MART 2013 Kasım 2016 Emtia fiyatları enerji fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle Ekim de önceki aya göre %,7 arttı. Bu dönemde enerji kaleminde arz yönlü endişeler ile kömür fiyatlarındaki hızlı yükseliş dikkat çekti. OPEC üyelerince petrol üretiminin azaltılması konusunda kesin bir anlaşmaya varılamamasına karşın izleyen dönemlerde arz kesintisi olabileceğine dair beklentilerin etkili olmasıyla ham petrol fiyatı yükselişini Ekim ayında da sürdürdü. Ekim de enerji dışı emtia fiyatları ise %0,3 geriledi. Bu dönemde tarımsal ürün fiyatları %1,1, değerli metal fiyatları %, düştü. Değerli metaller içinde en sert fiyat düşüşleri ise gümüş ve platinde yaşandı. EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (2010=) Emtia Fiyatları Genel Endeksi Enerji ve Enerji Dışı 1 1 20 Enerji Enerji Dışı Tarım * Metal * 1 1 Metal Değerli Metal Kaynak: Dünya Bankası, IMF *Enerji dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır. 1
Eki.13 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.16 Nis.16 Tem.16 19.Tem 03.Ağu 18.Ağu 02.Eyl 17.Eyl 02.Eki 17.Eki 01.Kas 16.Kas EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER Kömür fiyatları Ekim de aylık bazda %27,8 yükseldi. Böylece, kömür fiyatları yıllık bazda %78 artmış oldu. Çin de kömür sanayiinin yeniden yapılandırılması kapsamında oluşan arz açığı ve üretici ülke konumundaki Avustralya da yaşanan arz yönlü sıkıntılar bu gelişmede etkili oldu. Ham petrol fiyatları Ekim ayı sonunda yapılacak ve üretimde kesintiye gidilmesinin değerlendirileceği toplantılarda bu yönde bir karar alınacağı beklentisiyle %9, yükseldi. Öte yandan, söz konusu toplantılarda beklenen kararın çıkmaması ayın son günlerinde fiyatların bir miktar gerilemesine neden oldu. Altın fiyatları ABD dolarındaki değerlenme paralelinde bir önceki aya göre %, geriledi. 3 2 1 Çin'de PMI ve Bakır Fiyatları Çin İmalat PMI (eşik değer=0) Bakır (USD/ton) (sağ eksen) 8.000 7.000 6.000 1.3 1.3 1.3 1.320 D XY Endeksi ve Altın Fiyatları 102 98 0 1.2 1.2 96 9 8.000 3.000 1.2 1.220 Altın (USD/ons) DXY Endeksi (sağ eksen) 9 92 Alüminyum, kurşun ve kalay fiyatlarındaki yükselişler, metal fiyatlarındaki artışta belirleyici oldu. Söz konusu metallerin yanı sıra demir cevheri ve çinko da dahil olmak üzere endüstriyel metaller genelinde yıllık bazda artış kaydedilmiştir. Öte yandan, bakır fiyatlarının Çin in azalan talebi ve yükselen stoklar nedeniyle yıllık bazda gerilediği görülmektedir. Yükselen stoklara bağlı olarak 2016 ortasından itibaren zayıf seyreden buğday fiyatları, Ekim de sınırlı bir yükseliş kaydetti. Ancak, Hindistan, Rusya ve ABD de üretimin artacağı beklentileri fiyatlar üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor. Pirinç fiyatları zayıf talep koşulları paralelinde Ekim de geriledi. Diğer taraftan, Filipinler çeltik üretiminin kuraklık ve tayfunlar sebebiyle son üç yılın en düşük seviyesinde gerçekleşeceğini açıkladı. Bu durum, önümüzdeki aylarda fiyatlar üzerinde bir miktar artış baskısı yaratabilir. Kaynak: Dünya Bankası, Reuters Kasım 2016 2
Eki.11 Mar.12 Ağu.12 Oca.13 Haz.13 Nis.1 Eyl.1 Şub.1 Tem.1 Ara.1 May.16 Eki.11 Mar.12 Ağu.12 Oca.13 Haz.13 Nis.1 Eyl.1 Şub.1 Tem.1 Ara.1 May.16 EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER Şeker fiyatları, dünyanın ikinci büyük şeker ihracatçısı olan Tayland da üretimin olumsuz iklim koşulları sebebiyle azalması nedeniyle yükseldi. Böylece şeker fiyatlarındaki yıllık artış %,2 ye ulaştı. Palm yağı fiyatları zayıf talep koşulları nedeniyle aylık bazda %,8 gerilerken, soya yağı fiyatları %2,9 arttı. Ekim de bir önceki aya göre %8 gerileyen zeytinyağı fiyatlarında ise yıllık düşüş %29 a ulaştı. 201 yılı ortalarından itibaren hızlı bir yükseliş trendine giren zeytinyağı fiyatları Ağustos 201 ten bu yana aşağı yönlü bir seyir izliyor. Yurt içi piyasada ise zeytinyağı fiyatları Ekim de aylık bazda %0, azalmakla birlikte, önceki yılın aynı ayına göre %, arttı. Bu dönemde ayçiçek yağı ve tereyağı fiyatları aylık bazda yükselirken, mısırözü yağı fiyatları hafif geriledi. Mısır fiyatları Ekim de %2,6 artış kaydetti. Önemli üreticilerden olan Güney Afrika da mısır ekimi ve üretiminin, bir önceki sezon yaşanan kuraklığın ardından düzelen hava koşullarının etkisiyle 2017 de artması bekleniyor. 10 130 110 90 70 0 Bitkisel ve Hayvansal Yağlar & Zeytinyağı Fiyatları 7.000 6.000.000 130 110 Tarımsal Emtia ve Şeker Fiyatları 3.000 90 0,2 Hayvansal ve Bitkisel Yağlar (2010=) 2.000 Tarım (2010=) Şeker (USD/ton) (sağ eksen) Zeytinyağı (USD/ton) (sağ eksen) 70 0,1 0,6 0, 0, 0,3 Arabica cinsi kahve fiyatlarında aylık bazda sınırlı bir yükseliş gözlendi. Kahve fiyatları vadeli piyasalarda rekor seviyelere çıkarken, Batı Afrika da üretimin artacağı tahminleri ile kakao fiyatlarında düşüş beklentisi hakim. Kaynak: Dünya Bankası, TÜİK Kasım 2016 3
EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER ABD de Trump ın uygulamayı vadettiği ekonomi politikası çerçevesinde yatırım harcamalarında beklenen artışın, büyümeye ve dolayısıyla emtia talebine olumlu yansıması beklenmektedir. Diğer taraftan, yine aynı politika çerçevesinde uluslararası ticarete sınırlama getiren önlemlerin uygulamaya konması halinde ise, başta Çin olmak üzere küresel emtia talebinin olumsuz etkilenmesi riski bulunmaktadır. Önümüzdeki dönemde ABD de kamu harcamalarındaki artış paralelinde faiz artışlarının hızlanabileceği ve böylece ABD dolarının değer kazanmaya devam edeceği beklentisi altın fiyatlarının önümüzdeki dönemde aşağı yönlü bir seyir izleyebileceği öngörüsünü destekliyor. EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler Gerç ekleşme Tahmin 2000 2013 201 201 2016 2017 2018 2020 Enerji Ham Petrol* USD/varil 28,2 10,1 96,2 0,8 3,3,2 9,9 6,6 Kömür USD/ton 26,3 8,6 70,1 7, 8,0,0,6 6,8 Doğalgaz (Avrupa) USD/milyon btu 3,9 11,8 10,1 7,3,,7,0,7 Tarım Kakao USD/kg 0,9 2, 3,1 3,1 3,0 2,9 2,9 2,8 Kahve USD/kg 1,9 3,1, 3, 3,6 3,6 3,6 3, Çay USD/kg 1,9 2,9 2,7 2,7 2,6 2,7 2,7 2,8 Soya Yağı USD/ton 338 1.07 909 77 790 811 832 877 Mısır USD/ton 89 29 193 170 1 166 172 18 Pirinç USD/ton 202 06 23 386 0 1 2 Buğday USD/ton 11 312 28 20 170 179 188 209 Kırmızı Et USD/kg 1,9,1,0, 3,9 3,9,0,0 Beyaz Et USD/kg 1,3 2,3 2, 2, 2, 2, 2, 2, Şeker USD/kg 0,2 0, 0, 0,3 0, 0, 0, 0, Tomruk USD/metre küp 27 6 6 389 390 1 12 36 Pamuk USD/kg 1,3 2,0 1,8 1,6 1,6 1,7 1,7 1,8 Kauçuk USD/kg 0,7 2,8 2,0 1,6 1, 1,6 1,7 1,8 Tütün USD/ton 2.976.89.991.908.0.766.732.66 Metal Aluminyum USD/ton 1.9 1.87 1.867 1.76 1.7 1.626 1.679 1.790 Bakır USD/ton 1.813 7.332 6.863.216.700.913.13.610 Demir Cevheri USD/kuru ton 28,8 13, 96,9 2,8,0 0,0 1,7,2 Kurşun USD/ton 2. 2.09 1.692 1.0 1.80 1.901 2.007 Nikel USD/ton 8.638 1.032 16.893 11.228 9.300 10.126 11.02 13.070 Kalay USD/ton.36 22.283 21.899 1.207 17.20 17.723 18.208 19.219 Çinko USD/ton 1.128 1.910 2.161 1.828 2.02 2.00 2.0 2.1 Altın USD/troy ons 279 1.11 1.26 1.099 1.20 1.219 1.190 1.132 Gümüş USD/troy ons,0 23,8 19,1 1,9 17,0 16,9 16,8 16, Platin USD/troy ons 1.87 1.38 997 1.06 1.09 1.197 Kaynak: Dünya Bankası Kasım 2016 * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır.
Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Ekim 2016) Kömür Ham Petrol* Kauçuk Aluminyum Kurşun Şeker Soya Yağı Kalay Mısır Çay Doğalgaz Demir Cevheri Kahve Ayçiçek Yağı Pamuk Buğday Nikel Çinko Tütün Bakır Beyaz Et Tomruk Kırmızı Et Pirinç Altın Palm Yağı Kakao Zeytinyağı Platin Gümüş -0-30 -10 10 30 0 70 90 Yıllık % Değişim Aylık % Değişim Kaynak: Dünya Bankası, IMF * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır. Kasım 2016
EMTİA FİYATLARI - I 20 Ham Petrol* (USD/varil) 130 110 90 70 0 Kömür (USD/ton) 13 12 11 10 9 8 7 6 3 Doğalgaz (USD/milyon btu) 3,6 3, 3,2 3,0 2,8 2,6 2, 2,2 2,0 1,8 1,6 Kakao (USD/kg) 7 6 3 2 Kahve (USD/kg) 3, 3,2 3,0 2,8 2,6 2, 2,2 2,0 Çay (USD/kg) 30 300 20 200 10 Mısır (USD/ton) 60 0 0 00 0 0 30 300 Pirinç (USD/ton) 0 30 300 20 200 10 Buğday (USD/ton) 6,0,0,0 3,0 Kırmızı Et (USD/kg) 2,6 2, 2,2 2,0 1,8 Beyaz Et (USD/kg) 0,7 0,6 0, 0, 0,3 0,2 Şeker (USD/kg) 2,0 1,6 0,1 1.0 1.700 1.0 1.00 1. 900 0 Ayçiçek Yağı (USD/ton) 6.000.00.00.000 3.00 3.000 2.00 Zeytinyağı (USD/ton) 1.00 1. 900 0 700 0 Soya Yağı (USD/ton) Kaynak: Dünya Bankası, IMF * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır. Kasım 2016 6
EMTİA FİYATLARI - II Palm Yağı (USD/ton) Tütün (USD/ton) Tomruk (USD/metre küp) 1. 900 0 700 0 00.200.0.0.0.200.000 0 30 10 90 70 0 30 10 390 370 30 Pamuk (USD/kg) Kauçuk (USD/kg) Aluminyum (USD/ton) 6 3 2 1 0 6 3 2 1 0 2.0 2.0 2.0 2.200 2.000 1.0 1.0 Bakır (USD/ton) Kurşun (USD/ton) Kalay (USD/ton) 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000.000 3.000 2.0 2.0 2.0 2.200 2.000 1.0 1.0 3 30.000 2 20.000 1 10.000 Nikel (USD/ton) Çinko (USD/ton) Altın (USD/troy ons) 30.000 2 20.000 1 10.000 2.0 2.0 2.200 2.000 1.0 1.0 1.0 1.700 1.0 1.00 1. 900 0 3 30 2 20 1 10 Gümüş (USD/troy ons) 190 170 10 130 110 90 70 0 30 Demir Cevheri (USD/ kuru ton %63, demir) 2.000 1.0 1.0 0 0 Platin (USD/troy ons) Kaynak: Dünya Bankası, IMF * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalamasıdır. Kasım 2016 7
Türkiye İş Bankası A.Ş - İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Bölüm Müdürü izlem.erdem@isbank.com.tr Alper Gürler - Birim Müdürü alper.gurler@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat Sezgin - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr Bora Çevik - Uzman bora.cevik@isbank.com.tr H. Erhan Gül - Müdür Yrd. Ahmet Aşarkaya - Uzman erhan.gul@isbank.com.tr ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Dilek Sarsın Kaya - Uzman dilek.kaya@isbank.com.tr Ayşe Betül Öztürk - Uzman Yrd. betul.ozturk@isbank.com.tr Bütün yayınlarımıza http://ekonomi.isbank.com.tr adresinden erişebilirsiniz. Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir ol duğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bil giler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilen dirme amacıyla hazırlanmı ştır v e hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yoru mlanmamalıdır. Bu raporda yer v erilen görüş ve değerl endirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A. Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansı tmamak ta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş v e değerlen dirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görü ş ve değerl endirmelerin doğru, değişmez v e eksiksi z ol ması konusunda herhangi bir şekilde garanti v ermemek tedir. Türkiye İ ş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bil gilerde herhangi bir bil dirimde bulunmaksızın deği şiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bil gilerin kullanılması n edeniyle doğrudan v eya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor ü zerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bi r amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz v eya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.