1 2 Almanya'da Gıda Güvenliği Denetim Sistemi Federal almanya cumhuriyetinde (BRD) gida maddelerinin güvenligi ve de güvenilirliginin saglanmasi konularinda sayisiz bircok kurum ve kurulus cok büyük bir ciddiyetle calisma yürütmektedir. En kücük mahalli birimden en üstteki sorumlu birime kadar almanya capinda bütün kurumlar arasinda koordineli, disiplinli, planli bir isbirligini esas alan cok siki bir calismayi temel ilke olarak önüne koyan ve düzenli, özenli kontroller ve amaci önceden belirlenmis numene almalar seklinde kendini pratikte hissettiren calismalarla vatandasin sagiligini koruma temelinde gida güvenligi ve güvenirrliligi agi islevsel bir denetim sistemi olarak pratikte sayginligi tartismalara yer vermeyecek sekilde basta Federal tüketici haklari ve gida güvenligi dairesi (BVL(Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit))tarafindan olmak üzere bir cok kurum ve kurulus tarafindan yerine getirilir. Gida güvenliginden sorumlu bazi birim ve kurumlar: Federal almanya cumhuriyetinde en kücük belediye biriminden dünya saglik örgütüne kadar bircok kurum ve kurulus gida ve gida maddelerinin güvenliginde önemli roller oynar. Bunlardan bazi önemli olanlarini asagidaki gibi siralayabiliriz: 1. Eyaletler (Die Bundesländer): Almanya da gida maddelerinin kontrollünden genel anlamda federal eyaletler (Bundesländern) direkt sorumludur. Gida kontrolleri eyalete bagli bakanlik ya da senato tarafindan koordine edilir. Yerel yada yerel üstü gida kontrol ve veteriner daireleri aldiklari numunelerle isletmeleri yerinde kontroll ederler.gidalar üretimden tüketime kadar her asamasinda cok siki kontroll ve denetimlere tabii tutulur. Elbetteki her türlü kontroll hicbir ön bilgilendirme ya da ikaz yapilmadan cok rutin olarak yapilir. Bütün bu kontroller elbetteki yasal yeterlilikler ve de gereklilikler göz önünde alinarak yapilir ve her türlü yaptirim gücüne sahip olan veterinerlik daireleri bir malin hijyenik statüsünden tutalim ayni malin piyasadan ceilmesine kadar ki her türlü tetbiri alabilmektetir. Ayni zamanda siradan her vatandas saglik acisindan sakincali gördügü her mali bu bahsi edilen dairelere direkt basvurmak suretiyle sikayet edebilir ve yapilan her sikayet hicbir fakatla karsilasmadan mutlak süretle kontroller yapilir ve sikayetci mutlak surette neticelerden haberdar edilir. 2. Federal Gida, tarim ve tüketicileri koruma bakanligi (Bundesministerium für Ernährung, Landwirtschaft und Verbraucherschutz): Bu bakanlik tüketiciyi koruma, kalite güvenligi, doga ve hayvani gözönüne alan bir üretim kaygisini ana politik hedef olarak önüne koyar.bu politik hedeflerini de asagida ayrintilari ile aciklayacagim bakanlik bünyesinde yer alan birtakim özerk kurum ve institütüler
araciligi ile gerceklestirir.( örnegin: Federal tüketici haklari ve gida güvenligi dairesi (BVL(Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit)), Federal riskleri tespit ve degerlendirme Instituleri (BfR (Bundesinstitut für Risikobewertung)) 3. Federal tüketici haklari ve gida güvenligi dairesi (BVL(Bundesamt für Verbraucherschutz und Lebensmittelsicherheit)) BVL ler almanya da gida güvenlik sisteminde en önemli birimdir. Bunun icin bu birimi ayrintili olarak burada aciklamayi faydali görüyorum. BVL nedir: Tüketiciyi korumayi daha anlamli kilmak ve gida güvenligini daha iyi koordine etmeyi en önemli kurulus gerekceleri olarak önüne koyan BVL (Federal tüketici haklari ve gida güvenligi dairesi) beslenme(gida), tarim ve tüketicileri koruma bakanliginin bünyesinde calisma sürdüren biri Braunschweig digeri Berlinde olmak üzere iki merkez birimi olan bir kurumdur. 01.06.2008 yili itabari ile yillik bütcehacmi yaklasik 33 milyon ve yaklasik 360 subesi ve de 470 calisani vardir. BVL in kurulus gerekceleri ve yasal temelleri: Özelde almanyada genelde avrupada 19. yüzyili sonlarina dogru insanlarda gida güvenirliligi konularinda krizlere varan tartismalar ve güvensizlik ortami kendini göstermeye basladi. Hayvan yemlerindeki Dioxin, et ve et ürünlerinde ortaya cikan Antibiotikler, ve en son 2000 yilinda almanyada ortaya cikan deli dana hastaligi(bse) gerek tüketiciler cephesinden ve de gerekse Alman hükemeti,ve Saglik kurumlarinda tüketiciyi koruma temelinde gida gida güvenlegi yasalarinda köklü bircok degisikligin yapilmasi geregini ortaya koydu ve iste bu temelde 1 ocak 2002 yilinda kurulan BVL gida maddelerindeki risklerin önceden tespiti ve bunlarin önlenmesi, ülke capinda kurumlar arasi koordinasyon gibi cok önemli görevlerle donatilmis bagimsiz bir kurum olarak gida tarim ve tüketicileri koruma bakanligi bünyesinde ortaya cikti. Bu kurumun görev ve yetkileri BVL Yasalari ve bir cok yönetmelikle (gida-, ihtiyacmaddeleri-, yem-, bitkikoruma-, ilacgenteknigikanunlari) belirlenmistir. BVL de Organisation: BVL yaptigi calismalalarla etkinligi tartismasiz resmi bir kurum olarak bir genel müdürlük( Leitung) ve calisma alanlarina göre bir cok birimden (Abteilung) olusur BVL leri olusturan birimler(abteilung) kisaca ana basliklari ile söyle siralanmistir: 1. Birim: Gidalar, Yemmaddeleri ve Ihtiyacmaddeleri 2. Birim: Bitki ilaclari 3. Birim: Veterinerlik ilaclari 4. Birim: Genteknolojisi 5. Birim: Referatgrubu (Muayeneler)
6. Paralelbirimler (idare, informationteknikleri ve basin yayin gibi) BVL lerin görev alanlari: Gida maddeleri Kosmetik, Textil, Oyuncaklar Yem maddeleri Bitki ilaclari Hayvan ilaclari Genteknik Laboratorien Tüketici yi koruma 4. Fedaral riskleri tespit ve degerlendirme instituleri (Bundesinstitut für Risikobewertung) BfR ler calismalarinda ulusal ve uluslararasi bulgu, kriter ve bilimsel degerleri kendisine temel esas alir. Bu institut bilimsel calismalarda tamamen özerk calisir ve riskleri analiz eder ve de yaptigi bilimsel tespitlere dayanarak riskleri azaltma konusunda baylayici ve belirleyici önerilerde bulunur. Tespit edilen degerler tamamen seffaflik esprisiyle ele alinir ve uygulanabilirlik kriterlerine de birinci derecede önem verilir.ayrica kamu ve bilim camiasi tarafindan cok rahatlikla takip edilme hususuna oldukca deger bicilir 5. Gümrükler (der Zoll) Maliye bakanligina bagli gümrükler gida ve gida maddeleri yasa ve yönetmeliklerine uygun olamayan her türlü durumu sorumlu gida kontroll dairelerine(veteriner daireleri) bildirirler. 6. Avrupa saglik ve tüketicileri koruma genel direktörlügü (EU- Generaldirektion Gesundheit und Verbraucherschutz) Bu direktörlük (GD) kamu sagligindan sorumlu avrupa komissiyonu icinde yer alan gidamaddeleri güvenligi ve tüketici sorunlarindan sorumlu bir birimdir. GD ler yasal ve politik öneriler ve de bunlara uygun eylem programlari önerir ve bunlarin avrupa birligi karar mercilerinde kabul ve de uygulanmasina yönelik pratik calismalardan sorumludur. Ayrica gidamaddeleri alaninda Riskmanagement gibi cok önemli bir misyonuda vardir. 7. Avrupa gida maddeleri ve Veterinerlik dairesi (Europäisches Lebensmittelund Veterinäramt) Merkezi irlanda da olan ve avrupa kommisyonuna bagli olarak calisan bu birim üye ülkelerdeki uyumluluk ve yasalara (avrupa) uygunluluk temelinde olusturdugu
komisyonlar ya da müfettislikler araciligi ile söz konusu ülkedeki (almanya) gida güvenligin de önemli bir faktör olarak kendisini hissetirir. 8. Avrupa gida güvenligi dairesi (Europäische Behörde für Lebensmittelsicherheit (EFSA)) Merkezi italya da (parma) olan EFSA avrupa komissiyonunu gida ve yemgüvenligi, hayvansagligi, ve bitkikoruma ve de beslenme alanlarinda yaptigi tavsiye ve hazirladigi bilimsel - bilirkisi raporlari ile yönlendiren en önemli kurum olarak almanya da da gida güvenligi sisteminde cok büyük rol oynar. Gida güvenligi ve kontrolleri: bu baslik altindaki konularin her biri basli basina bir arastirma konusu oldugundan burada sadece konu basliklari halinde deginecegimi belirtmek istiyorum. Genel anlamda güvenli ve de güvenirli gida maddelerine giden yol asagidaki gibi siralanabilir: Kontroller, Monitoring ve Bilgi alisverisi Hayvansal kökenli gida maddelerinin güvenirliligini saglama Bitkisel ilaclardaki artik degerlerde seffalik ilkesini temel alma Risk faktörü tespit durumlarinda cok süratli reaksiyon gösterme kabiliyetine sahip olma Alarm durumlarinda BVL leri her anlamda merkez üs olarak calisir durumda tutma Idari yönetmeliklere her zaman icin islevlik kazandirma Ulaslararasi inspektionlar v.s. Güvenli ve güvenirli gida maddelerine giden yolda bazi yöntem ve de metodlari asagidaki gibi siralayabiliz: Gida iceriklerinin tespiti Gida maddelerinde Monitoring Ülke genelindeki kontrolplanlari (BÜp) Gida kontrollerinin yillik raporlari hayvansal kökenli gida maddelerindeki Artik Kontroll Planlari bitkisel ilaclardan kaynakli artiklar ile ilgili ulusal raporlar avrupa birligince koordine edilen programlar genel idari yönetmeliklerin cerceve kontrolleri Dioxin-Monitoring isinlanmis gidalarin radyoaktivite vb raporlar olusturma süratli uyari sistemleri Inspektionen cok yillilik esasina dayanan ulusal kontrolplanlari
Bilgimanagement tersi numune bilirkisi raporlari gidalarda istenmeyen madde ve organizmalarin tespiti Gidamaddelerinde analytik Gida maddelerinin sinir ötesi ticareti ve tespitler Tüketici ve üretici bilgilendirmeleri v.s. 1 The reproduction of part or the entire document is permitted under the condition that in a clear and readable form the source (http:// www.tierschutz-akademie.com ) and the note attached "All rights reserved" 2 The information used may only be used for personal or professional purposes or for use in a club, any use for commercial or advertising purposes is excluded.