ACİL DURUM PLANLARI AHMET GÖKTAŞ -Uzman Büyük Endüstriyel Kazalar Şubesi Müdürlüğü Kimyasallar Yönetimi Dairesi Başkanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü HİZMETİÇİ EĞİTİM 30 KASIM 2012 ANTALYA
İÇERİK ACİL DURUM PLANLARI DAHİLİ ACİL DURUM PLANI (DADP) HARİCİ ACİL DURUM PLANI (HADP) ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI ACİL DURUM PLANLARININ GÜNCELLENMESİ 1
ACİL DURUM PLANI NEDİR? Kuruluş ve çevresinde kazaya karşı hazırlıklı olma, kazayı önleme ve kazaya müdahale işlemlerinin tüm kaza senaryoları dikkate alınarak belirlendiği plandır. Bu plan, kuruluş içerisinde ve çevresinde meydana gelebilecek büyük kaza tehlikeleri ile planlama konusunda sorumluluğu olan herkese, işletmecilere, yerel yetkililere ve acil durum ekiplerine yardımcı olur.
ACİL DURUM PLANLARI Yönetmelik Madde 11,12,13,14 Yönetmelik Ek IV Acil Durum Planları Rehberi Üst seviyeli kuruluşlar Dahili ADP hazırlama ve uygulama Belediye/İl Özel İdareleri Harici ADP hazırlama/hazırlatma ve uygulama
DAHİLİ ACİL DURUM PLANI HAZIRLIK SÜRECİ 01/01/2014 01/01/2014 01/01/2015 01/01/2014 01/01/2014 1
ACİL DURUM PLANLAMA SÜRECİ Kazanın kaynağı, çeşidi, büyüklüğü ve sonuçlarının tanımlanması Gerek örgütlenme gerekse teknik açıdan acil durum müdahale hedeflerinin tespit edilmesi Acil durum müdahalesi için ihtiyaç duyulan unsurların tanımlanması (prosedür, görev talimatları ve kaynaklarbilgisayar donanım ve yazılımı) Kilit pozisyondaki kişilerin rollerinin, uzmanlıklarının ve kapasitelerinin tanımlanması Büyük kaza senaryoları için belirlenen acil durum müdahale kaynaklarının yeterliliğinin belirlenmesi Acil servis hizmetleri ile ilgili düzenlemeler gibi her bir alt-planı da içeren tüm acil durum müdahalelerinin ne şekilde koordine edileceğinin belirlenmesi, Acil durum müdahalesi ve müdahale ile ilgili sorumlulukların belirlenmesi Rutin prosedür ve kaynakların, uygun ve yeterli olmadığı durumların belirlenmesi ve bunların yerine ne yapılması gerektiğinin tanımlanması Planın tasarlandığı şekilde uygulanmasının sağlanması için gereken unsurların belirlenmesi
ACİL DURUM PLANI Güvenlik Raporu Güvenlik Yönetim Sistemi ve Büyük Kaza Önleme Politikası ; Acil Durum Planları
ACİL DURUM PLANLARININ AMAÇLARI Kaza sonrası etkileri en aza indirmek, insanlara, çevreye ve mala gelecek zararı sınırlandırmak için, olayları ve gelişmeleri kontrol etmek. İnsan ve çevreyi önemli kazaların etkilerinden korumak için, gereken önlemleri belirlemek ve uygulamak. Acil durumla ilgili bilgileri zamanında iletmek Önemli bir kaza sonrasında, çevrenin restorasyonunu ve temizlenmesini sağlamak. İşletmecilerce, büyük kaza durumunda, komşu kuruluşlarla karşılıklı yardımlaşmayı sağlamak 1
ACİL DURUM PLANININ BİLEŞENLERİ Acil servis hizmetleri ile ne zaman ve nasıl temasa geçilecek? Görevi kimler üstlenecek nelerden sorumlu olacak? İhtiyaç duyulacak özel ekipmanlar? Kaynakların mevcudiyeti ve ulaşılabilirliği? Acil durum müdahalesinde bulunacak kişilerle ilgili bilgiler Buluşma noktaları Haberleşme Eğitimler Planın nasıl deneneceği ve güncelleneceği,
DAHİLİ ADP NE İÇERECEK? Acil durum prosedürlerini belirlemeye yetkili kişiler ile koordine eden kişilerin isim ya da unvanları (Dahili ve harici) Güvenlik ekipmanı ve mevcut kaynakların tanımı Acil durum uyarıları Kaza ile ilgili erken uyarı (Harici ADP) Eğitimler Acil durumların tesis dışı etkilerini azaltıcı/düzeltici faaliyetler Olası büyük kazaların kayda değer kaynaklarının, çeşidinin, büyüklüğünün ve sonuçlarının tanımlanması Güvenlik raporunda belirtilen büyük kaza tehlikeleri,
ACİL DURUM KOORDİNASYON GRUBU Acil durum müdahale sürecinde görevli olan tüm kurum ve kuruluşların yetkililerinin yer aldığı iyi bir koordinasyon ve uzlaşma sağlanması amacı ile oluşturulan ve acil durum planının geliştirilmesi, planın denetlenmesi gibi çalışmalarda yardımcı olan ekiptir.
KAZA KONTROLORÜ Kazanın meydana geldiği alanın kontrolünden sorumlu olan, kaza alanı ve civar durumu hakkında detaylı bilgilere sahip olan kişidir. Kuruluş yöneticisi, vardiya sorumlusu veya vardiya amiri tarafından yürütülmesi önerilir Kaza kontrolörlüğü görevini 24 saat süresince kesintisiz olarak yerine getirilmelidir.
KAZA KONTROLORÜNÜN GÖREVLERİ Kazanın büyük bir kaza olup olmadığını değerlendirilmesi, Dâhili acil durum planının, gerekiyorsa aynı zamanda harici acil durum planının da harekete geçirilmesi Kazanın meydana geldiği alanın kontrolünün sağlanması Acil servis hizmetlerine haber verilmesinin sağlanması (yangın söndürme vb. ) Kuruluş içinde uygun alarm sistemlerinin devreye alınmasının sağlanması, Halkın haberdar edilmesinin sağlanması,
KAZA KONTROLÖRÜNÜN GÖREVLERİ Etkilenmesi muhtemel tesislerin tahliyesi ve devre dışı bırakılması Kilit personelin görev yerlerine çağrılması Arama ve kurtarma faaliyetlerinde itfaiye ekibi ile beraber çalışılması, Çalışmalarda yer almayan personelin önceden belirlenen toplanma noktalarına tahliyesi Baş kontrolöre bilgi verilmesi ve kuruluş içi acil durum kontrol merkezinin sürekli ve eksiksiz olarak bilgilendirilmesi
BAŞ KONTROLÖR Kuruluş içi acil durum kontrol merkezinden, tüm operasyonu yönetmekle sorumlu olan ve kuruluş hakkında her türlü bilgiye sahip kişidir. Bu görevin, kuruluş yöneticisi veya müdürü tarafından yürütülmesi önerilir.
BAŞ KONTROLÖRÜN GÖREVLERİ Acil durum kilit personelinin harekete geçmesinin, Tesislerin devre dışı bırakılması ve binaların tahliye edilmesi Kazazedelere yeterli özenin gösterilmesi Kayıp ve yaralı kişilerin yakınlarının haberdar edilmesinin, Hava tahminleri için ilgili kuruluşlarla iletişimin sağlanması Kuruluş içindeki trafik akışının kontrol edilmesinin, Kayıt altına alınma, Kuruluş personelinin temel ihtiyaçlarının karşılanması, Basınla bağlantı kurulması, Kanıtların korunması Acil durum sonrasında etkilenen alanların rehabilitasyonu ile ilgili çalışmaların kontrol edilmesinin,
ACİL DURUM KONTROL MERKEZİ Acil durum müdahale çalışmalarının yönetildiği ve koordine edildiği yerdir. Bu merkezde, acil durumlarda taktiksel ve operasyonel komut veren ve kontrolü sağlayan baş kontrolör acil servis hizmet birimi yetkilileri ve diğer ilgili personel bulunur.
ACİL DURUM KONTROL MERKEZİ Kuruluş içi acil durum kontrol merkezinin, kaza kontrolörü ve kuruluştaki diğer tesislerle iletişimin iyi olması gerekmektedir. Kuruluş dışı noktalarla da iletişim bağları iyi olmalıdır. Bunlar; Acil servis hizmet birim merkezleri, Hastaneler, Şirket ana merkezleri, Basın
ACİL DURUM KONTROL MERKEZİ Unsurlar; İç ve dış iletişim Acil servis hizmet birimlerinin merkezi kontrol birimleri ile iletişim düzenlemeleri İç iletişimin sağlanması amacıyla dâhili telefon ve telsiz sistemleri Kuruluş harita ve planları ile mevcut saha içi konumları Tesis planları. Alınan ve gönderilen mesaj kayıtlarının saklandığı malzeme ve araçlar Kaza müdahalesinde görevi olan tüm personele ait iletişim numaraları
ACİL DURUM KONTROL MERKEZİ Merkezin, konumu belirlenirken olası büyük kaza kaynaklarının konumları göz önünde bulundurulacaktır. En şiddetli acil durumlar da dâhil olmak üzere her türlü durumda faaliyetine devam edebilmelidir. Büyük işletmelerde birinin kullanım dışı kalması durumda diğerinin faaliyetine devam edebileceği iki adet kontrol merkezinin kurulması 1
DAHİLİ ACİL DURUM PLANLARI İÇİN KONTROL LİSTESİ Olası kazalar gerçekçi bir şekilde tahmin edilerek plan kapsamında yer almış mıdır? Dikkate alınan olaylar ve bu olayların dâhil edilme ve kapsam dışı bırakılma nedenleri? Kazaya neden olabilecek noksanlar ve hatalar? Etki azaltma eylemleri yoluyla mümkün olduğu kadar olayların etkilerinin azaltılmasını sağlayacak seçenekler? Her bir olay, meydana gelecek kaza sonucunda ortaya çıkacak tehlikeli madde etkileri açısından değerlendirildi mi? Farklı kaza türleri için hazırlanan acil durum planını, acil servis hizmet birimleri ile birlikte yürütecek faaliyetler için gerekli personel ve ekipmanın sürekli hazır bulundurulması için yeterli kaynaklar sağlanmış mıdır? Zaman çizelgesi uygun bir şekilde değerlendirilmiş midir?
DAHİLİ ACİL DURUM PLANLARI İÇİN KONTROL LİSTESİ Acil durum planı içinde, kilit personel için tanımlanan görevler mantıksal bir eylem sırası içinde midir? Kuruluşta çalışanlarla görüşülmüş müdür? Düzenlemeler günün 24 saatini kapsamakta mıdır? Yerel yetkililer ve acil servis hizmet birimleri ile her iki planın birbirlerine uygun olmasının sağlanması için yeterli görüşmeler yapılmış mıdır? Acil durum koordinasyon grubu (veya benzer bir grup) oluşturulmuş mudur? Dahili acil durum planında, harici acil durum planının başlatılması ile ilgili düzenlemeler açık, net ve yeterli midir?
PLANI HAZIRLARKEN KİMLERE BAŞVURABİLİRİM? İşçiler ve uzun süreli işler üstlenen alt işverenler, İtfaiye teşkilatı, Emniyet teşkilatı, Ambulans servisleri, Yerel sağlık yetkilileri, Sivil savunma yetkilileri, Sahil güvenlik (eğer gerekli ise), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İlgili il özel idareler ve/veya belediyeler, İlgili organize sanayi bölgesi yetkilileri,
HARİCİ ACİL DURUM PLANI HADP; kuruluş dışındaki kişileri ve çevreyi etkileyebilecek acil bir durum meydana geldiğinde kuruluş dışından acil servis hizmet birimlerinin hazır bulunmasını gerektirecek işletmeci tarafından güvenlik raporunda belirtilen büyük kaza tehlikelerine dayanılarak hazırlanmalıdır.
HADP Yİ HAZIRLARKEN KMİLERE BAŞVURMALIYIM? İşletmeciler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İtfaiye teşkilatı Emniyet teşkilatı Ambulans servisleri Yerel sağlık yetkilileri, Sivil savunma yetkilileri, Sahil güvenlik (gerekli ise), Yerel halk temsilcileri.
HARİCİ ADP NE İÇERECEK? Yetkili kişiler ile tesis dışındaki faaliyetlerden sorumlu kişilerin isim ya da unvanları. Acil durum uyarıları ve alarmlar Gerekli kaynakların koordine edilmesine ilişkin düzenlemeler. Acil durumların kuruluş içi etkilerini azaltıcı/düzeltici faaliyetler için, sağlanacak yardımlar Acil durumların kuruluş dışı etkilerini azaltıcı/düzeltici faaliyetler için düzenlemeler. Kaza ile ilgili halkın bilgilendirilmesi
HARİCİ ADP NE İÇERECEK? Harici acil durum müdahalesinde yer alacak kurum ve kuruluşların görevleri Haberdar edilme ve müdahale yöntemleri Kuruluş personeli ile iletişim Kuruluş dışında buluşulacak yerin konumu Özel teçhizat veya kaynaklar 1
HARİCİ ADP NE İÇERECEK? İnsanlara ve/veya çevreye etkisi olabilecek olası kaza çeşitlerini Ekiplere verilecek olan acil durum bilgileri Acil durum müdahale stratejisi Müdahalede bulunacak personel ve bu personelin sorumluluklarını Yangınla mücadele ekipmanı, hasar kontrol ve tamir aletlerini de kapsayan özel ekipman 1
HARİCİ ADP NE İÇERECEK? Plan, kuruluş dışı sonuçları olabilecek kazalarla mücadele ile ilgili; Kuruluş dışı kaza etkilerinin hafifletilmesi, Halkın tahliyesi ve barınması, Trafiğin kontrol edilmesi, Etkilenen alanlara insan girişinin önlenmesi, düzenlemeleri içermelidir. Plan, kuruluş civarında bulunan halka; Kaza halinde nasıl uyarılacağına, Ne yapmaları gerektiğinin duyurulmasına, Tehlikenin geçtiği ve evlerine dönebilecek durumda olduklarının duyurulmasına İlişkin detayları içermelidir. 1
DADP VE HADP ARASINDAKİ BAĞLANTI ÜST SEVİYELİ KURULUŞ İlgili kuruluşun işletmecisi tarafından hazırlanan, alan içinde çalışanların acil durum müdahalesini tanımlayan, dahili acil durum planı Yerel yetkililerce hazırlanan, harici etkileri olan dahili acil durumlara yapılacak koordineli müdahaleyi tanımlayan, harici acil durum planı Her iki acil durum planının birbirleriyle nasıl uyum sağlayacağı detayları Dahili acil durum planı, kuruluş işletmecisinin alan dışı acil durum müdahalelerine yardımcı olacak düzenlemeleri; Harici acil durum planı ise alan içi acil durum müdahalelerine yardım sağlayacak düzenlemelere ait detayları
ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI Acil durum planları tatbikatı en az üç yılda bir yapılmalıdır Tatbikat çalışmaları, güvenlik raporunda belirtilen olası kaza senaryolarına dayandırılmalıdır Harici ve dâhili acil durum planlarının veya bazı bölümlerinin aynı anda tatbik edilmelidir
ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI Tatbikat ile; Acil durum planlarının harekete geçirilmesi ve tarafların uyarılması, haberdar edilmesi, Acil servis hizmet birimlerinin uyarılması, Alarm sistemlerinin devreye sokulması, Kuruluş personelinin harekete geçirilmesi, Kuruluş içi/dışı acil durum kontrol merkezinin kurulması, Acil durum kontrol merkezlerine bilgi sağlanması ve iletişim, Takım çalışması, Haberleşmenin sağlanması ve halkın bilgilendirilmesi, Ekipman ve tesisler Kontrolü ve denenmesi sağlanır
ACİL DURUM PLANLARININ TATBİKATI Alıştırmalar Seminerler Sahada gözden geçirme Masa başı gözden geçirme Kontrol sonrası çalışmalar Canlı uygulamalar
ACİL DURUM PLANLARININ GÖZDEN GEÇİRMESİ VE GÜNCELLENMESİ 3 yılı aşmayan aralıklarla acil durum planı gözden geçirilir, gerektiğinde revize edilir, güncellenir, Gözden geçirme işleminde; Kuruluşun faaliyetlerindeki tüm malzeme değişiklikleri, Planın yürütülmesi ile ilgili olarak acil servis hizmet birimlerindeki herhangi bir değişiklik, Yeni ve daha etkin etki azaltıcı yollar gibi teknik bilgilerdeki ilerlemeler, Alt işverenlerin de dâhil olduğu çalışanlar ile ilgili değişiklikler, Tesis veya başka bir yerdeki büyük kazalardan edinilen bilgi, Acil durum planlarının tatbikatından çıkartılan dersler, dikkate alınmalıdır.
Teşekkür ederim