Türkiye Ülke Raporu Emekliliğin Değişen Yüzü Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Türkiye Ülke Raporu Emekliliğin Değişen Yüzü Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

İçindekiler Giriş Ana bulgular 1 Tavsiyeler 1 Anket 2 1. Türkiye deki emeklilik ortamı 3 2. Emekliliğe ilişkin istek ve beklentiler 5 3. Emeklilik için plan yapmak 8 4. Birikim yapmayı kolaylaştırmak 11 5. Emekliliğe esnek bir geçiş yapmak 14 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Giriş Ana Bulgular Emekliliğin yaptığı çağrışım çok çeşitli: Ankete katılan Türklerin emekliliği boş vakit (%45) ve özgürlük (%32) gibi pozitif terimlerle ilişkilendirme olasılığı hastalık (%29) ve sıkıntı (%19) gibi negatif kelimelerle ilişkilendirme olasılığından sadece ufak bir miktar daha fazla. Emeklilik planlaması alanında gelişme kaydedilmesi gerekiyor: Çalışanların %61 inin emeklilik planı olmasına rağmen, sadece %13 ünün satın alınmış emeklilik planları var. Çalışanların üçte birinden fazlasının (%36) herhangi bir emeklilik planı bulunmuyor. İşverenler için kullanışlı, ama gelişmemiş bir kaynak: İş yerinde emeklilik planlama hizmetleri sunulan yerlerde bu tür hizmetler işverenler tarafından oldukça faydalı bulunmaktadır. Ancak, çalışanların üçte biri, kendilerine herhangi bir hizmetin teklif edilmediğini savunmaktadır. Emekliliğe esnek bir şekilde geçiş yapılması yeni norm olarak kabul edilecektir: Artan sayıda çalışan kendilerini emeklilik yaşları geldiğinde emekliliğe tamamen geçiş yapmak (%35) yerine, yarı-zamanlı veya dönemsel sözleşmeli işlerde belli bir kapasitede çalışırken (%38) hayal etmektedir. %16 lık diğer bir grup, mevcut çalışma şartlarında değişiklik olmadan çalışmaya devam etmeyi beklemektedir. Türkiye emekliliğe hazırlık sıralamasında 11. sırada: Türkiye nin Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi nden aldığı puan 10 üzerinden 5,4 tür ve bu puan Türkiye yi küresel sıralamada 11. sıraya yerleştirmektedir. Bu düşük bir puandır ve tipik bir Türk çalışanının emeklilik için yeterince hazır olmadığına işaret etmektedir. Tavsiyeler Bu anketin sonuçları Türk çalışanların gelecek için tasarruf yapmanın önemini anlamalarına rağmen bu farkındalığın henüz herhangi bir eyleme dönüştürülmediğini ortaya koymaktadır. Resmi emeklilik sistemini destekleyici tasarruf araçları olarak hem işyeri emeklilik planlarına, hem de bağış ürünlerine ilişkin yasal düzenlemelerin neticelendirilmesi ile daha uygun bir tasarruf ortamı oluşturulabilir. Dahası, aşamalı emeklilik, emekliliğe finansman sağlanması konusundaki açıkları kapatmak açısından önemli bir adım olabilir ve işverenler tarafından desteklenmelidir. 1 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Anket Bu raporda kullanılan bulgular, 15 ülke dahilinde gerçekleştirilen ve 18 yaş ve üstü 16.000 yetişkinin katıldığı çevrimiçi bir ankete Türkiye den verilen cevaplara dayanmaktadır. Saha çalışmaları, 2014 senesinin Ocak ve Şubat aylarında gerçekleştirilmiştir. 15 ülkeyi kapsayan ankete ilişkin global rapor ve Türkiye ülke raporuna, www.aegon.com.tr adresinden ulaşılabilir. Araştırmaların kapsadığı konular arasında, yıllık Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksi nin temelini oluşturan, emekliliğe hazırlık konusunda çalışanların tavırları ve ayrıca emeklilik haklarının sağlanmasında işverenler ve hükümetlerin üzerine düşen görevler de yer almaktadır. Türkiye de, halihazırda çalışmaya devam eden ve tamamen emekliye ayrılmış çalışanların cevapları arasında anlamlı bir karşılaştırma yapılabilmesi amacı ile 900 ü çalışan ve 100 ü tamamen emekliye ayrılmış 1000 kişi ile anket yapılmıştır. Bu raporda sunulan tüm bulgular, aksi belirtilmedikçe Türkiye den elde edilen anket sonuçlarına dayanmaktadır. Ankete serbest meslek mensupları, öğrenciler, ev hanımları ve şu an için işsiz olanlar veya çalışamayacak durumda olanların görüşleri dahil edilmemiştir. Bunun yerine, bu anketin amacı halen çalışmakta ve emekli olan genel nüfus hakkında daha geniş bir perspektif elde etmektir. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 2

3 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 Türkiye deki emeklilik ortamı

Türk ekonomisi genç ve başarılı bir ekonomidir. Son on yıl içerisinde mali krizden düşük miktarda etkilenen ülkede kişi başına düşen milli gelir nominal olarak ve yıllık GSYİH büyümesi açısından neredeyse üç katına çıkmıştır. Bu büyümenin 2016 senesine kadar %4 oranında artması beklenmektedir. Emeklilik piyasaları tasarrufu artıran hükümet reformlarından fayda sağlamıştır. Geçen yıl yürürlüğe giren ve bireysel emeklilik birikimlerine %25 oranında devlet katkısı yapılmasına yönelik verilen taahhüt, çok sayıda yeni katılımcının bireysel emeklilik planlarına dahil olmasını sağlamıştır. Programın sadece ilk ayında, 120.000 katılımcı bireysel emeklilik planlarına dahil olmuştur bu sayı bir sene evvel aynı dönemde bireysel emeklilik planlarına dahil olan katılımcı sayısının yaklaşık dört katıdır. cömert bir emeklilik sistemi var olsa da, sadece resmi çalışanlar bu sistemden faydalanabilmektedir. Tarım sektöründe yer almayan tüm çalışanların üçte birinden biraz daha azının (%30,6) ve tarım sektöründe çalışan çalışanların çoğunluğunun (%87,1) kayıt dışı iş gücüne mensup oldukları tahmin edildiğinden, toplumun büyük bir bölümünün yaşlılıkta yoksulluğa karşı savunmasız bırakıldığı görülmektedir. Eğer Türkiye ekonomik potansiyelini kullanarak daha sağlam bir emeklilik piyasası oluşturma yoluna gitmeyi seçerse, karşılaşacağı en büyük engellerden biri toplumun tamamının refah seviyesinin arttırıldığından emin olunması olacaktır. Türkiye nin mail hizmetler açısından Avrupa nın en cazip tüketici piyasası olarak adlandırılması sürpriz değildir. 1 Ancak, büyük bir gayri resmi sektör olarak nitelendirilebilecek, mesafeli bir çalışan piyasası kamu sektöründeki emeklilik planlarının yeterliliğinin önünde büyük bir engel oluşturmaktadır. Her ne kadar yaşlılığa yönelik 1 http://www.ipe.com/turkey-pensions-growth-ahead/52938.fullarticle Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 4

Emekliliğe ilişkin istek ve beklentiler Geçen sene ekonomik büyüme hızlanmasına rağmen, beklentiler bu büyümeyi çok da karşılamamıştır. 2012 senesinde %2,2 oranında büyüme kaydeden Türkiye de geçen sene yıllık SGYİH büyüme oranı %4 e ulaşmıştır 2 ve 2014 senesi boyunca bu seviyede kalacağı tahmin edilmektedir. 3 Ancak, katılımcıların çoğunun görüşleri bu büyüme oranlarını yansıtmamaktadır. Ankete katılanların neredeyse yarısı (%47) ekonomik performansın önümüzdeki 12 ay içerisinde kötüye gideceği, dörtte birinden azı (%23) da iyiye gideceği yönünde tahmin yürütmektedir. Katılımcıların kendi mali durumları hakkındaki beklentileri daha iyimser bir tablo ortaya koymaktadır. Üçte birinde fazlası (%36) kendi mali durumlarında değişiklik olmayacağını düşünürken, mali durumlarının daha iyi olacağını düşünenlerin oranı (%30), daha kötü olacağını düşünenlerin oranından (%27) biraz fazladır. 5 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Ayrıca, ileride emekli olacakların maddi durumları hakkında göze çarpan endişeler var. Katılımcıların yarısına yakın bir kısmı (%48) ileride emekli olanların şu anda emekli olanlardan daha kötü şartlara sahip olacağına inanmaktadır. Bunun sebebi ekonominin gidişatı hakkında olumsuz düşüncelere sahip olmaları veya emeklilik finansman sistemine baskı yapması beklenen demografik değişimlerin göz ardı edilmesi olabilir. Türkiye nin nüfusu halen çok genç. Ancak doğum oranının azalması ve ortalama yaşam süresinin artması, nüfusun yaşlanmasına katkıda bulunmaktadır. Bu sene Türkiye de her bir 65 yaş ve üstü vatandaşa karşılık, sekiz kişiden biraz daha az çalışma yaşına gelmiş vatandaş bulunmaktadır. Bu yüzyılın ortalarına geldiğimizde bu oranın, her bir emeklilik çağına gelmiş vatandaşa karşılık 2,7 çalışma yaşına gelmiş vatandaş kalana kadar düşeceği tahmin edilmektedir. Toplumun bu artan maddi yükü finanse etme kapasitesi ileride emekli olan çalışanların daha az yardım almasına yol açabilir. Çizelge 1: Anket katılımcılarının kendi maddi durumları hakkındaki beklentileri ekonomik durum hakkındaki beklentilerine oranla daha olumlu S. Önümüzdeki 12 ay içerisinde Türkiye ekonomisinin nasıl bir seyir izleyeceğini düşünüyorsunuz? (Taban: Tümü, n=1.000) S. Önümüzdeki 12 ay içerisinde kendi maddi durumunuzun nasıl bir seyir izleyeceğini düşünüyorsunuz? (Taban: Tümü, n=1.000) %23 %30 %47 %27 Çizelge 2: Gelecek nesil emeklilerin daha kötü şartlarda olması bekleniyor. S. Gelecek nesil emeklilerin şu anki emeklilerden daha mı iyi, yoksa daha mı kötü şartlara sahip olacağını düşünüyorsunuz? (Taban: Tümü, n=1.000) Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 6

Türkiye deki katılımcıların emeklilik hayatı hakkındaki tavırları çeşitlilik göstermektedir. Emeklilikle ilişkilendirdikleri kelimeler sorulunca katılımcıların neredeyse yarısına yakın bir kısmı (%45) boş vakit ve üçte birine yakını (%32) özgürlük kelimelerini seçmiştir. Emekliliğe ilişkin beklentiler genellikle olumlu olan bu ilişkilendirmeleri yansıtmaktadır: Beşte üçü (%60) emeklilikte seyahat etmeyi, benzer sayıda katılımcı da (%62) aileleri ve arkadaşları ile daha fazla vakit geçirmeyi ümit etmektedir. Bir miktar daha düşük sayıda katılımcı ise (%56) yeni hobiler edinmeyi düşünmektedir. Öte yandan, yaşlanmak ve çalışamamaktan kaynaklanan olumsuz öğeler hakkında büyük endişeler de bulunmaktadır. Katılımcıların dörtte birinden fazlası (%29) emekliliği hastalık, beşte ikisi (%19) sıkıntı ve yoksulluk (%18) ile ilişkilendirmektedir. Çizelge 3: Emekliliğin ilişkilendirildiği kelimeler çeşitlilik göstermektedir. S. Aşağıdaki kelimelerden hangisini, eğer uygunsa, emeklilikle en çok ilişkilendiriyorsunuz? (Taban: Tümü, n=1.000) 2 http://www.invest.gov.tr/en-us/infocenter/news/pages/020414-turkey-2013-gdp-growth-4-pct.aspx 3 http://www.businessweek.com/news/2014-04-03/turkey-s-basci-sees-2014-gdp-growth-close-to-4-percent-ash-say s 7 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Emeklilik için plan yapmak İşçilerin emekliliğe hazır olup olmamaları hakkında ne düşündüklerini daha iyi değerlendirebilmek amacı ile, Aegon Emekliliğe Hazırlık Endeksini (ARRI) geliştirdik. ARRI kişisel sorumluluk, maddi farkındalık, maddi yeterlilik/anlayış, emeklilik planlaması, maddi hazırlık ve aylık bağlama konularını kapsayan üç adet tutumlara ilişkin geniş kapsamlı soruyu ve üç adet de davranışlara ilişkin geniş kapsamlı soruyu bir araya getirmektedir. Bu soruların yanı sıra, katılımcıların tasarruf yapmaya karşı bakış açılarını değerlendirmek amacıyla bir bağımlı değişken soru da sorulmuş; alışkanlıktan tasarruf yapan, ara sıra tasarruf yapan, geçmişte tasarruf yapan, tasarruf yapmayı isteyen ve tasarruf yapmayan katılımcılar olmak üzere beş genel katılımcı tipi tanımlanmıştır. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 8

Endeksi oluşturmak için tutumlara ve davranışlara ilişkin altı adet soruya verilen cevaplar bağımlı değişken ile ilişkilendirilerek etki ölçüsü (nam-ı diğer R değeri) belirlenmiştir. Altı soruya verilen cevapların puanlarının ortalamaları hesaplanıp her bir ortalama puan R değeri ile çarpılmıştır. Elde edilen sonuçlar toplanıp, daha sonra tüm bağıntıların genel toplamına bölünerek ARRI puanı elde edilmiştir. Çalışanların emekliliğe hazırlık durumunu sıfırdan ona kadar uzanan bir ölçekle değerlendiriyoruz. 6 dan düşük her sayı düşük bir puanı, 6 ila 7,99 arasındaki her sayı ortalama bir puanı ve 8 veya daha büyük bir sayı ise yüksek bir puanı temsil etmektedir. Seneler geçtikçe endeks puanlarında küresel bir gelişme gözlemlenmiştir. Ancak, emekliliğe hazırlık puanları yine de nispeten düşük seviyelerde seyretmektedir. 10 üzerinden 5,4 puan alan Türkiye, ankete katılan 15 ülke arasında 11. sıraya yerleşmiştir. Ankete bu sene dahil edilen Hindistan ve Brezilya, küresel sıralamaya liderlik etmişlerdir. Türkiye nin performansı uluslararası standartlara göre nispeten düşük olsa da; Polonya, İspanya, Macaristan ve Japonya gibi ülkelerden yüksektir. Türkiye, tüm endeks soruları için ortalamanın altında puan almıştır. Ülkenin emekliliğe ilişkin bilgi sahibi ve hazırlıklı olma konularında güçlü yanları bulunmaktadır. Katılımcıların neredeyse beşte üçü (%57) emeklilik planları yapmaları için mali konularda bilgi sahibi olduklarını hissetmektedir. Bu değer %61 olan küresel değerin çok az bir miktar altında kalmaktadır. Benzer bir şekilde, katılımcıların beşte ikisi (%40) de emeklilik planlarının gelişmiş olduğuna inanmaktadır. Bu değer de küresel değerlere eşittir (%41). Çizelge 4: Türkiye 2014 emekliliğe hazırlık endeksinde 11. sırada yer alıyor. Toplam 9 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Türkiye deki emeklilik planlama seviyelerinin gelişim göstermesi gerekmektedir. Çalışan katılımcılara emekliliklerinde gereksinim duyacakları geliri elde edip edemeyecekleri hakkında ne düşündükleri sorulduğunda, üçte birinden fazlası (%35) bu konuda bir fikir sahibi olmadıklarını ve sadece beşte biri (%19) ise tamamen doğru yolda olduklarını düşündüklerini belirtmiştir. Her daim emeklilikleri için tasarruf yaptıklarından emin olduklarını söyleyen çalışanların oranı sadece %26 dır. Bu sonuç, ankete katılan ülkeler arasında elde edilen en düşük oranlardan biri olarak göze çarpmaktadır. (Sadece Polonya da daha düşük bir oran elde edilmiştir.) Bu bulgular endeksin hesaplanmasına dahil edildikçe, Türkiye nin hazırlık puanını doğrudan etkilemektedirler. Benzer bir eğilim, endekse dahil olmayan alanlarda da gözlemlenmektedir. Örneğin, çalışanların sadece %13 ünün satın alınmış bir emeklilik planı bulunmaktadır. Öte yandan, üçte birinden fazlası (%36) herhangi bir emeklilik planı olmadığını belirtmiştir. Çalışanların beşte üçü (%61) emekliliklerinde maddi anlamda rahat edebilecekleri bir yaşam sürebileceklerine dair güven duymamaktadır. Türkiye de yaşayan mevcut emeklilerin üçte ikisi (%66) kendilerini maddi anlamda rahat hissetmemektedir. Bu, ankete katılan 15 ülke arasından elde edilen en yüksek orandır. Çizelge 5: Türkiye 2014 emekliliğe hazırlık endeksinde 11. sırada yer alıyor. S: Aşağıdakilerden hangisi emeklilik planlama stratejinizi en iyi şekilde tarif ediyor? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış, n=900) Çizelge 6: Çalışanların çoğunluğunun planladıkları emeklilik yaşından evvel çalışamaz hale gelmesi durumunda yürürlüğe koyabilecekleri bir B planı bulunmamaktadır. S: Planladığınız emeklilik yaşından evvel çalışamaz hale gelmeniz durumunda size gelir getirebilecek bir B planınız var mı? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış, n=900) %8 %31 %62 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 10

Birikim yapmayı kolaylaştırmak Çoğu Türk çalışan (%64) yeterli kazançları olmamasının emeklilikleri için birikim yapmalarına engel olduğunu söylemektedir. Bu rakam, çalışanların birikim yapma yeteneklerinin kısıtlı gelirlerinden etkilendiğini belirttikleri Brezilya (%67) ve Hindistan (%65) gibi diğer gelişmekte ülkelerde elde edilen oranlara yakındır. Türkiye deki çalışanların neredeyse yarısı (%48) maaşlarına zam gelmesi durumunda emeklilikleri için birikim yapmaya teşvik olacaklarını belirtmiştir. Teşvik edici diğer unsurlar arasında daha istikrarlı bir ekonomik ortam (%43), uzun vadeli birikimler için vergi muafiyeti (%28) ve işverenler tarafından daha iyi emeklilik planı katkıları yapılması (%25) sayılabilir. 11 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Çizelge 7: Çoğu çalışan kısıtlı gelirlerinin birikim yapmalarına engel olduğunu belirtmektedir. S: Kendi mevcut durumunuzu göz önünde bulundurduğunuzda, yatırım yapacak paranızın kısıtlı olmasının emeklilik için birikim yapmanıza engel olduğunu söyleyebilir misiniz? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış, n=900) %7 %29 %64 Çizelge 8: Maaşlara zam yapılması, daha istikrarlı bir ekonomik ortam ve vergi muafiyeti emeklilik için birikim yapmayı teşvik edecektir. S. Aşağıdakilerin hangisi, eğer uygunsa, sizi emekliliğiniz için birikim yapmaya teşvik edecektir? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış, n=900) Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 12

İnsanları emeklilikleri için birikim yapmaya teşvik etmek için hem hükümetlere, hem de işverenlere büyük bir rol düşmektedir. Türkiye deki çoğu çalışan, işverenlerinin bu konuda daha fazla şey yapabileceği kanaatindedir. İşverenlerinin özel emeklilik planlama hizmetleri sunup sunmadığı sorulduğunda, çalışanların üçte biri (%33) böyle bir şeyin kendilerine teklif edilmediğini belirtmişlerdir. Dahası, %14 ü de böyle bir şeyden haberdar olmadıklarını söylemişlerdir. En sık teklif edilen hizmet yıllık emeklilik plan beyannamesidir (%16). Bunu emeklilik birikimlerini görüntülemek ve yönetmek için dijital erişim ve bir emeklilik danışmanı ile bizzat / yüz yüze görüşme yapmak izlemektedir (her biri %15). Ancak, işverenlerin emeklilik hizmetleri sundukları durumlarda bu tür hizmetler oldukça faydalı bulunmaktadır. Yıllık emeklilik plan beyannamesi sunulan çalışanların yarısı (%50) ve emeklilik için birikim yapmayı konu alan internet üzerinden yapılan görüşmelere veya seminerlere katılan benzer sayıda çalışan (%48) elde ettikleri bilgilerin kendilerine çok yardımcı olduğunu belirtmiştir. Çizelge 9: Çalışanların üçte biri, mevcut işverenlerinin kendilerini emekliliğe hazırlamak için herhangi bir hizmet sunmadığını belirtmektedir. S. Mevcut işvereniniz (veya işvereninizin emeklilik planı danışmanı) size aşağıdaki hizmetlerden hangisini sunuyor, eğer sunuyorsa? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış, n=900) %16 %15 %15 %14 %13 %4 Hiçbiri %33 Bilmiyorum %14 Özel olarak yönetilen Bireysel Emeklilik Sistemi nin sunulmasından bu yana 11 sene geçmiştir. Bireysel emeklilik piyasasının yıllar boyunca yavaş bir büyüme elde etmesinden sonra, Devlet bireysel birikimler için %25 oranında katkı payı sağlayarak kişisel birikimleri teşvik etmiştir. Başka bir deyişle, bir birey emekliliği için aylık 100 TL katkıda bulunuyorsa, Devlet bu bireyin emeklilik planı için 25 TL ek katkıda bulunmayı taahhüt etmektedir. Bu hamlenin bireysel emeklilik piyasasının gelişmesi açısından büyük sonuçlar doğurması beklenmektedir. Programın sadece ilk ayında, bireysel emeklilik planlarına 120.000 e yakın yeni katılımcı kaydolmuştur bir önceki yılın aynı dönemine oranla dört katı fazla katılım elde edilmiştir. Türkiye deki çalışan ve işverenlerin emeklilik planlarını çalışan tazminatları olarak algıladıkları yönünde bir inanç olduğu düşünülmektedir. İkinci kademe emeklilik planlarının geri kalmışlığı bu durumu doğrular niteliktedir: en güncel OECD verileri (2011) mesleki emeklilik planlarının çalışma çağındaki çalışanların sadece %0,2 sini kapsadığını ortaya koymaktadır. Ancak, anket sonuçları işyeri emeklilik planlarının çalışanlar için aslında önem arz ettiğini ortaya koymaktadır. Yeni işlerini seçerken işyeri emeklilik planlarına erişim olanağının ne kadar önem arz ettiği sorulduğunda, çalışanların %66 sı bu konunun çok veya aşırı derecede önem arz ettiğini belirtmiştir. Bu durum, işverenlerin çalışanları kendilerine çekmek veya mevcut çalışanlarını ellerinde tutmak için işyeri emeklilik planlarından fayda sağlayabileceklerini ortaya koymaktadır. 13 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Emekliliğe esnek bir geçiş yapmak Çoğu çalışan doğrudan emekli olmayı düşünmemektedir. Yarı-zamanlı veya dönemsel sözleşmeli işlerde belirli bir kapasitede çalışmak tamamen emekliye ayrılmamış veya yarıemekli çalışanların neredeyse beşte ikisi için (%38) olası gözükmektedir. Ancak, çalışanların üçte birinden fazlası (%35) doğrudan emekli olmayı istemektedir. Bu rakam, küresel ortalama olan %32 den biraz fazladır. Emekliliğe esnek bir şekilde geçiş yapmaya yönelik gelişen bu eğilime rağmen, çoğu işveren çalışanlarına ilerleyen yaşlarda daha rahat çalışma şartları sağlamak için henüz uygun seçenekler sunmamaktadır. İşçilerin sadece beşte biri (%20) işverenlerinin tam-zamanlı işlerinden yarı-zamanlı olarak çalışmaya geçiş yapma olanağı sunduğunu belirtmiştir ve benzer sayıda işverenin de (%21) çalışanlarına emeklilik yaşından sonra çalışma imkanı sunduğu belirtilmiştir. İşçilerin dörtte birinden fazlası (%29) kendilerine herhangi bir seçenek sunulmadığını; buna ek olarak %11 i de bu gibi hizmetlerin varlığından haberdar olmadıklarını belirtilmiştir. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 14

Çizelge 10: Tamamen emekliye ayrılmamış veya yarı-emekli çalışanların sadece üçte biri derhal tamamen emekliye ayrılmak istemektedir. S. Geleceğe baktığınızda, emekliliğe geçişinizin nasıl olacağını tahmin ediyorsunuz? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış / yarı emekli, n=869) %16 %3 %9 %35 %18 %20 Bilmiyorum 60 lı yaşlarında çalışmaya devam eden çoğu çalışan için aynı mesleği sürdürmek söz konusu olamayacaktır. Örneğin, kariyerleri fiziksel güç gerektiren işlerde çalışan çalışanların yaşlılıklarında çalışmaya devam edebilmeleri için pozisyonlarını veya çalıştıkları sektörleri değiştirmeleri gerekebilir. Transfer, yeniden eğitim ve beceri kazanma işlemlerinin başarılı bir şekilde gerçekleştiğinden emin olunması önemli bir adımdır. Ancak, bu hizmetlerin desteklenmesinde yine bir hazırlık boşluğu ile karşılaşıyoruz. Katılımcılara işverenlerinin yeniden eğitim veya beceri kazandırma hizmetleri sunup, sunmadığı sorulunca, sadece %12 si bu seçeneğin kendilerine sunulduğunu belirtmiştir. İşçilerin kendilerini emekliliğe hazırlamak için daha fazla çaba sarf edilebileceğini düşünmesi şaşırtıcı bir sonuç değildir. İşçilerin yarısından fazlası (%56) işverenlerinin kendilerine emekliliklerini planlamaları için yeterli miktarda bilgi ve destek sunmadığını düşündüğünü belirtmiştir. Ne yazık ki çalışanlara verilen destek artış göstermemektedir. Ankete katılan çalışanların neredeyse yarısı (%47) işverenlerinin üç sene evvel sunduğu destek ile yaklaşık aynı miktarda destek sunduğunu ve yaklaşık dokuzda biri de (%11) işverenlerinin üç sene evveline oranla daha az destek sunduğunu belirtmiştir. 15 Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014

Çizelge 11: İşverenleri beşte biri çalışanlarına tam-zamanlı işlerden yarı-zamanlı işlere geçiş yapma fırsatı sunuyor. S. İşvereniniz çalışanların emekliliğe kademeli olarak geçebilmesi için aşağıdaki hizmetlerden hangisini sunuyor, eğer uygunsa? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış, n=900) %21 %20 %19 %18 %14 %12 %4 Hiçbiri %29 Bilmiyorum %11 Çizelge 12: İşverenler tarafından sunulan emeklilik hizmetleri son üç yıl içerisinde artış göstermemiştir. S. Üç sene öncesi ile karşılaştırıldığında, işvereninizin çalışanların emekliliklerini planlamasına yardımcı olmak için genel anlamda daha mı az, daha mı fazla, yoksa aynı miktarda mı çaba sarf ettiğini düşünüyorsunuz? (Taban: Tamamen emekliye ayrılmamış, n=900) %16 %13 Daha fazla %13 %11 Daha az Neredeyse aynı Bilmiyorum %47 İşbu rapor sadece genel bilgiler içermektedir ve herhangi bir talep veya teklif oluşturmamaktadır. İşbu rapordan herhangi bir hak türetilemez. Aegon, ortakları ve iştirakleri veya çalışanları rapor dahilinde sunulan bilgilerin doğruluğunu ve eksiksizliğini garanti veya temsil etmemektedir. Aegon Emekliliğe Hazırlık Anketi 2014 16