayağın farklı noktalarının farklı iç organlara karşılık geldiğini öne sürer. Bedenin sol tarafındaki organlara giden refleksler sol ayakta bulunurken, sağ ayak sağ taraftaki organlara giden refleksleri içerir. Örneğin, kalbe giden refleksler sol ayakta, karaciğere giden refleksler ise sağ ayakta bulunur. Bedenin ortasındaki organlar her iki ayakta da uyarılabilir. Bunlar bağırsaklar, mide ve mesanedir. Ayak tabanı önemli refleks noktalarının çoğunu kapsar. Genel olarak gövdenin üst, orta ve alt kısımları ayak tabanının da üst, orta ve alt kısımlarına tekabül eder. Ayağın üstünde, iç ve dış 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 18
kısmında da önemli refleks noktaları vardır. Refleks noktaları iç organları uyarmanın yanı sıra önemli salgı bezleri ve sinirlerle de bağlantılıdır. Ayak Refleksoloji Kuramları Ayak refleksolojisinin temel teorileri, Bölge teorisi ve meridyen teorisi kuramlarından türemiştir. Ayak refleksoloji etkileri de enerji teorisi, meridyen teorisi, zone tarepi, kapı kontrol teorisi, laktik asit teorisi, proprioseptif sinir reseptörleri ve psikolojik teori kuramı ile açıklanmaktadır. Melzack, kapı kontrol teorisi ve endojen teorisi de ağrıyı azaltmada refleksoloji etkileri hakkında açıklayıcı bilgiler verir. Refleksolojinin Faydaları ve Uygulama Alanları Refleksolojinin genel faydaları, fizyolojik, sinirsel ve stresin azaltılmasına yöneliktir. Refleksoloji, çoğunlukla akupunktur gibi, fonksiyonel hastalıklarda başarılıdır. Bir enfeksiyonu iyileştirme, doku hasarları, fıtık, çıkık, kırık gibi yapısal bozukluklar için yapabileceği pek bir şey yoktur. Ancak ağrının azaltılması yönünde faylar sağlayabilir. Refleksoloji vücuttaki enerji akımını düzenler ve enerji kanallarındaki tıkanıklıkların yok olmasına yardımcı olur. Zihinsel ve bedensel stresi azalttığı ve giderdiği bilinmektedir. Son derece rahatlatıcı olabilir. Kas gerginliğini azaltır ve bu sayede lenf ve kan dolaşımını artırır. Refleksoloji, hem sağlığın korunması ve yükseltilmesinde, hem de bazırahatsızlıkların hafifletilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Refleksoloji uygulamasıyla birlikte cilt teması sonucunda enkefalinler ve endorfin salgılanmaktadır. Böylece, kaygı ve ağrı düzeyi azalmakta, geliştirilmiş lenfatik sinir ve kan akımı sonucunda vücuttan toksinlerin atılımı artmaktadır. Özel el ve parmak teknikleriyle bu refleks noktalarına uygulanan baskı, bedende fizyolojik değişikliklere yol açmaktadır. Refleks bölgelerine yapılan bu baskı, kalsiyum, laktik ve ürik asit kristallerinin emiliminde ve azalmasında etkili olması nedeniyle bu süreç detoksifikasyon olarak adlandırılmaktadır. Refleksoloji vücudun kan akışının geliştirmesi, homestasın sağlanması ve gerginliğin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Genel Faydalar ve Uygulama Alanları Anksiyete, depresyon, stres, panik atak Yorgunluk, uykusuzluk Migren, baş ağrısı, sırt ağrısı, eklem ağrıları, disk hernisi Romatizma, kas ağrıları ve spazmı, eklem iltihaplanmaları Kabızlık, hazımsızlık 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 19
Sinüzit, astım, Karpal tunel sendromu Sempatik ve parasempatik sinir sistemini ayarlamak ve fonksiyonunu düzenlemek Bazı üriner sistem sorunları Egzama gibi dermatolojik sorunlar Bağışıklık sistemini güçlendirmek Bulantı ve kusmayı rahatlatmak Kanser ağrılarını ve kemoterapinin yan etkilerini hafifletmek, yaşam kalitesini arttırmak Menopoz, dismenore, doğum (ağrıyı azaltmak, servikal dilatasyonu arttırmak), postpartum dönemde uterus involüsyonuna yardımcı olmak ve süt salınımını kolaylaştırmak Refleksoloji Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Ciddi rahatsızlıkların varlığında önce doktora danışılması ve rahatsızlık teşhisinin konması, sağlıklı bir refleksoloji için son derece önemlidir. Refleksoloji uzmanına kişinin kendi sağlığı hakkında yeterli bilgi verilmesi önemlidir. Refleksoloji uygulaması yapmadan önce aşağıdaki rahatsızlıkların varlığına dikkat etmek gerekiyor. Bazı durumlarda refleksoloji kesinlikle yapılmaması gerekirken bazı durumlarda ise dikkat gerekmektedir. Ayakta açık yara, bere, çürük ya da ayakta diğer travma şekillerinde yapılmaz Ayak ve alt bacak bölgesinde varis durumunda (trombosis tehlikesi) dikkat Ayak ve alt bacakta enfeksiyon ve iltihabi durumlarda dikkat Akut enfeksiyonlar ve yüksek ateşle refakat eden hastalıklarda yapılmaz Ameliyat gerektiren durumlarda yapılmaz Ayak ve alt bacak kemiklerinde cerrahi sonrası durumlarda (Refleksoloji ancak doktor izni ve bilgisi dahilinde uygulanabilir) Hamilelikte ve menstruasyonda dikkat, özellikle ilk üç ay. Ciddi şeker hastalığında yapılmaz Ayaklarda mantar hastalığında dikkat Kanser hastalarına yapılmaz. Derin ven trombozunda dikkat Malign melanom vrlığında dikkat Ayakta aktif gut artrit varlığında dikkat Kontrol edilemeyen kan basıncında yapılmaz Kalp krizi, kalp pili varlığında dikkat 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 20
Dikkat!!! Ciddi rahatsızlıklar için önce doktorunuza danışın. Refleksoloji uzmanına sağlığınız hakkında yeterli bilgi vermeyi unutmayın. Refleksoloji yapan kişinin eğitim seviyesi, sağlık bilgisi ve mesleki yeterliliğini sorgulayın. Refleksoloji Uygulama Prensipleri Uygulama Öncesi Unutulmaması Gerekenler Hasta ya da bireyin tıbbi sorgusunun alınması Tok karınla uygulama yapılmaması He iki tarafın tırnaklar çok uzun ve çok kısa olmamalı, uygun uzunlukta olmalıdır. Uygulamanın 1 saatten fazla sürmemesi Uygulamaya Hazırlık Hastadan rahat bir yatağa ayakları çıplak olarak yatması istenir. Bacakların yüksekte olması için diz altında yastık sırt üstü yatar pozisyon sağlanır. Sıcak, huzur verici ve ferah bir atmosfer oluşturulmalıdır. Her iki tarafın fiziksel ve mental olarak hazır olması gerekmektedir. Refleksoloji Uygulamasından Önce Yapılması Gerekenler Birey (Hasta) için Ayakların yıkanması ve Sıcak tutulması Tırnaklar kısa olmalı Ayak ve bacaklar üzerindeki tüm aksesuarların çıkarılması Refleksolog / Uygulayıcı için Ellerin hazırlığı Yumuşak parmaklar, kısa tırnaklar Sıcak, esnetilmiş ve yumuşak eller Refleksoloji Uygulaması Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Partnerin ayakları pratisyenin göğüs / karın bölgesi seviyesinde Uygulamaya konsantre olmak Postürü düzgün tutmak ve doğru çalışmak Partner ile göz kontağı kurmak Düzenli ve rahat nefes alıp vermek Sakin ve sabırlı olmak Mümkün oldukça az konuşmaya çalışmak Ağrı olan yerlere dikkat etmek 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 21
Mümkün oldukça yardımcı araçları az kullanmak Uygulama süresi ve frekansına dikkat etmek Refleksoloji Uygulamasının Bitiminde Yapılması Gerekenler Birey (Hasta) için Uygulamanın bitiğini ve bilmeleri gerektiğini düşündüğünüz açıklamaları yapınız Ayakların sıcak tutulmasını sağlayın Bir bardak ılık su verilmesi ve bol su içilmesi gerektiği hatırlatılmalı Dinlenmenin iyi geldiği unutulmamalıdır Refleksolog / Uygulayıcı için Ellerin yıkanması El ve kolların esnetme ile gevşetilmesi Dinlenmenin gerçekleştirilmesi Refleksoloji Uygulama Tekniği Refleksoloji el, ayaklar ve kulaklara uygulanır. Genel pratikte kulaklar pek kullanılmaz. Refleksoloji pratiğinde, uygulamanın etkinliği ve rahatlığı açısından genellikle ayaklar tercih edilmektedir. Refleksoloji uygulaması, parmaklar ya da yardımcı araçlar kullanarak refleks noktalarına farklı şekillerde basınç uygulamaktan oluşur. Bu basınç genellikle oldukça derindir, ama acı verici olmak zorunda değildir. 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 22
Ayakta Tabanındaki Refleks Bölgeleri (Şekil 3) 1. Beyin 22. Dalak (Sol) 2. Sinüs/dış kulak 23. Adrenal bezler 3. Sinüs/iç kulak/göz 24. Pankreas (Sol) 4. Şakak/alın 25. Böbrekler 5. Pineal/hipotalamus 26. Bel hattı 6. Hipofiz 27. Üreterler 7. Boynun yan tarafı/beyincik 28. Mesane 8. Boyun omurları (C1-C7) 29. Duedonum 9. Omuz/kol 30. İnce bağırsak 10. Boyun-omuz üstü 31. Apandis(Sağ) 11. Boyun/tiroid/paratiroid/tonsiller 32. İleocecal valf(sağ) 12. Soluk borusu/bronşlar 33. Çıkan kolon(sağ) 13. Göğüs/ciğerler 34. Hepatik büklüm(sağ) 14. Kalp (SOL-sağ ayak) 35. Transvers kolon 15. Özefagus 36. Splenik büklüm 16. Göğüs omurları (T1-T12) 37. İnen kolon 17. Diayafram 38. Sigmoid kolon 18. Solar pleksus 39. Bel omurları (L1-L5) 19. Karaciğer (Sağ) 40. Sakral omur 20. Safra kesesi (Sağ) 41. Coccyx 21. Mide (SOL- sağ) 42. Siyatik sinir Kaynaklar Ayçeman, N., Refleksoloji Terapisi, Erişim Tarihi 15 Kasım 2015, http://www.academicana.com/nayceman/refleksoloji-terapisi-2/ Barbara & Kevin Kunz, Complete Reflexology for Life. Dorling Kindersley. New York, 2007. Chapter 1 - History & Theory of Hand Reflexology Ontario, Erişim Tarihi 23 Aralık 2014, https://www.ocr.edu/forms/201chp01.pdf. Reflexology is based on the principle that reflex areas on the hands and feet correspond to parts of the body, Erişim Tarihi 23 Aralık 2014, www.weld-hospice.org.uk/.../reflexology.pdf 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 23
Şekil 3: Ayak Tabanındaki Refleks Bölgeleri 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 24
HİPNOTERAPİ KURS İÇERİĞİ (24 Kasım 2016) 09:00-10:30 Giriş Hipnoz ve Hipnoterapinin Tanımı 10:30-11:00 Ara Hipnozun Kullanım Alanları Hipnoz Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar Bilinç ve Bilinçaltının Genel Özellikleri Subliminal Mesaj Nedir ve Nerelerde Kullanılır? Hipnozun Nasıl Yapıldığı ve Hipnozun Yapılacağı Ortamın Özellikleri Hipnoz Çeşitleri 11:00-12:30 İndüksiyon Yöntemleri 12:30-13:30 Öğlen Arası Mayalama Nedir ve Nasıl Uygulanır? Mayalamanın Pratik Örneği Sujenin Telkine Yatkınlığının (Hipnotizabilite) Ölçülmesi Vaka Üzerinden Hipnozun Uygulanması Klasik Hipnoz Uygulaması Örneği 13:30-15:00 Hızlı Hipnoz Uygulaması Örneği 15:00-15:30 Ara Çok Hızlı Hipnoz Uygulaması Örneği Vakalar Üzerinden Hipnozun Püf Noktalarının Gösterilmesi 15:30-17:00 Hipnoterapi Uygulamaları (Obezite, Sigara, Fobi, Trikotilomani vs.) Hipnozda Ağrı Kaldırma Uygulaması 17:00-17:30 Kurs Değerlendirmesi ve Kapanış Eğitmen: Yrd Doç Dr Kenan TAŞTAN, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD, Atatürk Üniversitesi Akupunktur ve Tamamlayıcı Tıp Yöntemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 25
HİPNOTERAPİ KURSU Yrd. Doç. Dr. Kenan TAŞTAN Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD Atatürk Üniversitesi Akupunktur ve Tamamlayıcı Tıp Yöntemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, ERZURUM Hipnozun Tanımı: Geçmişte ve günümüzde birçok tanımı yapılan hipnozun ne olduğundan ziyade ne olmadığından yola çıkacak olursak; Hipnoz kesinlikle bir uyku hali değildir. Hipnoz, olup bitenlerin hatırlanmadığı ve unutulduğu bir süreç değildir. Kişinin kontrolünü kaybettiği, kendinden geçtiği özel bir ruh hali değildir. Kişinin kendisine söylenen her şeyi sorgulamadan yaptığı bir ruh hali değildir. Bilincin yitirildiği bir bilinçsizlik hali değildir. Hipnoz, hastanın, terapistin yardımıyla kendi tedavi sorumluluğunu alması esasına dayanan Zihinvücut etkileşimleri başlığı altında incelenen, yüzyıllarla ifade edilen bir tarihe sahip Beyinsel fonksiyonların çalıştığı, bireysel denetimin açık olduğu, uyku hali olmadan, istekle gerçekleşen psişik bir durum oluşturan, yine akupunktur tedavisi gibi konvansiyonel tedavi seçeneklerinin yetersiz kaldığı durumlarda ve/veya komplikasyonlarının fazla olması halinde tercih edilmesi uygun olabilecek güvenli bir tamamlayıcı ve alternatif tedavi yöntemidir. (1-3) Hipnozla ilgili terimler: Hipnozitör: Hipnozu yapan kişi Suje: Hipnoz yapılan kişi Seans: Hipnozitörle süjenin her bir görüşmesinin bütününe verilen ad. Mayalama: Suje nin hipnoz hakkında bilgilendirildiği, varsa hipnoz hakkında önyargılarında arındırıldığı ve hipnoz hakkında tüm olumsuz düşüncelerinden kurtulduğu seanstır. İndüksiyon: Herhangi bir olayı başlatma, belli bir etken yardımıyla herhangi bir olayın başlamasına yardımcı olma (1) Hipnozla İlgili Mitler: Hipnoz hakkında birçok doğru bilinen yanlış vardır. Bunlardan bazıları: 1) Hipnozitörün sihirli güçleri vardır: Oysa bu tamamen yanlış bir varsayımdır. Hipnoz doğuştan genlerle gelen kalıtımsal bir yeti değildir. Tamamen sonradan öğrenilebilen, çalışma ürünüdür. 2) Bir insan hipnotize edilerek ona istemediği şeyler yaptırılabilir: Öncelikle vurgulamamız gereken şey, istemeyen hiç kimsenin hipnoz olamayacağıdır. Hipnoz olmak istemeyen bizi zorla hipnotize edilemeyeceği gibi, hipnoz olan birine de zorla bir şey yaptırmak mümkün değildir. 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 26
3) Ancak zayıf karakterli ve düşük entelektüel potansiyeline sahip insanlar hipnoz edilebilir: Oysa bunun tersi doğrudur. Yani entelektüel kapasitenin artması ile hipnoz yapılabilirlik arasında doğrusal bir orantı vardır. 4) Hipnoza giren kişi bilincini yitirmiştir: Bu doğru değildir hatta aşırı bir bilinçlilik hali söz konusudur. 5) Hipnoza giren biri hipnozdan çıkamayabilir: Bu zamana kadar yapılan hiçbir hipnoz vakasında hipnoz olan kişinin hipnoz halinden çıkamaması söz konusu olmamıştır. 6) Hipnozdan istifade etmek için kişileri derin transa sokmak gerekir: Hafif ya da derin, her hipnoz seviyesinde iyi sonuçların alındığı bir vakıadır. 7) Hipnozla tüm hastalıkların (metabolik-ruhsal) tedavisi mümkündür: Hipnoz da diğer tüm tedavi seçenekleri gibi kullanabileceğimiz bir yöntemdir. Birçok hastalığın tedavisinde kolaylaştırıcı bir etken olmakla birlikte bazı hastalıkların tedavisinde tek başına bir yöntem de olabilir. Ancak birçok hastalığın tedavisinde de tek başına hiçbir etki yapmayabilir. (1-4) Herkes Hipnoz Olabilir Mi? Hipnoz olmak isteyen herkes hipnoz olabilir. Bunun tersi de doğrudur. Yani hipnoz olmak istemeyen birini hipnoz edemezsiniz. Şuuru ve bilinci açık olmak kaydıyla ve sizin söylediğiniz şeyleri yapmak şartıyla, 6-7 yaşlarından itibaren herkesi hipnotize edebilirsiniz. Ancak iletişim kuramayacak kadar zekâdan yoksun ve söylediklerinizin ne anlama geldiğini değerlendiremeyecek kadar yaşlı olan insanları, nörolojik-psikiyatrik rahatsızlıkları mental düzeyi olumsuz etkilenmiş kişileri hipnoz edemezsiniz. Bununla birlikte hiçbir mental-nörolojik ve psikiyatrik problemi olmamasına rağmen insanlardan çok küçük bir grup hipnoz olmaz. Yapılan araştırmalara göre; insanların %65 i orta düzeyde hipnoza girerken, %5 i hipnozu çok az hissediyor ve %20 si ise derin bir transa giriyor. İnsanların ancak %10 luk gibi az bir kısmı ise çok daha derin bir hipnozu yaşıyor. Hipnozun daha verimli, daha kolay ve daha faydalı geçmesi için, hipnotize olacak kişinin (Suje); Hipnoz olmayı istemesi ve hipnoza inanması Hipnozitöre güvenmesi gerekir. Ayrıca hipnozdan azami ölçüde fayda sağlanması için; Suje nin öncelikle ulaşmak istediği bir amacının olması, hayatında değiştirmek istediği bir şeylerin olması gerekir. Örneğin kişi eşi istiyor diye obezite tedavisi görmeye karar verir ya da eşinin zoruyla seansa getirilirse muhtemelen hipnozdan yararlanması pek mümkün olmayacaktır. Ancak seansa bu şekilde getirilen ve hipnozitör tarafından bilgilendirildikten sonra ikna olan ve hipnozu artık kendi ister hale gelenler bu kategoriye girmezler. 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 27
Hipnoz Uygulanacak Ortam Nasıl Olmalı? Bu konuda farklı görüşlerin olduğunu hatırlatmakta yarar vardır. Hatta bazı görüşlere göre mekânın ve fiziki koşulların pek bir önemi yoktur. Bu görüşe göre hemen her ortamda hipnoz yapılabilir. Bununla birlikte ortamın sessiz, sakin olması, hipnoz yapılacak mekânın sade döşenmesi ve rahat bir oda olması tercih edilmelidir. İdeal ortam ısısının yaklaşık 20 derece olması tercih sebebidir. Odadaki ışığın Suje nin gözüne direk temas etmemesine dikkat edilmelidir. Hatta odanın biraz loş olması daha iyidir. Hipnozun Kullanım Alanları Psikoloji Psikiyatri: Hipnoz, birçok psikolojik hastalığın tedavisinde kullanılabilmektedir. Hipnoanaliz metotlarıyla hastalığın kaynağını tespit etmek için bilinçaltının araştırılması mümkün olabilmektedir. Yapılacak tedavilere yardımcı olarak da hipnozdan yararlanılmaktadır. Hafif depresyon, anksiyete, kekemelik, tikler, parmak emme, tırnak yeme, uyku bozuklukları gibi problemlerde de hipnozla tedavi mümkündür. Diş Hekimliği: Hipnoanestezi ile iğnesiz ve ağrısız tedavi, korku ve kaygının önlenmesi, diş gıcırdatmanın tedavisi, proteze alışmayı kolaylaştırma, hijyen motivasyonu gibi konular diş hekimliğinde hipnozun kullanım alanlarındandır. Bağımlılık: Sigara, alkol vb. madde bağımlılıklarında, eğer kişi bağımlılıktan kurtulma konusunda samimi bir niyete ve isteğe sahip olmakla beraber, iradesini kullanma konusunda sorun yaşıyorsa; hipnoz altında verilecek çeşitli telkinler ve ego güçlendirici teknikler ile kişinin bağımlılıktan kurtulmasına yardımcı olunabilir. Jinekoloji: Özellikle doğuma hazırlık aşamalarında hipnozdan yararlanılabilir. Hamilelik bulantıları ve kusmalarının azaltılması bu yolla mümkün olabilmektedir. Psikolojik olarak da, rahat bir hamilelik dönemi geçirmek için hipnoterapi kullanılabilir. Anne adayına öğretilecek otohipnoz teknikleri, onun doğuma daha rahat hazırlanmasına katkıda bulunacaktır. Ayrıca uygulanacak hipnoanestezimetodlarıyla kolay ve ağrısız bir doğum da gerçekleştirilebilir. Çeşitli cinsel problemlerin çözümünde de hipnoterapiden yararlanılmaktadır. Üroloji: Enürezisnokturna, idrar kaçırma, iktidarsızlık ve yapısal bozukluktan kaynaklanmayan cinsel problemler hipnoterapi metotlarıyla çözülebilmektedir. Cerrahi: 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 28
Ameliyata öncesinde korku ve endişelerin yenilmesine yönelik hipnoz kullanılabilir. Ameliyat için hiçbir kimyasal anestezik madde kullanılmadan, hipnoanestezi ile yeterli uyuşukluk ve duyarsızlık sağlanabilir. Operasyon sonrasında da, kanamanın azaltılması, yara iyileşmesinin kolaylaştırılması, operasyon sonrası ağrı ve şikâyetlerin giderilmesi hipnotik telkinlerle mümkündür. Dermatoloji: Psikosomatik kaynaklı cilt hastalıklarında, hastalığın kaynağının tespit edilmesinde ve sebebin cilt üzerinde yol açtığı rahatsızlıkların tedavi edilmesinde faydalanılmaktadır. Bu tarz hastalıklardan biri olan siğiller de, uygun hipnoterapi metotlarıyla tedavi edilebilirler. Eğitim: Öğrenmeyi kolaylaştırmak, konsantrasyonu arttırmak, öğrenilenlerin hatırlanmasını kolaylaştırmak, sınav kaygısı ve heyecanlarını kontrol atına almak, hipnoterapi teknikleriyle mümkündür. Beslenme: Obezite tedavisinde, kilo kontrol metotlarının uygulanmasında, yeme alışkanlıklarının düzeltilmesinde, anoreksianervoza ve bulimianervoza tedavilerinde hipnoterapi etkin olarak kullanılabilir. (1,4,5,6,7) Spor: Motivasyonu ve konsantrasyonu artırma, çalışma isteğini ve azmini kuvvetlendirme, vücut direncini ve çalışma kapasitesini yükseltme, psikosomatik ve metabolik birçok hastalığın tedavisi için hipnozdan faydalanılabilmektedir. Hipnoz özellikle bu konuda eğitim almış hekimlerin gündelik pratiğinde kullanabilecekleri tamamlayıcı tedavi yöntemlerinden biridir. Kaynaklar 1. Taştan, K. and T. Set. Bilinçaltının Terapötik Gücü: Hipnoterapi.. 1.Baskı ed. Vol. 37-45. 2014; Ayhan Ofset Matbaacılık. 2. Özakkaş T. Gerçeğin Dirilişine Kapı, Hipnoz. 1. Baskı. 1995. Özak Yayınevi. Kayseri. 3. Spanos PN. Hypnosis, Hypnotizability and Hypnotherapy. Handbook of Social and Clinical Psychology, 1998, chapter32. 4. Okur V. Gizemli Güç Hipnoz. 2. Baskı ed. Vol. 15-68. 2009; Elma Yayınevi. 5. Jensen M,Patterson D. Hypnotic Approaches for Chronic Pain Management. American Psychologist, 2014, Vol. 69, No. 2, 167 177. 6. Ardore M, Pinessi L, Savi L. Migraine and Hypnosis. The Journal of Headache and Pain 2015, 16(Suppl 1):A86. 7. Özgök A. Hipnoz ve Anestezi. Anestezi Dergisi 2013; 21 (1): 11 16. 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 29
09:00-10:30 Giriş 10:30-11:00 Ara KENDİNE YARDIM KURS İÇERİĞİ (24 Kasım 2016) Kendine Yardım Kavramı 11:00-12:30 Kendine Yolculuk Yardım Eden Mesleklerinde Çalışanların Kendine Yardım Gereksinimi Çocuklukta Edinilmiş Adaptif Olmayan Baş Etme Duruşlarının Fark Edilmesi Stresli Durumlarda Sergilenen Baş Etme Duruşları Ve Sağlığa Etkileri Uygulama 12:30-13:30 Öğle Arası 13:30-15:00 Kendine Yardım Teknikleri 15:00-15:30 Ara Gevşeme ve Nefes Teknikleri Kelebek Kucaklaması (EMDR Tekniği) Uygulaması Meditasyon 15:30-17:00 Qigong (Çin Tıbbi- Enerji Egzersizleri) Bedeni ve Zihni Düzenleme Teknikleri Kendine Masaj Soru, Yorum ve Katkılar 17:00-17:30 Kurs Değerlendirmesi ve Kapanış Eğitmen: Uzman Psikoterapist Refika YAZGAÇ Yeditepe Üniversitesi/ALTİS Nöroloji ve Psikoloji Merkezi 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 30
TAMAMLAYICI ALTERNATİF TERAPİLERDE KENDİNE YARDIM Uzman. Psikoterapist Refika YAZGAÇ Acıbadem Üniversitesi Öğretim Görevlisi, İSTANBUL Tıp bilimi, her ne kadar araştırmalar yapsa ve tedavi protokolleri oluştursa da, bireyi tamamen iyileştirebilmesi kendisinin katılımı olmadan zordur. Tedavi, hekimler tarafından yapılandırılırken, iyileşme bireyin sorumluluk alması ile olmalıdır. Hastalık durumunda, doğal olarak var olankendini iyileştirme yeteneğinin bir kısmı engellenmekte ya da bazı nedenlerle baskı altına alınmaktadır. İlk olarak, bedenin doğal olan kendini iyileştirme yeteneğini uyandırmayı öğrenmek, sağlığı korumak ve geri kazanmak için modern tıp tekniklerinin daha etkin şekilde yardımcı olması sağlanabilir. Hastaların ruhsal olarak kendilerini daha iyi hissetmek istemeleri, modern tıp yöntemlerinin yanında onları farklı arayışlara sürüklemektedir. Günümüzde, Tamamlayıcı ve Alternatif Terapi Yöntemlerine (TAT) ilgi bu yüzden giderek artmaktadır. Tamamlayıcı terapiler, semptomların hafifletilmesi ve iyilik halinin artması için kullanılan destekleyici yöntemlerdir. TAT uygulamalarının güvenilirliğini, incelik ve etkinliğini, bilimsel olarak kanıtlanmış uygulamaların, modern tıp tedavilerinde birlikte kullanılmasını sağlamak amacıyla 1998 'de Amerika Birleşik Devletleri nde Ulusal Sağlık Enstitüsü'ne bağlı Ulusal Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Merkezi (NCCAM) kurulmuştur. Tamamlayıcı ve/veya alternatif tıp yerine bütünleştiricitıp veya bütünleştiricisağlık terimleri de kullanılmaktadır. Örneğin; bütünleştirici sağlık programları ile kanser tedavi merkezleri, kemoterapi gibi geleneksel kanser tedavileri alan hastalar için belirtileri ve yan etkileri yönetmelerine yardımcı olacakakupunkturvemeditasyongibihizmetlerisunabilir. Ülkemizde de 2011 yılında, Sağlık Bakanlığı bünyesinde, Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Geleneksel, Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Uygulamaları Daire Başkanlığı kurulmuş olup, 27.10.2014 tarihli Resmi Gazete de uygulamalarla ilgili yönetmelik yayınlamıştır. TAT sınıflamalarında yer alan beş bin yıllık Geleneksel Çin Tıbbı (GÇT) kendi kendine iyileştirme yeteneğini yeniden kazanma konusunda çeşitli yöntemler sunmaktadır. GÇT içinde en bilinen yöntem, akupunkturdur. GÇT nin bu kadar iyi bilinmeyen en önemli çalışmalarından biri de kendini iyileştirme yeteneğini açığa çıkarmaya yarayan Qigong dur. Qigong Geleneksel Çin Tıbbına göre, insan bedeni karmaşık bir bütündür ve her hastalığın Qi (Chi /prana/orgon) enerjisindeki bir dengesizlikten kaynaklanır. Qi yaşam enerjisi ya da yaşam gücü anlamına gelmektedir. Qi enerjisi tüm bedende bulunmaktadır. Bedendeki sağlıklı enerji, bedenin her bir bölgesindeki hücrelerin sağlıklı bir şekilde titreşmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 31
titreşim mükemmel bir düzende olduğunda, bedende iyi bir enerji akışı olur. Eğer bu enerji akışı bir şekilde tıkanıklıklar nedeni ile kesintiye uğrar, dengesizleşir ya da yönünden saparsa, bu durumda hastalıklar ortaya çıkar. Hastalıkların tümü hücre düzeyinde başlar. GÇT uygulamalarından Qigong, sağlığın korunması ve hastalıkların iyileşmesinde destekleyici olarak kullanılmaktadır. Qigong Geleneksel Çin in önemli kültürel miraslarından biridir. İnsanın atıl tuttuğu gücünü ortaya çıkarmak ve çeşitli yeteneklerini geliştirmek amacıyla ortaya konmuş akıcı, yumuşak hareketlerden oluşan bir sağlık ve gelişim metodudur. Qigong, Qi ve Gong sözcüklerinden türemiştir. Qi, evrenin temelindeki enerji, doğal güç, canlıların bedenlerindeki yaşam enerji şeklinde tanımlanabilir. Gong ise iş, gayret gerektiren çalışma, kararlı çalışma demektir. Qigongu can yetkinleştirme olarak Tükçe leştirebiliriz. Qigongzihin-beden terapisi özellikle vücudun düzenlenmesi ile koordineli olarak nefes ve zihin hareketlerinin düzenlenmesi için bir dizi egzersiz olarak kullanılır. Geleneksel Qigong birçok şekilde yapılır. Bununla birlikte Qigong uygulayarak vücut, nefes ve zihin odaklama düzenlenmesi sağlanabilir. Yapılan bedensel hareketler konsantrasyon ve koordinasyon üzerine odaklanmış ritmikbirdizi hareket- duruş venefes tekniklerinden oluşur. Sempatik ve parasempatik sinir sistemi arasında bir denge oluşmasına destek olur. Qigong; öz savunmada, hastalıkları geçirmede, sağlığı korumada, ruhsal sağlığı geliştirmede kullanılabilir. Yaşam enerjisi alıştırmaları özellikle sağlığa yönelik olarak ele alınacak olursa; temel olarak gevşemeyi, dikkati, odaklanmayı ve solunum tekniklerini, belli duruş ve devinimleri, kendi kendine masaj uygulamalarını ve dengeli yeme alışkanlıklarını içerir. Kişilerin kendi üzerlerinde yaptığı çalışmalarla beden- zihin-duygu uyumunu kurmak, yaşam enerjisini toplamak, yönlendirmek ve yaymak amaçlanır. Böylece kişinin bütün sistemleri ve duyu ve duyguları iyileşir. Bedenin içi ile dışı arasında uyum kurulur. Geleneksel Çin Tıbbı nda tıbbi Qigong uygulamaları ile ilgilenen hekimler bedenin belli devinimlerinin belli organlardaki qi dolaşımını artırdığını gözlemledikleri için, özgün hastalıkların iyileşmesi ve ilgili organların sağlıklı işlevlerini kazanmaları için hayvan devinimlerine öykünen alıştırma dizileri tasarlamışlardır. Qigong unsurlarının uygulamaya konabilmesi için yaşam enerjinin yolunu açmak gerekir. Gevşeme Qigong un temelini oluşturur. Gevşeme sadece bedeni değil zihni de içine alır ve soluma ile yakından ilgilidir. Beden tümüyle gevşemeli, zihin dingin ve uyanık hale gelmelidir. Nefes Tekniği Sağlık ve mutluluk için zihin enerjisini olumlu ve üretken düşüncelere dönüştürmek ve her zaman ortaya çıkan, enerjiyi tüketen, kişiyi zayıf bırakan negatif düşünceleri yok edebilmek sağlığımızı korumak için çok önemlidir. Günlük yaşamımızda karşılaştığımız ve öngöremediğimiz olaylar bizde hoşa gitmeyen duygular ve etkiler uyandırır. Bunlar tekrarlandıkça sinir sistemi ve anı ağımızda birikimler oluşur, kas ve iç organlarda gerginlikler meydana gelir. Bunlar giderilmediği 24-26 Kasım 2016-Antalya Sayfa 32