LCCTV Manual Mesleki dil testleri tasarlamada yöntem Language Competence Certification Tools for the Vocations
Published by Westfälische Wilhelms-Universität Münster Arbeitsbereich Linguistik Hüfferstraße 27, 48149 Münster http://santana.uni-muenster.de Copyright 2009 lcctv Project Consortium All rights reserved. Bu çalışma, Mesleki Dil Yeterliliği Sertifika Araçları (lcctv), Leonardo da Vinci Yenilik Transferi Projesi kapsamında Avrupa Komisyonu tarafından desteklenmiştir. Daha fazla bilgi için http://lcctv.uni-muenster.de a bakınız. Bu yayın sadece yazarların görüşlerini yansıtmaktadır ve Komisyon bu konuyu kapsayan bilgilerden oluşturulacak herhangi bir bilginin kullanımdan sorumlu tutulamaz. Typeset by Johannes Schwall and Prinzipalsatz Typographie Münster Printed in Germany by diedruckerei.de, Neustadt a. d. Aisch
Leonardo da Vinci Project Language Competence Certification Tools for the Vocations LCCTV Manual Mesleki dil testleri tasarlamada yöntem İçindekiler Proje Altyapısı 3 Yöntem 3 1 Endüstride değişik seviyelerde çalışmak için ihtiyaç duyulan becerileri ve yeterlikleri tanımlama...... 4 2 Mesleki becerileri farklı seviyelerde yerine getirilmesi gereken dilbilimsel becerilere ve yeterliklere dönüştürme............................................................. 4 3 Kuruma özgü kelime dağarcığını derleme...................................... 5 4 Her seviyede ön plana çıkarılan dilbilgisi yapılarını tanımlama.......................... 6 5 Test maddeleri oluşturma................................................ 6 6 Testleri deneme ve pilot çalışma yapma........................................ 8 Mesleki Dil Yeterliliği Çerçeve Programı (LCFRV) 12 a1 İnşaat kurumu için ulusal kayıt (Bulgaristan).................................... 15 a2 Bir dilbilimsel beceriler ve yeterlikler tablosu, değerlendirme ölçütü ve inşaat kurumundaki 5 temel seviyeye uygun alıştırma türleri............................................. 17 a3 Bir gemi mürettebatının iş seviyeleri......................................... 22 a4 Denizcilik kurumundaki 3 temel seviye için (A, B ve C) bir dilbilimsel beceriler ve yeterlikler tablosu... 23 a5 Bir dilbilimsel beceri tablosu, değerlendirme ölçütü ve denizcilik kurumundaki A seviyesi için alıştırma türleri........................................................... 24
Proje Altyapısı Yöntem Her kurumun kendi teknik dili olduğu için, her kurum kendi yabancı dil yeterliliği testlerine ihtiyaç duymaktadır. Testleri bir araya getirdiklerinde test yazarları ilk aşamada bağlamı koymayı gerekli bulmuştur. Fakat yabancı dil test yazarları nadiren bir kurumda uzmandırlar. Böylece belirli bir kurumda uzman olmayan bir yazar, adayın yabancı bir ülkede çalışması için yeteri kadar yabancı bir dilde kendini ifade edip anlayabildiğini gerçekten ölçen testleri nasıl yazar ve bağlamı anlayabilir ki? Bunun için sihirli bir formül yoktur. Test yazarları için diğer insanların iş bağlamının anlaşılması çok fazla okumayı, soru sormayı ve gözlemi gerektirir. Bu kurumlarda çalışıp yabancı dil öğrenenlerle düzenli iletişim kurmak, test yazarları için büyük bir yardım olur. Bazı iş bağlamları bizlere diğerlerinden daha yakındır ve bu yüzden de o konular üzerinde çalışılması daha kolaydır. Örneğin; tıp çok teknik bir dil haline gelmesine rağmen, hepimiz televizyonda tıpla ilgili dizileri görürüz, doktoru ziyaret ederiz, ilaç yutarız ve hastaneye gideriz. Tıp dilinin anlaşılması güçtür ve çok uzmanlık gerektirir fakat bir kliniğin kokusu ve sesi hayatımızın bir parçasıdır. İnşaat ve turizmde de bu aynıdır. Halıcılık ve Gemicilik gibi kurumlarda da bu kadar kolay değildir. Bir kurumun belgelemelerine sürekli maruz kalınmasıyla ve uzmanlarıyla sık iletişim halinde olunmasıyla bağlamsal bir benzerlik kazanılır. Bu anlamda, bir test yazarı, oldukça tesadüfî, kuruma özgü terimlerden oluşan bir dil derlemini oluşturabilir. Kurumla aşinalık arttığından kuruma özgü kavram ve pratikleri açıklamak için Avrupa Birliği nin kuruluş amaçlarından biri hem paranın hem de insanların Avrupa sınırlarına serbest ulaşımını sağlamaktır. İstatistiklerdeki gerçekler şu anda kadar değer sayıda Avrupalı işçilerin çalışmak amacıyla diğer Avrupa Birliği üye ülkelere gittiğini ve halen gitmekte olduğunu göstermektedir. Ancak göçmen işçilerin (yasal ve yasadışı) ev sahibi ülkenin dilini çok az bilmeleri hem kendi hem de gelecekteki işverenleri için çok büyük sorunlar doğurmaktadır. En azından işin gerçekleşmesi amacıyla dil bilgisine gerek olmadığı ya da çok az önem verildiği yabancı ülkelerde bazı iş olanakları vardır. Fakat pek çok durumda ileri seviyede dil yeterliliği bir zorunlu olup göçmen işçilerin yetenekli ve becerikli olmasına rağmen etkili bir şekilde çalışmaları için yabancı dil yeterliklerinin düşük olduğuna çok sık rastlanmaktadır. Bu da kalifiye insanların doğru değerlendirilmemesi ve düşük performans olarak sonuçlanmaktadır. Bazen yurtdışına işçi gönderen firmalara başvuranların mesleki dil yeterliliğini kontrol etmek için sınav yapmaktadırlar fakat pek çok durumda değerlendirmede başvuranların kişilerin genel İngilizce, Almanca, Fransızca, v.s. bilgileri olduğu söylenebilir. Test ettikleri dil, yapacakları işin mesleki dilini ve sözcük dağarcığını yansıtmamaktadır. Bu sorunlara ışık tutmak için Avrupa Birliği, sınırları aşarak akademik ve profesyonel amaçlarla niteliklerin ve yeterliklerin transferini kolaylaştıracak materyalleri sunmaya çalışmaktadır. Mesleki Dil Yeterliliği Sertifika Araçları (lcctv) projesi, bu işin bir parçasıdır. Niteliği ve yeterliliği netleştirmeye çalışmak için projenin katkılarından biri aşağıdaki el kitabıdır. Bu el kitabı mesleki yabancı dil yeterliliği testlerini ( performans testi olarak da adlandırılır) geliştirmek için aşama aşama hazırlanmış bir yaklaşımdır. El kitabının iş amacıyla testi cevaplayanların yabancı dil yeterlik seviyelerini belirleyebilen yabancı dil testleri hazırlaması, birinci ve üçüncü dereceden mesleki eğitiminde, sınav kurulunda ve panellerde yabancı dil öğretmenlerine yardımcı olması amaçlanmıştır. kurumsal terimleri kullanmak gerekli hale gelir ve test yazarı aşama aşama en azından teorik ve somut bir şekilde kurumda ve kurumun faaliyetlerinde uzman olur. Ancak bu uzmanlık, yine de gerekli olsa da herhangi bir gerçek alan deneyimi ile değil sadece kurumun uzmanlarıyla iletişim halinde olunduğunda kazanılır. Gereken bir diğer şey ise, dil öğrenme program bilgisi ve ne yapılması amaçlanarak yapılan test maddelerinin tasarlamak için gerekli yaratıcılıktır. Aşağıda dil yeterlik testi oluşturmak için takip edilecek basamakların bir özeti bulunmaktadır: 1) Bir kurumda değişik seviyelerde çalışmak için ihtiyaç duyulan mesleki becerileri ve yeterlikleri tanımlamak, 2) Mesleki becerileri, farklı seviyelerde yerine getirilmesi gereken dilsel becerilere ve yeterliklere dönüştürmek, 3) Kuruma özgü sözcük dağarcığı derlemek, 4) Kurumda her seviyenin iletişimine uygun özelliğe sahip dilbilgisi yapılarını tanımlamak, 5) Kullanılacak test türlerini belirleyip maddelerini geliştirmek, 6) Test maddelerini oluşturmak ve testin pilot çalışmasını yapmak. Bu aşamalar aşağıda açıklanmıştır: 3
Adım 1 Endüstride değişik seviyelerde çalışmak için ihtiyaç duyulan becerileri ve yeterlikleri tanımlama Endüstride genellikle beş ya da altı belirgin aşama oluşturmak mümkündür. Bu aşamaların isimleri kurumdan kuruma değişiklik gösterir (örneğin, denizcilikle hastabakıcılığı kıyaslandığında) fakat bunlar temelde aşağıdaki gibi sıralanabilir: a) Çırak / stajer b) Becerikli ve kalifiye işçi (yönetici olmayan) c) Birinci derece yönetici. Bu kişi performansları değerlendiren denetleyicidir. Bu tip pozisyonlardaki ünvanlar: ustabaşı, vardiya şefi, çavuş, bölüm başkanı, ve koğuş amiri. d) Orta derece yönetici: Bu kişi, günlük işlemleri değerlendiren denetleyiciyi yönetir. e) Kıdemli yönetici: Bu kişi, genellikle işçi alımlarını ve çıkarılmalarını ya da işçilerin terfi edilmelerini planlayıp işi yönlendiren sorumluluğa sahip otoritedir. İş tanımları, bu sıraların her birinin görevi hakkında bilginin derlenmesine yardımcı olması açısından büyük ölçüde ulaşılabilir. Test yazarları, her bir sıradaki iş hakkında diğer kaynaklardan çok fazla bilgi toplamanın yanında onları da kullanır. Hiyerarşileri ve görevlerin karmaşıklığını görmek, iş bağlamının iç yüzünü daha fazla kavranmasını sağladığı kadar test maddeleri için de fikirler verir. (Örnek ve açıklama için Ek 1 ve 3 ye bakınız.) Bu el kitabının amaçları için bir işin sorumluluk ve dil seviyesinin çalışırken yerine getirilmesine ihtiyaç duyulan yabancı bir dildeki yeterlik seviyesini yansıttığını varsayıyoruz. Bu yüzden, kıdemli yöneticiler, çeşitli insanlarla iletişim kurmaya ve karmaşık parçalarla ilgilenmeye ihtiyaç duyabileceği için yüksek seviyede yabancı dil yeterliliğine ihtiyaç duyarlar. Bu, çıraklık seviyesindeki bir işçinin yöneticisi gibi gelişmiş yabancı dil becerisi olmayacağı anlamına gelmez. Aslında Bulgaristan gibi ülkelerde bu duruma çok sık rastlanır. Eski nesil patronlar okulda yabancı dil dersi almamış olurken pek çok eski meslek okulunun, öğrencilerini cefr nin b1/b2 seviyesine getiren yabancı dil programları vardır. Adım 2 Mesleki becerileri farklı seviyelerde yerine getirilmesi gereken dilbilimsel becerilere ve yeterliklere dönüştürme Dil testleri, genel olarak amaçlarına göre belirlenen iki tür testten oluşur: başarı testleri ve yeterlik testleri. Başarı testleri öğretme ile ilgili olup öğrencinin hatırında tuttuğu, öğretilenlerin anlaşılıp anlaşılmadığını ve öğrencilerin aklındakilere başvurma yeteneğini ölçmek üzere tasarlanmıştır. Yeterlik/uzmanlık testleri ise bu elde yapılanları ilgilendiren testlerdir. Uzmanlık testleri, bizim durumumuzda iş ortamında konuşulan dilin kullanımına ve adayın baş etme yeteneğine bakar. Test yazarları, işçilerin içinde bulunacağı bağlamı ve işçilerin ne zaman ve nasıl iletişim kurmaya ihtiyaç duyacaklarını düşünmek zorundadırlar. Test yazarları, ya dinleme testleri için senaryo oluşturma, okuduğunu anlama maddesi için parça yazma ya da basit bir şekilde boşluk doldurma alıştırmaları için bireysel cümleler üretme amacı ile mini senaryolar ve hikâyeler oluşturmak zorundadır. Test yazarları, insanları bir kurumda telefon, faks ve öğle yemeği masasında iletişim kurarken hayal etmeye, kurumun çeşitli görevlerinde onları düşünmeye ve ne söylediklerini, yazdıklarını ve okuduklarını yakalamaya ve sonra onları test maddesine dönüştürmeye ihtiyaç duyarlar. Yabancı dil ders kitabı için alıştırma yazmak ile test maddesi yazmak arasında çok az bir fark vardır. Eğer bir fark varsa, o da test maddelerindeki şüphe seviyesi ve de onların doğru yazılmasıdır. Aşağıdaki tablo, (İnşaat sektörüne örnek) bir kurumdaki iş seviyeleri arasındaki ilişkiyi ve her iş seviyesinde gereken yabancı dil yeterliliğini anlatır. İlk dört sütundaki bilgiyi oluştururken, test yazarı ya farklı seviyelerdeki senaryolarda işçilerin iletişim görevlerini bilmeye ya da bu senaryoları hayal etmek için bir kurumla irtibat halinde olmaya ihtiyaç duyar. Bu iletişim vazifeleri, dil öğretimindeki ortak kullanımlı dilbilgisi programları ile birlikte testlerin temelini oluşturacaktır. 4
Görev/seviye İş alanları İş tanımı Mesleki yeterlik Çırak / vasıfsız işçi (Eğitim seviyesi: ilköğretim ve genellikle ortaöğretim eğitimi) Kalifiye işçi (Eğitim seviyesi: ilköğretim ve genellikle ortaöğretim eğitimi) Teknisyen/denetçi (Eğitim seviyesi: en azından ortaöğretim ve genellikle üçüncü seviye eğitimi) Şirket yöneticisi (Eğitim seviyesi: en az ortaöğretim eğitimi fakat son zamanlarda en azından üçüncü seviye eğitim) Mühendis, mimar (Eğitim seviyesi: üçüncü seviye) Bina, yol, demiryolu, baraj ve kanal yapımı ve bakımı Tuğla döşeme, duvarcılık, taş yontma, beton dökme gibi iş yapımı. Meslekler şunları kapsar: marangoz, doğramacı, çatı, yer döşeme ve yüzey tamirinde uzman, sıvacılar, camcılar, yalıtım işçileri, tesisatçı, boru hattı işçileri, elektrikçi ve boyacı. Hidroelektrik, yeraltı treni, su temini ve atımı, köprü, yol, baraj ve havaalanı yapımı gibi inşaat ve ilgili uzman işi. Görevler şunları içerebilir: taşıma ve haritacılık, arazi düzenleme, arazi ölçme v.s. İnşa, danışmanlık, proje yürütme, planlama ve tasarım İnşaat ve mühendislik projeleri yöneten işleri kapsar; mimar, şehir planlayıcısı, su bilimci, her tür mühendis ve uzman. Araştırma ve danışmanlık. Alet kullanarak ve takım işleyerek elle yapılan rutin görevleri içeren iş Vasıfsız işçi ve/veya belirli alt alanlarda genellikle eğitim ve nitelik olarak birkaç yıllık deneyim ile pekiştirilen beceri gerektiren iş. Bazen tasarım rolünü aldığı kadar inşaat, bakım ve tamir gerektiren inşaattaki teknik iş Şirket yönetimi (Sıklıkla kendi şirketlerini). Bu kişiler şirketin işlerini planlar, idare eder ve koordine eder, destekçilerle, müşterilerle ve diğer organizasyoncularla görüşmelere katılır, şirket kaynaklarının kullanımını planlar ve denetler. İşçilere iş verir. İnşaat ve tasarım projelerinin planlama, yönetim ve koordinasyonu. Mimari belge tasarımı, şehir planlaması ve peyzaj gibi araştırma ve incelemeleri analiz etme ve değerlendirme. Kazma, kireçleme, delme, araştırma ve ölçme, temizleme, yükleme, mermer döşeme, tuğla ve temel günlük takımları içeren diğer malzemeleri taşıma Aletle yapılan iş için belirli bilgi ve beceri, ürünün yapısı ve kullanımı kadar üretim sürecinin tüm aşamaları, gereken alet ve malzeme bilgisi. Sıklıkla danışmanlık ve eğitim rolleri gerektirir. Kavramlara, öğrenilen yöntemlere, sürece ve inşaatta uzman alanlardaki işlemlere başvurma yeteneği. Teknik işleri yerine getirmek, teknik olayları ve sistemleri gözlemleyip kontrol etmek gereklidir. Müşteriler ve destekçiler ile görüşmek gibi ticari aktiviteleri yerine getirir. Toplantılarda rapor verir ve tartışır. Teknik bilgi gereklidir fakat her zaman olmasa da pek çok şirket, inşaattaki uzmanlardan daha çok ticari uzmanlar tarafından yürütülür. Bir şirketin ürünlerinin ve hizmetlerinin tüm performansının hesaplanmak ve izlenen politikayı kesin ve açık olarak belirtmek. Hükümet otoritelerini kapsayan diğer organizasyonlardan önce şirketi temsil etmek. Teknik ve bilimsel makale hazırlamak ve yazmak zorunda olabilir. İletişim özellikleri Yönergeleri anlama, talep verme, basit formları doldurma Basit açıklamalar ve tanımlar yaparak, işle ilgili basit formları doldurarak aynı zamanda eğitim vererek anlama. Tavsiyeler verme, özetleme, matematik ve ölçme ile çalışma, teknik rapor yazma Fikirleri değiştirme, somut ya da teorik düzeyde tartışma, karar verme ve doğrulama, diğer partilerle görüşme, sözlü ve yazılı rapor alma. Yapılan analizlere bağlı olan tavsiyeleri ve fikirleri sunma ve kesin ve açık olarak belirtmek, tavsiye verip öneri sunmak, politik tartışma, yüksek kapasitede iş belgesi hazırlama Adım 3 Kuruma özgü kelime dağarcığını derleme Kuruma özgü kelime dağarcını oluşturan sayısız kaynak vardır. Bunlar aşağıdaki gibidir: 1) esp ve özel amaçlar için herhangi bir diğer dildeki ders kitapları ve öğretim malzemeleri (piyasada bulunan) 2) Kurumla ilgili terimleri içeren, kitap sonundaki sözlük bölümleri ve sözlükler 3) Kuruma ait (kurallar, uygulama kodları, sağlık ve güvenlik standartları, teknik maddeler, diğer gerçek belgeler) 4) Gazete, bülten, mektup, v.b. gibi uzman dergi ve diğer yayınlar 5) Örneğin İnşaat odası, profesyonel kurum, organizasyon ve birlikler gibi kendi kurum odalarının özel yayınları 6) Kurumu tanıtan ya da özetle anlatan anahtar kitapların ünite başlıkları, bölüm başlıkları ve alt başlıklar 7) Uzman web siteleri ve forumlar 8) Kuruma ilişkin sorunlarla ilgili konular üzerine yapılan konferans bildirileri 9) Kurumun değişik özelliklerinin tartışıldığı tv programları ve video materyalleri Tüm bunlar test yazarları için referans verilen gerekli kaynaklardır. Bunlara yoğunlaşarak test yazarı kurumsal bağlamı kavrayabilir ve materyaller, test maddelerine faydalı bir şekilde birleştirilerek cümleleri ve fikirleri meydana getirecektir. Ancak kelime dağarcığı oluşturma becerisi, herhangi sistematik süreçten daha çok muhtemelen deneyim ve isteğin birleşmesiyle olan bir durumdur. İngilizce dil yeterlik seviyesine göre kelime dağarcığı oluşturan büyük elt yayıncıları tarafından sağlanan kelime dağarcığı listesi olup son derece faydalıdır (Oxford 3000 kelime listesine bakınız: Oxford Üniversitesi baskısı). Bu tarz şeylerin Genel İngilizce kelime dağarcığı listesi olduğu kaydedilmelidir. Belirli mesleki kelime ve terimlerin listeleri için test yazarları çoğunlukla kendi başına bırakılır. 5
Adım 4 Her seviyede ön plana çıkarılan dilbilgisi yapılarını tanımlama Seviyeler arası birkaç uyarlama ve karşılaştırmalarla, Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı na uyan iyi oluşturulmuş bir yabancı dil dersi için dilbilgisi programı, hem testin önemli öğesini oluşturacak hem de testin içinde test edilebilecek cümlelerin şekillerini ve yapılarını planlamak için bir çerçeve çizebilir. Aşağıdaki dilbilgisi maddeleri ve yapılarının listesi Penguen kitaplarının elt programından alınmıştır (Longman Corpus Network). Programın detayları İngiliz dili ile ilgili olmasına rağmen listedeki bölümlerin arkasında yatan ilke diğer dillerle transfer edebilmektir. 1) cefr seviye a1 Basit bir şart (koşul) cümlesi veya birleştirilmiş iki cümle Tekil ve çoğul haller İyelik halleri Zamirler, ad belirleyicileri, soru zamirleri, tanımlık (a, an, the) sayıları, iyelikler, miktar zarfları Sıfatların ortak yapısı Olumlu emir belirten fiiller Soru şekilleri Sıklık, yer ve zaman zarfları Bağlaçlar 2) cefr Seviye a2 Yukarıda belirtildiği gibi ve ona ek olarak: Miktar zarfları Fiillerin olumsuz emir halleri Tahmin ve amaç bildiren fiillerin geçmiş zaman hali Neden sonuç ilişkisi ile birleştirilmiş iki cümle Yukarıdaki gibi ve ek olarak: Belgisiz zamirler Miktar zarfları ve üleştirme zamirleri Üstünlük ve en iyi derecelerini gösteren sıfatlar Olumsuz sorular Gelecek anlamını verme Söz öbekli fiiller Düzensiz fiiller Belgisiz zamirler Dolaylı ve dolaysız konuşma 3) cefr Seviye b1 Yukarıda belirtildiği gibi ve ona ek olarak: İki ana cümleden daha fazla olan cümleler Şart (koşul) cümleleri Belgisiz zamirler Dönüşlüler ve ilgi bağlaçları İlgi cümleleri Pekiştirme sıfatları Daha karmaşık fiil biçimleri (İngilizcede: Yakın geçmiş zaman) Edilgen fiil biçimleri Zorunluluk ve öneriler Eklenti soruları 4) cefr Seviye b2 Yukarıda belirtildiği gibi ve ona ek olarak: Şart (koşul) cümlelerini kapsayan karmaşık cümleler İki taraflı zamirler (İngilizcede: her biri) Daha karmaşık sıfat ve zarfları derecelendiren sözcükler (İngilizcede: neredeyse, tıpkı) Basit edilgen fiil şekilleri Diğer daha karmaşık fiil şekilleri (İngilizcede: - miş li geçmiş zaman (Birine bir şey yaptırmak) / sürekli geçmiş zamanın edilgeni) Geçmiş zaman belirten fiiller ile aktarılan ifadeler 5) cefr seviye c1 Yukarıda belirtildiği gibi ve ona ek olarak: Daha karmaşık fiiller (İngilizcede: geçmiş zamanın hikayesi/ sürekli gelecek zaman) Şart (koşul) cümleleri ve sıfat cümlecikleri ile oluşturulan cümleler Adım 5 Test maddeleri oluşturma Testlerin diğer eğitim araçlarından hemen hemen daha yoğun bir şekilde analiz edilip eleştirilmesi şaşırtıcı değildir. Bununla birlikte, kariyer, umut ve hırs, şans ve gururu bir yana bırakılıp herkes bir testin gerçekten söylenilen şeyi test edeceğinden, gerektiğinden daha zor ya da kolay, ne uzun ne de çok kısa olmasından ve tam ve kuralına uygun bir ölçme olduğundan emin olmak istiyor. 1) Maddeler içerik ve amaç Test maddesi oluşturmak oldukça önemlidir. Maddeler, bir testin tüm özelliklerini tanımlar ve sayfaların uzunluğu, madde türleri hakkında detaylı bilgi sağlar. Test yayımcılarına göre test maddesi yazmak için görevlendirilen test yazarları için açık ve net madde yayımı olağan bir durumdur. Sürekliliği sağlamak için bu maddeleri defalarca kullanırlar böylece bu yılın sınavı geçen yıl olduğu ve gelecek yıl olacağı gibi farklı içerikte olsa tamamen aynıdır. Test maddeleri, testin yazıldığı zamandaki test maddelerini geliştirme üzerine kuruludur. Onlar, içerikle uyumluluk gösteren ve dil yeterliliğini ölçmek için benzer kapasiteye sahip olan test maddelerini oluşturan ve 6
düzenleyen test yazarına, rehberlik eden temel araçlardır. Test maddeleri, sürekli küçük eklemelerle ve değişikliklerle zamanla gelişen dökümanlardır. Alderson, Dil Testi Oluşumu ve Değerlendirmesi (Cambridge Üniversitesi Basımı) adlı kitabında test özelliklerinin aşağıdakileri kapsadığını söyler: Testin amacının açıkça vurgulanması Testi çözecek olanların tanıtılması Test seviyelerinin durumu Hâlihazırda var olan herhangi bir uygun yabancı dil ders kitabını referans verme Bölümlerin/kâğıtların numaraları Her bir bölüm/kâğıt için ayrılan süre Her bir bölüm/kâğıdın ağırlık oranı Test türleri hakkında detaylar Testin uzunluğu hakkında bilgi Test edilecek olan dil becerilerinin ve öğelerin ifade edilmesi Testi yapacak olanlar ve test maddeleri hakkında detaylı bilgi Puanlama ölçütü 2) Kuruma özgü profil Test olacak adayların net bir profilini çizmek amacıyla her seviyedeki tipik performansın ve her seviyedeki adayların gerçekte ne yapabilmesi gerektiğinin tanımı olması gereklidir. Bu dilbilimsel beceri ve iş performansı, cefr modeli kullanılarak iş temelli program çerçevesinde organize edilebilir. Bir modelle birlikte, Ek 2 inşaat sektöründeki 5 temel seviye için uygun dilbilimsel beceri ve yeterlik tablosunu sunar. Tablo, testin değerlendirmeyi amaçladığı dilbilimsel becerileri, en düşük seviyedeki dilbilimsel gereklilikleri, her beceri için test maddeleri (değerlendirme ölçütü ile birlikte) ve test maddelerini yazmak için kullanılabilecek test sorularının örneklerini kapsar. Ek 5 denizcilik sektörü ile a seviyesi için dilbilimsel beceri, değerlendirme ölçütü ve alıştırma türlerinin tablosunu sunarken Ek 4 denizcilik sektöründeki 3 temel seviye için dilbilimsel beceri ve yeterlik tablosunu sunar. 3) Test maddeleri Test seviyesi, testin uzunluğu ve test ettiği dil becerileri yanı sıra, test yazarları kullanmak için en iyi ve en uygun test madde türlerini düşünür. Test maddelerinin tasarımı test edilecek dil becerisine bağlıdır (konuşma becerisini test etmekle kelime dağarcığını test etmeyi karşılaştırın). Sözlü olmayan testlerde test maddeleri, özellikle en yaygın olan çoktan seçmeli düşük seviyede, sıklıkla alışılmış cevap formatındadır. Çoktan seçmeli test maddeleri oluşturmada genel yaklaşım, tipik şaşırmalara ve yanlış anlaşılmalara bağlı olarak umduğunuz cevapları sunmaktır. Test yazarları dilinde bu çeldirici olarak bilinir. Doğru seçenek anahtar olarak bilinir. Test maddeleri, herhangi bir test maddesinde; uzunluğu ve şeklinde kullanılacak çeldiricilerin sayısı hakkında net bilgi verir. Çoktan seçmeli test maddelerinde iyi kullanılan alternatifler kadar ortak değişiklikler vardır. Okuma ve dinlemeyi test etmek için N. Canham tarafından derlenen (oup 2006) ortak soru tiplerinin bir listesi aşağıda sunulmuştur: 4) Yabancı dil test sorularının ortak tipleri Okuma: Soru tipleri Çoktan seçmeli sorular Tamamlanmamış cümleler ile çoktan seçmeli sorular D/Y Örnek Bu seçeneklerden hangisi yazarın fikrini en iyi açıklar? Bölüm kapandı çünkü A, B, C, D Parçaya göre aşağıdaki ifadelerin doğru olup olmadığına karar veriniz. Kısa cevaplı sorular Hangi bölüm size için daha uygundur?... Cümle tamamlama Başlıkları eşleştirme Çoklu eşleştirme Bilgi transferi Kişisel cevap Yeniden fikir ileri sürme Dilbilgisine dikkat çekme Kelime bulma Yöneticiler... bölümü kapatmaya karar verdiler. Her başlığı A F doğru paragrafla/bölümle eşleştiriniz. Kullanmayacağınız bir başlık bulunmaktadır. Her soru için hangi şıkkın ifade edildiğini bulunuz. Hangi bölüm(ün) 1 yetersiz personeli vardır? 2 gelecek hafta kapanacak? Parçadaki bilgiye dayanarak tabloyu/ haritayı/formu/diyagramı tamamlayınız. Yazarın fikrine hangi açıdan katılıyorsunuz? Yazar elemanların tartışmalarıyla baş etme yolları öneriyor. Bu durumlarda en uygun çözümler hangileri olur? Parçada kullanılan şahıs zamirine örneklerin altını çiziniz. Aşağıdaki ifadelerle aynı anlama gelen parçadaki kelimeleri/sözcük öbeklerini bulunuz. 7
Dinleme: Soru tipi Çoktan seçmeli sorular D/Y Eşleştirme Bilgi transferi Cümle tamamlama Örnek Bölüm kapandı çünkü Konuşmacıya göre aşağıdaki ifadelerin doğru ya da yanlış olup olmadığını bulunuz. Nerede çalıştıkları hakkında konuşan beş konuşmacıyı dinleyiniz. Her konuşmacıyı 1 5 açıkladıkları ifadelerle A F ile eşleştiriniz. Kayıttaki bilgiye dayanarak tabloyu/ haritayı/formu/diyagramı tamamlayınız. Yöneticiler... bölümü kapatmaya karar verdiler. Sözel becerileri, okuma ve dinleme gibi alıcı becerilere göre objektif olarak değerlendirmek daha zordur. Bunu yapmak için tasarlanan test maddeleri, basitten-sınav yapanlar soru sorar, aday cevap verir-hazırlanan sunumlar gibi zora doğru sıralanır. Ancak, tüm durumlarda test yazarları için mümkün oldukça çok parametre oluşturmak, testi çözenler için örnek cevaplar ve bir adayın performansını değerlendirmek için anlaşılır tanım listesi temin etmek gereklidir. Adım 6 Testleri deneme ve pilot çalışma yapma Testin ilk taslağı yapıldıktan sonra dikkatli ve eleştirel bir yayın süreci başlar. Test yazarları, genellikle testi meslektaşlarına ve sonra farklı seviyelerdeki ve farklı altyapıya sahip öğrencilere uygular. Uygunsuz ve hatalı kelime kullanımına bakarak son taslağı okuması için kurumdan birisini seçerler ve her zaman tartışmaya ya da çok fazla değişikliğe neden olan test maddeleri değiştirilip düzeltilir. Test yazarları son taslağa yaklaştıklarında bir grup öğrenciye pilot çalışma yapılarak veri toplanır. Testin anlaşılırlığı, zorluk seviyesi, yeri ve durumu açısından rubriği kontrol etmek için testin her maddesi analiz edilir. Testin pilot çalışması, Dil Testi ve Değerlendirmesinde İyi alıştırma Rehberi, EALTA tarafından tanımlanan aşağıdaki bazı önemli noktaları göz önünde bulundurmalıdır. Bunlar aşağıdakileri içerir: 1) Pilot çalışma örneği ölçüsü ve test popülâsyonu ile nasıl karşılaştırıldığı. 2) Pilot çalışma sırasında toplanan bilgi. (Örneğin: test hakkında öğretmenlerin görüşleri, test ve test maddeleri ya da seviyelerin uygunluğu v.s. hakkında öğrencilerin görüşleri) 3) Pilot çalışma verilerinin nasıl analiz edileceği. 4) Testteki değişimlere nasıl karar verileceği ve bu değişimlerin testin yeni şekli ile nasıl kaynaştırılacağı. Testin pilot çalışmasının; maddelerin gözden geçirilmesi, düzeltilmesi ve yayına hazırlanması ve soruların yazar görüşleriyle ve test belirtkeleriyle uyumunun sağlanması için sistematik işlemlere bağlı olması gerekir. Test belirtkelerinin önemli bir parçası, test edilen her beceri için belirtilen rubriklerdir. Aşağıdaki tablo her seviye ve beceri için belirtilen rubrikleri detaylandırmaktadır. 8
A1 Testi yapanlar şu yeteneklerine göre değerlendirilirler: Yavaş ve anlaşılır konuşulduğunda işle ilgili kelimeleri ve basit yapıları tanımlar Sözlü yönergeleri anladığını gösterir Sözlü uyarılara doğru bir şekilde cevap verir (dinleme bölümünün kapsamı ile birlikte) İşle ilgili bilgileri tanımlar İş durumuyla ilgili kısa ve basit yazılı mesajlardaki anahtar noktaları anlar İletişimi engellemeyecek bir durumda iş ortamında doğru bir şekilde cevap verir Bir konuşmada kendisinin anlaşılması için tam terminoloji (sözcüğün tam karşılığı) ya da başka kelimeleri kullanır Uygun dilbilgisi yapılarını kullanarak kişisel ya da işle ilgili bilgi edinir ve soru sorar Çok basit kelimelerle bile olsa makinenin ya da bir aletin kullanım şeklini açıklar Çok basit birbiri ardına gelen işaretleri kullanarak sürecin işleyişini açıklamak (örneğin, ilk olarak, ikincisi, daha sonra, ondan sonra, gelecekte, v.b. ) Kendisi ya da iş arkadaşları hakkında kişisel bilgi vermek Çok basit ve kısa cümleler bile olsa işle ilgili gerçek bilgiyi sağlar İşe başvuru ya da göçmen formu doldurmak gibi resmi amaçlar için kişisel bilgiyi sağlar A2 Testi yapanlar şu yeteneklerine göre değerlendirilirler: Normal bir hızla konuşulduğunda büyük ölçüde işle ilgili kelimeleri tanımlar İşle ilgili bilgileri, yönergeleri ve uyarıları doğru bir şekilde anlayıp cevap verebilir Parçadaki işle ilgili bilgileri tanımlar (örneğin, ürün/materyalin tanımı ve kullanım bilgileri) Direk işle ilgili konular hakkında kısa ve basit yazılı mesajlardaki anahtar noktaları anlar Bir şekilde iletişimi engellemeyecek uygun dilbilgisi yapılarını kullanarak işle ilgili bilgi edinir ve soru sorar Kendisinin anlaşılması amacıyla tam terminoloji (sözcüğün tam karşılığı) ya da başka kelimeleri kullanarak anahtar detayları açıklar İş malzemelerini ya da iş sürecini öbekleri ve basit cümleleri kullanarak açıklar İş arkadaşlarına ya da daha alt seviyedeki elemanlara basit komutlar verir Hemfikir olma ya da olmama gibi tutumları açıklar İşle ilgili doğru bilgiyi verip basit ve kısa cümlelerle tavsiyede bulunur İş başvurusu ya da göçmen formu doldurma gibi resmi durumlarda için kişisel bilgilerini verir B1 Testi yapanlar şu yeteneklerine göre değerlendirilirler: İşle ilgili tanım, açıklama ve önerileri ya da görevin nasıl yerine getirilmesiyle ilgili tavsiyeleri anahtar kelimeleri daha uzun ve akıcı bir hızla takip edip tanımlar Ardışık ifadeler kullanılarak belirtilen olay örgüsünü açıklar (örneğin, ilk başta, sonra, gelecekte, bunu yaptıktan sonra, bunu yapmadan önce, bunu yapar yapmaz, önce değil, son olarak, v.b.) Sadece ana temayı takip etmekle kalmaz aynı zamanda daha uzun ve daha karmaşık teknik belgeleri ve işle ilgili düzenlemeleri tanımlar Herhangi bir ciddi ihmal olmadan istenildiği gibi tanım, açıklama ya da eğitim sağlar Anahtar detaylar hakkında soru sorarak ya da uygun açıklamalar yaparak ve üzerinde tartışılan çeşitli maddelerin önemini vurgulamak için uygun noktaları belirterek çalışma pratiği üzerine tartışmalara katılır. İletişimle ilgili birbiri ardına gelen öğeleri belirterek yapılandırılmış/ iyi organize edilmiş belirli bir süreç içerindeki bilgiyi verir (örneğin, işin önemi, aciliyeti, gerekliliği, v.s.) Uygun kelime dağarcığı ve dilbilgisini kullanarak açık, mantıklı ve uygun birbiri ardına gelen yönergeleri oluşturur Fikir belirtir ve herhangi bir ciddi hata yapmadan bu fikrin nedenlerini açıklar İşle ilgili doğru bilgiyi herhangi bir ciddi hata yapmadan yazılı şekilde aktarır (örneğin, zaman kaydı, malzeme listesi ya da malzeme kayıt formu gibi) Herhangi bir ciddi dilbilgisi ve iletişim hatası olmadan işin çeşitli özelliklerini yazılı formla rapor eder B2 Testi yapanlar şu yeteneklerine göre değerlendirilirler: Uzun konuşmaları ve işle ilgili sunumları anlar. Üstü kapalı detayları anladığı gibi belirgin detayları da kavrar Uzun ve oldukça karmaşık konuşmalardaki anahtar detayları tanımlar Fikirleri ve/veya tutumları tanımlayıp onları nedenleriyle destekler Tablo/harita/form/ diyagramdaki bilgileri aktarıp organize eder Gerçek bilgiyi inceler ve uzun bir parça içerisindeki ana temayı ve anahtar fikirleri tanımlar Bulgular, yorumlar ve tavsiyeler gibi önemli kısımları tanımlar Sorulara cevap vermek için fikirlere detaylı açıklama getirir Uygun dilbilimsel noktaları kullanarak tartışma ya da konuşmadaki bir fikri doğrular Yorumlayarak bir kararı doğrular İşle ilgili bir konu üzerinde görüşüp bir karara ulaşır Detaylı tanım yapar ya da herhangi bir ciddi ihmal olmadan oldukça detaylı sunum yapar. İşle ilgili bir problem üzerine bakış açısını doğrular Çözümleri karşılaştırır ve amacını belirten uygun dilbilimsel işaret kullanarak tavsiyelerde bulunur. Uygun plan, yapı kullanarak düzgün bir şekilde doğrulanmış tavsiyeleri ve itirazları hazırlar ve fikirleri açıklamak için kaydeder. Bulguları rapor eder, yorum yapar ve herhangi bir ciddi hata yapmadan tavsiyelerde bulunur. İşle ilgili bilgiyi özetler ve herhangi bir dilbilgisi ve /veya iletişim hatası yapmadan işle ilgili formda onu sunar. C1 Testi yapanlar şu yeteneklerine göre değerlendirilirler: Uzun konuşmaları ve işle ilgili sunumları anlar. Farkları ve anlık detayları ayırt eder Konunun önemine bağlı sonuç çıkarır Fikirleri ve/veya tutumları ve bunların nedenlerini tanımlar Uzun ve karmaşık parçaları anlayıp tanımlar Yazarın görüşünden sonuç çıkarır ve anahtar fikri/detayı tanımlar İşle ilgili konuşmalarda ve tartışmalarda fikrini kesin ve açık olarak belirtir İlgili kişiden fikir alırken o fikri değerlendirerek sunar Herhangi bir ciddi hata yapmaksızın görevini açıklayıp yorum yapar ve /veya öneride bulunur Yapılandırılmış bir şekilde noktaları vererek ve herhangi bir ciddi hata olmadan sonuçları ekleyerek detaylı bir tanım ve/veya fikir oluşturur İşte karmaşık bir konu ile ilgili fikri doğrular Yazılı bir tavsiye formunda avantajları ve dezavantajları karşılaştırarak ve/veya çözüm önererek profesyonel bir fikri açıklar Uygun kelime dağarcığı ve dilbilgisini doğru kullanarak oldukça resmi bir şekilde sorun/problemini belirtir, onaylama talep eder ve destek için teşekkür eder Yazma Sözel üretim Sözlü etkileşim Okuma Dinleme 9
1) Not Planı Test sonuçları bölümü aşağıdaki bilgiyi içerecektir: Not planı, her beceriyi test ederek (Dinleme % 70; Okuma % 90; Konuşma % 75 ve Yazma % 80) testi çözenlerin yeterliliğini yansıtmalıdır. Bunlar, 4 becerinin sonucuna bağlı ortalama bir derece olarak sunulan nihai bir değerlendirme yapmak için kullanılmalıdır. Avrupa Birliği ne üye ülkelerin çoğunun kendi içerisinde değişiklik gösteren not sistemi olduğu için her ab vatandaşı tarafından özellikle daha çok işverenler tarafından evrensel ve kolay anlaşılabilir yüzdelik sistemi tavsiye ediyoruz. Sıralama, işte etkili performans göstermek için en az gereken dil yeterlik seviyesi olduğu varsayımını takip ederek her beceride en az % 50 olarak saptanır. Test sonuçları her ne olursa olsun, testi çözen herkes, iki öğeyi detaylandıran yazılı bir belge almak zorundadır. Birinci olarak, her becerinin yüzdelik test sonuçları ortalama puana ve testi çözen kişinin performansının (yetersiz bilgi/beceriyi tanımlayan) detaylı özetini veren test rapor bölümüne eklenir ve gelişim için tavsiyelerde bulunulur. Varsayılan, her çabanın kaydedilmesi gerektiğidir. Diğer varsayım ise testi çözen kişi sıralamanın % 50 sini karşılamayıp ona çok yakınsa, kararın işveren tarafından verilmesi gerektiğidir. lcctv test raporu sayfası için aşağıdaki formatı tavsiye ediyoruz. 2) Kişisel detaylar Test Rapor sayfası aşağıdaki bilgileri içermelidir: Test sonuçları (her beceri için) ve ortalama puan Tanımlayıcı değerlendirme (her beceri için) ve gelişim için tavsiyeler Kişisel detaylar bölümü, kimlik detaylarını sağlayan başlıkları ve aynı zamanda ana dil, ikinci dil, işte kullanılacak yabancı dil, endüstri sektörü, başvurulan pozisyon (isteğe bağlı) v.s. gibi diğer anlamlı herhangi bir bilgiyi içerecektir. Test edilen beceri Başarılan sonuç Beceri gereklerini karşılama Dinleme % 70 Evet Okuma % 90 Evet Konuşma % 75 Evet Yazma % 80 Evet Ortalama Puan % 79 (yuvarlama yapıldı) Yukarıdaki tablo testi çözen kişinin dil yeterliliğindeki yetersizliğinin açık bir resmini vermektedir fakat belirli ölçüde işverene iş bağlamına bağlı olarak test sonuçlarına rağmen işe başvuranla görüşmeye karar vermede yardımcı olabilen güçlü yanlarını verir. Tanımlayıcı değerlendirme bölümü aşağıdaki bilgiyi sağlayacaktır: Test edilen beceri Başarılan sonuç Dinleme % 70 Testi çözen... - e/a bilir, fakat... Sınavda gösterilen dilbilimmesi gereken Dikkat edilsel yeterliliğin dilbilimsel alanlar (tavsiye- ya da yetersizliğin tanımı ler) Okuma % 90 Testi çözen tamamen bu seviyede işlemsel yeterliliğe sahiptir Konuşma % 75 Testi çözen... - e/a bilir, fakat... Yazma % 80 Testi çözen tamamen bu seviyede işlemsel yeterliliğe sahiptir. Testi çözen... yeteneğini geliştirmeye ihtiyaç duyar Testi çözen... yeteneğini geliştirmeye ihtiyaç duyar Örnek Testler ve maddeler: lcctv Proje kapsamında, örnek testler ve maddeler bu yönteme göre geliştirilmiştir. İnşaat ve Denizcilik kurumlarındaki tüm ana seviyeler için testler ve bu testlere ait maddeler bulunmaktadır. Bu testler ve maddeler, lcctv-cd sinde bulunmakta ya da proje web sitesinden (bakınız, http://lcctv.uni-muenster.de.) yüklenebilmektedir. 10
Mesleki Dil Yeterliliği Çerçeve Programı (LCFRV) 11
Mesleki Dil Yeterliliği Çerçeve Programı (LCFRV) Mesleki Dil Yeterliliği Çerçeve Programı (lcfrv) kendi endüstri sektöründe işçilerin dilbilimsel beceri seviyelerini belirlemek için kullanılabilen iş temelli dil yeterlik sertifikası için dilbilimsel ölçütleri sağlayarak AB iş pazarının ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlamaktadır. Bu program, iş temelli dilsel yeterliliği daha şeffaf ve kolay anlaşılabilir bir hale getirir ve ulusal politika yapanlar tarafından ya da bütünü test eden işverenler tarafından Mesleki dil yeterliliği seviyesinin evrensel ölçüsü: kullanılabilir. Mesleki Dil Yeterliliği Çerçeve Programı, göçmen işçilerin çalışabilmesine karar veren işverenler ile yeni üyelere kolayca rehber olabilecek 5 iş seviyesine bağlı iş temelli dilbilimsel yeterliliği (5 seviyesini) tanımlar. 5 seviye, kişilerin hedef dilde ne yapabileceklerine bağlı olup iş durumunda kullanabilecekleri tüm dört beceriyi kapsar. Etkili kullanıcı Bağımsız kullanıcı Temel kullanıcı C2 Sözcük dağarcığı C1 Sözcük dağarcığı B2 Sözcük dağarcığı B1 Sözcük dağarcığı A2 Sözcük dağarcığı A1 Sözcük dağarcığı Nadiren iş durumlarına uygulanabilir. Sadece akademik bağlamda bulunabilir. Uzmanlık alanı ile ilgili uzun metinleri anlayabilir ve tüm farklılıkları bulabilir. Alanın kendisi ve alt alanlara özgü tüm terminolojiyi profesyonelce kullanarak kendini akıcı bir şekilde ifade edebilir. Sosyal, öğrenme ve diğer amaçlar için dili esnek ve etkili bir şekilde kullanabilir. Uygun organize modeller, bağlayıcılar ve uyum sağlayan araçların doğru kullanımını göstererek karmaşık işle ilgili ve kuruma özgü konular üzerine açık, iyi yapılandırılmış, detaylı metin üretebilir. İşle ilgili karmaşık parçaların ana fikirlerini anlayabilir, uzmanlık alanlarındaki teknik tartışmalarda yer alabilir. İşle ilgili çeşitli alternatiflerde avantaj ve dezavantajlarını belirleyerek parçadaki kararları doğrulayan ana dil konuşan kişilerle iletişim kurabilir. Kuruma özgü konular üzerine açık, detaylı metin üretebilir ve uygun noktaları belirterek problemli bir konu üzerine görüş belirtebilir. Günlük iş hayatı ile ilgili konular üzerine standart iletişimin belli ana noktalarını anlayabilir. Görüşleri ve planların nedenlerini belirtmek gibi basit yönergeler vererek çalışırken meydana gelecek olası pek çok durumla ilgilenebilir. O anki işin gerektirdiği kısa raporlar gibi işle ilgili konular hakkında basit ilişkili parça yazabilir. İş sürecini tanımlayabilir ve işe ait durumlarla bağlantılı kaygıları seslendirebilir. Yazılı ve sözlü şekilde işle ilgili değişik konular üzerine yorum yapıp öneri sunabilir. İşle ilgili kelimeleri ve yapıları büyük ölçüde anlayabilir. Basit yönergeleri ve emirleri takip edebilir. İş malzemelerini/ aletleri/araçları/donanımı ve işle sürecinin akışını tanımlayabilir; iş çevresi ile ilgili konulara katıldığını ya da katılmadığını açıklayabilir. İş çevresi ile ilgili temel yapıları olduğu kadar çalıştığı materyallerin/aletlerin/araçların/donanımın isimlerini tanıyıp kullanabilir. Kişisel bilgi ve işle ilgili görevlerle ilgili soru sorup cevap vererek basit bir şekilde iletişim kurabilir. Kişisel detayları ve iş niteliği ile ilgili detayları vererek iş başvurusu ya da göçmen başvurusu formu doldurabilir. Seviye c2, iş ortamlarında nadiren uygulanabilir. Ayrıca projenin ulaşmayı amaçladığı hedef grupları dışında olan akademik ve araştırma bağlamlarında da uygulandığı görülebilir. Belirtilen seviyeler, kurumlardaki görevler için gereken en düşük dil seviyesini gösterir. Düşük statüdeki işçiler yöntemde detaylıca aktarılan çeşitli nedenler için yüksek seviyedeki dilbilimsel yeterliliğe sahip olması durumlarını dışında tutmazlar. Sözlü üretim, öğrenenler tarafından başarılı bir şekilde kazanılan en son beceri ve yd sağlayanlar için temel kaygı olurken, okuyarak anlamak, okumada başarılabilen pek çok sayıdaki görevi açıklayan konuşmadan daha kolaydır. Teknik alandaki bir uzman, normal bir konuşma olarak sınıflandırılabilen tek bir cümle üretmeden bir elkitabının içindekileri anlayabildiğini kanıt gösterdiği gibi paradoksal durumlara tanık olunmuştur. İşçiler dört beceri için farklı seviyelerde dilbilimsel performans gösterebilir, fakat dil yeterlikleri ne olursa olsun, bu, işverenlerin işçinin işin üstesinden gelip gelemeyeceğine karar vermesini sağlaması amacıyla doğru bir şekilde onaylanmalıdır. 12
A1 Çırak/vasıfsız işçi için gereken en düşük seviye A2 Kalifiye işçi için gereken en düşük seviye B1 Birinci hat yöneticisi için gereken en düşük seviye B2 Şirket yöneticisi için gereken en düşük seviye C1 Kıdemli uzman/ yönetici için gereken en düşük seviye Yavaş, açık ve net konuşulduğunda işini, iş arkadaşlarını ve iş çevresini içeren temel yapıları, materyal/ alet/ araç/donanımların isimlerini tanıyabilir. Eğer yavaş konuşulursa güvenlik yönergelerini anlayabilir ve tehlike durumunda güvenlik uyarılarına cevap verebilir. Büyük ölçüde işle ilgili kelimeleri ve yapıları anlayabilir. İşle ilgili kısa ve basit bilgileri ve yönergeleri takip edebilir. Yavaş konuşulması durumunda güvenlik yönergelerini anlayabilir ve tehlike durumunda güvenlik uyarılarına cevap verebilir. İşle ilgili açık, standart konuşmaların anahtar noktalarını anlayabilir ve tanımları, açıklamaları ve önerileri ya da işle ilgili görevlerin nasıl yerine getirilmesi ile ilgili tavsiyeleri takip edebilir. Uzun konuşma ve sunumları anlayabilir ve hatta işle ilgili konular üzerine yapılan karmaşık tartışmaları takip edebilir. Kendi işiyle ilgili TV haberlerini ve belgeselleri doğrudan anlayabilir. Uzun konuşmaları farklılıklarıyla birlikte anlayabilir ve çok fazla çaba harcamadan uzman konular üzerine yapılan ders ve sunumları takip edebilir. Detayları kavrayabilir ve işin önemini belirterek sonuç çıkarabilir. Benzer marka isimleri, kısaltmaları ve işiyle ilgili panolardaki duyuruları anladığı kadar etiket, paket, kutu ve diğer ambalaj türlerindeki mesleki terimleri ve (önlemler gibi) çok kısa ve basit cümleleri anlayabilir. Ürün/materyal/araç/alet ya da donanımın basit tanımını ve kullanım özelliklerini okuyabilir. Aynı zamanda meslektaş veya danışmanlardan gelen kişisel kısa not/ mesajları anlayabilir. Büyük ölçüde işle ilgili kelimeleri içeren parçaları anlayabilir. İş sürecinin tanımını anlayabilir, kullanıcı el kitabını, sistem ve donanımın teknik maddelerini, standartları ve güvenlik yönetmeliğini okuyabilir. Tutumları ve görüşleri içeren işle ilgili sorunlarla ilgili makale ve rapor yazabilir. Uzman makaleler ve kendi işiyle ilgili uzun ve detaylı teknik yönergeler gibi uzun ve karmaşık uzman parçaları anlayabilir. Diğer kişiler yavaşça konuşulması ve söylenenlerin iş çevresi ve iş durumu ile ilgili olması durumunda basit bir şekilde iletişim kurabilir. Kişisel bilgiler ve işle ilgili görevler hakkında soru sorabilir, ve çok basit sorulara cevap verebilir. Basit konuşmalarda ve işle ilgili bilgi aktarımlarında özellikle cevap verme sırası kendisine geldiğinde baş edebilir. Çalışırken meydana gelen pek çok olası durumun üstesinden gelebilir ve kendi iş sorumluluğunu içeren işle ilgili konular üzerine yapılan konuşmalara hazırlıksız katılabilir. Nispeten ana dil konuşan kişilerle akıcı bir şekilde iletişim kurabilir ve iş bağlamındaki tartışmalarda aktif bir şekilde yer alabilir. Kararları haklı çıkarabilir ve işle ilgili konular üzerine görüşlerini doğrulayabilir. Hazırlık yapmadan kendini akıcı bir şekilde ifade edebilir. İş amaçlı dili etkili bir şekilde kullanabilir. Fikirleri ve görüşleri kesin ve açık olarak belirtebilir ve işle ilgili tartışmalarda yer alabilir. İşle ilgili aktiviteleri ve/veya iş arkadaşlarını tanımlamak için çok basit cümlecikler ve cümleler kurabilir. İşin akışını olduğu kadar iş materyalleri, araçları, aletleri ve donanımlarını tanımlamak için kısa cümle ve basit cümleler kurabilir. (örneğin, iş arkadaşı, çırak); basit talimatlar verebilir ve katılıp katılmadığını açıklayabilir. İşin akışını tanımlamak, bilgi vermek ve işle ilgili endişeleri seslendirmek için basit cümleler kurabilir. Kısaca fikirler ve planlar hakkında nedenleri ve açıklamaları belirtebilir. Mesleği ile ilgili konular hakkında açık ve net, detaylı açıklamalar yapabilir. Fikirlerinin nedenlerini belirterek işle ilgili konular üzerine görüşlerini açıklayabilir. Alternatifleri karşılaştırabilir ve uygun görüşlerle destekli tavsiyeler verebilir. İşiyle ilgili karmaşık konuların açık ve detaylı tanımlarını alt konuları ile belirtip yapılanmış bir şekilde belirli noktaları geliştirerek ve uygun sonuçlar üreterek sunabilir. İş sırasında meydana gelen problemleri ve işle ilgili konularla onları bilgilendiren danışmanlar ya da meslektaşlar için kısa, basit mesaj yazabilir. Eğitim geçmişi ve iş yeterlik detayları olduğu kadar isim, uyruk, medeni hal, v.s. gibi kişisel detayları vererek iş başvuru ya da göçmenlik formu doldurabilir. İş sırasında meydana gelen problemleri ve işle ilgili konularla onları bilgilendiren danışmanlar ya da meslektaşlar için kısa, basit mesaj yazabilir. Eğitim geçmişi ve iş yeterlik detayları olduğu kadar isim, uyruk, medeni hal, v.s. gibi kişisel detayları vererek iş başvuru ya da göçmen formu doldurabilir. İşle ilgili değişik konular üzerine kısa rapor, öneri ve yorum gibi kısa parça yazabilir. Yazma doğruluğu ve kesinliği gerektirmeyen anket tipi teknik belge doldurabilir. Kendi işiyle ilgili konular üzerine açık, detaylı parça yazabilir. Bilgiyi aktararak ya da belirli bir amaç veya işle ilgili tartışma konusu adına ya da bu konulara karşı nedenleri belirterek rapor yazabilir. Avantajları ve dezavantajları vurgulayarak, görüşü için neden göstererek ya da işle ilgili problemlere çözüm üreterek kendini açık ve net, iyi yapılanmış bir parça ile ifade edebilir. Uygun bir şekilde konuların önemini vurgulayarak resmi iş mektubu ve rapor yazabilir. YAZMA KONUŞMA ANLAMA Yazma Sözlü üretim Sözlü etkileşim Okuma Dinleme 13
Appendix 1 İnşaat kurumu için ulusal kayıt (Bulgaristan) Görev/seviye (kendi kurum sektörü için) 1 İnşaatta çırak Birinci seviye Eğitimsel giriş önkoşulları: İlköğretim ya da ortaöğretim eğitimi 2 İnşaatçı İkinci seviye Eğitimsel giriş önkoşulları: İlköğretim ya da ortaöğretim eğitimi 3 İnşaat teknisyeni/danışman Üçüncü seviye Eğitimsel giriş önkoşulları: Ortaöğretim eğitimi 4 Şirket yöneticisi Dördüncü seviye Eğitimsel giriş önkoşulları: ortaöğretim eğitimi Kodlara göre görevler (İnşaat işlerinin ulusal kaydı) 9313-0001 - genel işçi, bina yapımı; 9313-0002 - genel işçi, bina bakımı; 9312-0001 - badanacı; 9312-0002 - kazıcı; 9312-0003 - işçi, inşaat; 9312-0004 - işçi, su kuyusu; 9312-0005 - işçi, matkap; 9312-0006 - işçi, yol bakımı; 9312-0007 - işçi, baraj bakımı; 9312-0008 - işçi, bakım; 9312-0009 - işçi, demiryolu bakımı ve işleri; 9312-0010 - işçi, arazi ölçüm işlemleri; 9312-0012 - işçi - kanal ve maden ocağı kazımı; 9312-0013 - işçi - küreyici 712 - İnşaat işçisi; 7121 - Geleneksel malzemeler kullanan işçiler; 7122 - Duvarcı ve taş kesiciler; 7123 - Beton işçileri ve benzer işler; 7124 - Marangoz ve doğramacılar; 7129 - İnşatçılar ve diğer benzer vasıfsız işçiler; 713 - İnşatlardaki işleri tamamlamak ve diğer benzer işler için çalıştırılan işçiler; 7131 - Çatı yapımı, bakımı ve tamiri için çalıştırılan işçiler; 7132 - Döşeme ve dış cephe işçileri ; 7133 - Alçıcı; 7134 - Yalıtım işçileri; 7135 - Pencere kumlamacıları; 7136 - Su tesisatçıları; 7137 - Elektrik tesisatçıları; 714 - Boyacılar, baca ve dış cephe temizleyicileri 7141 - Ev boyacıları; 7142 - Cilacılar; 7143 - İnşaat temizleyicileri 3112 - İnşaat teknisyeni; 31123001 - Teknisyen, hidro inşaat işleri; 31123002 - Teknisyen, su temini ve boşaltımı; 31123003- Teknisyen, jeodezi, fotometri ve kartografi; 31123004 - Teknisyen, inşaat; 31123005 - Teknisyen, inşaat (hidrolik işleri); 31123006 - Teknisyen, arazi ölçüm ve düzenleme; 31123007 - Teknisyen, yatırımcının gözetimi; 31123008 - Teknisyen, demiryolu bakım ekibinde sorumlu; 31123009 - Teknisyen, mühendis ve mimar; 31123010 - Teknisyen, yeraltı inşaatı; 31123011 - Teknisyen, ulaşım inşaatı 1313 - inşaat ve tasarımda yöneticiler 13135001 - yönetici, tasarım 13135002 - yönetici, inşaat İş tanımı Bu ayrı gruplar, yol, baraj ve diğer yapı işlerinin yapımı ve bakımında, el aletlerinin kullanımına bağlı yer yapımında fiziksel gücü gerektiren, kolay ve her zamanki görevleri yerine getiren işçileri kapsar. 712 - Bu gruplar tesislerin iç ve dış cephelerinin, binaların ve diğer yapıların duvarlarının ve diğer kısımlarının yapımı, bakımı ve tamirini yapan işçileri kapsar. 713 Bu seviye de binaların ve diğer yapıların inşaatında montaj, çatı, yer, duvar, izolasyon sistemi bakım ve tamiri, pencere kumlama ya da çerçeveleme, su tesisatı, kanalizasyon, elektrik borusu döşeme gibi işleri bitirmekle ilgilen işçileri kapsar. İkinci seviye, bina ve diğer yapılarda yüzeyi, boyayı hazırlayan ya da diğer malzemeleri kullanan, duvar kağıdı ya da diğer malzemelerle duvarları ve tavanları kaplayan, çatı süpüren ve binanın dışını ve diğer yapıları temizleyen işçileri tanımlar. Bu grup; binaların tasarımı, inşası, işlemi, bakımı ve tamiri ve su temini ve boşaltımı, köprü, yol, baraj ve havaalanı inşaatı gibi diğer işleri üstlendiği gibi inşaattaki teknik işleri yerine getiren işçileri kapsar. Bu grup; kendi şirketlerini ya da başka kişiler adına küçük inşaat ve tasarım şirketlerini yöneten, şirketin faaliyetlerini planlayan, idare edip koordine eden, satıcılar, müşterilerle ve diğer organizasyonlarla görüşmeleri yönlendiren, şirket kaynaklarının kullanımını planlayıp denetleyen ve işçilere işveren bireyleri kapsar. Mesleki yeterlik El işi: tekerlekli arabayla taşıma, temizleme, yükleme, malzeme indirme ve diğerleri; çakıl döşeme; tuğla ve diğer malzemeleri taşıma; yol, baraj ve bina yapımında benzer görevler; moloz taşıma; teknolojiye bağlılığı gerektirmeyen basit el işleri. Yeterlik diğer işçilerin denetimini kapsayabilir. Belirli işleri yerine getirmek için ihtiyaç duyulan fiziksel gücü ve zamanı az kullanmak amacıyla el ya da materyal temelli işler için belirli bilgi ve beceriler. Her aşamada son ürünün kullanım bilgisi olduğu kadar ihtiyaç duyulan üretim süreci, alet ve malzeme bilgisi. Tuğla, taş ve benzer malzemelerden yapılan binaların temellerini, duvarlarını ve diğer kısımlarını inşa edip tamir etmek, iskelet montajı yapmak, çeşitli ahşap binaların montajını yapmak ve sökmek, binaları değişik malzemelerle kaplamak, çeşitli yer kaplamak, duvar ve tavan alçılamak, duvarlara, zeminlere ve tavanlara izolasyon yapmak, pencereleri kesip kumlamak, su, elektrik, kanalizasyon borusu ve benzer teçhizatı döşemek için yapı malzemeleri ve metotlarını kullanma yeteneği. Yüzeyleri hazırlamak, boya ve diğer materyallerle kaplamak, duvar kâğıdı ve diğer malzemelerle iç duvarları ve tavanları kaplayabilmek; binaların ve diğer yapıların yüzeylerini ve bacalarını temizlemek. Denetleme fonksiyonlarını yerine getirme yeteneği. İnşaat mühendisliği alanında görüş ve pratik yöntemlere başvurma, jeoloji, mühendislik ve belirli üretim sürecine bağlı teknik görevleri yerine getirme yeteneği. Teknik olanakları ve sistemleri izleyip kontrol etmek, makine ve ekipmanları kullanarak standart ölçümlerin ve güvenilir yöntemlerin uygulanmasını denetlemek, üretim sürecini ve ürünleri denetlemek, yöneticilerin ve uzmanların emirlerini yerine getirmek, diğer işçilerin işlerini gözlemek. smeleri yönetebilen ya da kendileri veya diğer sahipleri adına bir yönetici ve birkaç asistandan daha fazlası olmadan desteklenen ticari aktiviteleri yerine getirebilmek, şirketin günlük faaliyetini planlayabilmek, günü gününe iş yönetimini yerine getiren ve başarılan sonuçları değerlendirmek, kaynakların kullanımını planlayıp gözleyen ve eleman seçimiyle ilgilenmek, satıcılar, müşteriler ve diğer destekçilerle görüşmeleri yürütmek, eğer mümkünse şirket sahiplerine sonuçları rapor etmek, diğer elemanların işini denetlemek. 15
Görev/seviye (kendi kurum sektörü için) 5 Mühendisler ve mimarlar Beşinci seviye Eğitimsel giriş önkoşulları: Yüksek öğretim Kodlara göre görevler (İnşaat işlerinin ulusal kaydı) 1223 Yöneticiler/İnşaat ve tasarım üniteleri danışmanları; 12236001 - Yapı amiri; 12237002 - Yapı bölgesi amiri; 12237003 - İnşaat mühendisliği bölüm başkanı; 12236004 - İnşaat bölüm başkanı; 12237005 - Yapı ekip amiri; 12233006 - Teknik danışman; 214 - Mimar, mühendis ve diğer ilgili işler; 21417001 - Mimar, tasarım; 21417002 - Mimar, ev, endüstri ve yol inşaatı; 21417003 - Mimar, mühendislik ekipmanları; 21417004 - İç mimar; 21417005 - Mimar, yatay planlama; 21417006 - Baş mimar; 21417007 - Peyzaj mimarı; 21417008 - Şehir mimarı; 21427001 - Su mühendisi; 21427002 - Mühendis, su temini ve boşaltımı 21427003 - Mühendis, demiryolu inşaatı; 21427004 - Mühendis, yatırımcı denetimi; 21427005 - Mühendis, sulama işleri; 21427006 - Mühendis, inşaatçı; 21427007 - Mühendis, köprü inşaatı; 21427008 - Mühendis, liman inşaatı; 21427009 - Mühendis, endüstri ve inşaat; 21427010 - Mühendis, yol inşaatı; 21427011 - Mühendis, sağlık kurumu inşaatı; 21427012 - Mühendis; 21427013 - Mühendis, bina yapımı; 21427014 - Mühendis, su işleri inşaatı; 21427015 - Mühendis, baca yapımı; 21427016 - Mühendis, kubbe ve kule inşaatı; 21427017 - Mühendis, yapı teknolojisi uzmanı; 21427018 - Mühendis, tünel inşaatı; 21427019 - Mühendis, hidro güç inşaatı; 21427020 - Mühendis, hidro düzeltme inşaatı İş tanımı Bu grup, inşaat ve tasarımda faaliyetleri planlayan, yönetip koordine eden bireyleri kapsar. Aynı şekilde ev, ticari ve sanayi binaları da tasarlayan; mimari dökümantasyonu, şehir planlamasını araştıran, peyzaj ve yol tasarımı yapan, onların inşası, bakımı ve gelişmesini planlayıp gözlemleyen kişilerdir. Bu grup, ev ve yol inşaatını tasarlayıp yöneten, araştıran ve danışmanlık yapan ve de belirli yapı malzemelerinin teknolojik yönleri üzerine danışmanlık yapıp araştırma yapan elemanlardan oluşur. Mesleki yeterlik Şirket ve organizasyonun politikasını tanımlayıp kesin ve açık olarak belirtebilmek, idare edip koordine edebilmek ve kurumsal ve bölgesel yapıların tüm performanslarından ya da aktivitelerinden sorumlu olabilmek, girişimleri ve organizasyonları devlet yetkilileri ve organlarını kapsayan diğer girişimler ve organizasyonlardan önce sunabilmek, girişimlerin ve organizasyonların performansını gözlemleyip yönetim kuruluna rapor edebilmek. Mühendislik ve diğer ilgili uzmanlık alanlarındaki mimarlar, kentte bulunan binaların yapımını araştırabilmeli ve danışıp kontrol edebilmeli, bakımını ve tamirini danışıp idare edebilmeli, belirli materyallerin, ürünlerin teknolojik yönlerini, işlemleri ve ürün ve iş organizasyonunun hızlı ve verimli çalışmasını araştırıp danışabilmelidir. Mimari belgeleme ve şehir planları, peyzaj ve ulaşım sistemlerini araştırmalı, çalışmalı ve tasarlayabilmelidir. Aynı zamanda diğer işçilerin işini gözlemlediği gibi bilimsel makaleler ve tartışmalar da hazırlamalıdır. 16
Appendix 2 Bir dilbilimsel beceriler ve yeterlikler tablosu, değerlendirme ölçütü ve inşaat kurumundaki 5 temel seviyeye uygun alıştırma türleri 5 seviye gereksinimleri, bu projenin parçası olarak planlanan Mesleki Dil Yeterliliği Çerçeve Programı na bağlıdır. A1 Dinleme Okuma Çırak/vasıfsız işçi için gereken en düşük seviye Çalıştığı materyallerin ve malzemelerin isimlerini ve işini ilgilendiren kısmındaki temel yapılarını bilebilir, anlaşılır ve yavaş konuşulduğunda çevresindekilerle ve meslektaşlarıyla çalışabilir. Tehlike anında güvenlik yönergeleri yavaş verildiğinde anlayıp güvenlik uyarına cevap verebilir. Benzer marka isimlerini, profesyonel terim (ifadeler) haline gelen kelimeleri ve işiyle ilgili duyuru panosundaki bilgi kadar etiket, paket, kutu ve diğer ambalajlardaki çok basit ve kısa cümleleri (örneğin, önlemler) anlayabilir. Her beceriye ait test özellikleri (Değerlendirme ölçütü) Bir grup çeşitli malzeme ve materyallerin resimleri gösterildiğinde, bir konuşmacı tarafından söylenen isimleri dinleyerek test olacak kişiler en azından % 90 isimlerle resimleri doğru eşleştirecektir ( örneğin, testi yapacak kişiye 10 resim verildiğinde en azından o resimlerin 9 tanesini doğru eşleştirecektir). İşle ilgili temel yapıda ve her birinin 3 ya da 4 şıkkı olan 10 durum dinletildiğinde, testi yapacak kişiler 10 durumun 9 una uygun cevabı verecektir. Bir grup resimli uyarı sembolü verildiğinde konuşmacıyı dinleyerek testi yapacak kişiler en az % 90 sembol ile uyarıyı doğru eşleştirecektir (örneğin, testi yapacak kişiye 10 sembol verildiğinde en azından onların 9 tanesini doğru eşleştirecektir). İşte yaygın kullanılan genel mesleki terimlerin (malzeme/alet/etiket/önlemler, v.s isimleri) Listesi ya da bu terimlerin listesi ve resimlerin eşleştirmesi verildiğinde, işçi kelimeleri tanımlayıp kelime ve resimleri en azından % 90 doğru eşleştirecektir (örneğin, testi yapacak kişiye 10 resim verildiğinde en azından onların 9 tanesini doğru eşleştirecektir). Cümleler verildiğinde testi yapacak kişi, malzemelerin isimlerini, etiket, paket, kutu ve diğer ambalaj türlerindeki anahtar bilgileri tanımlayacaktır. Kısa bilgiler verildiğinde testi yapacak kişi ikisi çeldirici olarak bulunan üç seçenekten anlam çıkaracaktır. Uygulanabilir test soru türleri (sadece örnekler) Materyal/malzemelerin resimlerine bakınız ve duyduğunuz sırayla onları numaralandırınız. Konuşmacının ne söylediğini dinleyiniz ve sadece birkaç kelime ile önemli olan bilgiyi yazınız. a) çalışmaya ihtiyaç duyduğunuz beş alet/cihazı yazınız. b) yapmaya ihtiyaç. Duyduğunuz beş şeyi yazınız. c) konuşmacının bahsettiğini beş kez yazınız. Uyarı sembollerine bakıp anlamlarını dinleyiniz. Sembolü anlamıyla eşleştiriniz. Diğer uygun olanlar. Soldaki terimleri sağdaki anlamlarıyla eşleştiriniz. Soldaki resimleri sağdaki terimleri eşleştiriniz. Aşağıdaki malzemeleri/materyalleri sınıflandırınız. Resimdeki makine/aletin çeşitli parçalarını sınıflandırınız. Aşağıdaki cümlelerdeki materyallerin adlarının altını çiziniz. Aşağıdaki fiilleri anlatan resimlerin altına fiillerin isimlerini yazınız. Aşağıdaki nesneleri anlatan resimlerin altına nesnelerin isimlerini yazınız. Bilgileri dikkatlice okuyunuz ve anlamlarına uygun bir cevabı seçiniz. İş ilanlarını okuyunuz ve aşağıdaki sorulara cevap veriniz. Sözlü etkileşim Sözel üretim Yazma Karşısındaki kişi yavaş konuşur ve söyledikleri direk iş ortamı ve iş durumuyla ilgili konular olursa basit bir şekilde iletişim kurabilir. Kişisel bilgiler ve işle ilgili görevlerle bağlantılı soru sorabilir ve çok basit sorulara cevap verebilir. İşle ilgili aktiviteleri ve/veya iş arkadaşlarını anlatmak için basit yapılar ve cümleler kullanabilir. İş sırasında meydana gelen problemleri ya da meslektaşlarını ve danışmanlarını işle ilgili bilgilendirmek için kısa, basit mesaj yazabilir. Eğitim bilgileri ve iş yeterliliği gibi detayların yanı sıra isim, uyruk, medeni hal, v.s. gibi kişisel detayları vererek iş başvuru ya da göçmen formu doldurabilir. Belirli iş durumuyla ilgili basit soru sorulduğunda testi yapacak kişi, bazı hataları olsa bile iletişimini engellemeyecek şekilde doğru cevap verecektir. Belirli kişisel bilgileriyle ilgili basit soru sorulduğunda testi yapacak kişi, gerekli bilgileri aktararak doğru cevap verecektir. Belirli bir aletin ya da makinenin resmi gösterildiğinde, testi yapacak kişi makinede olan ya da aletle yapılan beş ortak özelliği sıralayacaktır ya da istenilen görevin yerine getirilmesinde gereken görevle ilgili aktiviteleri listeleyecektir. Anahtar kelimeler ve belirli iş ve günlük olaylar aktarıldığında testi yapacak kişi uygun mesajı içeren basit bir not yazacaktır. İş başvuru ya da göçmen formunun boş kısımlarının doldurulması istendiğinde testi yapacak kişi boşlukları % 90 doğru dolduracaktır. Gerekli bilgileri aktararak çok basit kelimelerle sorulara cevap veriniz. Günlük iş programınızı şef/patronunuz ile tartışınız. Günlük görevleriniz ile ilgili sorular sorunuz. İş arkadaşlarınıza ismini, uyruğunu, yaşını, mesleğini, ailesini ve hobi ve ilgi alanlarını sorunuz. İş arkadaşınıza gün içerisindeki görevlerinin ne olduğunu anlatınız. İş arkadaşınızdan bazı aletleri size vermesini isteyiniz. Yeni iş arkadaşınıza makinenin nasıl çalıştığını açıklayınız (bunu yapmak için sadece beş cümle kullanınız). Ayrıca bazı güvenlik uyarılarında (3)bulununuz. İş arkadaşlarınızı ve/veya patronunuzu iş yerindeki bir problem hakkında bilgilendiren ya da makinenin bozulması, malzemenin tükenmesi, tehlikeli bölge gibi riskli durumlar hakkında onları uyaran kısa bir not yazınız. Boşlukları gerekli bilgilerle doldurunuz. Sadece anahtar kelimeleri kullanınız. 17
A2 Dinleme Okuma Sözlü etkileşim Sözlü üretim Yazma Kalifiye işçi için gereken en düşük seviye Büyük ölçüde işle ilgili kelimeleri ve yapıları anlayabilir. Kısa, işe özgü basit yönergeleri ve bilgileri takip edebilir. Tehlike durumunda güvenlikle ilgili bilgileri yavaş konuşulursa anlayabilir ve güvenlik uyarılarına cevap verebilir. Basit ürün/materyal tanımını ve kullanım bilgilerini okuyabilir. Aynı zamanda arkadaşlarından ya da danışmanlarından kısa kişisel notu/mesajı anlayabilir. Basit görevle ilgili konuşmalara katılabilir ve özellikle söz hakkı kendine verildiğinde işle ilgili bilgi alışverişinde bulunabilir. İş materyallerini, iş sürecini (örneğin, meslektaşa ya da çırağa) tanımlamak, basit yönergeler vermek ve hem fikir oldukları ya da olmadıklarını açıklamak için basit cümleleri ve yapıları kullanabilir. Meslektaşları ve danışmanları için iş sırasında oluşan iş konuları ya da problemlerini belirtmek için kısa, basit mesaj yazabilir. Eğitim bilgileri ve iş yeterliliği gibi detayların yanı sıra isim, uyruk, medeni hal, v.s. gibi kişisel detayları vererek iş başvuru ya da göçmen formu doldurabilir. Her beceriye ait test özellikleri (Değerlendirme ölçütü) Bir grup çeşitli malzeme ve materyallerin resimleri gösterildiğinde, bir konuşmacı tarafından söylenen isimleri dinleyerek test olacak kişiler en azından % 90 isimlerle resimleri doğru eşleştirecektir ( örneğin, testi yapacak kişiye 10 resim verildiğinde en azından o resimlerin 9 tanesini doğru eşleştirecektir). İşle ilgili temel yapıda ve her birinin 3 ya da 4 şıkkı olan 10 durum dinletildiğinde, testi yapacak kişiler 10 durumun 9 una uygun cevabı verecektir. Eğitim verildiğinde konuşmacıyı dinleyerek testi yapacak kişiler en az % 90 bilgileri duyduğu sıraya göre numaralandıracaktır (örneğin, testi yapacak kişiye 10 eğitim verildiğinde en azından onların 9 tanesini doğru numaralandıracaktır). Bir materyalin ya da aletin tanımı verildiğinde, işçi materyalin temel özelliklerini tanımlayacak ya da hem materyali hem de aletin kullanım bilgilerini anladığını en az % 90 doğru bir şekilde gösterecektir (% 90, tanımda bahsedilen kullanım özellikleri/bilgilerinin sayısına bağlı olacaktır). Meslektaş ya da danışmandan kısa bir kişisel not/mesaj geldiğinde test olacak kişi zaman, görev, bahsedilen problem, öneriyi kapsayan anahtar bilgileri en az % 90 doğrulukla tanımlayacaktır ((% 90, not/mesajda kullanılan bilgi maddelerinin sayısına bağlı olacaktır). İşe özgü durumla ilgili basit sorular sorulduğunda, test olacak kişi bazı hataları olsa da iletişimini engellemeyecek şekilde doğru cevap verecektir. İş uygulaması ya da diğer işle ilgili konular üzerinde bilginin değişiklik yapılmaya ihtiyaç duyulduğu bir durum verildiğinde herhangi bir ciddi hata yapmadan anahtar detaylar üzerinde açıklama gerektiren soruları sorabilecektir. Karışık yapılar/cümleler verildiğinde testi yapacak kişi iş materyallerini ya da iş sürecinin takibini en az % 90 doğrulukla kendi şirket mantığını takip ederek tanımlayacaktır. Örnek bir iş durumu verildiğinde test olacak kişi, iş arkadaşına doğru yönergeyi verecek, herhangi bir hata yapmadan iş arkadaşı tarafından gerçekleştirilen işle ilgili durumlara bağlı olarak hem fikir olduğunu ya da katılmadığını belirtecektir. İşle ilgili problemler ve bazı anahtar kelimeler ve yapılar verildiğinde test olacak kişi, problemi açıklayan ve çözüm öneren kısa bir not yazacaktır. İş başvurusu ya da göçmen formunun boş bir örneği verildiğinde test olacak kişi formu % 90 doğru dolduracaktır. Uygulanabilir test soru türleri (sadece örnekler) Materyallerin/aletlerin resimlerine bakınız ve onları duyduğunuz sıraya göre numaralandırınız. Konuşmacının ne söylediğini dinleyiniz ve aşağıdaki durumlarda uygun cevabı işaretleyiniz. Konuşmacıyı dinleyiniz ve duyduğunuz sıraya göre yönergeleri numaralandırınız. Uyarı sembollerine bakınız ve anlattıklarını dinleyiniz. Bir sembolü anlatılan ile eşleştiriniz. Diğer uygun olanlar. Tanımda bahsedilen 5 (uygun olan herhangi bir sayı) özelliği listeleyiniz. Sağdaki açıklamalarla birlikte kullanım bilgilerini eşleştiriniz. Kullanım bilgilerini mantıklı olay ilişkisine göre numaralandırınız. Aşağıdaki tanımlardaki malzeme adlarının altını çiziniz. Kullanım bilgilerini aletlerle eşleştiriniz. Onları tanımlayan resimlerin yanına aşağıdaki nesnelerin isimlerini yazınız. Bilgileri dikkatlice okuyup anlamlarıyla eşleşen cevabı seçiniz. Kişisel not/mesajdaki anahtar bilgileri listeleyiniz. Mesajda bahsedilen 3 görevi (uygun olan herhangi bir sayı) listeleyiniz. Çok basit kelimelerle fakat istenilen bilgiyi vererek soruları cevaplayınız. Şu anki danışman/patronunuzla günlük iş programını tartışınız. Günlük görevlerinizle bağlantılı sorular sorunuz. Kullanılacak yeni materyal/aletler hakkında açıklama gerektiren sorular sorunuz. İsimleri, uyruğu, yaşı, mesleği, ailesi, hobileri ve ilgi alanları hakkında iş arkadaşlarına soru sorar. Yerine getirilecek işle ilgili bir iş malzemesinin ve onun özelliklerinin kısa bir tanımını yapınız. Belirli bir işlem için nasıl bir iş sürecinin olduğunu iş arkadaşınıza anlatınız. Belirli işlerin nerede olduğu hakkında yeni iş arkadaşınızı yönlendiriniz. Makine/aletin nasıl çalıştığını yeni iş arkadaşlarınıza anlatınız (bunu7 cümle ile açıklayınız). Bazı güvenlik uyarıları (3) da ekleyiniz. Diğer uygun olanlar. İş arkadaşlarınızı ve/veya patronunuzu işteki bir problem hakkında bilgilendiren ya da makinenin bozulması, malzemenin tükenmesi, tehlikeli bölge gibi riskli durumlar hakkında onları uyaran kısa bir not yazınız. Boşlukları gerekli bilgilerle doldurunuz. İstenilen detayları veriniz. 18