ÖĞRENME NEDİR? ETKİLİ ÖĞRENME NASIL GERÇEKLEŞİR Öğrenme, davranışlarımızda ve zihnimizde meydana gelen sürekli değişikliklerdir. İnsanın öğrenme düzeyi ve öğrenme hızı çeşitli sebeplerden etkilenmektedir. HER İNSANIN ÖĞRENME ÖZELLİKLERİ, PARMAK İZİ KADAR KENDİNE ÖZGÜDÜR. Her insanın öğrenme özellikleri parmak izi kadar kendine özgüdür. NASIL ÖĞRENİRİZ? Kişinin öncelikle nasıl öğrendiğini keşfetmesi gerekir. Çünkü bu, daha iyi öğrenmenin ilk basamağıdır. Bilgiler, algı kanalları yoluyla bellekte işlenirken başvurulan algı kanallarına göre üç çeşit öğrenme biçimi vardır: Görsel, İşitsel ve Dokunsal Öğrenme Görsel öğrenenler: Dünyayı görüntülerle algılar, çok fazla gözlem yapar, ayrıntılara dikkat eder, hızlı konuşurlar; dinlerken kağıt üzerine bir şeyler karalamaktan, okumaktan, yazmaktan ve plan yapmaktan hoşlanırlar. İşitsel öğrenenler: Dünyayı söz ve seslerle algılar, konuşmaları zihinlerinde ve bazen de yüksek sesle tekrarlar ve sistematik konuşurlar. Dokunsal öğrenenler: Dünyayı duyularıyla algılar, insanların duygularına çok önem verirler. Konuşurken insanlara veya nesnelere dokunmaktan hoşlanırlar. Kişiler yukarıda sayılan öğrenme biçimlerinin hepsinden bazı özellikler taşıyor olabilirler. Ancak daha dikkatli gözlemlendiğinde, bunlardan birinin daha baskın olduğu fark edilebilir. Eğer görsel öğrenen biriyseniz; düzenli, kalabalık olmayan bir mekanda ders çalışmak, dersi dinlerken not almak, konuyu mümkün olduğunca görsel malzemeyle (grafik, harita, şekil, vb.) destekleyerek çalışmak başarınızı artıracaktır. Eğer işitsel öğrenen biriyseniz; sessiz bir çalışma ortamını tercih etmek, üzerinde çalışılan konuyu yüksek sesle okumak hatta mümkünse arkadaşlarla beraber çalışmak yararlı olacaktır.
Eğer dokunsal öğrenen biriyseniz; anlatılanları kendi ifadelerinize dönüştürerek kısa notlar almak, öğrenilen konuyu önceki bilgilerinizle ilişkilendirmek, konunun yaşamla ilişkisini kurmak verimi arttıracaktır. Öğrenme sürecinde ne kadar çok duyu işin içine katılırsa, öğrenme ve hatırlama o oranda artacaktır. NİÇİN ÖĞRENİRİZ? Tıpkı Nasıl öğreniriz? sorusunun cevabı gibi Niçin öğreniriz? sorusunun cevabı da etkin bir öğrenmenin önemli basamaklarından biridir. Öğrenme nedenlerimizin bazılarını şöyle sıralayabiliriz: Yaşamımızı kolaylaştırmak İhtiyaçlarımızı karşılamak Sınıf geçebilmek Not alabilmek Başarılı ve gözde bir birey olmak Geleceğimize yatırım yapmak ÇALIŞMAK VE ÖĞRENMEK İÇİN GEREKÇESİ OLANLAR, HER NE OLURSA OLSUN KENDİ BAŞARILARINI YARATIRLAR. ÖĞRENME AMACIMIZI NASIL BELİRLERİZ? Öğrenme amaçlarımız öğrenme gerekçelerimizle yakından ilgilidir. Amaçlarımızı belirlerken nelere önem verdiğimizi bulmak işimizi kolaylaştırır. Uzun dönemli amaçlar için şu soruları sormak yerinde olur. On yıl sonra nerede, ne yapıyor olmak istiyorum? Nasıl bir yaşam biçimim olmasını istiyorum? (Örnek: Yoğun; insanlara yardım edebileceğim; sıkça seyahat edebileceğim; hareketli; sakin vb.) Beklentilerimin ne kadarını gerçekleştirebileceğim? Amaçlarımızı belirlediysek, önceliklerimizi de saptamak kolay olacaktır. Çünkü önceliklerimiz bizi amaçlarımıza götürecek yollar ve yöntemlerdir.
Ders çalışmak istediğimiz halde televizyon izlemekten, müzik dinlemekten, sohbet etmekten kendimizi alamıyorsak, önceliklerimizi yeniden gözden geçirmemiz faydalı olacaktır. ÇALIŞMAYA GÜDÜLENMEMİŞ BİR İNSANI ÇALIŞMA DIŞINDAKİ AKTİVİTELERE İTECEK DÜRTÜLER DAHA BASKINDIR. PLANLAMA: Etkin bir plan; hayatımızı kolaylaştıran, bizi hedeflerinize ulaştıran bir el haritası gibidir. Plan oluştururken aşağıdaki ilkeleri göz önünde bulundurmak başarıyı da beraberinde getirecektir. Günlük faaliyetlerinizi önem derecesine göre sıralayın. Zaman tüketicilerinizi tespit edin. (TV, bilgisayar, telefon, arkadaşlara hayır diyememek ) Günde kaç saat çalışabileceğinizi belirleyin. Günün hangi saatlerinde çalışabileceğinizi belirleyin. Çalışmak için belirlediğiniz saatler, yorgun olmayacağınız ve çalışma dışında her şeye HAYIR! diyebileceğiniz saatler olsun. Planı tamamladığınızda, değişiklik yapma ihtiyacı duyup duymayacağınızı kontrol edin. Çalışmak için belirlediğiniz saatte çalışma odanızda ve masanızda olun. Çalışma isteğiniz yoksa bile masadan kalkmayın ve başka bir şeyle ilgilenmeyin. Sosyal dersleri veya okuma yoluyla çalışacağınız dersleri çalışmanızın başına alın. Zihniniz yorulmadan bunları çalışmanız faydalı olacaktır. Her sözel dersten sonra bir sayısal işlem içeren dersi çalışın. Çünkü benzer derslerin art arda çalışılması zihninizi yorabilir. Zorlandığınız derslere hafta içinde daha fazla yer verin. Çalışma sürenizi zamanla yavaş yavaş arttırın. Verimli ders çalışma için yapılan araştırmalara göre ideal süre; 40 dakika çalışma, 10 dakika tekrar ve 10-15 dakika kadar dinlenmedir. YAPMAKTA ISRAR ETTİĞİMİZ ŞEY GİDEREK KOLAYLAŞIR. İŞİN DOĞASI DEĞİŞTİĞİNDEN DEĞİL,
BİZİM YAPMA YETENEĞİMİZ GELİŞTİĞİNDEN. ÇALIŞMA ORTAMININ DÜZENLENMESİ Daha etkili ders çalışabilmek için çevrenin düzenlenmesi de çok önemlidir. Bu konuda dikkat edilecek noktalar: Ders çalışmak için bir yer belirlenmesi ve buranın sadece ders çalışmak için kullanılması. Çalışma masasında ders çalışmaktan başka faaliyetlerde bulunulmaması. (yemek yemek, gazete okumak gibi). Ders çalışmak için gerekli araç ve gereçlerin önceden hazırlanması, masadan sürekli kalkılmaması. Çalışma ortamının ısısı ve ışığının yeterli olması. Çalışma masasının cam kenarında olması ve masanın üzerinde sadece dersle ilgili gereçler bulunması. Çalışırken oturulan yerin çok yumuşak ve rahat olmaması. Kaykılarak oturmak ve yatarak çalışmanın tercih edilmemesi. Çalışırken televizyon izlenmemesi, sözlü ve yüksek sesli müzik dinlenmemesi. Ders çalışırken eğer hayal kurmaya başlanırsa Şu anda yaptığım şey beni amacıma götürüyor mu? sorusunun sorulması ve hayal kurmanın dinlenme zamanına ertelenmesi. Eğer ertelenemiyorsa kısa bir ara verilmesi. ZORLUKLAR, ZAMANINDA YAPMAMIZ GEREKİP TE YAPMADIĞIMIZ KOLAY ŞEYLERİN BİRİKMESİYLE OLUŞUR. ETKİLİ OKUMA Daha etkili ders çalışabilmek için izlenecek yöntemlerden biri de etkili okumadır. Etkili okuma beş basamaktan oluşur: İzle: Çalışılan bölüm hızlı bir şekilde gözden geçirilmesi. (Bu göz gezdirmenin amacı, konu hakkında genel bir fikir edinmektir). Sor: Göz gezdirilen konu ile ilgili sorular çıkarılmalı ve sorular bir kağıda yazılmalıdır.
Oku: Bu aşamada, çıkartılan sorulara cevap bulmak amacıyla okunmalı ve cevaplar yazılmalıdır. Anlat: Bu aşamada ise kitap ve defterler kapatılmalı, sadece soru ve cevapların bulunduğu kağıda göz atılarak soruların cevapları yüksek sesle anlatılmalıdır. Tekrarla: Çıkarılmış olan soru ve cevaplar hızlı bir biçimde tekrar edilmelidir. TAŞI DELEN SUYUN KUVVETİ DEĞİL, DAMLALARIN SÜREKLİLİĞİDİR. ETKİLİ DİNLEME Öğrencilerin sınıfta anlatılan konuyu dikkatleri dağılmadan dinleyebilmeleri için aşağıdaki önerilere uymaları yararlı olur: Ertesi gün işlenecek olan konuların önemli bölümlerinin gözden geçirilmesi kavramlara, formüllere, isimlere dikkat edilmesi anlamayı kolaylaştıracaktır. Bir konuyu dinlerken ana temayı yakalamaya çalışmak, dinlemeyi daha verimli hale getirecektir. Okurken olduğu gibi dinlerken de belli işaretlere dikkat edilmesi yerinde olacaktır. (anlatanın ses tonu, vurgusu; unutmayın ki, bu nedenle, böylece gibi ifadeler). Öğretmen derste aktif bir biçimde dinlenmelidir. Ders anlatırken öğretmene bakmak ve konunun anlaşıldığını mimiklerle desteklemek dinleyeni de, anlatanı da uyanık tutacaktır. Öğrenciler ön hazırlık sırasında veya dinlerken akıllarına takılan soruları sormalı, kendi düşüncelerini dile getirmelidirler. Not tutmak duyduklarınızı mantıklı bir çerçeve sağlayarak dinlemenize yardımcı olacaktır. (En güçlü hafıza bile, en zayıf mürekkepten solgundur.) Yukarıda çeşitli başlıklar altında ele alınmış olan verimli ders çalışma yöntemlerinin ancak tüm bu parçalar bir bütün olarak ele alındığında etkili olacağı unutulmamalıdır. BAŞARILI BİR HAYAT, KEMAN ÇALMAYA BENZER; HER GÜN DÜZENLİ OLARAK ÜZERİNDE ÇALIŞMAK GEREKİR.