ABD İSRAİL İLİŞKİLERİ: BÖYLE DOST DÜŞMAN BAŞINA



Benzer belgeler
BÜLTEN İSTANBUL AZİZ BABUŞCU. FİLİSTİN MESELESİ 2 5 te B İ L G İ NOTU. Öğretmenler ile öğrenciler yıllar sonra bir araya geldi

1979 İRAN İSLAM DEVRİMİ SONRASI TÜRKİYE-İRAN İLİŞKİLERİ. Ömer Faruk GÖRÇÜN

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER. Modern Siyaset Teorisi

TÜRKİYE NİN JEOPOLİTİK GÜCÜ

DÜŞÜNCE KURULUŞLARI: DÜNYADAKİ VE TÜRKİYE DEKİ YERİ VE ÖNEMİ. Düşünce Kuruluşları genel itibariyle, herhangi bir kâr amacı ve partizanlık anlayışı

Kerkük, Telafer, Kerkük...

İÇİNDEKİLER EDİTÖR NOTU... İİİ YAZAR LİSTESİ... Xİ

Sayın Büyükelçiler, Değerli Kongre üyeleri, Çok değerli dostum Sayın Zügayir ve Brosh, Kıymetli basın mensupları,

değildir. Ufkun ötesini de görmek ve bilmek gerekir

15 Mayıs 2009 al-dimashqiyye Salonu

İRAN IN BÖLGESEL FAALİYETLERİ VE GÜÇ UNSURLARI ABDULLAH YEGİN

Yak ndo u Medyas nda Türkiye ve AB Müktesebatlar - srail örne inde

TÜRKİYE GÜNDEM ARAŞTIRMASI

SURİYE TÜRKMEN PLATFORMU I. TOPLANTISI ONUR VE ÖZGÜRLÜK MÜCADELESİ SONUÇ BİLDİRİSİ

ULUSLARARASI FİLİSTİN ZİRVESİ 2018

BLOG ADRESİ :

İLTİCA HAKKI NEDİR? 13 Ağustos 1993 tarihli Fransız Ana yasa mahkemesinin kararı uyarınca iltica hakkinin anayasal değeri su şekilde açıklanmıştır:

İÇİMİZDEKİ KOMŞU SURİYE

SAYIN TAKİPÇİLERİMİZ,

Kuzey Irak ta Siyasi Dengeler ve Bağımsızlık Referandumu Kararı. Ali SEMİN. BİLGESAM Orta Doğu ve Güvenlik Uzmanı

VİZYON BELGESİ (TASLAK)

Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), Suriye de insan hakları ihlallerinin

Değerli Çekmeköy Anadolu İmam Hatip Lisesi Öğrencileri

İkrime Sabri: Mescidi Aksa nın. Bir Karışından Bile Taviz Vermeyiz

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

TÜRKİYE - SUUDİ ARABİSTAN YUVARLAK MASA TOPLANTISI 1

PINAR ÖZDEN CANKARA. İLETİŞİM BİLGİLERİ: Doğum Tarihi: E-Posta: EĞİTİM BİLGİLERİ: Doktora/PhD

ORTADOĞU DA BÖLGESEL GELIŞMELER VE TÜRKIYE-İRAN İLIŞKILERI ÇALIŞTAYI TOPLANTI DEĞERLENDİRMESİ. No.12, ARALIK 2016

Türkiye 1991 den sonra İsrail ile ilişkilerinde genelde İsrail in en çok sorun yaşadığı Filistin

07 Mayıs 2015 BASINA VE KAMUOYUNA. Mayıs İsrail İnsan Hakları İhlalleri Raporu na İlişkin Basın Bildirisi. Değerli Basın Mensupları,

Bush, Suudi Kralıyla petrol fiyatı konuştu

Amerikan Stratejik Yazımından...

Devrim Öncesinde Yemen

KARİKATÜRLERİN DİLİNDEN IRAK I ANLAMAK - 1

Yükselen Güç: Türkiye-ABD İlişkileri ve Orta Doğu Tayyar Arı, Bursa: MKM Yayıncılık, 2010, 342 sayfa, 18,00 TL ISBN:

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Doğu Akdeniz de Enerji Savaşları

ORTADOĞU ARAŞTIRMALARI ANALİZ SERİSİ Bilgi Kültür Merkezi 10/29/2013 No: 13

Mirbad Kent Toplum Bilim Ve Tarih Araştırmaları Enstitüsü. Kadına Şiddet Raporu

ULUSAL VEYA ETNİK, DİNSEL VEYA DİLSEL AZINLIKLARA MENSUP OLAN KİŞİLERİN HAKLARINA DAİR BİLDİRİ

Türk Elitlerinin Türk Dış Politikası ve Türk-Yunan İlişkileri Algıları Anketi

Avantaj Tahran da: Trump ın yeni Afganistan stratejisi İran için bir fırsat

Yrd. Doç. Dr. Kemal Çiftçi

SAYIN BASIN MENSUPLARI;

Son 5 Yılda Türkiye Medyasında İnsan Hakları ve Nefret Söylemi. Şubat 2015

ABD'nin Baltık politikası Rus işgaline kapı açıyor

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS PLANLARI Z ULI5302 ULI5328

Filistin Sahnesinde Faal Olan Gruplara Karşı Filistin Halkının Tutumu (Anket)

DERS PROFİLİ. POLS 438 Bahar Yrd. Doç. Dr. Ödül Celep

ABD-İSRAİL-İRAN-TÜRKİYE; ORTADOĞU DA DEĞİŞEN GÜÇ DENGELERİ EYLÜL 2009

Asker-İhvan-Devrim üçgeninde Filistin ve Türkiye dayanışma hareketi

ÖRNEK SORU: 1. Buna göre Millî Mücadele nin başlamasında hangi durumlar etkili olmuştur? Yazınız. ...

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU

İSLAM ÜLKELERİNDE NÜFUS ÖNGÖRÜLERİ 2050 ARALIK 2011

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Title of Presentation. Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL

YÜKSEK ÖĞRETIM ALANINI GELIŞTIRMEK IÇIN IRAK VE TÜRKIYE ARASINDA DAHA ÇOK IŞBIRLIĞI YAPILMASINI UMUYORUZ.

Pazartesi Basın Gündemi

İran Cumhurbaşkanı Ruhani, Fransa Cumhurbaşkanı Macron

GÜÇ, BİLGİ ve GÜVENLİK ALGILARI

Dünden Bugüne Ortadoğu (UI506) Ders Detayları

KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELEDE ULUSLARARASI BELGELER VE KORUMA MEKANİZMALARI

1915 OLAYLARINI ANLAMAK: TÜRKLER VE ERMENİLER. Mustafa Serdar PALABIYIK

TR 71 BÖLGESİ 2013 YILI İHRACAT RAPORU AHİLER KALKINMA AJANSI

Kadir Has Üniversitesi

Merkez Strateji Enstitüsü. Türkiye-Rusya İlişkileri Mevcut Durumu ve Geleceği

İnsanların, sadece insan olması nedeniyle sahip oldukları devredilemez ve vazgeçilemez haklardır.

Afganistan şimdi Trump'ın savaşı haline geldi

Çarşamba İzmir Basın Gündemi

MÜSİAD İNGİLTERE ŞUBESİ AÇILIŞI , LONDRA. İş ve Siyaset Dünyasının, STK larının Başkan ve Temsilcileri,

Dr. Serkan KIZILYEL TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN KISITLANMASINDA KAMU GÜVENLİĞİ ÖLÇÜTÜ

DÜNYADA DİN EĞİTİMİ UYGULAMALARI

Hackerlar ortaya çıkardı: Birleşik Arap Emirlikleri İsrail yanlısı kurumları fonluyor!

DERS PROFİLİ. Türk Dış Politikası POLS 402 Bahar Yrd. Doç. Dr. Özlem Kayhan Pusane. Mehmet Turan Çağlar

tarih ve 495 sayılı Eğitim Komisyonu Kararı Eki

İSTANBUL GÜVENLİK KONFERANSI 2016 Devlet Doğasının Değişimi: Güvenliğin Sınırları

Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/program Üniversite Yıl

Afganistan'da Afyon Üretimi Dosyası (İnfografik)

Dış Ticaret Verileri Bülteni

İslam Dünyasından Darbe Girişimine Tepkiler

SURİYE SORUNU VE TÜRK DIŞ POLİTİKASINA TOPLUMSAL BAKIŞ *

Halk devriminin düşmanları: diktatör rejim ve karşıdevrimci gerici güçler

ÖZGEÇMİŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Yönetim Kara Harp Okulu 1985 Yüksek Lisans Uluslararası ilişkiler Beykent Üniversitesi 2005

NKP

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI BAŞLANGIÇ

2017 İNSAN HAKLARI İHLAL RAPORU

İNSANCIL MÜDAHALE VE KORUMA SORUMLULUĞU. Dr. Sercan REÇBER

Türk Kamuoyunun ABD ye ve Amerikalılara Bakışı Araştırması

1979 Kabe Baskını'nın yeni görüntüleri ortaya çıktı

GÜMÜŞHANE TİCARET VE SANAYİ ODASI

Gazze için, Filistin için İsrail e karşı boykot!

Suriye Krizi ne Cevap Verebilmek için ABD den Yeni İnsani Yardım. Bilgi Notu. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcülüğü. Washington, D.C.

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Uluslararası İlişkiler Ana Gazi Üniversitesi 2004

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ SENATO KARARI KARAR TARİHİ TOPLANTI SAYISI KARAR SAYISI /

TOPLUMSAL CİNSİYET TOPLUMDA KADINA BİÇİLEN ROLLER VE ÇÖZÜMLERİ

ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU

JENS STOLTENBERG İLE SÖYLEŞİ: NATO-RUSYA İLİŞKİLERİ VE BÖLGESEL İSTİKRARSIZLIK

Doğal Afetler ve Kent Planlama

MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/ Çankaya/ANKARA Tel: (312) Faks: (312)

TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA GÜÇ KULLANMA SEÇENEĞİ ( )

Transkript:

> 39 ABD nin İsrail in politikalarına önkoşulsuz destek vermesinde ABD deki İsrail lobisinin büyük etkisi var. > Yrd. Doç. Dr. Mehmet ŞAHİN Gazi üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü ORSAM Ortadoğu Danışmanı kemahan@yahoo.com ABD İSRAİL İLİŞKİLERİ: BÖYLE DOST DÜŞMAN BAŞINA The U.S.-Israel Relations: I Would Wish Such a Friend on My Worst Enemy Abstract A similar kind of relationship at the level of which the U.S.-Israel relations have reached today has almost never be seen in the history. The relationship between these two countries is called a special relationship. In the international politics, there s a basic approach such as a State s setting its objective as protecting its own national benefits in foreign policy. However, when it comes to evaluating the relations with Israel, the fact that the U.S. doesn t take this approach into consideration is understood. The point at which the U.S. Israel relations have reached is in a level that not only affects these two countries but also the world politics, the Middle Eastern region in particular. Therefore, the relationship between the U.S. and Israel deserves to be emphasized in terms of its level and the effect that it produces. Because, it has been seen that the dimension that has been reached by the historical course of the two countries became a burden not only to Israel s enemies but also to Israel s alliances and even to the U.S.

40 > İsrail Ortadoğu da demografik bakımdan küçük bir ülke olsa da askeri, ekonomik ve politik güç bakımından bölgenin en güçlü ülkesi durumundadır. İsrail in zayıf ve düşmanlarla çevrili, çaresiz ve her türlü desteğe muhtaç bir ülke olduğu yaklaşımı geçersizdir. Giriş Günümüzde ABD-İsrail ilişkilerinin ulaştığı düzeye benzer bir ilişki türü tarihte neredeyse hiçbir zaman yaşanmamıştır. Söz konusu iki devlet arasındaki ilişki özel bir ilişki türü olarak adlandırılmaktadır. 1 Uluslararası politikada bir devletin dış politikadaki temel amacının kendi ulusal çıkarlarını korumak olması gibi temel bir yaklaşım vardır. Fakat İsrail ile olan ilişkileri değerlendirildiğinde, ABD açısından söz konusu yaklaşımın göz önünde bulundurulmadığı anlaşılmaktadır. ABD ile İsrail ilişkilerinin ulaştığı nokta sadece bu iki devleti değil, başta Ortadoğu bölgesi olmak üzere dünya siyasetini etkiler düzeye gelmiş bulunmaktadır. Bundan dolayı ABD nin İsrail le ilişkileri, düzeyi ve yarattığı etki itibariyle üzerinde önemle durulmayı hak etmektedir. Zira iki ülke ilişkilerinin tarihsel seyriyle birlikte ulaştığı boyutun artık sadece İsrail in hasımları için değil, müttefikleri ve hatta ABD için de bir yük haline geldiği görülmektedir. Tarihsel Geçmiş ABD, İsrail i 14 Mayıs 1948 tarihindeki kuruluşundan 11 dakika sonra tanıyan ilk ülke olmasına rağmen, ABD ile İsrail arasındaki ilişkiler ilk başlarda yavaş yavaş ilerlemiştir. ABD ile İsrail arasındaki ilişkilerin gelişme seyri ABD nin II. Dünya Savaşı sonrasında dünya işleriyle ciddi olarak ilgilenmeye başlamasıyla aynı döneme denk gelmektedir. Bu dönemde ekonomik ve stratejik bakış açısına sahip olan ABD yönetimi, petrole sahip Arapları küstürmemeye özen göstermiştir. Bir anlamda ABD günümüzde olduğu gibi ne pahasına olursa olsun İsrail yanlısı bir politika değil de, kendi ulusal çıkarlarının gereği olan bir tutum takınmıştır. 1956 yılında Nasır ın Mısır da Süveyş Kanal Şirketi ni millileştirmesi, İngiltere, Fransa ve İsrail in Mısır a saldırmalarıyla yaşanan Süveyş Savaşı nda ABD nin İsrail e karşı tavrı kendi ulusal çıkarları açısından anlam taşımaktadır. 1948-1967 yılları arasında ABD nin Ortadoğu daki asıl çıkarı Sovyetler Birliği ni bölgeden uzak tutmak olmuştur. Bunun için Arapların küstürülmemesi önem arz etmiştir. Stratejik dengenin önemli olduğu Soğuk Savaş döneminde bu dengenin Sovyetler Birliği lehine kaymaması ABD için hayati önem arz etmiştir. Bölgede yaşanan Batı karşıtı Arap milliyetçiliğinin, İsrail e verilecek olan destekle daha da azdırılması ve Sovyetler Birliği eksenine kayma olasılığı söz konusu olmuştur. Bu tür kaygılar ABD nin 1967 yılına kadar olan süredeki Arap-İsrail yaklaşımını belirleyen temek faktör olmuştur. İsrail, 1967 yılında yaşanan Altı Gün Savaşı nda Mısır, Suriye ve Ürdün e karşı net bir zafer kazanarak kendisini ispatlamış ve bölgede stratejik bir değer olduğunu ortaya koymuştur. Altı Gün Savaşı ndan sonra İsrail Ortadoğu da ABD lehinde rol alarak Sovyetler Birliği nin bölgede yayılmasının kontrol altına alınmasında yardımcı olmuştur. Bu uğurda Sovyetler Birliği ile iyi ilişkiler içinde olan Mısır ve Suriye gibi devletlere utanç verici yenilgiler yaşatmıştır. 2 Bunun yanında İsrail, ABD nin bölgedeki ileri karakolu ve gözetleme merkezi olarak faaliyette bulunmuştur. 1967 savaşından sonra ABD, Arap-İsrail sorununa yaklaşımını değiştirmeye başlamıştır. Daha öne Arap devletleri ile İsrail arasında ateşkes sağlamayı öngören bir politika izleyen ABD, 1967 savaşından sonra daha İsrail yanlısı bir politika takip etmeye başlamıştır. Bu çerçevede

> 41 Kamuoyları, İsrail in aşırılıkları konusunda en önemli sorumlularından biri olarak ABD yi görüyor. ABD, İsrail in işgal ettiği topraklardan hemen çekilmesini isteyen Sovyetler Birliği ne karşı çıkmış ve Birleşmiş Milletler de İsrail yanlısı tutum sergilemiştir/sergilemektedir. 3 ABD bu yaklaşımıyla Sovyetler Birliği ni Ortadoğu dan uzak tutmak isterken, İsrail yanlısı tutumuyla Arapları Sovyetler Birliği ne yaklaştırmış ve Sovyetler Birliği nin bölgede daha etkin olmasına sebep olmuştur. 1970 li yılların sonunda Ortadoğu da gelişen olaylar -yani 1979 da Sovyetler Birliği nin Afganistan ı işgali, İran da gerçekleşen Şah ve Batı karşıtı İslam Devrimi- İsrail in ABD nezdindeki stratejik değerinin daha da artmasına neden olmuş ve ABD-İsrail ilişkileri stratejik ilişki düzeyine ulaşmıştır. Hatta Reagan ın ikinci başkanlık döneminde (1985-89) ABD tarafından İsrail e NATO ülkeleri dışındaki en önemli müttefik statüsü verilmiştir. Bu statüyle İsrail, ABD nin silah sistemlerine ve savunma ihalelerine daha rahat ulaşma imkânı yakalamıştır. Yine bu dönemde ABD, İsrail e yaptığı yardımı üç milyar dolara çıkarmış ve 1985 yılında bir de serbest ticaret anlaşması imzalamıştır. 4 Soğuk Savaş yıllarında İsrail i stratejik bir değer olarak gören ABD, İsrail den ekonomik, askeri ve diplomatik desteğini neredeyse hiç esirgemediği gibi zaman zaman bu desteğe karşılık ciddi maliyetler ödemiştir. Mesela, 1973 Savaşı nda olduğu gibi İsrail e acil ekonomik, askeri ve diplomatik destek verdiği için Arap Dünya sının petrol ambargosuyla karşılaşmıştır.

42 > ABD deki İsrail lobisi, İsrail konusunda aynı şekilde düşünen beyin takımlarını önemli noktalara taşıyabilmekte, akademik camiayı baskı altına tutabilmekte ve anti-semitizm i bir silah olarak kullanarak İsrail in politikalarına ilişkin haklı eleştirilerin önüne geçmektedir. ABD nin verdiği destek öyle bir seviyeye ulaşmıştır ki, İsrail in ABD deki destekçileri artık bu ülkenin sadece Soğuk Savaş döneminde olduğu gibi stratejik bir değer taşımadığını aynı zamanda ABD nin desteğini ahlaken de hak ettiğini anlatmaya çalışmışlardır. İsrail in destekçileri bu durumu şu şekilde gerekçelendirmişlerdir: 5 1- İsrail zayıf ve etrafı düşmanlarla çevrili bir ülkedir. 2- İsrail demokrasiyle yönetilmektedir ve bu ahlaken de tercih edilen bir yönetim biçimidir. 3- Yahudi halkı geçmişte kendisine karşı işlenen suçlardan dolayı çok acı çekmiştir ve bu yüzden özel muamele görmeyi hak etmektedir. 4- İsrail in davranışları ahlaki açıdan muhaliflerinkinden daha üstündür. Oysa kuruluşundan günümüze İsrail in tutumları objektif bir şekilde incelendiğinde, yukarıdaki ortaya konulan savların hiç de ikna edici olmadığı hatta birer mit olduğu anlaşılacaktır. İsrail Düşmanlarla Çevrili Zayıf Bir Ülke midir? İsrail in düşmanlarla çevrili zayıf bir ülke olduğu yaklaşımı İsrail in geleneksel saldırgan davranışlarına meşruiyet kazandırmak için İsrailli liderler ve onların destekçileri tarafından ortaya atılan bir görüştür. İsrail, 1948 yılından bugüne Araplarla yaptığı savaşlarda üstünlük sağlamıştır ve bugün Batı Şeria ve Golan Bölgesi ni işgal altında tutmaktadır. İsrail in Araplara karşı elde ettiği üstünlük İsrail in hiç de dillendirildiği gibi zayıf ve yardıma muhtaç bir ülke olmadığının kanıtıdır. 6 İsrail Ortadoğu da demografik bakımdan küçük bir ülke olsa da askeri, ekonomik ve politik güç bakımından bölgenin en güçlü ülkesi durumundadır. Günümüzde Ortadoğu nun en büyük askeri gücü nükleer silahlarla birlikte İsrail dir. İsrail kendisi açısından tehdit gördüğü devletleri bir bir devre dışı bırakmıştır. Mısır ve Ürdün, İsrail ile barış antlaşmaları imzalamışlardır. Suudi Arabistan ise barış teklifinde bulunmuştur. Uluslararası alanda ve bölgede değişen dengeler Suriye yi zayıf bir konuma getirmiştir. 7 2003 yılında Irak işgal edilmiştir. Filistinliler ise 2006 yılından beri bölünmüş durumdalar. İran ise 31 yıldır Batı nın giderek artan politik, askeri ve ekonomik ambargosuyla karşı karşıyadır. Bütün bu değerlendirmeler göz önünde bulundurulduğunda İsrail in zayıf ve düşmanlarla çevrili, çaresiz ve her türlü desteğe muhtaç bir ülke olduğu yaklaşımının geçersizliği açıkça görülmektedir. ABD İsrail e Demokrasiyle Yönetildiği İçin mi Destek Veriyor? Yıllardır başta ABD olmak üzere Batı da Ortadoğu nun tek demokrasiyle yönetilen ülkesinin İsrail olduğu anlatıla geldi. Buna göre, demokrasiyle yönetilen İsrail diktatörlerle çevrili olan Ortadoğu çöllerinde siyasi bir vaha olarak varlığını sürdürmektedir. Bundan dolayı İsrail in desteklenmesinin ahlaken doğru olduğu tezi anlatılmaya çalışılmıştır. Her nedense dünyanın değişik yerlerinde onlarca demokrasiyle yönetilen ülke varken bunların hiçbiri İsrail in gördüğü ilgiyi görmemiştir. Hatta geçmişte ABD kendi çıkarı için faydalı gördüğü durumlarda demokratik yönetimleri devirmekte ve bunlara karşı diktatörleri desteklemekte tereddüt etmemiştir. Bundan dolayı demokratik bir yönetime sahip olup olmamak ABD nin İsrail e olan desteğini haklı çıkartacak geçerli bir argüman değildir. 8 Ayıca İsrail in ne derece demokratik bir ülke olup olmadığı rahatça tartışılabilir. Demokratik bir ülkede ırk, dil ve din ayırımı yapılmadan bütün vatandaşlar eşit haklara sahipken, İsrail in

> 43 yaklaşık yüzde yirmisini oluşturan Arapların ikinci sınıf vatandaş muamele görmesi, demokratik olma yargısını tartışılır kılmaktadır. İsrail in demokratikliğinin tartışılır olduğunu görmek için hem Arap vatandaşlarını hem de Gazze ve Batı Şeria daki Filistinlilere karşı davranışına bakmak yeterlidir. İsrail bir taraftan Arap vatandaşlarına ikinci sınıf hatta daha kötü davranarak, diğer taraftan Gazze yi abluka altında tutarak ve Batı Şeria da yeni yerleşim yerleri açarak şeklen demokratik bir ülke olduğunu ortaya koymaktadır. Söylemi bir tarafa bırakıp İsrail in eylemleri göz önüne alındığında, İsrail in Ortadoğu çöllerinde bir demokratik vaha olmadığı, aksine 1948 den beri ortaya koyduğu dış politika davranışlarıyla bölgedeki sıcaklığı daha da artırdığı görülmektedir. Yahudilerin Geçmişte Avrupa da Zulüm Görmeleri Bugün Ki Uygulamalarına Haklılık Kazandırır mı? İsrail e verilen sonsuz desteği haklı çıkartmak için öne sürülen bir diğer gerekçe de Yahudilerin Hıristiyan Batı da çektikleri acılı tarihtir. Yahudilerin yüzyıllardır Avrupa da zulme uğramış olmaları ve ancak kendilerine ait bir vatanda rahat edebilecekleri gerekçesiyle birçok kişi İsrail in ABD den özel muamele görmeyi hak ettiğini düşünmektedir. Yahudilerin Hıristiyan Avrupa da zulüm görmeleri onların korunmasını haklı kılmaktadır fakat bu durum masum olan üçüncü tarafa zulüm edilmesine meşruluk kazandırmamaktadır. 9 İsrail in kuruluşundan itibaren Filistinlilere karşı davranışlarına göz atıldığında Filistinlilerin baştan itibaren İsrail tarafından çok kötü muameleye tabi tutulduğu görülecektir. En azından 1948 den beri Filistinlilerin mülteci durumuna düşmeleri bile İsrail in masum olmadığını ortaya koymaktadır. İsrailliler Ahlaklı ve Erdemli; Araplar İse İnsanlıktan Nasibini Almamış Kötü İnsanlar mıdır? ABD nin İsrail e desteğini haklı göstermek için ileri sürülen diğer bir argüman ise İsrail in barış peşinde koşan, tahriklere karşı büyük direniş gösteren ve erdemli insanlar tarafından yönetilen bir ülke olarak anlatılmasıdır. Buna karşılık Araplar ise kötü niyetli, sürekli İsrail e saldıran, sorun çıkaran ve insanlıktan nasibini almamış kişiler olarak resmedilmektedir. Buna göre, İsrail in tek yaptığı bu kötü niyetli saldırgan insanlara karşı önlem almaktır ve kendini savunmaktır. Bundan dolayı İsrail in ABD nin desteğine ihtiyacı vardır. Fakat İsrail in hatta bölgeye gelen ilk Siyonistlerin davranışlarına bakıldığında durumun anlatıldığı gibi olmadığı anlaşılmaktadır. İsrailli araştırmacılar bile ilk Siyonistlerin Filistinli Araplara karşı olan davranışlarının insaniyetten çok uzak olduğunu belirtmektedirler. Aynı araştırmacılar 1947-48 de İsrail in kuruluşunun Yahudiler tarafından işlenen infaz, katliam ve tecavüz gibi etnik temizlik suçlarını da beraberinde getirdiğini işaret etmektedir. 10 Erdemli olmak ve zulüm görmek, zulmetmemeyi gerektirir. Fakat İsrail in 1948 den beri ortaya koyduğu davranışlara bakıldığında zalimce bir tutum içinde olduğu görülecektir. Örneğin, 1949-1956 yılları arasında İsrail güvenlik güçleri kendi sınırlarına sızan, silahsız ve sayıları 2700-5000 arasında olan Arap ı öldürmüş, 1956 yılında Mısır a saldırmış, 1967 yılında 100-260 bin kadar Filistinliyi işgal ettiği Batı Şeria dan ve 80 bin Suriyeliyi de Golan Bölgesi nden sürmüştür. Ayrıca 1982 yılında Lübnan ı işgal ederek Sabra ve Shatila mülteci kamplarında 700-3bin 500 arası masum Filistinlinin katledilmesi suçuna ortak olmuştur. Kuruluşundan beri İsrail, savaş ve savaş çığırtkanlığı yaparak Ortadoğu nun sürekli kriz içinde kalmasına sebep olmaktadır. Aynı şekilde, günümüzde de İran konusunu ısıtma çabası içerisindedir. Bu nedenlerle hiç kimse ABD nin İsrail e olan desteğini ahlaki nedenlerle haklı gösteremez, gösterse bile inandırıcı olamaz. Peki, ABD İsrail i Niçin Destekliyor? Yukarıda anlatıldığı gibi ABD nin İsrail e olan şartsız desteği stratejik ve ahlaki olarak gerekçelendirilemiyorsa asıl sebep nasıl açıklanabilir? Stephen M. Walt ve John Mearshemier e göre bunun açıklaması ABD deki İsrail lobisinin sahip olduğu muazzam güçte saklıdır. İsrail lobisinin ABD siyasal sistemini yönlendirecek gücü olmasaydı, ABD nin İsrail ile ilişkileri bugün olduğu

44 > gibi içli dışlı olmazdı. İsrail lobisinin mensupları günlük yaşamlarını İsrail çıkarlarına fayda sağlayacak ve ABD dış politikasını yönlendirmek gayesiyle büyük çaba harcayarak geçirirler. Lobi üyelerinin çalışmaları seçimlerde İsrail yanlısı adaylara oy vermekten, mektup yazmaya, ekonomik yardım sağlamaya ve İsrail yanlısı örgütleri desteklemeye kadar uzanır. 11 İşin daha da ilginci, karar alma mekanizmaları üzerinde kurdukları baskıyla, İsrail in hiçbir davranışının eleştirilmesine izin vermezler. Başta Amerika-İsrail Halka İlişkiler Komitesi (AIPAC) olmak üzere iyi organize olmuş örgütler kuran Yahudiler, Amerikan nüfusunun yaklaşık yüzde 2-3 ünü oluşturmasına rağmen bugün itibariyle ABD siyasal sistemine ciddi şekilde nüfuz etmiş duruma geldiklerini her fırsatta göstermektedirler. 12 Söz konusu lobi, ABD nin İsrail e desteğini sağlamak için iki ana strateji takip etmektedir. Bunlardan birincisi, hem meclise hem de yürütme organına baskı uygulayarak ABD nin İsrail i desteklemesini sürekli hale getirmektir. Lobi bu işi yaparken de İsrail i desteklemenin ABD açısından akıllı bir politika olduğunu göstermeye çalışmaktadır. İkinci olarak, bu lobi sürekli olarak İsrail i olumlu bir şekilde anlatarak ABD nin kamusal söyleminde İsrail yanlısı bir havanın oluşmasını sağlamakta ve oluşacak eleştirilerin de önünü tıkamaktadır. Bu arada İsrail konusunda tarafsız bir tartışmanın dahi oluşmasını dahi engellemeye çalışmaktadır. 13 Çünkü tartışmayı kontrol etmek, ABD nin İsrail e olan desteğini garantiye almak demektir. Eğer tartışma kontrol edilemezse, Amerikalıların ABD-İsrail ilişkileri konusunda farklı bir politikaya yönelme ihtimalinin doğabileceği düşünülmektedir. Bugün itibariyle ABD deki İsrail lobisi iyi örgütlenmiş ve sağlam kaynaklara sahip olmanın verdiği güçle meclisi etkileyebilmekte, yönetimi baskı altına alabilmekte, medyayı da etkin bir şekilde kullanabilmektedir. 14 İsrail konusunda aynı şekilde düşünen beyin takımlarını önemli noktalara taşıyabilmekte, akademik camiayı baskı altına tutabilmekte ve anti-semitizm i bir silah olarak kullanarak İsrail in politikalarına ilişkin haklı eleştirilerin önüne geçmektedir. İsrail lobisi dışında, ABD nin İsrail e olan desteğinin eleştiriye tabi olmadan sürekliliğini savunan bir diğer grup ise Hıristiyan Siyonistlerdir. 15 ABD siyasal sisteminde etkili olan bu kişiler İsrail in yeniden doğuşunun İncil deki kehanetin bir parçası olduğunu inanmakta ve İsrail in yayılmacı politikasını şiddetle desteklemektedirler. Söz konusu gruba göre İsrail e baskı yapmak Tanrı ya karşı gelmektir. 16 Lobinin ABD de sağladığı nüfuzun genişliği, Amerikan siyasal aklının lobi destekçileri tarafından neredeyse esir alındığı görüntüsünü vermektedir. Bilhassa ABD nin özelde İsrail-Filistin meselesine yönelik, geneldeyse Ortadoğu ya yönelik politikasına bakıldığında bu durumun rahatça görülmesi mümkündür. İsrail ABD yönetimi nezdinde neredeyse her konuda dokunulmazlık kazanmış gibidir. Uzun süredir ABD, Ortadoğu politikasını think thank diplomasisi veya lobi diplomasisi yle yürüttüğü görüntüsünü vermektedir. İsrail, ABD Açısından Stratejik Bir Yük Haline Nasıl Geldi? Soğuk Savaş yıllarında ABD için stratejik bir değer taşıyan İsrail, söz konusu Lobinin eşsiz katkılarıyla stratejik bir yük haline gelmiştir. Bu duruma yol açan etkenleri şöyle sıralayabiliriz: - ABD, İsrail e haklı haksız her konuda verdiği destekten dolayı bugün İslam ve Arap Dünyası nda inandırıcılığını ve itibarını kaybetmiştir. - ABD nin İsrail e desteği Ortadoğu da Amerikan karşıtlığının oluşmasın sebep olmuştur. - ABD nin İsrail e desteği Ortadoğu da sistem dışı davranan (haydut) devletlerin bölgede halk tarafından sempatiyle karşılanmasına sebep olmuştur. - ABD nin İran gibi devletleri uyarması, İsrail in sorumluluk taşımayan hareketlerini gündeme getirmekte ve ABD ikiyüzlülükle suçlanabilmektedir.

> 45 - ABD deki İsrail lobisi sayesinde Amerikan toplumu yanlış bilgilendirilmektedir. - ABD tarafından İsrail e verilen sonsuz destek sadece ABD ye değil aynı zamanda Batı değerlerine de zarar vermekte ve bu sayede Ortadoğu da Batı nın inandırıcılığı ciddi zarar görmektedir. - ABD nin İsrail e BM de haklı haksız her konuda destek vermesi uluslararası sistemi de zora sokmaktadır. - Gazze ye yardım götüren insani yardım konvoyundaki Mavi Marmara gemisine düzenlediği saldırıda olduğu gibi, İsrail in sorumsuz davranışları Türkiye gibi müttefiklerin de ABD ile sorun yaşamasına sebep olmaktadır. - ABD, İsrail den dolayı Ortadoğu da girdiği savaş ve çatışmalar nedeniyle (Afganistan, Irak, Lübnan) ciddi şekilde ekonomik, insani ve siyasal kayıplar verirken, İsrail yönetimi ABD üzerinden kendi durumunu kolaylaştırma çabası içerisindedir. Sonuç Özetle, ABD nin İsrail ile kurmuş olduğu özel ilişki türü artık ABD açısından stratejik bir yük haline gelmiştir. Söz konusu ilişki sadece ABD ye zarar vermekle kalmayıp, Ortadoğu daki sorunları da içinden çıkılmaz hale sokmaktadır. Hem Ortadoğu nun hem de uluslararası sistemin selameti ve Amerikalıların genelinin çıkarı açısından ve hatta İsrail in meşruiyeti için, ABD ile İsrail arasındaki mevcut ilişkinin gözden geçirilmesinin gereği açıktır. İsrail lobisinin tekelinden kurtulamayan ABD dış politikasının başta Ortadoğu olmak üzere dünyada barışa katkı sağlaması zorlaşacaktır. Sadece 2001 yılındaki Afganistan a müdahale, 2003 yılında Irak ın işgali ve bunların sonuçları bile göz önüne alındığında söz konusu lobinin ve İsrail in ABD ye ne kadar büyük bir maliyet getirdiği ortadadır. Bu tablo Türkçe deki bir deyimi akla getirmektedir: Memuru süslü avrat, zengini hayırsız evlat bitirir. Bunun uluslararası politikadaki yansıması ise şu şekildedir: Güçlü bir devleti kontrolsüz müttefik bitirir. Amerikalılar kaybettikleri şeyleri göz önünde bulundurarak İsrail e olan sonsuz desteklerini rasyonel bir şekilde tartışma cesaretini gösterebilmelidirler. Aksi takdirde hem ABD nin hem de Ortadoğu nun ciddi sorunlarla karşı karşıya gelmesi kaçınılmaz olacaktır. İsrail in ABD için getirdiği maliyetler göz önüne alındığında, böyle dost düşman başına dememek elde değildir. 1 ABD nin İsrail ile olan ilişkisinin niteliği hakkında bkz: Bernand Reich, The United States and Israel: Influence in the Special Relationship, Praeger, New York, 1984. 2 Stephen M. Walt-John Mearshemier, İsrail Lobisi ve Amerikan Dış Politikası, Profil Yayıncılık, Çev. Elif Ocak, İstanbul, 2007, s. 14. Bu çalışma Harvard Üniversitesi Web sayfasında yayınlanmıştır. Daha sonra 2007 yılında The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy adıyla geniş kapsamlı bir kitap olarak yayınlanmıştır. Söz konusu kitabın türkçe çevirisi ise Küre Yayınları tarafından İsrail Lobisi ve Amerikan Dış Politikası adıyla okuyucuya sunulmuştur 3 Tanju Bilgiç, İsrail-ABD İlişkileri: Özel Bir Perspektif, Türel Yılmaz-Mehmet Şahin-Mesut Taştekin, (Der.) Ortadoğu Siyasetinde İsrail, Platin Yayınları, Ankara, 2005, s. 108. 4 Bilgiç, a.g.m., s. 108. 5 Walt-Mearshemier, a.g.e., s.19. 6 Walt-Mearshemier, a.g.e., s.20. 7 Walt-Mearshemier, a.g.e., s. 20. 8 Walt-Mearshemier, a.g.e., s.21. 9 Walt-Mearshemier, a.g.e., s.22. 10 Ary Shavit, Survival of the Fittest, Ha aretz, 9 January 2004. Aktaran Walt-Mearshemier, a.g.e., s.25 11 Walt-Mearshemier, a.g.e., s.29. 12 İsrail Lobisinin ABD siyasal sistemindeki etkisi için bkz: Mehmet ŞAİN, Din-Dış Politika İlişkisi: ABD Örneği, Barış-Platin Yayınları, Ankara, 2009, Erhan Canikoğlu, İsrail, ABD deki Yahudi Lobisi ve İkinci Körfez Savaşı, Türel Yılmaz-Mehmet Şahin-Mesut Taştekin, (Der.) Ortadoğu Siyasetinde İsrail, Platin Yayınları, Ankara, 2005, Tayyar Arı, Amerika da Siyasal Yapı, Lobiler ve Dış Politika, Alfa Yayıncılık, İstanbul, 1997. 13 Chicago Üniversitesi nden John J. Mearshemier ve Harvard Üniversitesi nden Stephen M. Walt`ın hazırlamış olduğu İsrail Lobisi ve ABD Dış Politikasıyla ilgili rapor, yazarların işinden kovulmasına ve Yahudilerin hedefi durumuna gelmesine yol açtı. 14 Asaf Hüseyin, Batının İslam la Savaşı, Pınar Yayınları, İstanbul, 2006, ss. 111-127. 15 Walt-Mearshemier, a.g.e., s.29. 16 Umut Uzer, İsrail, Irak ve İran Ekseninde Amerika nın Ortadoğu Politikası, Türkiz, Yıl 1, Sayı 2, 2010, s. 27, Walt-Mearshemier, a.g.e., s.31. DİPNOTLAR