Öncelikli Sektörlerde KOK Emisyonlarının Kontrolü BAT/BEP Uygulamaları Prof. Dr. Ülkü Yetiş ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü
İçerik 1. Metalurji Sektörü Termal Prosesler Stockholm Sözleş esi Ek C Bölü III i. Sektörlerdeki Kasıtsız KOK E isyo Kay akları ii. iii. AB Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EU) BAT So uçları ve E isyo Li it Değerleri
Stockholm Sözleşmesi BAT/BEP Kılavuzları
Metalurji Sektörü Termal Prosesler (Ek C Bölüm II de olmayanlar) (i) İki il Kurşu Üreti i (ii) Birincil Alüminyum Üretimi (iii) Magnezyum Üretimi (iv) İki il Çelik Üreti i (v) Biri il A a Metalleri İza esi
İkincil Kurşun Üretimi İki il kurşu üreti süre i: Hurda ö işle hurda oto o il aküleri, diğer kurşu kay ağı ola kulla ıl ış alze e v. İza e smelting) Rafinasyon
İkincil Kurşun Üretimi
İkincil Kurşun Üretimi PCDD/F E isyo Kay akları: Yetersiz yanma ürünlerinin reaksiyonu Ya a ış orga ik kirleti iler ve klorlü ileşikler Soğut a ölü ü de 5 C-500 C aralığı da de novo sentezi
İkincil Kurşun Üretimi Birincil Önlemler Proses içi İkincil Önlemler Boru Sonu
İkincil Kurşun Üretimi Birincil Önlemler Proses içi i. Hurda ı ö ede ayrıştırıl ası ii. Proses girdileri de yağı uzaklaştırıl ası, ka lolarda plastikleri ayrıştırıl ası, v. Etkin proses kontrolü Fırı sı aklığı ı 850 C ve üzeri de tutul ası PCDD/F e isyo ları ı azaltıl ası içi opti u proses parametrelerinin sürekli izlenmesi
İkincil Kurşun Üretimi İki il Ö le ler Boru Sonu i. Gaz toplama ii. Yüksek verimlilikte toz giderimi İza e sırası da oluşa toz ve etal gideril eli Topla a partikül adde PCDD/F leri ortada kaldırıl ası içi yüksek sı aklıkta fırı larda arıtıl alı iii. iv. Post-yakma Minimum 950 C sı aklıkta orga ikleri ta ya ası Aktif karbon ile adsorpsiyon Kar o kolo ları veya kar o parça ıkları ı atık gaza e jekte edilip gazı daha so ra arıtıl ası
Stockholm Sözleşmesi Ek C Bölüm II İkincil Kurşun Üretimi BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F emisyon değeri < 0.1 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha sıkı değerler BAT/BEP uyumlu emisyon olarak kabul edilebiliyor. En güncel BAT-AEL değerleri içi AB E düstriyel E isyo lar Direktifi /75/EU kapsa ı da yayı la a BAT So uçları ele alı alıdır.
Birincil Alüminyum Üretimi PCDD/F E isyo Kay akları: - Birincil alüminyum üretimi önemli bir PCDD/F kay ağı değildir a ak elektrolitik izabe prosesi de kulla ıla grafit-bazlı elektrodlar PCDD/F kirliliği e se ep olabilir.
Birincil Alüminyum Üretimi Alternatif Prosesler Birincil Önlemler Proses içi İkincil Önlemler Boru Sonu
Birincil Alüminyum Üretimi Alter atif Prosesler Sto khol Sözleş esi uyarı a ye i ir tesis kurula ağı za a alter atif proseslere akıl ası gerekliliği i. Araştır a Projeleri emerging techniques) Inert anodlar Islanabilir katodlar (wettable cathodes) Dik elektrod düşük sı aklıkta elektroliz VELTE Karbotermik teknoloji Kaolinit indirgeme teknolojisi
Birincil Alüminyum Üretimi Birincil ve İki il Ö le ler Proses içi ve Boru Sonu Biri il Al üreti i kapsa ı da PCDD/F e isyo ları ı azaltı ı a yönelik spesifik teknikler önerilmemektedir. Diğer e isyo ları azaltı ı kapsa ı da uygula a ak tek ikler pota siyel PCDD/F e isyo ları ı da azalta aktır.
Birincil Alüminyum Üretimi BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F e isyo değeri < 0.1 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha sıkı değerler BAT/BEP uyu lu emisyon olarak kabul edilebiliyor. En güncel BAT-AEL değerleri içi AB E düstriyel E isyo lar Direktifi /75/EU kapsa ı da yayı la a BAT So uçları ele alı alıdır.
Magnezyum Üretimi İki te el üreti süre i: 1. Süreç: Hammaddeden magnezyum klorür geri kaza arak eri iş tuz elektrolizi ile etale çevirme 2. Süreç: Magnezyum oksitin ferrosilikon veya alü i yu ile yüksek sı aklıkta i dirge esi
Magnezyum Üretimi PCDD/F E isyo Kay akları: Farklı üreti prosesleri i ele diği de aşağıdaki kay aklar tespit edil iştir: Atık gaz arıtı ı da klorinasyon Elektroliz/klorinasyon İ dirge e, rafinasyon ve izabe
Magnezyum Üretimi Alternatif Prosesler Birincil Önlemler Proses içi İkincil Önlemler Boru Sonu
Magnezyum Üretimi Alternatif Prosesler Norsk Hidro dehidrasyon prosesi Nora da ı as est atıkları da ag ezyu geri kaza ı ı Ter al işle ler ve hurdada ag ezyu geri kaza ı ı Diğer iki il etal üreti leri de olduğu gi i hurdada üretimde dikkat edilecek hususlar burada da geçerli
Magnezyum Üretimi Birincil Önlemler Proses içi i. Grafit anodu metal anodla değiştirerek kar o kay ağı ı ortada kaldır ak
Magnezyum Üretimi İki il Ö le ler Boru Sonu i. Atık gaz arıtı ı klorinatörden çıka yakma ö esi ıslak tip toz tut a wet scrubber ve ıslak tip elektrostatik çöktür e ile atık gaz arıtı ı ii. Aktif kar o ile kirleti ileri tutul ası
Magnezyum Üretimi PCDD/F e isyo ları içi herha gi ir sı ır değer veril e iştir.
İkincil Çelik Üretimi Hurda O 2 Elektrik Ark O ağı ile hurdadan çelik üretim Kireç Elektrik Ark Ocağı İkincil Metalurjik İşlem -Saflaştırma Sürekli Döküm Kömür
İkincil Çelik Üretimi PCDD/F E isyo Kay akları: - De novo sentezi (plastik, kömür, karbon parça ıkları gi i orga ik addeleri klor donörleri eşliği de davra ışları - Hurda kalitesi, tesisler arası o ak işlet e koşulları daki farklılıklar, atık gaz arıtı siste leri deki farklılıklar - Hurda ö ısıt a
İkincil Çelik Üretimi Proses İyileştir e Birincil Önlemler Proses içi İki il Önlemler Boru Sonu
İkincil Çelik Üretimi Proses İyileştir e Özellikle Avrupa da üretke liği ve e erji veri liliği i arttır ak ve çelik üreti aliyetleri i azalt ak içi o ak tasarı ları ı iyileştiril esi çalış aları yürütülüyor Hurda yeri e direkt i dirge iş de ir kulla ı ı Sı ak etal kulla ı ı
İkincil Çelik Üretimi Birincil Önlemler Proses içi i. Hammadde (demir veya çelik hurda) kalitesi ii. Yağ, plastik ve diğer hidrokar o lar ile kirle iş hurda girdisi Elektrik Ark O ağı işlet e koşulları iii. Atık gaz koşulla dır a siste i tasarı ı topla a, soğut a ve tor a filtre siste i e yö le dir e iv. Sürekli parametre izleme sistemi
İkincil Çelik Üretimi İki il Önlemler Boru sonu i. Atık gaz toz topla a fugitive dahil) ii. iii. iv. Veri i arttır ak içi atık gaz siste i ve davlu azlı e iş sistemi bir arada Torba filtreler Dış post-yakma sistemleri Sı aklık 800 C ve üzerinde tutularak PCDD/F emisyon yönetimi (alan gereksinimi sebebiyle her tesise uygulanamaz) Adsorbent enjeksiyonu
İkincil Çelik Üretimi BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F e isyo değeri < 0.1 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha sıkı değerler BAT/BEP uyu lu emisyon olarak kabul edilebiliyor. AB Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EU) kapsa ı da yayı la a en güncel BAT-AEL değeri de ay ı.
Ana Metal İzabe - Nikel, kurşu, akır, çi ko ve ko altı ekstraksiyonu ve rafinasyonu - Ana metal izabe tesisleri genellikle cevher ko sa treleri i işlerler
Ana Metal İzabe PCDD/F E isyo Kay akları: E isyo ları aşağıdaki koşullardaki farklılıklar se e iyle değişiklik gösterdiği elirle iştir. - Proses tek olojisi ve tek ikleri yüksek sı aklıktaki termal metalurjik prosesler) - Atık gaz koşulla dır a
Ana Metal İzabe Alternatif Prosesler i. Yeni tesislerde pyrometalurjik yerine hydrometalurjik prosesleri kulla ı ı
Ana Metal İzabe Birincil Önlemler Proses içi i. Hidrometalurjik prosesleri kulla ı ı ii. Hurda kalite kontrolü iii. Etkin proses kontrolü iv. Flaş iza e tek olojisi kulla ı ı v. SO2 içeriği aksi ize edilerek sülfür tut a
Ana Metal İzabe İki il Ö le ler Boru sonu i. Yüksek veri li gaz te izle e ve SO2 i sülfirik aside çevrimi ii. iii. Toz, SO2, PCDD/F e isyo ları hep irlikte ko trol ediliyor Atık gaz topla a fugitive dahil) Prosesi her aşa ası da hava e isyo ları ko trol edil eli Yüksek verimli toz giderme Seramik filtreler, yüksek verimli bez filtreler
Ana Metal İzabe BAT/BEP uygula aları ile erilişe ek PCDD/F e isyo değeri < 0.1 ng I-TEQ/Nm3 Yerel evzuatta daha sıkı değerler BAT/BEP uyu lu emisyon olarak kabul edilebiliyor. AB Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (2010/75/EU) kapsa ı da yayı la a e gü el BAT-AEL değerleri ile karşılaştırıl alı.
Teşekkürler...