DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI

DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI [Örnek Olay ve Yeni Mevzuat] dr. ferudun kaya Bu çalışma; İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulları, Meslek Yüksekokulları müfredatlarına (MEB YÖK Müfredatına) uyumlu ders kitabı, İhracat ve ithalat işlemleri ile ilişkili kurum ve kuruluşlar için ise kaynak kitap olarak hazırlanmıştır. Öğretim elemanları kitabın power point sunumlarını temin etmek için Beta Yayınlarına başvurabilirler. İstanbul, 2013

ii DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI Yayın No : 2866 İşletme-Ekonomi Dizisi : 569 1. Bası Eylül 2009 İSTANBUL 2. Bası Mayıs 2011 İSTANBUL 3. Bası Mart 2013 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-890 5 Copyright Bu kitabın bu basısı için Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Ferudun Kaya Baskı - Cilt : Yazın Basın Yayın Matbaacılık Trz.Tic.Ltd.Şti. (Sertifika No: 12028) Çiftehavuzlar Cd. Maltepe Mh. Prestij İş Merkezi No: 27/806 K:9 Zeytinburnu/İSTANBUL 0212 565 01 22-0212 565 02 55 Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com

İÇİNDEKİLER iii SUNUŞ Türkiye, yaşanan küresel krizlerden etkilenmemek ve sanayileşmiş ülkelerin ekonomik gelişmişlik seviyelerine ulaşmak adına çeşitli ekonomik politikalar uygulanmakta, küreselleşen dünyada var olan kaynaklarını etkin şekilde değerlendirerek, dünyadaki stratejik konumunu güçlendirmeye çalışmaktadır. Güçlü olan ve rakipleri ile fiyat, maliyet, kalite, müşteri memnuniyeti, pazarlama ve dağıtım gibi birçok faktör açısından rekabet edebilenler bu yarışta başarılı olacaktır. Ancak rekabetin kendine özgü özelliği gereği, sadece belirli bir dönemde ya da sektörde başarılı olmak kadar bunu belirlenen tüm sektörlerde uzun dönemde devam ettirebilmek de önemlidir. Dolayısıyla, Türkiye nin sürdürülebilir ihracat artışını sağlayacak yapıya ulaşabilmesi için, ilgili kurum ve kuruluşların dış ticaret ile uğraşan işletmelerin rekabet edebilme koşullarını iyileştirme çabalarını yoğunlaştırması kaçınılmazdır. İhracatçı, ihracat süreci içinde sözleşme aşamasından başlayarak, alıcının borçlandığı tutarı gösteren faturanın, akreditif mektubunun, kambiyo senedinin hazırlanması, malların nakliyesi esnasında malın yüklendiğini kanıtlayan konşimento, sigorta edildiğini gösteren sigorta belgesi, malın siparişe uygun olduğunu kanıtlayan koli listesi ve çeki listesinin hazırlanması, ülkemiz mevzuatı açısından gümrük beyannamesinin usulüne uygun şekilde doldurulması, alıcının ülkesinde geçerli ithalat rejimi açısından gerekli olan menşe şahadetnamesi, A.TR, EUR.1 dolaşım belgesi ve konsolosluk faturasının alınması gibi malların alıcıya teslimine kadar pek çok belgenin tam ve eksiksiz doldurulması ve onaylatılması işlerini yapacak kişi veya kişilerin istihdamı, işlerin planlanması, yürütülmesi ve kontrolünü belli bir sisteme bağlamak zorundadır. Aksi takdirde dış ticaret işlemlerindeki aksamalar umulmayan derecede büyük zararlara yol açacaktır. Çalışma içerisinde konuların teorik açıklamaları çok basit düzeye indirgenmekle birlikte, anlaşılabilirliğini daha da kolaylaştırmak amacıyla bazı teorik bilgiler, değişik tablo, şekil, belge ya da bilgi notu halinde verilen ek bilgilerle görselleştirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada olabildiğince konuların özüne inilerek, ilgili mevzuat ve yönetmeliklere atıf yapılmak suretiyle okuyuculara sözü edilen kaynaklara ulaşma yolları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada; TCMB, Türk Eximbank, Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM), Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB), Türkiye Bankalar Birliği ve Üyeleri, Gümrük Müsteşarlığı ve İGEME nin web sitelerindeki bilgi kaynaklarından yararlanılmış olup, bizlere bu değerli kaynakları sunan kurumlara ve bu verilerin hazırlanmasında emeği geçen tüm ilgililere şükranlarımı sunarım. Dış Ticaret ve Finansmanı adını taşıyan bu eser, altı yıl süren bir araştırma ve çalışmanın neticesinde hazırlanmış olup, hazırlanmasında ilk baskısı 2006 yıllında yayınlanan Dış Ticaret İşlemleri ve Muhasebe Uygulamaları ve 2008 yılında yayınlanan Dış Ticaret İşlemleri Yönetimi başlıklı kitaplardan faydalanılmıştır. Bir eseri ortaya koymak sadece yazarın bireysel çabaları ile mümkün olamamaktadır. Karşılıklı iletişim, bilgi paylaşımı, sevgi ve hoşgörü bu eserin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Bu nedenle, konuların doğruluğunu ve anlaşılabilirliğini test etmede her zaman katkılarını gördüğüm öğrencilerime, sektör temsilcilerine ve bu çalışmada bölüm yazarak katkıda bulunan Kastamonu Üniversitesi Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Tolga Ulusoy a, Bartın Üniversitesi Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Mehmet İslamoğlu na ve Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Öğretim Elemanı Savaş Tekoğlu na teşekkürü bir borç biliyorum. Son olarak, bu eserin hazırlanması sırasında hoşgörü gösteren kızlarıma ve değerli eşim Aysun a, sevgilerimi sunuyorum. Bu çalışma ile uluslararası mevzuat ve dış ticaretin finansmanı bağlamında insan kaynağı yetiştiren yükseköğretim kurumlarına ve dış ticaret alanında faaliyet gösteren tüm işletmelere bundan önce yapılan tüm çalışmalar gibi ışık tutulması hedeflenmiştir. Bu eserin Türkiye nin dış ticaretine ivme kazandırması temennisiyle! kayaferudun@gmail.com. dr. ferudun kaya

iv DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI

İÇİNDEKİLER v Bu çalışmamı yaptırdığı eserlerde hem öğrenim gördüğüm hemde halen çalıştığım saygıdeğer büyüğüm rahmetli İzzet Baysal a ithaf ediyorum. İzzet Baysal ın çok beğendiği ve mutlu bir hayat için herkese tavsiye ettiği anonim sözler On Altın Öğüt 1. Düşünmeye vakit ayır, düşünce güç için kaynaktır. 2. Eğlenmeye vakit ayır, eğlence gençliğin sırrıdır. 3. Okumaya vakit ayır, okuma bilginin pınarıdır. 4. Duaya vakit ayır, dua güç anlarda direnmenin desteğidir. 5. Sevmeye vakit ayır, sevme yaşamı tatlı kılan şeydir. 6. Anlaşmaya vakit ayır, anlaşma yaşama güzel bir tat verir. 7. Gülmeye vakit ayır, gülme ruhun güzelliğidir. 8. Vermeye vakit ayır, verme günün aydınlığıdır. 9. İşini iyi yapmaya vakit ayır, iyi iş kişiyi kendine saygın yapar. 10. Teşekküre vakit ayır, teşekkür yaşam pastasının kremasıdır.

vi DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI

İÇİNDEKİLER vii İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm DIŞ TİCARET FİNANSMANI 1. KONU DIŞ TİCARETİN BAŞLICA FİNANSMAN YÖNTEMLERİ GİRİŞ ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 1. DIŞ TİCARETİN BAŞLICA FİNANSMAN YÖNTEMLERİ ----------------------------------------------------- 8 1. 1. Leasing (Finansal Kiralama) ------------------------------------------------------------------------------------------- 9 1. 1. 1. Finansal Kiralama (Leasing) İşlemleri ----------------------------------------------------------------------- 11 1. 1. 2. Leasingin Tarafları ----------------------------------------------------------------------------------------------- 12 1. 1. 3. Leasing Türleri ----------------------------------------------------------------------------------------------------- 13 1. 1. 4. Leasing'e Konu Olabilecek Mallar--------------------------------------------------------------------------- 14 1. 1. 5. Leasing'in Ekonomik Etkileri --------------------------------------------------------------------------------- 15 1. 1. 6. Mevzuat ve Değişiklikler--------------------------------------------------------------------------------------- 18 1. 1. 7. Leasing in Yasal Ana Unsurları ------------------------------------------------------------------------------ 19 Örnek Olay Gaziantep ten Dünyaya Antep Fıstığı --------------------------------------------------------------- 23 1. 2. Faktöring --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 26 1. 2. 1. Faktöring İşleyişi ------------------------------------------------------------------------------------------------- 28 1. 2. 2. Faktöringin Maliyeti --------------------------------------------------------------------------------------------- 29 1. 2. 3. Faktöringin Türleri ----------------------------------------------------------------------------------------------- 29 1. 2. 3. 1. Yurtiçi Faktöring ---------------------------------------------------------------------------------- 29 1. 2. 3. 1. 1. Yurtiçi Faktöring Yoluyla Sağlanacak Avantajlar --------------------- 30 1. 2. 3. 2. Yurtdışı Faktöring --------------------------------------------------------------------------------- 30 1. 2. 3. 2. 1. İhracat Faktöring ---------------------------------------------------------------- 31 1. 2. 3. 2. 1. 1. İhracat Faktöring i Türleri ------------------------------- 31 1. 2. 3. 2. 1. 2. İhracat Faktöring i Yoluyla Sağlanacak Avantajlar ---------------------------------------------------- 32 1. 2. 3. 2. 2. İthalat Faktöring ----------------------------------------------------------------- 32 1. 2. 3. 2. 2. 1. İthalat Faktöring i Yoluyla Sağlanacak Avantajlar --------------------------------------------------- 32 1. 2. 4. Faktöring Şirketlerin Yapamayacakları İş ve İşlemler ---------------------------------------------- 33 1. 2. 5. Faktöring İşlemi Yapmaya Uygun Başlıca Sektörler ----------------------------------------------- 33 1. 2. 6. Faktöring Ekonomik Etkileri.. ---------------------------------------------------------------------------- 33 1. 2. 7. Faktöring - Bankacılık İlişkileri --------------------------------------------------------------------------- 35 1. 3. Forfaiting ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 35 1. 3. 1. Forfaitingin Tarafları ve İşleyişi --------------------------------------------------------------------------- 36 1. 3. 2. Forfaiting İşleminin Yürütülmesi ------------------------------------------------------------------------- 37 1. 3. 3. Forfaiting Finansmanının Taraflara Maliyeti ---------------------------------------------------------- 38 1. 3. 4. Forfaiting Finansmanının Taraflara Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar ------------------- 39 1. 3. 4. 1. İhracatçıya Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar ------------------------------------ 39 1. 3. 4. 2. İthalatçıya Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar ------------------------------------- 40 1. 3. 4. 3. Forfaiter e Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar ------------------------------------ 40 1. 3. 4. 4. Garantör e Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar ------------------------------------ 40

viii DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI 1. 3. 5. Forfaiting İşleminde Aranan Garantiler ----------------------------------------------------------------- 40 1. 3. 6. Forfaiting Finansmanında Riskler ------------------------------------------------------------------------ 41 1. 3. 7. Türkiye'de Forfaiting Uygulaması ------------------------------------------------------------------------ 41 Örnek Olay Tatlı Yedirip Tatlı Konuşanların Satışları Da Tatlı Olunca ---------------------------------- 43 1. 4. Türk Eximbank Kredileri ---------------------------------------------------------------------------------- 47 1. 4. 1. Eximbank Kredi Türleri ------------------------------------------------------------------------------------- 48 1. 4. 1. 1. Kısa Vadeli Eximbank Kredileri -------------------------------------------------------------- 48 1. 4. 1. 2. Orta ve Uzun Vadeli Eximbank Kredileri ------------------------------------------------- 48 1. 4. 1. 2. 1. Orta ve Uzun Vadeli İhracatta Sevkıyat Öncesi Finansman --------- 49 1. 4. 1. 2. 2. Orta ve Uzun Vadeli İhracatta Sevkıyat Sonrası Finansman -------- 49 1. 4. 1. 2. 3. Ülke Kredi / Garanti Programları ------------------------------------------- 50 Örnek Olay Deri El İşçiliği Ürünleri Teknoloji Ürünlerini İhracatta Bütünlüyor ---------------------- 451 1. 5. Ticari Bankalardan Sağlanan İhracat Kredileri ------------------------------------------------------ 55 1. 6. Prefinansman Kredileri ------------------------------------------------------------------------------------- 56 1. 6. 1. Prefinansman Kredisinin Temini -------------------------------------------------------------------------- 56 1. 6. 2. Prefinansman Kredisinin Kullanımı ---------------------------------------------------------------------- 56 1. 6. 3. Prefinansman Kredilerinin Vadesi ------------------------------------------------------------------------ 57 1. 6. 4. Prefinansman Kredilerinin Devri-------------------------------------------------------------------------- 57 1. 6. 4. 1. Aktarım--------------------------------------------------------------------------------------------- 58 1. 6. 5. Prefinansman Kredilerinin Ödenmesi (Kapatılması) ----------------------------------------------- 58 1. 6. 5. 1. Prefinansmanın Mahsup Suretiyle Ödenmesi -------------------------------------------- 59 1. 6. 5. 1. 1. İhracat Bedelleri İle Mahsup Edilmek Suretiyle Ödenmesi ---------- 59 1. 6. 5. 1. 2. Döviz Kazandırıcı Hizmet Bedelleriyle Mahsup Edilmek Suretiyle Ödeme ----------------------------------------------------------------- 60 1. 6. 5. 1. 3. Prefinansman Kredisinin İhracat, Belge Kapsamındaki İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Faaliyetlere İlişkin Bedellerle Tasfiyesi --------------------------------------------------- 61 1. 7. Karşı Ticaret / (Counter-Trade) -------------------------------------------------------------------------- 61 1. 7. 1. Karşı Ticaretin Çeşitleri ------------------------------------------------------------------------------------- 62 1. 7. 2. Karşı Ticaretin Faydaları ve Sakıncaları ---------------------------------------------------------------- 65 1. 8. Teminat Mektupları------------------------------------------------------------------------------------------ 66 1. 8. 1. Teminat Mektubunun Tarafları ---------------------------------------------------------------------------- 68 1. 8. 2. Stand By L/C Garanti Akreditifleri (Şarta Bağlı Teminat Mektubu) ------------------------ 69 1. 8. 3. Teminat Mektubunun Tazmini----------------------------------------------------------------------------- 70 1. 8. 4. Bankanın Sorumluluğunun Sona Ermesi ---------------------------------------------------------------- 70 1. 8. 5. Dış Ticarette Kullanılan Garanti (Teminat) Mektupları --------------------------------------------- 71 1. 8. 5. 1. Harici Garanti -------------------------------------------------------------------------------------- 71 1. 8. 5. 2. Kontrgaranti (Counterguarantee) ------------------------------------------------------------- 72 1. 9. Yurtdışı İhracat Kredi Kurumlarından Sağlanan Krediler - (ECA) ------------------------------ 73 1. 9. 1. Başlıca ECA Kuruluşları ------------------------------------------------------------------------------------ 75 1. 9. 2. GSM Kredisi---------------------------------------------------------------------------------------------------- 76 1. 9. 3. US Exim Kredisi ---------------------------------------------------------------------------------------------- 77 1. 9. 4. Hermes Kredileri ---------------------------------------------------------------------------------------------- 77 1. 10. IBAN (International Bank Account Number) -------------------------------------------------------- 77 1. 10. 1. IBAN ın Hesap Sahiplerine Sağladığı Kolaylıklar ------------------------------------------------- 77 1. 10. 2. IBAN Kullanımı ------------------------------------------------------------------------------------------ 78 1. 10. 3. IBAN Standardı (IBAN Nasıl Oluşturulur?) ------------------------------------------------------ 79 1. 10. 4. IBAN ın Elektronik Ortamda ve Kâğıt Ortamındaki Gösterilişi ----------------------------- 79 Örnek Olay: Kalitenizi Belirli Bir Standarda Ulaştırırsanız Müşteriler Sizi Bulacaktır ------------------ 81

İÇİNDEKİLER ix İkinci Bölüm ÜRETİME VE TANITIMA YÖNELİK TEŞVİKLER 1. KONU ÜRETİME YÖNELİK TEŞVİKLER VE GÜMRÜK REJİMLERİ 1. ÜRETİME YÖNELİK TEŞVİKLER VE GÜMRÜK REJİMLERİ ---------------------------------------- 87 1.1. Dâhilde İşleme Rejimi ----------------------------------------------------------------------------------------- 88 1.1.1. Dâhilde İşleme İzin Belgesinin Esasları ----------------------------------------------------------------- 88 1.1.2. Dâhilde İşleme Rejimi ile İlişkili Kuruluşlar ----------------------------------------------------------- 90 1.1.3. Dâhilde İşleme İzin Belgesinin Alınması -------------------------------------------------------------- 90 1.1.4. Dâhilde İşleme İzin Belgelerinin Süresi --------------------------------------------------------------- 90 1.1.5. Dâhilde İşleme İzin Belgelerinin Kapatılması -------------------------------------------------------- 91 1.1.6. Dâhilde İşleme İzin Belgesi Kapsamında Yurt İçi Alımlar ----------------------------------------- 91 1.2. Hariçte İşleme Rejimi ------------------------------------------------------------------------------------------------- 92 1.3. İhracat Rejimi --------------------------------------------------------------------------------------------------- 95 1.3.1. İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ------------------------------------------------------------------------- 96 1.3.2. Vergi, Resim ve Harç İstisnası ----------------------------------------------------------------------------- 97 1.3.3. Gümrük Vergilerinin Hesaplanması ---------------------------------------------------------------------- 97 1.4. Gümrük Antrepo Rejimi ------------------------------------------------------------------------------------- 98 Örnek Olay: İşin Sırrı: İhracat Uluslararası Pazarlamadır ------------------------------------------------------------ 103 1.5. Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi -------------------------------------------------------------- 108 1.6. Geçici İthalat Rejimi ---------------------------------------------------------------------------------------- 109 1.7. Transit Rejimi ------------------------------------------------------------------------------------------------ 112 1.8. Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi ---------------------------------------------------------------------------- 114 2. KONU DEVLET YARDIMLARI 2.1. Devlet Yardımlarının Amacı ------------------------------------------------------------------------------------ 120 2.2. İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kapsamı --------------------------------------------------------------- 120 2.3. Devlet Yardımlarının Çeşitleri---------------------------------------------------------------------------------- 121 2.3.1. Uluslararası Nitelikteki Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesi -------------------------------- 122 2.3.2. Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi ------------------------------------------------------------------------ 123 2.3.3. Araştırma- Geliştirme (Ar-Ge) Yardımı ------------------------------------------------------------------- 124 2.3.4. İstihdam Yardımı------------------------------------------------------------------------------------------------- 126 2.3.5. Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi------------------------------------------------------------- 126 2.3.6. Yurt Dışında Ofis-Mağaza Açma, İşletme ve Marka Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi -------------------------------------------------------------------------------- 127 2.3.7. Yurt Dışı Fuar Katılımlarının Desteklenmesi Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turqualıty nin Desteklenmesi ------------------------------------------------------------------------------ 129 2.3.8. Pazar Araştırması ve Pazarlama Desteği ------------------------------------------------------------------ 131 2.3.9. Eğitim ve Danışmanlık Yardımı ----------------------------------------------------------------------------- 132 Örnek Olay: Yeter ki İhracat Yapın Devletin İhracata Destekte Sınırı Yoktur ------------------------------- 134

x DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI 3. KONU SERBEST BÖLGELER VE SINIR TİCARET MERKEZLERİ 3. 1. Serbest Bölgeler---------------------------------------------------------------------------------------------- 135 3.1.1. Serbest Bölgelerin Kurulması ve İşletilmesindeki Temel Amaçlar------------------------------ 136 3.1.2. Serbest Bölgelerin İşlevleri -------------------------------------------------------------------------------- 136 3.1.3. Türkiye de Bulunan Serbest Bölgeler ------------------------------------------------------------------- 136 3.1.4. Serbest Bölgelerde Sağlanan Teşvik ve Avantajlar -------------------------------------------------- 137 3.1.5. Serbest Bölgelerde Faaliyet Ruhsatı Alabilmek İçin Başvuru İşlemleri------------------------ 139 3. 2. Sınır Ticaret Merkezleri (STM) ------------------------------------------------------------------------- 141 4. KONU DIŞ TİCARETİ TEŞVİK EDEN KURULUŞLAR VE TEŞVİK TÜRLERİ 4. DIŞ TİCARETİ TEŞVİK EDEN KURULUŞLAR VE TEŞVİK TÜRLERİ ---------------------------- 142 4.1. Ekonomi Bakanlığı ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 143 4.2. İhracat Bilgi Platformu (İBP) -------------------------------------------------------------------------------------- 145 4.2.1. İhracat Bilgi Platformunun Faaliyetleri -------------------------------------------------------------------- 146 4.2.2. İBP İl Temsilcilikleri -------------------------------------------------------------------------------------------- 147 4.3. İhracatçı Birlikleri------------------------------------------------------------------------------------------------------ 148 4.3.1. Görevleri ----------------------------------------------------------------------------------------------------------- 148 4.3.2. Örgüt Yapısı ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 148 4.4. İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) ------------------------------------------------------------------------------------ 150 4.5. Türk Patent Enstitüsü (TPE) --------------------------------------------------------------------------------------- 154 4.5.1. Türk Patent Enstitüsü'nün Görevleri ------------------------------------------------------------------------ 155 4.5.2. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)------------------------------------------------------------- 156 4.5.3. Finansman Kaynakları ------------------------------------------------------------------------------------------ 157 4.6. Türkiye Bilimsel Ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ------------------------------------ 157 Örnek Olay: SOLAREKS: İhracatta Başarı Öyküsü --------------------------------------------------------------- 162 5. KONU DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE VERGİ UYGULAMALARI 5. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE VERGİ UYGULAMALARI ------------------------------------------ 163 5.1. Gümrük Vergileri -------------------------------------------------------------------------------------------- 163 5.1.1. Eşyanın Gümrük Kıymeti -------------------------------------------------------------------------------------165 5.1.2. İhtisas Gümrüğü ----------------------------------------------------------------------------------------------- 166 5.2. Dış Ticaret İşlemlerinde KDV Uygulamaları --------------------------------------------------------- 166 5.2.1. İthalatta Gümrük Vergileri --------------------------------------------------------------------------------- 166 5.2.1.1. İthalat İşlemlerinde KDV Uygulaması ------------------------------------------------------- 167 5.2.2. İhracat İşlemlerinde KDV Uygulaması ----------------------------------------------------------------- 168

İÇİNDEKİLER xi 5.2.2.1. İhracat Teslimi ve Yurtdışındaki Müşteriler İçin Yapılan Hizmetler -------------------------------------------------------------------------------------------- 169 5.2.2.2. KDV nin İade İşlemleri ------------------------------------------------------------------------- 170 5.2.2.3. İhracat İstisnasından Doğan KDV nin İadesi İçin Aranılan Belgeler ---------------------------------------------------------------------------------------------- 173 5.2.3. Gümrük İdarelerince Alınan Katma Değer Vergisine İlişkin Hükümler ----------------------- 174 5.3. Anti Damping Vergisi ve Telafi Edici Vergi ---------------------------------------------------------- 175 5.4. Dâhilde İşleme İzin Belgesi -------------------------------------------------------------------------------- 175 5.5. Yolcu İşlemleri ---------------------------------------------------------------------------------------------- 177 5.5.1. Yolcuların Beraberinde Getirebilecekleri ya da Götürebilecekleri Para ve/veya Ziynet Eşya Miktarı ----------------------------------------------------------------------- 177 5.5.2. Posta Yoluyla Gelen Eşya Muafiyeti ------------------------------------------------------------------- 178 5.5.3. Hediyelik Eşya Muafiyeti ----------------------------------------------------------------------------------- 178 5.5.4. Vergileri Ödenmek Suretiyle Posta Yoluyla veya Yolcu Beraberinde Eşya Getirilmesi ----------------------------------------------------------------------------------------------- 179 5.5.5. Zati Eşya Muafiyeti ------------------------------------------------------------------------------------------ 180 Üçüncü Bölüm ULUSLARARASI FİNANS VE SERMAYE PİYASALARI 1. KONU ULUSLARARASI PİYASALAR VE ALTERNATİF FİNANSMAN ÇEŞİTLERİ 1.1. Uluslararası Finansal Sistem----------------------------------------------------------------------------- 187 1.2. Uluslarası Finansal Piyasa Sınıflandırması ----------------------------------------------------------- 189 1.3. Döviz Kurları ----------------------------------------------------------------------------------------------- 190 1.4. Döviz Piyasası ---------------------------------------------------------------------------------------------- 191 1.4.1. Vadeli Döviz İşlemleri-------------------------------------------------------------------------------------- 192 1.4.1.1. Forward Sözleşmeler ---------------------------------------------------------------------------- 192 1.4.1.1.1. Forward Piyasanın İşleyişi ------------------------------------------------------- 193 1.4.1.1.2. Forward Çeşitleri ve Forward Döviz Piyasaları ---------------------------- 194 1.4.1.2. Futures Sözleşmeler ----------------------------------------------------------------------------- 197 1.4.1.2.1. Takasodası (Clearing House) ---------------------------------------------------- 197 1.4.1.2.2. Future İşlemlerde Yükümlülükler ---------------------------------------------- 198 1.4.1.2.3. Future Piyasaların Amacı -------------------------------------------------------- 199 1.4.1.3. Swap ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 200 1.4.1.3.1. Swap Piyasalarının İşleyişi----------------------------------------------------------------- 201 1.4.1.3.2. Döviz Swapları -------------------------------------------------------------------------------- 202 1.4.1.3.3. Swap Opsiyonları (Swaptions) ------------------------------------------------------------- 202 1.4.1.3.4. Swaplarda Riskler ---------------------------------------------------------------------------- 203 1.4.1.3.5. Swapların Yararları -------------------------------------------------------------------------- 204 1.4.1.4. Döviz Opsiyon İşlemleri ---------------------------------------------------------------------------------- 204 1.4.1.4.1. Opsiyonlar ile İlgili Kavramlar ------------------------------------------------------------- 205 1.4.1.4.2. Opsiyon Çeşitleri ------------------------------------------------------------------------------- 206 1.4.1.4.3. Opsiyon Piyasalarının Katılımcıları ------------------------------------------------------ 207 1.4.1.4.3.1. Riskten Kaçınanlar (Hedgers) --------------------------------------------- 207 1.4.1.4.3.2. Spekülatörler (Speculators) ------------------------------------------------ 208 1.4.1.4.3.3. Arbitrajcılar (Arbitrage) ----------------------------------------------------- 208 1.4.1.4.4. Opsiyon Piyasalarında Teminatlar -------------------------------------------------------- 208

xii DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI 2. KONU SERMAYE PİYASASI 2. SERMAYE PİYASASI --------------------------------------------------------------------------------------------- 210 2. 1. Sermaye Piyasası Araçları ---------------------------------------------------------------------------------- 211 2. 1. 1. Hisse Senetleri ------------------------------------------------------------------------------------------------ 212 2. 1. 2. Tahviller -------------------------------------------------------------------------------------------------------- 214 2. 1. 3. Gelir Ortaklığı Senetleri ----------------------------------------------------------------------------------- 217 2. 1. 4. Yatırım Fonları Katılma Belgeleri ---------------------------------------------------------------------- 217 2. 1. 5. Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar --------------------------------------------------------- 218 2. 1. 6. Hisse Senedi İle Değiştirilebilir Tahvil (HDT) ------------------------------------------------------ 219 2. 1. 7. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet -------------------------------------------------------------------------- 219 2. 1. 8. Finansman Bonoları ----------------------------------------------------------------------------------------- 220 2. 1. 9. Depo Sertifikaları -------------------------------------------------------------------------------------------- 220 2. 1. 10. Türev Finansal Araçlar ------------------------------------------------------------------------------------- 221 2. 1. 11. Diğer Sermaye Piyasası Araçları ------------------------------------------------------------------------ 222 2. 2. Sermaye Piyasası Faaliyetleri ------------------------------------------------------------------------------ 222 2. 2. 1. Halka Arza Aracılık Faaliyeti ------------------------------------------------------------------------------ 223 2. 2. 2. Alım Satıma Aracılık Faaliyeti ---------------------------------------------------------------------------- 224 2. 2. 2. 1. Yurt Dışı Piyasalarda Yapılacak İşlemlerde Aracılık --------------------------------- 225 2. 2. 2. 2. Türev Araçlarının Alım Satımına Aracılık Faaliyeti ---------------------------------- 225 2. 2. 3. Portföy Yöneticiliği ------------------------------------------------------------------------------------------ 226 2. 2. 3. 1. Portföy Yönetim Şirketlerinin Kuruluş Şartları ---------------------------------------- 226 2. 2. 3. 2. Portföy Yöneticiliği İlkeleri ----------------------------------------------------------------- 227 2. 2. 3. 3. Portföy Yöneticiliği Sınırlamaları --------------------------------------------------------- 228 2. 2. 4. Yatırım Danışmanlığı---------------------------------------------------------------------------------------- 228 2. 2. 4. 1. Yatırım Danışmanlığına İlişkin Esaslar -------------------------------------------------- 229 2. 2. 4. 2. Yatırım Danışmanlığı Sözleşmesi --------------------------------------------------------- 229 2. 2. 5. Menkul Kıymetlerin Alım Satımı Faaliyetleri -------------------------------------------------------- 230 2. 2. 5. 1. Repo ve Ters Repo İşlemlerini Yapmaya Yetkili Kuruluşlar ----------------------- 230 2. 2. 5. 2. İşlem Konusu Menkul Kıymetler ---------------------------------------------------------- 231 2. 2. 5. 3. Repo ve Ters Repo İşlemlerinin Esasları ------------------------------------------------ 231 2. 3. Sermaye Piyasası Kurumları --------------------------------------------------------------------------------------- 232 2. 3. 1. Aracı Kuruluşlar ----------------------------------------------------------------------------------------------- 232 2. 3. 2. Yatırım Ortaklıkları ------------------------------------------------------------------------------------------- 234 2. 3. 3. Yatırım Fonları ------------------------------------------------------------------------------------------------- 235 2. 3. 4. Faaliyet Göstermesine İzin Verilen Diğer Kurumlar------------------------------------------------- 239 2. 3. 4. 1. Portföy Yönetim Şirketleri------------------------------------------------------------------- 239 2. 3. 4. 2. Bağımsız Denetim Kuruluşları ------------------------------------------------------------- 239 2. 3. 4. 3. Gayrimenkul Değerleme Şirketleri -------------------------------------------------------- 241 2. 3. 4. 4. Derecelendirme Kuruluşları ----------------------------------------------------------------- 244 3. KONU VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI VOB 3. VADELİ İŞLEM VE OPSİYON BORSASI - VOB --------------------------------------------------------- 247 3.1. Vadeli İşlem Piyasalarının Temel Fonksiyonları ------------------------------------------------------ 250 3.2. Vadeli İşlem Piyasalarının Tarihi Gelişimi ------------------------------------------------------------- 250 3.3. Vadeli İşlem Sözleşmesi Yapılmasındaki Temel Amaçlar------------------------------------------- 252 3.3.1. Korunma --------------------------------------------------------------------------------------------------------- 252

İÇİNDEKİLER xiii x 3.3.1.1. Korunma Türleri ------------------------------------------------------------------------------------ 252 3.3.1.1.1. Uzun Pozisyonlu Korunma --------------------------------------------------------- 253 3.3.1.1.2. Kısa Pozisyonlu Korunma ---------------------------------------------------------- 254 3.3.1.1.3. Çapraz Korunma----------------------------------------------------------------------- 254 3.3.2. Yatırım ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 254 3.3.3. Arbitraj ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- 255 3.4. Vadeli İşlem Sözleşmelerinde Kullanılan Başlıca Terimler ---------------------------------------- 261 3 5. Pazarlar ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 262 3. 5. 1. VOBİS (İşlem Sistemi) -------------------------------------------------------------------------------------- 263 3.6. İşlem Yöntemleri--------------------------------------------------------------------------------------------- 263 3.7. İşlem Teminatları ------------------------------------------------------------------------------------------- 264 3.7.1. İşlem Teminatı Olarak Kabul Edilebilecek Kıymetler ----------------------------------------------- 264 3.7.2. İşlem Teminatı Kompozisyonu ----------------------------------------------------------------------------- 264 3.7.3. İşlem Teminatlarının Değerlerinin Güncellenmesi ---------------------------------------------------- 265 3.8. Takas Esasları ----------------------------------------------------------------------------------------------- 265 3.8.1. Takasbank -------------------------------------------------------------------------------------------------------- 265 3.8 2. Takas Kurumunun İşlevi ------------------------------------------------------------------------------------- 265 3.8.3. Takas Süreleri --------------------------------------------------------------------------------------------------- 266 3.9. Temerrüt ----------------------------------------------------------------------------------------------------- 266 3.9.1. Teminat Tamamlama Çağrısı -------------------------------------------------------------------------------- 266 3. 10. Garanti Fonu ----------------------------------------------------------------------------------------------- 267 3. 11. Fiyat Sabitleme Seansları -------------------------------------------------------------------------------- 268 3. 12. Hesap Tipleri ----------------------------------------------------------------------------------------------- 269 3. 13. Piyasa Yapıcılığı -------------------------------------------------------------------------------------------- 269 3. 14. VOB da İşlem Gören Sözleşmeler ve Piyasanın İşleyişi ------------------------------------------- 271 3. 14. 1. Sözleşme Kodları ----------------------------------------------------------------------------------------- 271 3. 14. 2. VOB da İşlemler ------------------------------------------------------------------------------------------ 273 3. 14. 3. VOB da Emir ---------------------------------------------------------------------------------------------- 274 3. 14. 3. 1. VOB da Emir Yöntemleri --------------------------------------------------------------- 274 3. 14. 3. 2. Emir Türleri --------------------------------------------------------------------------------- 275 3. 14. 3. 3. Emir Süreleri -------------------------------------------------------------------------------- 275 3. 15. Vadeli İşlem Sözleşmelerine Bir Örnek ------------------------------------------------------------ 276 3. 16. VOB İle Korunma İşlemi Örnekleri ---------------------------------------------------------------- 280 3. 16. 1. Döviz vadeli işlem sözleşmeleri kullanılarak yapılan korunma işlemi örneği --------- 280 3. 16. 2. Faiz vadeli işlem sözleşmeleri kullanılarak yapılan korunma işlemine örneği -------- 281 3. 16. 3. Endeks vadeli işlem sözleşmeleri kullanılarak yapılan korunma işlemi örneği ------- 283 Dördüncü Bölüm DIŞ TİCARETTE TEMEL İŞLEMLERİ 1. KONU DIŞ TİCARETTE TEMEL KAVRAMLARI GİRİŞ... 287 1. 1. Dış Ticaret Tanımları... 290 1. 2. Dış Ticaretin Başlıca Amaçları... 293 1. 3. Dış Ticaretin Türleri... 295

xiv DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI 1.3.1. İthalat... 296 1.3.2. İhracat... 297 1.3.3.Transit Ticaret... 297 1. 4. Dış Ticarette Pazara Giriş Yöntemleri... 298 1. 5. Dış Ticaretin Yararları... 301 1. 6. E - Dış Ticaret İşlemleri... 302 1. 6. 1. E-Ticaret... 303 1. 6. 2. Elektronik Ticaret İşlemlerinde Etkileşim... 305 1.6.2.1. Firmalar Arası E- Ticaret İşlemleri (B2B - Business To Business)... 305 1.6.2.1.1. B2B nin İşlevleri... 306 1.6.2.2. Firmadan Tüketiciye E -Ticaret İşlemeleri (B2C - Business to Consumer)... 306 1.6.2.3. B2B ve B2C E - Ticaret Arasındaki Farklar------------------------------- 307 1.6.3. Elektronik Veri Değişim Sisteminin Uygulanma Süreci ---------------------------- 307 1.6.4. E-Ticaretin Faydaları ---------------------------------------------------------------------- 309 1.6.4.1. E-Ticaretin İhracatçı İşletmelere Faydaları ---------------------------------- 309 1.6.4.2. Elektronik Dış Ticaretin İthalatçılara Faydaları ----------------------------- 309 TEST SORULARI... 311 Örnek Olay: Durgunluğa Karşı Pazarı Çeşitlendirdiler... 312 2. KONU İHRACAT İŞLEMLERİ 2. İHRACAT İŞLEMLERİ --------------------------------------------------------------------------------318 2.1. İhracat Kavramı -------------------------------------------------------------------------------------- 319 2.2. İhracat Türleri ------------------------------------------------------------------------------------------321 2.2.1. Konsinye İhracat ----------------------------------------------------------------------------- 321 2.2.2. Bedelsiz İhracat ------------------------------------------------------------------------------ 322 2.2.3. Ticari Kiralama Yoluyla İhracat ---------------------------------------------------------- 323 2.2.4. Transit Rejimi -------------------------------------------------------------------------------- 323 2.2.5. Sınır Ticaret Merkezleri -------------------------------------------------------------------- 326 2.2.6. Ön İzne Bağlı İhracat ----------------------------------------------------------------------- 326 2.2.7. Kayda Bağlı İhracat ----------------------------------------------------------------------- 326 2.2.8. İthal Etimiş Malların İhracı -------------------------------------------------------------- 327 2.2.9. Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat ----------------------------------------------------- 327 2.2.9.1. Serbest Bölgelerin Kurulması ve İşletilmesindeki Temel Amaçlar ----- 328 2.2.9.2. Serbest Bölgelerin İşlevleri ------------------------------------------------------ 328 2.2.9.3. Serbest Bölgelerde Sağlanan Teşvik ve Avantajlar ------------------------- 328 2.2.9.4. Türkiye de Bulunan Serbest Bölgeler ------------------------------------------ 328

İÇİNDEKİLER xv 2.2.9.5. Serbest Bölgelerde Faaliyet Ruhsatı Alabilmek İçin Başvuru İşlemleri ----------------------------------------------------------------------------- 331 2.3. İhracat Rejim Kararı --------------------------------------------------------------------------------- 333 2.3.1. İhracat Serbestisi ve İhracatın Koordinasyonu --------------------------------------- 334 2.3.2. İhracat Bedeli Dövizlerin Yurda Getirilmesi ------------------------------------------- 335 2.4. İhracat Bedelinin Tahsil Şekilleri ---------------------------------------------------------------- 335 2.5. İhracat Bedelinin Tahsil Süreleri ----------------------------------------------------------------- 336 2.6. İhracat Bedelinin Tahsili -------------------------------------------------------------------------- 336 2.7. İhracat Denetimleri -------------------------------------------------------------------------------- 339 2.8. Geçici Depolama Yerlerine Getirilen Eşyaların Bekleme Süreleri ------------------------ 339 2.9. İhracat Süreci --------------------------------------------------------------------------------------- 340 2.10. İhracatçı İşletmelerin Başlıca Finansman Yöntemleri -------------------------------------- 341 TEST SORULARI ----------------------------------------------------------------------------------- 342 Örnek Olay: KALİTELİ VE UYGUN FİYATLI ÜRÜN, MÜŞTERİSİNİ YARATIR...---------------- 346 3. KONU İTHALAT İŞLEMLERİ 3. İTHALAT İŞLEMLERİ --------------------------------------------------------------------------------------------351 3.1. İthalat Kavramı -------------------------------------------------------------------------------------- 351 3.1.1. İthalatın İşleyiş Süreci --------------------------------------------------------------------- 353 3.2. İthalat Rejimi Kararı -------------------------------------------------------------------------------- 353 3.3. İthalat Yönetmeliği ve İthalata İlişkin Tebliğler ----------------------------------------------- 355 3.3.1. Komisyon Bedellerinin İthalat Bedelinden Mahsubu ------------------------------- 357 3.3.2. İthalat Hesabının Kapatılması ------------------------------------------------------------ 357 3.3.3. İthalat İşlemlerinde Müeyyide Uygulamaları ----------------------------------------- 358 3.3.4. İthalat Denetimleri ------------------------------------------------------------------------ 359 3.3.5. Kesin İthalat Başvurularında İstenilen Belgeler -------------------------------------- 359 3.4. İthal Malların Sınıflandırılması (Türleri)-------------------------------------------------------- 359 3.4.1. Bedelsiz İthalat ------------------------------------------------------------------------------ 360 3.4.1.1. Bedelsiz İthalat Hakkından Yararlanma Koşulları ---------------------- 360 3.4.1.2. Bedelsiz İthalatta Yetkili Gümrük İdareleri ------------------------------ 362 3.4.1.3. Bedelsiz İthalat Hakkından Yararlanamayacak Kimseler -------------- 362 3.4.1.4. Bedelsiz İthalata Müracaat Süreleri ---------------------------------------- 362 3.4.1.5. Bedelsiz İthalat İzni Verilebilecek Kimseler ----------------------------- 363 3.4.1.6. Bedelsiz İthalata Müracaatta Aranacak Belgeler ------------------------ 363 3.4.1.6.1. Bedelsiz İthalat Başvurularında İbraz Edilecek Belgeler -- 363 3.4.1.6.2. Türkiye Gümrük Bölgesi Dışında Sürdürülen Ekonomik Bir Faaliyetin Türkiye Gümrük Bölgesine Naklinin Şartları ve Müracaatta Aranacak Belgeler -------------------- 363 3.5. İthalatta Dikkat Edilecek Hususlar --------------------------------------------------------- 364 3.6. İthalatta İşlem Süreci-------------------------------------------------------------------------- 364 3.7. İthalatçı İşletmelerin Başlıca Finansman Yöntemleri ----------------------------------- 366

xvi DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI TEST SORULARI ----------------------------------------------------------------------------------- 367 Örnek Olay: Tatlı Yedirip Tatlı Konuşanların Satışları Da Tatlı Olunca ------------------ 370 4. KONU ULUSLARARASI TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ 4. ULUSLARARASI TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ ------------------------------------------------- 370 4.1. INCOTERMS 2010-------------------------------------------------------------------------------------------370 4.2. TESLİM ŞEKİLLERİ ---------------------------------------------------------------------------------------375 4.2.1. Ticari İşletmede Teslim ----------------------------------------------------------------------------------- 375 4.2.2. Taşıyıcıya Teslim ------------------------------------------------------------------------------------------- 376 4.2.3. Gemi Yanında Teslim -------------------------------------------------------------------------------------- 378 4.2.4. Gemiye Yüklenerek Teslim ------------------------------------------------------------------------------ 379 4.2.5. Mal Bedeli veya Navlun----------------------------------------------------------------------------------- 380 4.2.6. Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun -------------------------------------------------------------------------- 381 4.2.7. Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim --------------------------------------------------------------- 381 4.2.8. Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim ------------------------------------------------- 382 4.2.9. Terminalde Teslim ------------------------------------------------------------------------------------------ 383 4.2.10. Belirtilen Noktada Teslim -------------------------------------------------------------------------------- 383 4.2.11. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim -------------------------------------------------------------- 384 TEST SORULARI ----------------------------------------------------------------------------------- 386 5. KONU KAMBİYO İŞLEMLERİ MEVZUATI 5. KAMBİYO İŞLEMLERİ MEVZUATI -------------------------------------------------------------------------- 389 5.1. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar-----------------------------------------390 5.1.1. Kambiyo İşlemlerinde Kullanılan Bazı Kavramlar ------------------------------------------------- 390 5.1.2. Türk Parası ve Dövize İlişkin Hükümler --------------------------------------------------------------- 392 5.1.3. Sermaye Hareketleri ----------------------------------------------------------------------------------------- 395 5.1.4. Usul ve Müşterek Hükümler ------------------------------------------------------------------------------- 398 5.1.5. Görünmeyen İşlemler ---------------------------------------------------------------------------------------- 400 5.1.5.1. Görünmeyen İşlemler Listesi ---------------------------------------------------------------- 400 5.1.5.2. Merkez Bankası Şubelerince Yapılacak İşlemler -------------------------------------- 404 5.2. İhracat Bedeli Dövizlerin Yurda Getirilmesi --------------------------------------------------------- 404 5.3. Dış Ticaret İşlemlerinde Kambiyo Yükümlülükleri -------------------------------------------------405 5.4. Kambiyo İşlemlerinde Kullanılan Belgeler -------------------------------------------------------------405 5.4.1. Döviz Alım Belgesi (DAB) -------------------------------------------------------------------------------- 405 5.4.2. Döviz Satım Belgesi (DSB) -------------------------------------------------------------------------------- 406 5.4.3. Türk Parası Transfer Bildirim Formu ------------------------------------------------------------------- 407 5.4.4. Kambiyo Senedi / (The Bill of Exchange) ------------------------------------------------------------- 408 6. KONU DIŞ TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ 6. DIŞ TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ------------------------------------------------410 6.1. Peşin Ödeme (Advance Payment/Prepayment) ----------------------------------------------------------410

İÇİNDEKİLER xvii x 6.2. Mal Mukabili Ödeme (Açık Hesap/Open Account) ----------------------------------------------------414 6.3. Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit) --------------------------------------------------------------415 6.4. Karşı Ticaret (Counter-Trade) ---------------------------------------------------------------------------- 416 6.5. Konsinye İhracat (Konsinyasyon Consignations) -------------------------------------------------------419 6.6. Mahsuben Ödeme ----------------------------------------------------------------------------------------- 420 6.7. Vesaik Mukabili Ödeme/Poliçeli Satış ------------------------------------------------------------------ 421 6.8. Akreditif (Letter Of Credit-L/C) -------------------------------------------------------------------------- 425 6.8.1. UCP 600 ------------------------------------------------------------------------------------------------------- 426 6.8.1.1. UCP 600 deki Farklılıklar ------------------------------------------------------------------- 426 6.8.2. Akreditif İşleminin Özellikleri -------------------------------------------------------------------------- 428 6.8.3. Akreditifin İşlemlerinin Aşamaları --------------------------------------------------------------------- 431 6.8.4. Akreditif Türleri ---------------------------------------------------------------------------------------------- 432 6.8.4.1. Cayılabilir (Kabilirücu) Akreditif / Revocable --------------------------------------- 433 6.8.4.2. Cayılamaz (Gayri Kabilirücu) Akreditif / Irrevocable ----------------------------- 433 6.8.4.3. Teyitli Akreditif (Confirmed L/C) ------------------------------------------------------ 433 6.8.4.4. Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed L/C) -------------------------------------------------- 433 6.8.4.5. Döner (Rotatif) Akreditif (Revolving Credit L/C) ----------------------------------- 434 6.8.4.6. Peşin Ödemeli (Kırmızı Şartlı) Akreditif (Red-Clause L/C) ----------------------- 434 6.8.4.7. Yeşil Şartlı Akreditif (Gren-Clause L/C) ----------------------------------------------- 434 6.8.4.8. Karşılıklı Akreditif (Back-To-Back L/C) ---------------------------------------------- 434 6.8.4.9. Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C) -------------------------------------------- 435 6.8.4.10. Garanti Akreditifi / Teminat Akreditifi (Stand-by Credits) ------------------------ 435 6.8.4.11. Yetki Mektupları ------------------------------------------------------------------------------ 435 6.8.4.12. Vadeli (Ödenmesi Ertelemeli) Akreditif (Deffered Payment) --------------------- 436 6.8.4.13. Akreditifin Başlıca Faydaları--------------------------------------------------------------- 436 6.8.4.14. Akreditif İşlemlerinde Görülen Başlıca Sorunlar ------------------------------------ 437 7. KONU DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE SÖZLEŞMENİN ÖNEMİ 7. DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNDE SÖZLEŞMENİN ÖNEMİ-------------------------------------------- 438 7.1. Dış Ticarette Uyuşmazlıkların Uluslararası Tahkim Yöntemi ile Çözümü -----------------------439 7.2. Tahkim Çeşitleri----------------------------------------------------------------------------------------------- 440 7.2.1. Geçici (Ad Hoc) Tahkim --------------------------------------------------------------------------------------- 440 7.2.2. Kurumsal Tahkim ------------------------------------------------------------------------------------------------ 440 7.2.2.1. Kurumsal Tahkimin Başlıca Görevleri -------------------------------------------------------- 440 EKLER-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 441 1. Başlıca Ekonomik Göstergeler -------------------------------------------------------------------------------------- 443 2. Dış Ticaret Değerleri --------------------------------------------------------------------------------------------------- 443 3. Kamu Finansmanı Mali Sektör ------------------------------------------------------------------------------------- 444 4. Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına Göre Yıllık İhracat -------------------------------------------- 444 5. Uluslararası Standart Sanayi Sınıflamasına Göre Yıllık İthalat --------------------------------------------- 444 6. Ödemeler Dengesi------------------------------------------------------------------------------------------------------- 445 7. Geniş Ekonomik Grupların Sınıflamasına (GEGS) Göre İhracat ------------------------------------------- 446 8. Fiat Faiz Haraketleri ---------------------------------------------------------------------------------------------------- 446 9. Türkiye'nin Sosyal Göstergeleri ------------------------------------------------------------------------------------- 447 10. Türkiye nin 2001-2010 Yılları Arasında Ülkelere Göre İhracatı ------------------------------------------- 448 11. Türkiye nin 2001-2010 Yılları Arasında Ülkelere Göre İthalatı -------------------------------------------- 449 12. Ülke Gruplarına Göre İthalat ----------------------------------------------------------------------------------------- 451

xviii DIŞ TİCARET ve FİNANSMANI 13. Ülke Gruplarına Göre İhracat ---------------------------------------------------------------------------------------- 452 14. Bölgeler İtibariyle Firma Sayısı ve İhracat Değeri ------------------------------------------------------------ 453 15. Bölgeler İtibariyle Firma Sayısı ve İthalat Değeri ------------------------------------------------------------ 454 16. İhraç Değeri Yüksek Maddeler -------------------------------------------------------------------------------------- 455 17. İthal Değeri Yüksek Maddeler --------------------------------------------------------------------------------------- 455 18. Ülkeler İtibarı İle İzin Verilen Yabancı Sermaye --------------------------------------------------------------- 456 19. İhracatımızda İlk 20 Fasıl ------------------------------------------------------------------------------------------- 456 20. İthalatımızdaki İlk 20 Fasıl------------------------------------------------------------------------------------------ 457 21. Türkiye den İhracı Yasak Mallar Listesi -------------------------------------------------------------------------- 458 22. Türkiye den İhracı Ön İzne Bağlı Mallar Listesi --------------------------------------------------------------- 459 23. Türkiye den İhracı Ön İzne Bağlı Mallar Listesi --------------------------------------------------------------- 460 KAYNAKÇA ------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 461

İÇİNDEKİLER xix x KISALTMALAR AB: BSMV: C/H: DAB: DBT: DFİF: DİİB: DSB: DTH: EXİMBANK: GB: GKS: KDV: KGV: KKDF: MÜSTEŞARLIK: TCMB: TEBLİĞ: TL: TPKK: TPTB USD: Avrupa Birliği Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Cari Hesap Bankalarca Düzenlenen Döviz Alım Belgesi Döviz Beyan Tutanağı Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu Dâhilde İşleme İzin Belgesi Bankalarca Düzenlenen Döviz Satım Belgesi Döviz Tevdiat Hesabı Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ Gümrük Beyannamesi Genel Kredi Sözleşmesi Katma Değer Vergisi Kambiyo Gider Vergisi Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Tebliğ Türk Lirası Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı Türk Parası Transfer Belgesi Amerikan Doları