ÖĞRENCİLERİN OKULDA DEMOKRATİK KATILIMI

Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon Projesi ÖĞRENCİLERİN OKULDA DEMOKRATİK KATILIMI Öğretmenler İçin El Kitabı Tasarısı - İç Kullanım İçin - Üsküp, Ekim 2012 ------------------------------------------------------------------------------------------------------- El kitabı İnsan Hakları ve İhtifaların Çözümü Merkezi tarafından hazırlanmıştır

İşbu Kitapçık, ABD nin Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) Aracılığıyla Amerikan Halkı Tarafından Maddi Destek Sağlanan Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon Projesi nin Bir Bölümüdür. Sözkonusu Kitapçığın Hazırlanmasında ABD nin Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) Aracılığıyla Amerikan Halkı Tarafından Destek Sağlanmıştır. Kitapçıkta İfade Edilen ve Müelliflere Ait Olan Tavırlar, Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti veya USAID nin Tavırları Anlamına Gelmez. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 1

İçerik: El kitabı kime adanmıştır ve nasıl kulanılması gerekiyor? 2 Öğrencilerin demokratik katılımı nedir? 3 Okullar nasıl olmalıdır? 5 Öğrencilerin demokratik katılımında yetişkinlerin bağlantısı nedir? 6 Öğrenciler nerelerde etkin katılabilirler? 7 Öğrencilere demokratik katılım nasıl sağlanabilir? 7 - Bilgilendirme 8 - Görüş oluşturma ve ifade etme 9 - Karar almada katılım 11 - Eylem alma 13 Öğrenci organlarının kurulması neden gereklidir? 15 Okul Birliği nasıl inşa edilir? 18 Hangi engellerle karşılaşılmaktadır ve nasıl çözülmektedirler? 28 Öğrencilerin demokratik katılımı Eğitimde milliyetlerarası bütünleşmesinin tanıtımı için nasıl istifade edilebilir? 29 El Kitabını Hazırlayanlar Renata Dedova ve Violeta Petroska-Beşka Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 2

EL KİTABI KİME ADANMIŞTIR VE NASIL KULANILMALIDIR? El Kitabı, bütün İlk ve Orta okul sınıf öğretmenleri yanı sıra okullarda öğrencilerin demokratik katılımını destekleyen ve bu konuda koordinasyonu sağlamaları beklenen uzmansal hizmetler bölümüne adalıdır. El kitabının başlangıç bölümleri, öğrencilerin okullarda demokratik katılımının önemini belirten ve okul kapsamında öneminin tanıtılması gereği açıklanan bölümleri, ilk veya orta okulda ders verdiklerine fark etmeden (sınıf dersı veya başka bir derste), bütün öğretmenler için faydalıdır. El kitabında ayrı bir bölüm de var, bu bölümde sınıf düzeyinde (sınıf toplulukları ve onların organları) okul örgenlerinin kurulma gereği ve şeklini açıklamaktadır, bu bölüm doğrudan sınıf öğretmenlerine yönelik olmakla, okul düzeyinde öğrenci örgenlerinin oluşturulması ve fonksiyon etmesine ilişkindir (okul topluluğu ve onun örgenleri), bölüm öğrenci katılımının koordinatörleri rölü verilen uzman hizmetlerine ve öğretmenlerine adalıdır. El kitabında, aşağıda ki tabelada belirtildiğine göre, öğrenciler tarafından alınması için doğrudan fotokopya edilebilecek şekilde hazırlanan, ayrı sayfalarda ayrı talimatlar yerleştirilmiştir. Onlar, öğrencilerin demokratik katılımını sağlayacak mekanizmaların temin edilmesi bağlamında faydalı olacak. Taleplerinin kolaylaştırılması için, verilen tabelada hangi sayfalardan ulaşılabilecekleri bilgisi verilmiştir, onlar ek olarak verilmemiştir çünkü bahis konusu bağlamda aynılarını öğretmenlerin daha kolay takip edebilmesi amaçlanmıştır. Yazılı başvuru formu 10 Öğrencilere anket uygulaması 12 Eylem planı 14 Sınıf topluluğu: örgenler, iletişim, seçim 16-17 OT Başkanlığı üyeleri seçiminde kime oy vermelisin? 21 OT Başkanlığı üyeliğine aday olmayı ister misin? 22 OT Başkanlığı üyeliği için adaylık programı 23 Okul Topluluğu (OT): örgenler, iletişim, seçim 25-26 Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 3

ÖĞRENCİLERİN DEMOKRATİK KATILIMI NEDİR? Okul hayatında öğrencilerin etkin katılımı ilkesi Okul, öğrencilerle ilgili yapılan bütün okul etkinliklerine öğrencilerin etkin katılımını sağlayacak. Bundan şu anlaşılmaktadır: а) öğrencilerin fikir oluşturmalarını ve görüşlerini özgürce ifade edebilmeleri için öğrencilere teşfik oluşturacak ortam ve koşulların ve sağlanması, ve b) okul kararları ve okul gelişmelerine öğrencilerin etkili olmasını sağlayacak mekanizma ve süreçlerin tesis edilmesi. Bu ilke her çocuğun bilgi talep etme, kabul etme ve verme hakkını içeriyor, ayrıca karar süreçlerine katılması ile kendi gereksinim ve ilgilerinin daha uygun olarak oluşturulması ve manifesto edilmesi için başka çocuklarla birliktelik kurması hakkını kapsıyor. Dokuz yıllık ilk öğretim ve öğrenim konseptinden (Şub.2007 yılı, syf. 71-72) Bu bağlamda, katılım ve iştirak sözcükleri, öğrencilerin doğrudan çıkarlarına ilişkin okulda alınacak olan kararlara bizzat kendilerinin katılımını belirleyen eşanlam olarak kulanılmaktadır. Karar sürecinde öğrenciler kendi görüşünü özgürce ifade edebildiklerinde ve kararın ait olduğu öğrencilerin çoğunluk düşüncesine dayanarak alındığında veya öğrenciler tarafından seçilen temsilcilerin yarısından fazlasının görüşü üzere alındığında katılım demokratiktir. Öğrencilerin okul hayatında ve topluluğunda demokratik katılımın nasıl gerçekleştiğini öğreten vasıta olduğunu dikkati nazara alarak Öğrenci katılımının özel toplumsal önem taşıdığı anlaşılmaktadır. Çocuk Hakları Konvansiyonun 12. maddesi uyarınca, çocukların özgürce kendi görüşünü beyan etmeye hakkı var ve yaşları uyarınca görüşlerine gereken önemin verilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, tanınan hakları yanında, öğrencilerin demokratik süreçlere etkin katılımını sağlayacak örgütlü şekillerinin temin edilmesi ve bu şekilde öğrencilere demokratik yönetim ve idare etmeyi öğretme sorumluluğunu da okullar üstlenmektedir. Bu esnada bahis konusu şekillerin henüz kazanılacak hak ve sorumlulukların simülasyona dönüşmemesi çok önemlidir, dahası okul hayatında ve okul dışında öğrencilerle ilgili sorularda kararların alınmasında öğrencilerin uygun etkilerine bağlı gerçek deneyimin oluşturmalarına fırsat verilmelidir. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 4

Oylamak veya yenmek Çoğunluk oylarla alınan karar, aynı görüşü benimsemeyenlere haksız muameleyi müsade ettiği/sağladığı takdirde, tam anlamında demokratik sayılmaz. Demokratik havanın oluşumuna gayret gösteren okulda, öğrencilerin çoğunluk oylarıyla alınan kararlar, etnik, dini veya cinsel farklılığı açısından azınlık oluşturan veya farklı görüş beyan eden daha küçük sayıda öğrencilerin haklarını da göz önünde bulundurmalıdır. Hakiki demokratik ortamlarda, daha az temsil edilen öğrenci grupların hakları, çoğunlukta olan grupun isteğine bağlı kalmamalı ve çoğunluğun oyları vasıtasıyla hakları alınmamalıdır. Farklı öğretim dillerinin ve/veya milli toplulukların mevcut olduğu uyumsuz öğrenci sayısı olan iki/üç dilli eğitim veren okullarda, çoğulcu oylama düzenlemesi uygulandığı takdirde daha az katılımlı etnik/dilsel grup çıkarları çok kolay bir şekilde tehlike yaşayabilir. Bunun gerçekleşmemesi için okulda kararı alan veya kararın getirilmesinde katılan öğrenci örgenleri, dil/cinsiyet bakımından uyumlu- bütün farklı öğrenci gruplarından belirgin katılımı dikate alan, aynı sayıda temsilcilerden kurulmaktadırlar. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 5

OKUL NASIL OLMALIDIR? Okul sistematik, örgütlü ve uzun yıllar boyunca öğrencileri okul sonrası gerçeklere, hayata hazırlayan çok önemli etkendir. Nasıl vatandaşlar yetiştirmeyi istediğine bağlı olarak okullar eğitim vermelidir. Topluluğun hayatında etkin ve demokratik katılımı olacak vatandaşlar yetiştirmeyi amaç edinen okullar, bizzat kendi okul ortamında bunun inşasını sağlayacak koşullar oluşturmalıdır. Bu arada o koşulların nasıl yapılması gerektiği sözleriyle yaratılmadığı göz önünde bulundurmalıdır ve bunu somut demokratik katılımın teşfiği ve okulun bütün bölümlerinin fonksiyonunda tarafların etkin iştirakiyle mümkün olabileceğine dikat verilmelidir. Öğrencilerin kendileriyle ilgili okul hayatına etkin katılımı talebi Çocuk Hakları Konvansiyonun genel yaklaşımından kaynaklanıyor. Konvansiyonda çocukluk döneminin sadece yetişkinler dönemi için eğitim olmadığı, her kişinin yaşamının özel dönemini oluşturduğunu ve çocukların kendi haklarına sahip bireyler olarak muamele görmesini, yetişkinlerle eşit olarak ve okul ile topluluğun gelişmelerinde etkin katılımcılar olarak muamele edilmesine dikat çekilmektedir. Ayrıca onlar başkalarının haklarına itibar edecek becerikli ve sorumlu vatandaşlar olarak gelişmelidirler. Okulların öğrencilerin demokratik katılımı için açılması istikrarsızlık tehlikesi olarak algılanmamalıdır veya çocuklar ve yetişkinler arası ilişkilerin bozulmasına tehdit olarak görülmemelidir, aksine, okul ve genel topluluk teşfikleriyle yüzleşme ve yapıcı şekilde başa çıkma konusunda öğrencileri yetiştirme, gerekli bilgi, tutum ve becerileri öğrencilere nasıl kazandırmaları gerektiği şekilleri konusunda öğretmenlere yardım eden teşfik olarak benimsenmelidir. Demokratik eyleme hazırlıklı öğrenci yetiştiren Okul, diğerleri arasında: okul bünyesinde tüm etkenler arasında, yetişkinler ve çocuklar arasında daimi işbirliği teşfik etmektedir; haklar ve sorumluluklar konusunda eşitliği tanıtmaktadır; okul kaide ve değerlerin saygılanması ile hergünlük yaşamın bir parçası olan sorunların çözümünde sorumluluk duygusunu geliştirmektedir (Örnek: farkli şiddet türlerinin varlığı, güvenlik soruları, ders esnasında ve tenefüzlerde disiplin,sigara, alkol ve diğer psikoaktiv malzemelere alışkanlıklarıyla mücadele, vb.); öğrencilerde tim çalışma yetisi, karşılıklı işbirliği, ortak çıkarların temsili ve ortak kararların alınması gibi farklı süreçlere öğrencilerin ortak katılımını teşfik etmektedir; öğrencilerde sosyal yetileri geliştirmektedir ve kritik düşünceyi güçlendirmektedir; kendi ve başkalarının gereksinimlerine karşı hassasiyet geliştirmektedir; farklılıkların saygılanması ve kabul edilmesini tesis etmektedir. Okul hayatına katılan öğrenciler, okulun önemli bir parçası olarak kendilerini hissetmektedirler, okulun onlarla ilgilendiğini duyumsarlar ve kendi etkin katılımıyla karşılık vermektedirler, bu da okulun süregenli gelişimini sağlar. Nihayette, bu koşullarda yaratılan ortam çocuklar ve yetişkinler arasında kişilerarası ilişkilerin düzelmesine katkı sağlamaktadır. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 6

ÖĞRENCİLERİN DEMOKRATİK KATILIMIYLA YETİŞKİNLERİN BAĞLANTISI NEDİR? Okulda öğrencilerin kendi başına bırakılmasıyla demokratik hareket etmeye hazırlıklı öğrencilerin yetiştirilmesi mümkün değildir. Öğrenciler, demokratik etkinlik yetilerini kazanma aşamalarında okulda yetişkinlerin daimi yardımına ve onların işbirliğine ihtiyaç duymaktadırlar. Dolayısıyla ilk başta onlar arasında karşılıklı güven ve gelişim yolunda beraber oldukları duygusunun oluşturulması çok önemlidir. Yetişkinler okul hayatında bütün öğrencilerin katılacağı ortak demokratik etkinlikler teşfik etmeleri gerekiyor (öğrenciler arası, öğrenciler ve yetişkinler arası, örnek teşkil eden yetişkinler arasında), onlar, süregenli diyalog ile kendi görüşlerine uyum sağlayacaklar, kendi pozisiyonunu, rölünü ve olaylara yaklaşımını yeniden tanımlamaları ve ortak çözüm aramaları teşfik edilmeli. Bu herzaman kolay değildir-o yolda çoğu sefer çözülmesi gereken ve bazen çözümü veya sonucu olumlu olmasının ipucunu vermeyen çok sayıda engeller belirmektedir. Çocuk Hakları Konvansiyonu uyarınca çocukların sahip oldukları diğer haklar yanında iştirak haklarını kulanmaları dahası onların yaşamına bağlı bütün işlerde katılma hakkları vardır. Bu ise karar almada tam bağımsız oldukları ya da otomatikmen onların görüşünü kabul etme anlamını taşımaz, yanı sıra çocuklara bütün çözümler üzerine kontröl vveya yetişkinlerin onlarla ilgili sorumluluklarını göz ardı etme hakkını vermiyor. Demokratik hareket etmeye hazırlıklı öğrencilerin yetişmesi eğiliminden sadece çocukların değil okul yetişkinlerinin de faydası vardır, Onların kazandıkları: öğrencilerin bağımsız demokratik hareket etmeleri için gerekli özelliklerin geliştirilmesinde öğrencilerle nasıl işbirliğin yapılması ve yardım edilmesi gerektiğine bağlı deneyim kazanmaktadırlar; çocukların çıkarlarını koruma ve ihtiyaçlarına uymayan yanlış çözümlerin alınmasını engellemek amacıyla, öğrencileri etkileyecek çözümlerin alınmasında dikat edilmesi gereken öğrenci ihtiyaçlarına bağlı bilgiler; sorunların çözümünde farklı alternativler konusunda farkındalık - öğrenciler çoğu zaman durumların iyileştirilmesi veya çözümünde yetişkinlerin farkında bile olmadıkları ve kilit konum taşıyabilecek farklı bakış açıları vardır; öğrencilerin perspektivlerine bakış - okulda işler gerçekte nasıl fonksiyon ediyor veya onlar gerçekten nedenli iyidir (örnek: belirli kuralların saygılanması nasıl fonksiyon ediyor veya bir kitabın içeriği ne denli iyidir) konusu yetişkinler ve çocuklar arası ortaklık ilişkileri olduğunda gerçekten anlaşılabilir; arklılıklara hoşgörü, dahası kendileri arasında ve yetişkinlerle mevcut ilişkilerinde öğrencilerle işbirliği sırasında belirebilecek kimi farklılıkların kabul edilmesine hazırlık; öğrencilerle gücün nasıl paylaşılacağına bağlı bilgi, öğrencilerin yaşı, ilgisi ve becerilerine bağlı olarak, hangi alanlarda ve nekadar gerçekleşebileceği-gücün kulanımı sınırlıdır, oysa öğrencilerde karar almada ve etkinlik düzenlemede katılımlarının boşa olmadığı veya ilgilendikleri hedefler dışında kulanıldığı konusunda güvenlerinin sarsılmaması sebebiyle güc paylaşımının hakiki olması şarttır, ve öğrencilerle daha iyi ilişkiler - öğrencilerle ortaklık ilişkilerinin yetişkinlere karşı saygıyı azaltacağına bağlı endişenin doğabileceğine rağmen tadbikatta öğrencilerle eşitlik esasına dayalı ilişki kuran ve öğrencilere saygısı olan öğretmenlerin aslında öğrenciler tarafından öğrencilerle bu tür ilişkisi olmayan öğretmenlere nazaren çok daha saygın oldukları gözlenmektedir. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 7

ÖĞRENCİLER NERELERDE ETKİN KATILABİLİYORLAR? Öğrenciler okulda onları ilgilendiren her konuda alınacak kararlara farklı şekil ve düzeyde katılmaları gerekiyor, gerçekte okullarda öğrencilerin ilgi alanına girmeyen durumlar nadirdir. Öğrenciler okul hayatının hemen her kademesine katılabilirler, özellikle şu konularla bağlantısı olanlar: öğretim (örnek: öğrenci başarısı ve notlandırma nasıl iyileştirilebilir, öğretim kalitesi veya kimi çalışma koşulları nasıl düzeltilebilir, ders sıralaması nasıl olmalıdır); ders dışı etkinlikler (örnek: geziye nasıl gidilmeli, bir gösteri nasıl belirlenmeli, ortak eğlence nasıl örgütlenebilir, okulda hangi çalışma örgütlensin, ders sıralaması nasıl olmalıdır); öğrencilerarası ilişkiler ( örnek: Sınıfta ilişkiler nasıl iyileştirilebilir, bir ihtilaf nasıl çözülebilir); yetişkinlerle ilişkiler (örnek: bazı öğretmen ve öğrenci ilişkilerine sorunları nasıl çözmek); ve okulda fiziksel koşulları (örnek: okul nasıl düzenlenebilir, tuvaletlerde temizlik nasıl iyileştirilebilir, okul seslendirilmesine bakım nasıl sağlanabilir, kütüphaneye yeni kitaplar nasıl temin edilebilir). ÖĞRENCİLERİN DEMOKRATİK KATILIMI NASIL SAĞLANABİLİR? Öğrenciler birey olarak iştirak ettiklerinde, kişisel (bireysel) düzeyde katılabilirler veya bütün grup çıkarlarını temsil ettiklerinde grup düzeyinde katılabilirler. Öğrencilerin katılma şekline göre, kendi görüşünü doğrudan herkezin dile getirme olanağı olduğunda doğrudan katılım ve bir veya birçok temsilci vasıtasıyla temsil edildiklerinde dolaylı katılım arasında fark yapılmaktadır. Hangi tür katılımdan söz edildiğine fark etmeden, birbirine bağlanan ve demokratik katılımda adımlar olarak sayılabilecek birçok sürece öğrencilerin katılımını sağlamalıdır. Onlar aşağıda verilen tabloda betimlenmiştir: Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 8

Önceden gerekli bilgilere sahip olmadan, karar alma sürecine 1. BİLGİLENDİRME herhangi bir gerçek katılım söz konusu olamaz. Öğrenciler onlarla ilgili dahası onları ilgilendiren bütün konularda ne şekilde olursa olsun bilgilendirilmelidirler (okul olayları, okul bünyesi, süreç ve mekanizmalar, çalışma programı, değişmeler...). Bu da yetişkinlerin okulda devamlı öğrencileri bilgilendirmeleri ve okul ile toplulukta onları ilgilendiren bütün sorular hakkında (sorun ve olaylar) kendilerinin de bilgi talep etmelerini öğretmeleri anlamındadır, yaşıtlarını ve yetişkinleri sormaları ve dinlemeleri yanısıra yaşıtların ve yetişkinlerin elde ettikleri bilgilere ulaşmayı mümkün kılmaları anlamını taşıyor. Bilgiler, seslendirme vasıtasıyla, ortak buluşma vb. Şekilde bildirilerin okunmasıyla ulaştırıldığı gibi sözlü olabilir. Bu tür bilgiler, özel hazırlık ve malzeme gerektirmeden kolay ve çabuk ulaştırılmaktadır. Oysa bu tür bilgi ulaştırma, bilginin herkeze ulaşmaması olanağını, tek anlamlı aktarılmamasını ve anlaşmama kaynağı olma ihtimalini beraberinde doğurmaktadır. Bilgiler yazılı olabilir ve ilan tablosunda sunulabilir, bröşür, yazı, tutanak, yıllık tanıtıcı kitaplarda, okul gazetelerinde, mesaj kutusuna vb. iletilerek tanıtılabilir. Bu daha büyük hazırlık dönemini ve maddi gereçlerin yatırımını gerektiriyor, oysa bilgilerin daha kusursuz aktarılmasını sağlıyor ve bilgi hakkında yazılı izin varlığıyla gelişim seyrinin takip edilme olanağı herkez için erişilebilir olanaktır. Yazılı başfuru formunda, bilgi alma veya verme nedeniyle bir okul örgenine müracaat etmeye bağlı esas bünye sunulmuştur. Form aynı zamanda başka konularda da kullanılabilir, bu durumlarda olduğu gibi: bir konuda karar almayla ilgili talebin iletimi, kararın bildirilmesi vb. Bu forma, bütün öğretim dillerinde, tüm okul öğrencilerinin kolay ulaşabilmesi önemlidir, gerek duyulduğunda da öğrenciler tarafından kullanılmasının teşfik Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 9

edilmesi mühimdir. Bu şekilde öğrenciler gelecekte kamu ve idari yönetim çevrelerinde yazılı olarak iletişim kurmayı bilen vatandaşlar olarak yetiştirilecektir. Nasıl verildiğine fark etmeden, bilgiler zamanında sunulmalı (yeterince önceden verilmeli), anlaşılır olmalı (öğrencilerin anlayabileceği dil ile sunulmalı) ve erişilir olmalıdırlar ( öğrenciler gereken bilgiyi alabilmeleri için önceden nereye başvuru yapacaklarını bilmelidirler). Yetişkinler sahip oldukları gerekli bilgileri daima öğrencilerle paylaşmalıdırlar ve onlara bizzat kendilerinin bilgiye nasıl ulaşabilecekleri konusunda yardım etmelidirler. Aşağıda yer alan çizimde, öğrencilerin okulun farklı bölümleriyle esas iletişim şeması verilmiştir. Şema, bilgi talep etme/ verme koşullarında öğrencilerin müracaat etme düzeylerine işaret etmektedir. Öğrenciler ilk başta hergünlük temas ve iletişimde olduğu bölümlere müracaat etmektedir, bilgi türü sebebiyle veya önceki bölümlerin ihtiyaç duyulan konuda uygun yanıt verememesi durumunda doğrudan temas etme gereği doğduğu takdirde başka bölümlere başvurulmaktadır. ÖĞRENCİLER 1. düzey 2. düzey Öğretmen Sınıf öğretmeni Öğretmenler Kurulu Müdür 3. düzey Ebeveyinler Kurulu Okul Kurulu 2. GÖRÜŞ OLUŞTURMA VE BEYAN ETME Bütün çocuklar onlarla ilgili konularda görüş oluşturabilir ve kendi görüşünü özgürce ifade etmeye hakkı var. Bu hakkının tadbik edilmesine bağlı yaş sınırı yoktur. Oysa, öğrencilerin görüş oluşturabilmeleri için ilk başta uygun bilgilere sahip olmaları gereklidir, ardından bu bilgilerin olumlu ve olumsuz taraflarını inceleyecek ve hangi kaynaklardan oluştuğunu araştıracaklardır. Bu şekilde öğrenciler objektiv olmayı dahası bilgilerin işlenmesinde önyargılı olmamayı öğrenmektedirler. Ardından da bu, eylem alma olanaklarını belirlemeye ve olasıl eylemlerden neticelerin değerlendirilmesine esas oluşturmaktadır, bu da nelerin yapılması ile neden tıpkı o eylemin yapılması gerektiği açıklamasının hazırlanması ve görüşün oluşturulmasıyla sonuçlanacaktır. Öğrenci grupu arasında gerçekleşen süreç olduğunda, gelecekte nelerin yapılması gerektiğine bağlı karar konsensüs ile alınmalıdır. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 10

YAZILI BAŞVURU FORMU Kime: (başvurunun hangi örgene iletildiği yazılmaktadır) Konu: (talep veya bilgi veya başka konu olduğu ve ne ile ilgilidir yazılıyor) Sayın, Talep olduğu takdirde: Kısa ve net olarak, delil sunarak sorun açıklanmaktadır. O örgenden neler ve niçin yapması (kısa ve net) beklentisi söylenir. Yazılı yanıtın beklendiği müddet yazılıyor (başvurunun yapıldığı günden 15 gün ). Bilgi verme söz konusu olduğunda: Bildirilmesi istenen bilgiler öne sürülüyor. Bilgilerin ne amaçla verildiği (kısa ve net) söylenmektedir. Saygılarımla, (başvuruyu yapan) Tarih ve yer: **************************************************************************************************** Kabul eden: İmza: Tarih: Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 11

Okulda hakiki demokrasi ortamı tesis edildiği takdirde, öğrenciler onları ilgilendiren bütün konularda kendi düşüncelerini beyan etmede özgür hissedebilirler. Bu amaçla, okulun, öğrencilerin görüşüne ulaşmak için mekanizma ve süreçler oturtması gerekiyor ve öğrencileri bu mekanizmalarla tanıtması ve devamlı olarak onları kullanmalarını teşfik etmelidir. Yetişkinler okulda cidden samimi cevaplara ulaşmayı talep ediyorsa, öğrencilere kendi görüşünü açıkça ifade ettiklerinde, başka biri için rencide edici olmaları durumunda hariç, olumsuz netice veya korku yaşamayacaklarını garanti etmelidir. Öğrencilerin okulda görüşünü ve fikirlerini özgürce ifade etme ortamını yaratma ii yetişkinlerin sorumluluğudur. Bunu elde edebilmek için, öğretmen ve okulun diğer yetişkin bireylerinden beklenenler: her öğrencinin değerlendirme yapması ve fikir sunması yetisine güven ifade etmeleri; her durumda öğrencilerin kendi görüşünü beyan etmelerini teşfik etmek; öğrencilerin görüşünü dikkatlı dinlemek; öğrencilerin görüş ve fikrine karşı saygı ifade etmek; beyan edilen görüşe öğrencinin yaşı ve olgunluğu uyarınca gereken dikkatin verilmesi ve görüşünün ciddi göz önünde bulundurulması, ve nihai kararların alınmasında çocukların kendi görüşleriyle etki yapmasına olanağın sağlanması Öğrencilerin görüşünü nasıl beyan edebileceklerine bağlı farklı şekiller mevcuttur ve /veya görüşlerine bakış olanakları da vardır. Bu doğrudan soru sormakla (anket ve odak gruplar), yazı vasıtasıyla (mektup ve dilekçe), konuşma araılığıyla (tartışma, fikirlerin açıklanması, sorunların işaretlenmesi), çizim, şarkı,oyun, röl aracılığıyla da yapılabilir. Farklı metodlar yaş itibariyle olduğu gibi becerileri ve ifade tarzı eğilimi bakımından farklı öğrencilere uygun olabilir, oysa tüm metodlar için mühim olan şey uygulanmaları sırasında bütün hedef grup için elde edilecek sonucun inanılır olabilmesi için temsil edici öğrencilerin kapsanması çok önemlidir. 3. KARAR ALMADA KATILIM Yaş düzeyinden ve okul hayatının farklı katılımcılarının farklı sorumluluklarında çıkan vazgeçilmez sınıramaların oturtulmasına rağmen, Öğrenciler onlarla ilgili konularda okulda alınacak kararlara katılmalıdırlar. Okulda kararların alınmasında öğrencilerin katılımı farklı düzeylerde ve farklı konularda olabilir: 1. öğrenciler serbest ifade edebilecekleri görüş hakkında danışılmaktadır, yetişkinler karar alma sırasında aynısını göz önünde bulunduracaktır; 2. karar yetişkinler ve öğrencilerin katıldığı ortak süreçte alınmaktadır, veya 3. öğrenciler bağımsız karar almaktadır ve kararları yelnız veya yetişkinlerle birlikte uygulamaya sorumlu tutulmaktadırlar. Kararların alınmasında bütün düzeylerde öğrencilerin katılımı hususunda yetişkinlerin destek ve yardım sunmaları zaruridir. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 12

ÖĞRENCİLERE ANKET UYGULAMASI Anket, Öğrencilerin okul hayatlarının farklı açılarıyla ilgili kendi görüşlerini beyan edecek bilgilere kısa zaman içerisinde ulaşmayı sağlamaktadır. Bir anketin başarılı uygulanması için her aşamasının iyi hazırlanması özel önem taşımaktadır: soruların oluşturulması anlaşılır mı ve eşanlamlı değiller mi, istenilen veya samimi yanıta yönlendiriyorlar mı,yeterli alternativler sunuyor mu (verilen yanıtlarlaysalar), dahası nelerin yazılması gerektiğine bağlı net talimatlar verilmiş midir (açık oldukları takdirde), görülebilir midirler, vb.; anket uygulaması kim uyguluyor, anket uygulaması sırasında o nasıl davranıyor (ciddi ve saygılı veya hayır), kime uygulanıyor (yeterli öğrenci katılıyor mu ve hangi sınıflardan), uygulama koşulları nasıldır(yeterli alan ve anlaşma yapılmadan), doldurma talimatı uygun mudur, uyglama için yeterli zaman öngörülmüşmüdür, gizlilik garanti ediliyor mu, vb.; sorulara yanıt zaman nekadar kısadır, basit midir, hangi şekilde yapıldığı net midir, vb.; neticelerin işlenmesi nasıl yapıldığı önceden belirlenmiş midir, uygulayanlar eğitimli midir, grafikler veya tabelada gösterilen neticeler nasıl yorumlanmaktadır, (aşağıda tanıtılmasının örneği verilmiştir), vb.; ve neticelerin faydası Hangi amaçla kullanılacak, nasıl ve yayınlanacak mı, değişim etkinliği girişiminde bulunuyorlar mı, vb. Anket neticeleri grafikler veya tabelarla gösterilebilir ve öğrenci ve öğretmenler önünde sergilenebilirler. Neticelerin sergilenmesi örneği: Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 13

Karar alınmada katılmaları için öğrenciler okulun farklı örgenlerinin çalışmalarına dahil edilmelidir (Öğretmenler kurulu, Ebeveyinler Konseyi, Okul Kurulu, farklı komisiyonlar), ve onlarla ilgili konuların görüşüldüğü çalışmalara iştirak etmeleri ve kendi öğrenci organlarının olması önemlidir (okul birliği,sınıf birliği, çalışma grupu vb.) Bu örgenlere katılımları sadece bildirimsel değil gerçi ve etkin olması büyün önem taşıyor. Bunu elde edebilmek için öğrenciler buluşmalarda nelerden bahsedileceği hususunda ve toplantıdan beklentilerin neler olduğuna bağlı önceden tanıtılmalıdır ve hangi süreçlerin uygulandığı ve kararın nasıl alındığıyla da bilgilendirilmelidirler. Diğer yandan da yetişkinler maksimum açık olmalıdır ve onlara karşı belirgin destek ve görüşüne saygı göstermelidir. Bu şekilde okul öğrencilerin demokratik süreçlere elverişli katılımını sağlayacak bünyeler tesis etmektedir, bununla da etkileme ve karar alma hususunda artıcı olanağını yaşamaları için real deneyim sağlanmaktadır. Okulda bu tür katılımlarına dayanarak, öğrenciler toplumun gelecek vatandaşları ve üyeleri olarak etkin röl almaları için hazırlanmaktadırlar, oysa öğrencileri kenarda tutmaklave/veya katılımlarının pasiv veya fiktif olmaları durumunda bu olanaksızdır. Diğerleri arasında, öğrenciler bu şekilde okul örgenlerinin nasıl fonksiyon ettiğiyle ve kendi sorumluluklarıyla somut bilgilenmektedirler, ayrıca da yetişkinlerin düşüncelerine tanık oluyorlar ve onları ilgilendiren konularda farklı açıları öğrenmektedirler. 4. EYLEM BAŞLATMA Eylem başlatma öğrencilerin demokratik katılımında son ve en yüksek adımı oluşturuyor. Bu da önceki aşamalarda alınan kararlar ardından, değişim için hangi etkinliklerin yapılacağı konusunun somutlaşması ve etkin hale getirilmesi demektir ( Fikir fırtınası hamlesi ve her öneri için evet ve hayır delillerinin görüşülmesi yardımcı olabilir), bu uygulamalara sadece temcilciler sıfatıyla karar alma sürecine katılanlar değil başkaları da dahil edilecek. Diğer yandan, eylem başlatmak,başkalarını da sahip oldukları amaç ve gerçekleşme şekliyle uyumu durumunda, karar alma süecine önceden katılmamalarına rağmen, etkinliğe iştiraklerine ilişkindir. Değişim için eylemin başlatılması sırasında, değişimi oluşturan bütün adımların iyice planlanması çok önemlidir, dahası gerçekleşiminde kimlerin katılacağına bağlı doğru bilgileri içerecek eylem planın hazırlanması gerekiyor (diğer sayfadaki tabelada gösterilmiştir), ayrıca somut adımı izlemekle yetkili kimin olacağı, gerçekleşme müddetinin nezamana kadar olduğu da net yazılmalıdır. Bu şekilde hazırlanan eylem planı, kararların uygulanmasına dahil edilen fazla kişinin sorumluluğunun net belirlenmesini sağlıyor, gelişme temposuna bakış temin ediliyor, planlanan gelişmede duraksama belirmesi durumunda da, belirli aşamalarda ilaveli yardım gereğini zamanında tespit etmeyi sağlıyor. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 14

EYLEM PLANI hareket edilecek alan Neler yapılmalıdır? (somut adımlar) Kim uygulayacak? Yapılmasından sorumlu olan kimdir? Yayılması için gereken malzemeler Zaman çerçevesi (den... kadar...) Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 15

ÖĞRENCİ ÖRGENLERİN KURULMASI NEDEN GEREKLİDİR? Öğrenciler sınıfları çerçevesinde kendi okul birliğinde II. sınıftan başlayarak IX. Sınıfa kadar örgütlenmektedirler. Böylece, öğrenciler birliği çalışmaları, öğrencilerin önerdiği program yanı sıra ebeveyinleri ve sınıf için yetkiliolan öğretmenlerin önerisi uyarınca gerçekleşiyor. Genellikle, sınıfın öğrenci birliği,okul genelinde öğrenciler birliğinin çalışmasına katılan temsilcileri seçer. Her öğretim yılında,öğrenci sınıf birliğiğinin ve diğer okul örgenlerinin önerilerini içeren programı onaylamaktadır. Dokuz yıllık ilk öğretim ve öğrenim Konseptinden (Şub. 2007 yılı syf. 101-102) Okul, öğrencilerin ayrı öğrenci örgenlerinde birleşmesini sağlamalıdır ve aynılarına etkin katılımını teşfik etmelidir (sınıf birliği, okul birliği, diğer öğrenci çalışma örgenleri). Onların vasıtasıyla, öğrencilere kendilerini ilgilendiren okul hayatıyla ilgili farklı açıları inceleme ve tartışma olanağı veilmektedir, seçilen örgenleri ve temsilcileri vasıtasıyla yüzleştikleri sorunları dile getirmeyi öğrenirler, farklı bağlamlarda işbirliği yapmayı (farklı etnik ve cinsiyet bünyesi, veya farklı görüşlere sahip öğrencilerle) ve kendileri açısından önemli olan işlerde farklı tarafları keşfetme, aynıları üzerinde analiz yapmak ve düzelmesi üzerinde çalışmaları sağlanmaktadır. Bu şekilde, okul sadece belirli dersler konusunda bilgi elde etme yeri yerine, demokrasinin ve toplumda demokratik hareket etmenin öğrenildiği mekana da dönüşüyor. Bu süreçle, bu örgenlere seçilenler ve çalışmalara tanık olan bütün öğrenciler veya onu destekleyenler yanısıra aynılarının çalışmalarından neticelerini hissedenler, öğretmektedir. Sınıf yöneticisi çok sorumlu, açık ve iletişimi kolay sağlayan kişiliğe sahip olmalıdır, sınıfı yönetmeli ve diğer öğretmen ve ebeveyinler önünde temsil etmelidir. O olabildiğince en iyi şekilde öğrencilerini anlamalı ve yardım edebilmeli, sorunları hakkında Sınıf birliği dersinde konuşma becerisine sahip olmalı, ebeveyinlere tavsiye verebilmeli, onları sorunlarla ilgili bilgilendirmeli ve okul hayatı ve çalışmalarına onları dahil etmelidir. Öğrenciler arasında güven sağlamayı başardığında, ozaman sınıf öğretmeni ve sınıf yöneticisi bağarılı bir şekilde sınıfı idare edebilirler. Dokuz yıllık ilk öğrenim konvensiyonundan (Şub.2007 yılı syf.122-123) Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 16

SINIF KONSEYİ: Guruplar, İletişim, Seçim I. GURUPLAR İçerik: tüm öğrenciler tek sınıfta (sınıf/derslik) Sınıf Konseyi Ödevler: öğrenme, okulda geçirilen zaman, kendi aralarındaki ilişkiler, okuldaki büyüklere karşı davranış tarzı ile bağlatısı olan kararlar Sınıf Konseyinin Başkan ve Başkan Yardımcısı İçerik: her sınıfta/derslikte 1 erkek + 1 bayan Seçim Kriterleri: faal olmak, devamlılık, derslerde yüksek başarı (Çok iyi, Pek iyi), iletişim gücü, diğerlerine karşı saygılı olmak (öğrenciler arasında herhangi bir fark gözetmez, herkese eşit bir şekilde davranır, öğrencilerin lehine çalışır), diğer öğrenciler tarafından gösterilen saygı, sorumluluk, Ödevler: okul gurupları önünde sınıfı temsil eder ve yine sözkonusu guruplar önünde sınıfın düşünce ve tavırlarını dile getirir (Okul heyeti, Müdür, Öğretmenler konseyi, Veliler konseyi, Okul topluluğu); belirli konular/sorunlar ile ilgili olarak, sınıf çerçevesinde belirli tartışma platformları oluşturur (kendi inisiyatifi veya diğer öğrenci ve öğretmenlerin inisiyatifiyle); öğrencilere, okuldaki guruplar tarafındandan mesajlar, bilgiler ve teklifler aktarır, ve belirli sorular doğrultusunda sınıf konseyi çerçevesindeki geçici ve daimi guruplar ile işbirliği kurar Uzaklaştırmak: kendi talebi üzerine, uzun süreli devasızlıklardan dolayı, bir gurup öğrencinin talebi üzerine (sınıftaki toplam öğrenci sayısının en az %10'u) veya diğer bir okula geçmek sebebiyle Sınıf Konseyindeki Daimi Guruplar İçerik: her gurupta en az 1 erkek + 1 bayan Ödevler: aşağıdaki hususlara yönelik birer gurup oluşturulur: - kutlama ve törenler için; - geziler için; - disiplin ve hijyen için; - teklifler diğer maddi hususlar için; - ekolojik denetim, ve - spor için Sınıflar Kapsamındaki Geçici Guruplar İçerik: her gurupta en az 1 erkek + 1 bayan Ödevler: farklı sorular doğrultusundaki ihtiyaçlara göre oluşurlar (Örneğin: Üniformaların değişimi, Tablo çalışması, Öğrencinin derslerine yardımcı olmak maksadıyla...) II. SINIF KONSEYİNİN İLETİŞİM MERTEBELERİ Sınıf Konseyi (tüm öğrenciler sınıfta/derslikte) Sınıf konseyindeki geçici guruplar Sınıf konseyindeki kalıcı guruplar Şikayetler ve itirazlar: Öğretmen Sınıf yönetmeni Profesonel hizmetler Öğretmen konseyi Müdür Okul kurulu Sınıf Konseyinin Başkanı/Başkan Yardımcısı Girişimler ve öneriler: Öğretmen Sınıf yönetmeni Okul heyeti Veliler konseyi Öğretmenler konseyi Müdür Okul kurulu Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 17

III. BAŞKAN VEYA BAŞKAN YARDIMCISININ SEÇİLMESİ PROSEDÜRÜ Hazırlık Bölüm ve sınıf yöneticisi, Başkanlık ve Asbaşkanlık seçiminden bir hafta önce bölüm ve sınıf birliği organlarının daimi üyelerine seçim bildirisi yayımlamaktadır. Seçimden önce aynı zamanda öğrencilerin birbirlerini tanıması açısından sözlü ve yazılı tanışma faslı gerçekleştirilir. Ardından, Bölüm ve Sınıf Yönetmeliği tarafından seçim kriterleri ve görevleriyle ilgili bilgiler A3 boyutlu kağıda aktarılıp, sınıf panosuna asılır. Böylelikle seçimden önce katılımcıla düşünme zamanı tanınır. Malzemeler: tebeşir ve tahta üst kısmında açık alan bulunan kutu kağıtlar (sekiz parçaya kesilen А4 kağıt; öğrncilerin sayısına eşit olan parçalar) yazı malzemeleri (öğrencilerin sayılarına göre) А4 kağıt sınıf heyeti kapsamındaki gurupların А3 kopyası ve OH iletişim mertebeleri selobant Bölüm ve sınıf birliğinin Başkanlık ve Asbaşkanlık seçimi Başkanlık, Asbaşkanlık seçim kriterleri ve onların görevleri tekrardan sağlanmalıdır. Onların ayrı cinsiyeten olmaları mecburi bir şekilde vurgulanmaktadır. Seçim esnasında adaylar, kendilerinin adaylıklarını sunmasıyla yada başkalarının aday vermesiyle seçim listesine dahil olabilirler. Seçimin adaletli olması için en azından bir kız öğrencinin ve bir erkek öğrencinin aday olması gerekmektedir. Adayların isimleri alfabetik bir şekilde tabloya yazılmaktadır. Seçim esnasında sınıf öğretmenin hiç bir adayı desteklememesi gerekmektedir. Adayların, adaylıklarını vermesinden sonra herbir aday hiç bir baskı altında kalmadan seçilip seçilmemesiyle ilgili görüşlerini beyan eder. Seçimden feragat eden olursa, listeden adını sildirir. Seçime aday olmayan öğrencilerden ayrı cinsiyetlerden 3 kişilik bir seçim komisyonu oluşturulur. Sınıf öğretmeni, seçim komisyonuna boş bir kutu ve boş kağıtlar verip, sınıfın bir köşesinde yerleştiririp, seçimlerin gizlilik ve demokrası ilkelerine bağlı olarak geçmesi sağlar. Seçim komisyonu orada bulunan bütün öğrencilere birer tane boş kağıt verip, daha sonra verilen bu boş kağıtlara seçim adaylarını yazmalarını istemektedir. Böylelikle seçim kağıtları komisyon tarafından incelenip bir bütün haline getirilir. Her bir öğreci hiç kimsenin görmeyeci bir şekilde seçim kağıdına gizlice kime oy vereciğini yazarak, teker teker olmak üzere seçim kağıtını ikiye katlayıp seçim komisyonun belirlediği kutuya bırkmaktadır. Bütün katılımcıların seçimi gerçekleştirmesinden sonra, seçim kağıtları sırasıyla denetlenmektedir. Geçerli olmayan seçim kağıtlarını içeren hususlardan; (hiçbir ismin çerçevelenmemesi, yada bir çok ismin çervçevelenmesi, mevcut isimlerin dışında ek isimlerin eklenmesi, seçim kağıtının karalanması) Seçimlerin geçerli olabilmesi için seçim kağıtlarının %51 nin en azından düzgün olması gerekmektedir. Seçim Komisyonu en çok oy olan Başkan adayını seçerek, oy çokluğuyla diğer Asbaşkan adayının karşı cinsten olması gerekmektedir. Bütün isimlar listeye aktarılarak Bölüm/Sınıf birliğine intikal edilir. Sırasıyla Öğretmenler Kurulu, Müdür, Yüksekokul kurulu ve Veliler Konseyi tarafından isimler değerlendirilir. Öğrenciler zaman içerisinde Okul Konsey Birliğinin ne demek olduğunu anlamaya çalışmaktadırlar. (sözlü ve yazılı bir şekilde A3 listelerinde OH organlarının öngördüğü hususlar yazıya aktarılarak panoya asılmaktadır. Daha sonra bu organın bünyesinde bir seçimin daha da gerçekleşeceği bildirisi yayımlanır. (İÖO: Seçimlere sadece ders seçiminde bulunan öğrenciler Bölüm/Sınıf katılabilir, birliği bölüm daimi öğrencilerine organlarının ise Okul üye seçimi* Başkanlık Birliği tarafından seçilen kıdemli öğrenciler tarafından her türlü yardım sunulmaktadır. Bölüm/Sınıf Öğretmeni, Bölüm/Sınıf Birliğinin daimi ve çeşitli organlarıyla, öğrencileri tanıştırmaktadır. Onların genel görevlerinde her bir organda en azından iki üyenin ayrı cinsiyetlere mensup olması gerekmektedir. Herbir öğrenci (Başkanın ve Asbaşkanın) dışında gönülü olarak her hangibir organda görev alabilir fakat mutlaka organda resmi olarak üye olması gerekmektedir. Bölüm/Sınıf Birliği Başkanı ve Asbaşkanı herbir organa tabi olan üyelerinin isimlerini listeye aktararak kendi elinde tutmaktadırlar. * Aynı süreç Sınıf/ Bölüm üyelirinin geçiçi organlarının ihtiyaç duymasıyla tekrardan uygulanır. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 18

Sınıf birliği öğrencilerin okula girdiklerinde yüzleştikleri ilk öğrenci örgenini oluşturmaktadır. Kurulma fikri, okulun en küçük hücreleri düzeyinde, sınıflarda demokratik öğrenci etkinliğini teşfik etmektir, ilk başta her sınıf demokratik şekilde yönetimini seçiyor (başkan ve başkan yardımcısı), ardından da sınıfın bütün kalan öğrencileri kendi eğilimlerine göre, Birliğin mevcut daimi ve geçici örgenlerine katılmaktadır. 1 Bu esnada, her bir örgenin inşasında herkezin çıkarını dikate alma maksadıyla cinsiyetlerin katılımında uyumun sağlanmasına özel önem verilmelidir yanısıra farklı sorularla ilgili karar alma sırasında erkek ve kadın arası olası farklı perspektivler de göz önünde bulundurulmalıdır ve aralarında etkin ve eşit esaslara dayalı işbirliği teşfik edilmelidir. İlköğretim sınıflarında bu örgenin çalışmasını öğretmenin yürütmesi beklenmektedir, bu arada onun fonksiyon etmesinde öğrencilerin etkin röl almaları teşfik edilmelidir. Branş öğretiminde öğrencilerin daha bağımsız bir şekilde karşılaşmaları ve içerdiği süreçleri yönetmeleri beklenmektedir, öğretmenden ise karşılaşmaları teşfik etmesi ve başarılı gerçekleşmesinde yardım etmesi beklenmektedir. Okul Birliği (OB), Sınıf birliklerinin kurulması tamamlandıktan sonra oluşturulmaktadır. OB kendi düşüncelerini dile getirme olanağı veren ve doğrudan çıkarları konusunda hergünlük sorularla ilgili öneri verebilecekleri medyum olarak görülmektedir. Bu durumda, tartışacakları soruları kendileri betimlerler ve kendileri hareket etme stratejisini belirlerler. Bu yaklaşımın teşfik edici olabilmesi için, okul yetişkinlerine iletilen öneri ve taleplerinin gerçekleşmemesi durumunda hayalkırıklığı yaşamalarına müsade edilmemesine özen gösterilmelidir. OB, okulun diğer örgenleriyle danışma organı olarak iletişim, karar alma ve danışma ağında net bir şekilde yerleştirilmelidir ve onun görüşü yönetimin bütün örgenlerince alınan kararlar sırasında ve okul idaresinde dikate alınabilir. Yetişkinler açısından tehdit edici görünse de, öğrencilerin bu tür yaklaşımı öğrenciler ve yetişkinler arası okulun bütün alanlarında ilişkilerin iyileşmesine katkı sunmaktadır. OKUL BİRLİĞİ NASIL TESİS EDİLİR? Okulda demokratileşmede etkin katkısı olacak Okul Birliğinin oluşturulması için birçok önemli hususa dikkat edilmelidir: Okul kadrosundan demokrasinin tesis edilmesi için onay Okullarda öğrencilere demokratik katılımını sağlanması için çalışanlardan alınan onay, hakiki etkin okul birliğine sahip olmayı arzulayan okullar için kilit önem taşımaktadır. Bu arada, okulun bütğn kadrosu okulda demokrasinin inşa edilmesinde kendilerinin adanmışlığını değerlendirmeleri ve bu bağlamda eğilimin samimi olması durumunda, yetişkinler ve öğrenciler arasında okulda gücün gerçek paylaşımı söz konusu olabileceği bilincinde olmalıdırlar. Bu başlangıc aşamada, şu soruya yanıt aranmaktadır: Okullara neden Okul Birliği gereklidir? 1 Sınıf birliğinde örgen, iletişim basamakları ve seçim süreci Çocuğa uygun okul projesi çerçevesinde gelişmektedir, proje UNICEF Üsküp ofisi tarafından destekleniyor. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 19

Okulun, Öğrenci örgenleri kurma vasıtasıyla demokrati eğilimli ve etkin öğrenci yetiştirme hususunda alınan net eğilim ardından, şunlara geçilmektedir: a) engellerin tespiti etkin OB varlığını engelletecek olasıl engeller tespit edilir ve aynılarının nasıl çözüleceği konusunda stratejiler düşünülmektedir, ve b) OB rölü ve sorumluluklarının belirlenmesi öğrencilere gerçek güç verecek röl ve sorumluluklar verilmektedir (ilk başta daha küçük röl ve sorumluluklar bahis konusudur, zamanla, neticeleri gözlendikten sonra, sayısı artırılabilir.) OB Kurulması ve Fonksiyon Etmesi a) OB bünyesi, içeriği ve görevlerinin belirlenmesi 2 OB üyeleri, okulun bütün sınıflarından ve bütün öğretim dillerinden önceden seçilen başkan ve başkan yardımcılarıdır(ilk okullarda sadece branş öğretiminden). Bu öğrencilerden daha sonra OB başkanlığına demokratik üye seçimi yapılmaktadır ve başkanlık cinsiyet açısından uyumlu olmalı ve okulun her öğretim yılından ve öğretim dillerinden temsilcilerden ibaret olması gerekiyor. Her açıdan sayının eşitlenmesi (cinsiyet, öğretim yılı ve öğretim dili) her grup öğrencinin eşit katılımının sağlanması ve her grupun çıkarlarının korunması bakımından çok önemlidir ve okulda sadece çoğunluğu temsil eden grupun lehine çalışılmamalıdır. Buna örnek olarak, üç öğretim dilinde eğitim veren dört yıllık orta okul söz konusu olduğunda, ozaman OB başkanlığı, her öğretim yılı ve her öğretim dilinden birer erkek ve birer dişiden oluşmalıdır (Sınıfın başkan ve başkan yardımcıları sıralarından seçilmekle toplam 24 üyeden ibaret olacak, her öğretim yılı ve her öğretim dilinde toplam sınıf sayısına fark etmeden). Bundan sonra, OB Başkanlığı, Başkanlığın en yaşlı üyesini başkan seçmektedir. O, Başkanlığın diğer üyeleri gibi aynı statüye sahiptir, toplantıları örgütleme ve başkanlığını yapma gibi ek görevi vardır, ayrıca okulda diğer öğrenci ve yetişkinlerle iletiimde olması da görevleri arasında yer alıyor. Başkanlığın diğer üyeleri veznedar, tutanakçı vb. Görevler alabilirler. OB görevlerinin ne olacağı büyük ölçüde okulun ve öğrencilerin güncel ihtiyaçlarına bağlıdır ve o görevler listesi açık olmalıdır. Yine de, güncel ihtiyaçlara bağlı olmaksızın, yıldan yıla tekrarlanacak sabit görevlerin olması da iyidir (örnek, öğrencilerin başarısını değerlendirmede Öğretmenler konseyinin mevcut olması). b) OB fonksiyonunda okul kadrosundan kimin ve nasıl yardım ve destek sunacağının belirlenmesi Koordinatör rölüne okul hayatına öğrencilerin demokratik katılımının gereğine samimi inanan ve bu bağlamda öğrencileri yüreklendirecek yetişkin kişilerin (öğretmenler ve/veya uzman hizmetlerinden) atanması çok önemlidir. Aynı zamanda o kişilerin öğrencilerle güvene dayalı ilişkiler inşa etmeleri önemlidir, çünkü bu, öğrenci örgeni ve diğer okul örgenleri arasında iletişim ve işbirliğini kolaylaştırmak açısından da önem taşıyor. 2 Sınıf birliğinde örgen, iletişim basamakları ve seçim süreci Çocuğa uygun okul projesi çerçevesinde gelişmektedir, proje UNICEF Üsküp ofisi tarafından destekleniyor. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 20

OB Başkanlığına üye seçimi Genel olarak, OB Başkanlığına üye seçimi hazırlığı ve düzenlenmesinde, önceki okuma yılında bu rölü olanlar ve okulda hala eğitimini devam edenler yardımcı olabilirler. Bütün süreç, kendi eline almadan sadece işleri koordine etmeye özen gösterecek, sorumlu yetişkin kişiler tarafından da desteklenmelidir. Aksi durumlarda, öğrenciler seçimleri kendi varlığı ve sorumluluğu olarak algılamayacaklar. Seçimlerin birkaç aşaması vardır: a) seçmenlerin eğitimi İlk başta, seçmenler sorumlu oy kulanma konusunda eğitilmelidir, aksi durumlarda, dönemin en tanınmış kişisinin seçilmesi beklenebilir, bu da öğrencilerin çıkarlarını en iyi temsil edecek anlamını taşımıyor. Dolayısıyla, bu aşamada yetişkin koordinatörler seçmenleri şu sorularla yüzleştirmelidirler: Temsilci nasıl seçilir? Niye başkası değil tıpkı o temsilci seçilmelidir? Seçildiğinde Onun neler yapmasını bekliyorum? Temsil edilmen ne demektir ve temsil etmeni istediğin öğrencinin hangi kalitelere sahip olması gereklidir? Seçilenlerin görevleri nelerdir? Seçmenelerin eğitiminde, plaketlerin kullanımı iyi uygulamadır (OB Başkanlığı üyeleri seçiminde kime oyunu vermelisin? 3 örneği uyarınca), onlar ilan tablosu yanında okulun birçok diğer yerinde de yerleştirilecek. b) adayların başvurusu Özgüven eksikliği yüzünden veya kendi potansiyellerinin farkında olmamaları sebebiyle daha salahiyetli öğrencilerin kendi girişimiyle seçime katılmayı istememeleri mümkün olabildiği gibi, adaylığını gösterenler arasında ünlü öğrenciler sıralarından ve kendilerinden beklenen görevlere karşı sorumluluk duygusu az olanların adaylık göstermeleri de olasıldır. Bu durumda, okul kadrosunun rölü, gelecek görevleri gerçekleştirebilecek potansiyele sahip öğrencileri seçime katılmalarını teşfik etmektir. OB Başkanlığına üyelik için öğrencileri müracaat etmelerine teşfik konusunda afişlerin de faydası olabilir (örnek OB Başkanlığına üye için aday gösterilmeni ister misin?) afişler ilan tablosu yanısıra okulun diğer görülebilir yerlerine yapıştırılacaktır. Adaylık statüsü kazanmada ilaveli talep olarak, okul yaşıtlardan belirli sayıda imza toplama veya adaylık programını belirleyebilir (OB Başkanlığı üyeliğine ait aday programı örneği uyarınca), programda aday seçildiğinde görev süresince hangi konular üzerinde çalışacağını açıklamalıdır ve aynısı seçim kampanyası sırasında tanıtılacak. Programın net bünyesi olmalı, okulunbütün öğretim dillerine tercüme edilmesi gereklidir ve kalan aday programlarıyla ilgili aynı büyüklükte ki kağıtta ve okulun aynı görülebilir yerinde yerleştirilmelidir. Seçim kampanyası süresinde seçmenler önüde kısa konuşma yapacak olan bütün adayların yüzleşeceği kamu buluşmanın da örgütlenmesi mümkündür, bu konuda adaylar, adaylığını göstermeden önce bilgilendirilmelidir. 3, 4 Fikri http://www.jeuneselecteurs.qc.ca/youngvoters/archives/order_material.php alınır Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 21

OB BAŞKANLIĞI ÜYE SEÇİMİNDE KİMİN İÇİN OY KULANMALISIN? OB başkanlığı üyeleri için yakınlarda seçimler var. Sana basit görünüyor mu? Evet, ağır değil, oysa ciddidir çünkü seçilecek olanlar, seni ve diğer öğrencileri okul örgenleri nezdinde temsil edecektir, seninle de ilgili olabilecek karar alacaklar, seni de ilgilendirebilecek etkinlikler başlatabilirler... Tanıdığın veya ünlü olduğu için bir kişi hakkında oy kulanmak en kolaydır. Oysa, senin de önemli bulduğun konularda caba sarfeden birinin OB seni temsil etmeni istiyorsan, oyunu kime vereceğin konusunda iyi düşün!!! Seçimler tarihinde, saat de yapılacak. Bütün sınıf ve her öğretim dilinden başkan ve yardımcıları katılmaya davet edilmiştir (OB için: branş öğretiminden) GEL - SENİN İÇİN VE DAHA İYİ OKULUN İÇİN ÖNEMLİDİR!!! ŞU ÖZELLİĞİ OLAN KİŞİLER İÇİN OY KULLAN: öğrenciler arasındaki farkın bilincinde olan bütün öğrencilerin çıkarlarını göz önünde bulundurmaktadır bazı öğrencilerin spesifik ihtiyaçlarını saygılamaktadır (örnek: engelli olanlar, başka etnik topluluğu mensuplarına, yeni yazılan öğrencilere vb.) örgütlü olana planladığını şey gerçekleşebilir de zamannı iyi organize eder başkalarına görevlerin adil dağılımını bilir tim çalışmasında becerikli başkalarını görüşünü dinler ve başkalarının görüşünü dikkate alır başkalarının kalitelerini keşfedebilir ve herkezin iyiliği için kullanabilir yapıcı farklı etkinlikler için iyi fikirlere sahiptir sorunların çözümğ için orjinel fikirleri vardır elverişli çalışır, hatta işler iyi yürümediğinde de grubu ifade etmek ve gidermek mümkün açıkça konuşuyor ve güzel ifade ediyor bir mizah duygusu var citi den nasıl başa çıkılacağını biliyor erişilirdir ona kolay yaklaşılabilir ve konuşulabilir tatil zamanında ve sonrasında kolay bulunabilir okul yetişkinleri arasında güvence kazanmıştır esnektir ve öğretmenlere ve okulda diğer çalışanlara karşı saygılı davranır yetişkinlerle sohbet etme sorunu yaşamıyor sorumlu samimi ve güvenilirdir - ona danayılabilir işleri çabuk anlar ve onlara tepki gösterir yanlış yaptığında itiraf eder Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 22

OKUL BİRLİĞİNİN BAŞKANLIĞINA ÜYELİK İÇİN ADAY GÖSTERİLMENİ İSTER MİSİN? OKUL BİRLİĞİ (OB) NEDİR? O öğrencileri temsil eden örgendir. OB okulda öğrenci ve yetişkinler arası bağdır, okulun kalitesine ilişkin ve onun örgütlenmesinde kararların alınmasında da katılıyor. BAŞKALARININ SANA GÜVENMELERİNİ VE SENİN İÇİN OY KULLANMALARINI NASIL İKNA EDEBİLİRSİN? Onların yerinde kendini koymaya çalış ve bir adayın hangi kalitelere sahip olmasının önemli olabileceği konusu üzerinde düşün. Nekadar hazırlıklı olduğunu yokla: olabildiğince daha büyük sayıda öğrencinin çıkarları doğrultusunda hareket etmek (sadece bazı öğrencileri değil bütün öğrencileri temsil etmek); farklı görüş, zevk ve ilgileri saygılama ve göz önünde bulundurmak; kendi kararlarına başka öğrencileri dahil etmek; örgütleyici olmak ( önceden işlerin nasıl planlaması gerektiğini bilmek ve zamanı nasıl organize etmek); tim bölümü olarak çalışabilmek (başkaları konuştuğunda dinlemeyi bilmek ve kalitelerinden nasıl faydalanabileceğini bilmek); yaratıcı olmak ve fonksionel orjinel fikirleri önerebilmek; açıkça fikirlerini ifade etmek ve diğer dikkatini çekmek için bilmek muktedir; mevcut olması ve tatil günlerıne veya dersten sonra bile toplantı atölye çalığmalarına katılmaya istemek; okulda yetişkin ile bir güven ilişkisi olışturmak için muktedir, ve esprili, durust ve sorumlu olmak. KONUŞMAYI NASIL YAPMALISIN? Seçmenler sadece konuştuğunun içeriğine değil nasıl bir şekilde konuştuğuna da dikkat edecek. Ne yaptığın ve ne yapmadığın, ne konuştuğun kadar eşit oranda önemlidir. Şu hususları göz önünde bulundur: Grupla yüzleşme hiçbir zaman kolay değildir. Bazan hatta korkunç olabilir. Bir rahle veya herhangi bir kürsü ardında durmak daha rahat ve daha az sinirli hissetmeni sağlayacak. Neler söylemek istediklerinin kısa özetini yaz, elinde tutacak yerde ve onula yüzünü gizleyecek veya sinirli hareket ettirmen yerine, listeyi rahle veya kürsü üzerinde bırak. Konuşmaya başlamadan önce üç-dört kez derin nefes al ve yavaşça nefesi geri ver. Bu şekilde hareket etmen konuşma sıran gelene dek gevşemeni ve rahatlamanı sağlayacak. Konuşma öncesinde üç saniye sakin kalmayı dene. Seni dinlemen gerekenler üzerinde iyi tesir etmenin iyi hünerlerinden biridir. Ellerin iletişim için mükkemel araçtır. Bazen onların bir şeyi nasıl vurguladıkları ve tasfir ettiklerini fark etmiyorsun. Gerektiğinde serbest hareket etmelerine müsade buyur. Eğer hazırladığımız metni bir köle olmayın. İncelemek ve sahip olduğunuz fikirleri bir bağlantı kurun.. İyi şanslar! KONUŞMANI NASIL HAZIRLAMALISIN? Seçim kampanyası sırasında, diğer öğrenciler önünde kendini tanıtmak için konuşma yapma ve onlara kendini daha iyi tanıtma olanağın olacak. Diğer sınıf öğrencileri seni yeterince tanıyamayabilir. Seçmenler adayların konuşmalarını duyduklatn sonra kime oyu verecekleri kararını aldıklarını hatırla. Aday olarak, başkalarını güvenlerini kazanacak kişi olduğuna onları ikna etmen senin esas amacını oluşturmalıdır. Senin konuşman öğrencilere onların çıkarlarını temsil etmeyi hak eden kişi olduğunu göstermeli. Seçmenler önünde kendini tanıtacağın şekil, o fonksiyonu başarılı bir şekilde eda edecek ve diğer örgenlerle de başarılı çalışan şahısın sen olduğunun kararını almada yardımcı olmalıdır. Konuşmanın devam ettiği zaman diliminde, çok kısa dönemde bunu başarabilmek senin için bir teşfik oluşturmalıdır. Senin geçmişteki deneyimini tasfir etmen, karakterlerini ve geleceğe yönelik planlarını açıklaman gerekecek. Konuşmanı çok iyi hazırla! Konuşmanın üç bölümü olmalıdır: I. Giriş Kendini tanıtö adını ve okuduğun sınıfı söyle. Seçmenler senin adını hatırlamazsa, senin için oy kullanamazlar. II. Ana bölüm Okulun etkinliklerine katıldığının birkaçından söz et. Orada sahip olduğun sorumluluklarını anlat. Bazan kimi okul temsili hazırlıklarına yardımcı oldun mu veya bir konuda gereçlerin toplanmasına katıldın mı? Seçmenlere, tadbikatta somut yetilere sahip olduğunu gösterecek şeyler anlat. Aynı zamanda, sahip olduğun yeteneklerin öğrencileri daha iyi temsil etmeye yarayacağına vurgu yap. Sahip olduğun iki-üç kaliteni say ve o özelliklerinle öğrencileri daha iyi temsil etmeye sorumlu kişi olmana nasıl yardımcı olacağını açıkla. Okul hayatını nasıl iyileştirmeyi düşündüğünü ve o iyileştirmelerin bütün öğrenciler için neden iyi olduğunu açıkla. Bu hedeflere ulaşmak için yapmayı planladığın adımları say. III. Sonuç Bir cümlede özetle: tekrar kendi adını söyle, seçim gününde oyu sana vermelerini davet et ve seni dinledikleri için teşekür et. Eğitimde Etniklerarası Entegrasyon USAİD Projesi 23