MAKİNA ELEMANLARI I CETVELLER

MAKİNA ELEMANLARI I CETVELLER Not: Cetveller Makina Elemanlarının Projelendirilmesi (A. Bozacı, İ. Koçaş, Ö. Ü. Çolak) kitabından alınmıştır. Cetvel numaraları bu kitaptaki numaralar ile aynıdır. Dinamik Zorlanmalarda Elemanların Boyutlandırılması Cetvel 1.1. Bazı genel yapı ve ıslah çelikleri için kopma ve sürekli mukavemet değerleri ( N / mm 2 ) ÇK (R m ) ÇAk (R e ) ÇD eak ed bak bd Fe 37 370 20 170 30 190 10 110 Fe 2 20 270 190 380 220 150 130 Fe 50 500 320 220 50 250 180 150 Fe 60 600 380 260 50 320 220 180 Fe 70 700 50 320 620 370 260 100 Ck 5 600 360 300 500 320 220 180 30 Mn 5 700 50 360 620 00 270 230 3 CrMo 800 550 00 770 50 320 260 2 CrMo 900 700 50 980 500 600 290 50 CrMo 1000 900 500 1060 50 60 350 Cetvel 1.2. Çap düzeltme katsayısı d (mm) 10 15 20 30 0 60 120 K b 1.00 0.98 0.95 0.90 0.85 0.80 0.75 Cetvel 1.3. Yüzey düzgünlük katsayısı, K y k (R m ) (N /mm 2 ) 300 00 500 600 700 800 1000 ÇOK İNCE PARLATILMIŞ 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 PARLATILMIŞ 1.0 0.99 0.985 0.98 0.975 0.972 0.97 TAŞLANMIŞ 0.97 0.96 0.95 0.9 0.935 0.937 0.93 İNCE TALAŞ ALINMIŞ 0.93 0.92 0.91 0.90 0.89 0.885 0.88 KABA TALAŞ 0.91 0.90 0.88 0.86 0.8 0.82 0.78 ALINMIŞ TUFALLI 0.80 0.76 0.67 0.61 0.56 0.51 0.3

Cetvel 1.. Faturalı millerde çekme, eğilme ve burulma için K t teorik gerilme yığılması faktörü ÇEKME EĞİLME r/d 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 D/d 1.01 1.36 1.2 1.17 1.15 1.1 1.13 1,5 1,36 1,26 1,20 1,16 1,1 1.02 1.8 1.3 1.26 1.22 1.20 1.19 1.6 1. 1.33 1.27 1.22 1.19 1.05 1.70 1.6 1.37 1.32 1.27 1.25 1.78 1.53 1.2 1.3 1.28 1.25 BURULMA r/d 0.05 0.10 0.15 0.20 0.25 0.30 D/d 1.1 1.87 1.56 1. 1.37 1.32 1.29 1.88 1.58 1.6 1.38 1.31 1.27 1.09 1.26 1.17 1.13 1.11 1.09 1.08 1.2 2.12 1.69 1.53 1. 1.38 1.3 1.96 1.62 2.8 1.39 1.3 1.28 1.20 1.56 1.3 1.23 1.18 1.1 1.12 2 2.55 2.00 1.78 1.6 1.5 1.9 2.16 1.7 1.55 1.3 1.36 1.30 1.33 1.68 1.1 1.29 1.23 1.19 1.15 6 - - - - - - 2.2 1.88 1.6 1.8 1.38 1.33 1.75 1.75 1.6 1.3 1.27 1.22 1.18 Cetvel 1.5. Kama kanallı millerde eğilme ve burulma durumu için K t teorik gerilme yığılması faktörü. EĞİLME BURULMA L/b b/d K t L/b b/d K t r/d K t 1.0 1.5 0.1115 0.239 0.36 0.85 0.6 0.1 0.2 0.3 0. 0.5 2.067 2.027 2.060 2.18-1.3 1. 1.52 1.68 1.91 2.0 2.5 0.1 0.2 0.3 0. 0.5 0.1 0.2 0.3 0. 0.5 1.32 1.322 1.320 1.10 1.672 1.160 1.176 1.300 1.280 1.235 0.02 0.0 0.06 0.08 0.10 2.6 2.25 2.16 2.10 2.0 0.12 2.00

Cetvel 1.6 Çevresel kanallı millerde K t teorik gerilme yığılması faktörü Cetvel 1.7 Çelik ve alüminyum alaşımları için "q" çentik hassasiyeti katsayısı. r (mm) 0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5.0 10 0.88 0.91 0.92 0.9 0.95 0.955 0.96 0.96 ÇELIKLER 105 0.80 0.85 0.88 0.90 0.91 0.915 0.92 0.92 K (da ) 70 0.67 0.76 0.79 0.81 0.83 0.8 0.85 0.86 2 0.56 0.6 0.68 0.72 0.7 0.76 0.77 0.78 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARI 0.0 0.55 0.6 0.70 0.75 0.77 0.80 0.83

Cetvel 1.11 Alaşımsız dökme çelikler için kopma ve sürekli mukavemet değeri Dökme çelik K (R m ) DÇ-38 DÇ-5 DÇ-52 DÇ-60 DÇ-62 DÇ-70 380 50 520 600 620 700 Ak (R e ) 190 230 260 300 350 20 ed 180 200 200 20 20 250 bd 110 125 125 10 10 150 Cetvel 1.12 Küresel grafitli dökme demirler için kopma ve sürekli mukavemet değerleri DDK k (R m ) DDK-38 DDK-2 DDK-50 DDK-60 DDK-70 380 20 500 600 700 Ak (R e ) 250 280 350 20 500 ed 190 200 210 20 250 bd 110 120 125 10 150 H B 100-1800 1500-2000 1700-200 2100-2800 2300-3200 Cetvel 1.13 Bazı sementasyon çelikleri için sürekli mukavemet değerleri C 10, Ck 10 C 15, Ck 15 15 Cr 3 16 MnCr 5 20 MnCr 5 15 CrNi 6 18 CrNi 8 K (R m ) 20-520 500-650 600-850 800-1100 1000-1300 900-1200 1200-150 Ak (R e ) 250 300 00 600 700 650 800 ed 220 270 320 0 0 0 60 bd 120 170 200 260 270 290 370 Cetvel 1.1 Alaşımlı dökme çelikler için sürekli mukavemet değerleri (N/ mm 2 olarak) DÇ 22- Mo DÇ-20 MV 53 DÇ20-MV 8 50 500 6000 250 300 00 200 220 250 120 130 160

Şekil 1.12 Çevresel kanallı ve faturalı millerde çekme durumu için K t teorik gerilme yığılma faktörü Şekil 1.13 Faturalı millerde K t teorik gerilme yığılma faktörü a) Eğilme b) Burulma

Kama bağlantıları Cetvel 3.1 Standart gömme, feder, düz yassı ve oyuk kama boyutları (mm) TS 17/1, 2, 3,, 6, 9, 10' a göre (özet) Çap (d) Gömme kama ve federler Burunlu veya burunsuz (hariç) (dahil) boşluklu sıkı düz -yassı kama oyuk kama den kadar b x h t 1 t 2 t 2 b x h t 1 t 2 b x h t 2 (t) 6...8 2 x 2 1,1 0,8 0,6 8...10 3 x 3 1,7 1,2 1 10...12 12...17 17...22 22...30 30...38 38......50 50...58 58...65 65...75 75...85 85...95 95...110 110...130 130...150 150...170 170...200 200...230 230...260 260...290 290...330 330...380 x 5 x 5 6 x 6 8 x 7 10 x 8 12 x 8 1 x 9 16 x 10 18 x 11 20 x 12 22 x 1 25 x 1 28 x 16 32 x 18 36 x 20 0 x 22 5 x 25 50 x 28 56 x 32 63 x 32 70 x 36 80 x 0 2,5 3 3,5 5 5 5,5 6 7 7,5 9 9 10 11 12 13 15 17 19 20 22 25 1,8 2,3 2,8 3,3 3,3 3,3 3,8,3,,9 5, 6, 7, 8 9 10 11,5 13 15 1 16 18 1,2 1,7 2,2 2, 8 x 5 1,3 3,2 8 x 3,5 3,2 2, 2, 2,9 3, 3, 3,9,, 5, 6, 7,1 8,1 10 x 6 12 x 6 1 x 6 16 x 7 18 x 7 20 x 8 22 x 9 25 x 9 28 x 10 32 x 11 36 x 12 0 x 1 1,8 1,8 1,8 1,9 1,9 1,9 1,8 1,9 2, 2,3 2,8 3,7 3,7,5 5,5 6,5 6, 6,9 7,9 8, 9,1 Kama kesiti b x h b : kamanın genişliği h : kamanın yüksekliği t 1 : mildeki yuva derinliği t 2 : göbekdeki kanal derinliği 10 x 12 x 1 x,5 16 x 5 18 x 5 20 x 6 22 x 7 25 x 7 28 x 7,5 32 x 8,5 36 x 9 3,7 3,7,5,5 5,5 6,5 6, 6,9 7,9 8, Tip A : yuvarlak alınlı (gömme) Tip B : düz alınlı C5 malzemeden b = 20 mm genişliğinde, h = 12 mm yüksekliğinde ve = 110 mm boyunda A tipinde olan bir kamanın gösterilişi: Kama A 20 x 12 x 110 - C 5 TS 17/9

Boy basamakları ( ) : 6, 8, 10, 12, 1, 16, 18, 20, 22, 25, 28, 32, 36, 0, 5, 50, 56, 63, 70, 80, 90,100, 110, 125, 10, 160, 180, 200, 220, 250, 280, 320, 360, 00 mm Sıkı Geçmeler Cetvel.2 Sıkma geçme için tavsiye edilen pratik değerler Göbek malzemesi DD DD Çelik Mil malzemesi DD Çelik Çelik D/d b/d Pem 2,5 2,7 1,2 1,5 35 50 2,5 2,7 1,2 1,5 35 50 2 2,5 0,7 1 50 90 0,12 0,08 0,1 0,07 Vidalı Bağlama Elemanları Cetvel 5.2 Somun ve civata imalat yöntemlerine uygun çelik türleri Sembol İmalat Şekli Sıcak şekil vererek Soğuk şekil vererek Talaş kaldırarak Civatalar 3.6 Fe 3 Fe 3 Fe 3KG.6 Fe 38 ; Fe 37 ; C15 Fe 3;Fe 37; MuFe 3; Fe 37KG, 9C20KG QFe 3.8 - Fe3K;Fe37K;MuFe3; - QFe 3 5.6 Fe 50 ; C 35 Cq 22; Cq 35 C 25KG; 35S20KG 5.8 - Cq 35K Fe 37K; C15K 9S20K;16S20K 6.8 - Fe 37; Cq 35K;QFe 3-6.6 C 5 Cq 5 Fe 60KG; C5KG 6.9 - - Fe 50K; C35K ; 35S20K 8.8 C 35 ;C 5 ;3Cr Cq 35 ;Cq 5 ;3Cr C 35 ; C 5 10.9 1Cr 1Cr - 12.9 1Cr ; 2CrMo ;2CrV6 1Cr ; 2CrMo ;2CrV6-1.9 30CMoV9;30CrNiMo8 30CrMoV9; 30CrNiMo8 - Somunlar.6 Fe 38 ; Fe 37 - Fe37KG;9S20KG 5.6 Fe 50 ; C 35 - Fe 50Kg ; 35S20KG 5.8 - - Fe 37K ; C 15K 9S20K ; 15S20K 6.9 - Soğuk preslemeye uygun Fe 50K ; C 35K ; 35S20K somun çeliği 8.8 C 35 ; C 5 C 35 ; C 5 ; 35S20 ;5S20 q harfi çeliğin soğuk ezmeye uygun olduğunu gösterir.

5.3- STANDARD VİDALARA İLİŞKİN CETVELLER Cetvel 5.6(a) Metrik -ISO vida boyutları TS 61/3 cıvata somun Adım P (h) P (h) Anma çapı d D = d Ortalama çap d 2 D 2 = d 2 Diş dibi çapı d 3 (d 1 ) D 1 =d - 1,2269 P Diş yüksekliği h 3 (t 1 ) =0,613 P Değme (oturma) yüksekliği H 1 (t 2 ) = 0,513 P Kök yuvarlatma, R(r) = H / 6 = 0,13 P, H = 0,866P Diş dibi kesiti 2 A 3 (A 1 ) =. d / 3 Anma çapı d = D, mm Sıra 1 Sıra 2 (1) M1 M2 M2,5 M3 M3,5 M M,5 M5 M6 M8 M10 M12 M1 M16 M18 M20 M22 M2 M27 M30 M33 M36 M39 M2 M5 M8 M52 M56 M60 M6 M68 Adım P (h), mm 0,25 0, 0,5 0,5 0,6 0,7 0,75 0,8 1 1,25 1,5 1,75 2 2 2,5 2,5 2,5 3 3 3,5 3,5,5,5 5 5 5,5 5,5 6 6 Ortalama çap d 2 = D 2, mm 0,838 1,7 2,208 2,675 3,110 3,55,013,80 5,350 7,188 9,026 10,863 12,701 1,701 16,376 18,376 20,376 22,051 25,05 27,727 30,727 33,02 36,02 39,077 2,077,752 8,752 52,28 56,28 60,103 6,103 Büyümüş (şişmiş) diş dibi kesiti A s = ds 2 / [d s 0,5 (d 3 + d 2 )] Diş dibi Diş Diş dibi Çapı yüksekliği kesiti d 3 (d 1 ), mm H 3 (t 1 ) A 3 (A 1 ), mm 2 0,693 1,509 1,98 2,387 2,76 3,11 3,580,019,773 6,66 8,160 9,853 11,56 13,56 1,933 16,933 18,933 20,319 23,319 25,706 28,706 31,093 3,093 36,79 39,79 1,866 5,866 9,252 53,252 56,639 60,639 0,153 0,25 0,276 0,307 0,368 0,29 0,60 0,91 0,613 0,767 0,920 1,07 1,227 1,227 1,53 1,53 1,53 1,80 1,80 2,17 2,17 2,5 2,5 2,760 2,760 3,067 3,067 3,37 3,37 3,681 3,681 (1) Sıra 2 deki vidaların zorunlu olmadıkça kullanılmamaları tavsiye edilir. 0,377 1,79 2,98,7 6,00 7,75 10,1 12,7 17,9 32,8 52,3 76 105 1 175 225 281 32 27 519 67 759 913 105 122 1377 1652 1905 2227 2520 2888 Büyümüş diş dibi kesiti A s, mm 2 0,6 2,07 3,39 5,03 6,77 8,78 11,3 1,2 20,1 36,6 58,0 8,3 115 157 192 25 303 352 59 561 69 817 976 1121 1306 173 1758 2030 2362 2676 3055

Cetvel 5.6(b) Metrik ince seri vida boyutları TS 61/ 1 Anma çapı x adım d x P (h) M2 x 0,2 M2,5 x 0,25 M3 x 0,35 M x 0,5 M5 x 0,5 M6 x 0,75 M8 x 0,75 M8 x 1 M10 x 0,75 M10 x 1 M12 x 1 M12 x 1,25 M1 x1,5 M16 x 1 M16 x 1,5 M20 x 1 M20 x 1,5 M2 x 1,5 M2 x 2 M30 x 1,5 Ortalama çap d 2 = D 2 mm 1,870 2,338 2,773 3,675,675 5,513 7,513 7,350 9,513 9,350 11,350 11,188 13,025 15,350 15,026 19,350 19,026 23,026 22,701 29,026 Diş dibi çapı d 3 (d 1 ) mm 1,755 2,193 2,571 3,387,387 5,080 7,080 6,773 9,080 8,773 10,773 10,66 12,160 1,773 1,160 18,773 18,160 22,160 21,56 28,160 Anma çapı x adım Ortalama çap Diş dibi çapı d x P (h) d 2 = D 2 mm d 3 (d 1 ) mm M30 x 2 28,701 27,56 M36 x 1,5 35,026 3,160 M36 x 2 3,701 33,56 M2 x 1,5 1,026 0,160 M2 x 2 0,701 39,56 M8 x 2 6,701 5,56 M8 x 3 6,051,319 M56 x 2 5,701 53,56 M56 x 3 5,051 52,319 M6 x 2 62,701 61,56 M6 x 3 62,051 60,319 M72 x 2 70,701 69,56 M72 x 3 70,051 68,319 M80 x 2 78,701 77,56 M80 x 3 77,02 75,093 M90 x 3 87,02 85,093 M100 x 2 98,701 97,56 M110 x 2 108,701 107,56 M125 x 2 123,701 122,56 Cetvel 5.7. Whitworth vidaların boyutları r = 0,13733.h(P) t = 0,9605.h(P) t 1 = 0,6033.h(P) Cıvata ( d, d 1, d 2, h 1 (t 1 )) Somun (D, D 1, D 2, H 1 ) Anma çapı " 1/ 5/16 3/8 (7/16) 1/2 5/8 3/ 7/8 Diş üstü çapı d = D 6.350 7.938 9.525 11.113 12.700 15.876 19.051 22.226 Ortalama çap d 2 = D 2 5.537 7.03 8.509 9.951 11.35 1.397 17.2 20.19 Diş dibi çapı d 1 = D 1.72 6.131 7.92 8.789 9.990 12.918 15.598 18.611 Adım h (P) 1.270 1.11 1.588 1.81 2.117 2.309 2.50 2.822 1 " deki diş sayısı z 20 18 16 1 12 11 10 9 Kök yuvarlatma r 0.17 0.19 0.218 0.29 0.291 0.317 0.39 0.388 Diş yüksekliği t 1 0.813 0.90 1.017 1.162 1.355 1.79 1.627 1.807 Diş dibi kesiti mm 2 17.5 29.5.1 60.7 78. 131 196 272

1 1 1/8 1 1/ 1 3/5 1 1/2 1 5/8 1 3/ 1 7/8 25.01 28.576 31.751 3.26 38.101 1.277.52 7.627 23.368 26.253 29.58 32.215 35.391 38.02 1.199.012 21.335 23.929 27.10 29.505 32.680 3.771 37.96 0.398 3.175 3.629 3.629.233.233 5.080 5.080 5.65 8 7 7 6 6 5 5 1/2 0.36 0.98 0.98 0.581 0.581 0.698 0.698 0.775 2.033 2.32 2.32 2.711 2.711 3.253 3.253 3.61 358 50 577 68 839 950 1131 1282 2 2 1/ 2 1/2 2 2/ 50.802 57.152 63.502 69.853 7.187 53.086 59.36 65.205 3.573 9.020 55.370 60.558 5.65 6.350 6.350 7.257 1/2 3 1/2 0.775 0.872 0.872 0.997 3.61.066.066.67 195 1887 208 2880 3 3 1/ 3 1/2 3 3/ 76.203 82.553 88.903 95.25 71.556 77.58 83.899 89.832 66.909 72.5 78.89 8.10 7.257 7.816 7.816 8.67 3 1/2 3 1/ 3 1/ 3 0.997 1.073 1.073 1.163.67 5.005 5.005 5.22 3516 133 888 5598 1/ 1/2 3/ 101.60 107.95 11.30 120.655 96.182 102.297 108.67 11.70 90.760 96.639 102.990 108.825 8.67 8.835 8.835 9.237 3 2 7/8 2 7/8 2 3/ 1.163 1.213 1.213 1.268 5.22 5.657 5.657 5.915 670 7335 8331 5301 5 5 1/ 5 1/2 5 3/ 127.005 133.355 139.705 16.055 121.090 127.159 133.509 139.59 115.176 120.963 127.313 133.03 9.237 9.677 9.677 10.160 2 3/ 2 5/8 2 5/8 2 1/2 1.268 1.329 1.329 1.395 5.915 6.196 6.196 6.506 1019 1192 12730 13902 6 152.06 15.900 139.39 10.160 2 1/2 1.395 6.506 15261

Cetvel 5.8 Metrik - ISO Trapez vida boyutları TS 61/28 Diş dibi kesiti A 1 Diş yüksekliği H = 0,5.P + a c Oturma yüksekliği H 1 = 0,5.P Ortalama çap d 2 = D 2 Diş dibi çapı d 3 (d 1 ) Dişler arası boşluk a c Köşe yuvarlatmaları R 1, R 2 Adım P (h) 1,5 2 5 6 12 1 Diş yüksekliği h 3 (t 1 ) 0,9 1,25 2,75 3,5 6,5 8 Yuvarlatma R 1 0,75 0,125 0,25 0,5 R 2 0,15 0,25 0,5 1 Boşluk a c 0,15 0,25 0,5 1 Anma çapı x adım d x P Ortalama çap d 2 = D 2 Diş dibi çapı d 3 (d 1 ) Diş dibi kesiti A 3 (A 1 ) Tr 8 x 1,5 7,25 6,2 30,2 Tr 10 x 2 9 7,5,2 Tr 12 x 3 10,5 9 63,6 Tr 16 x 1 11,5 10 Tr 20 x 18 15,5 189 Tr 2 x 5 21,5 18,5 269 Tr 28 x 5 22,5 22,5 398 Tr 32 x 6 29 25 91 Tr 36 x 6 33 29 661 Tr 0 x 7 36,5 32 80 Tr x 7 0,5 36 1018 Tr 8 x 8 39 1195 Tr 52 x 8 8 3 152 Tr 60 x 9 55,5 50 1963 Tr 65 x 10 60 5 2290 Tr 70 x 10 65 59 275 Tr 75 x 10 70 6 3217 Tr 80 x 10 75 69 3739 Tr 85 x 12 79 72 071 Tr 90 x 12 8 77 656 Tr 95 x 12 89 82 5281 Tr 100 x 12 9 87 595 Tr 110 x 12 10 97 7390 Tr 120 x 1 113 10 895

Malzeme Bağlı Bağlantılar Cetvel 7.1 Değişken zorlamalarda çeşitli birleştirme ve dikiş şekilleri için V 1 katsayısı

Yaylar Kısa Gösteriliş Cetvel 8.2 Alasımsız çeliklerden patent tavı çekilmiş yay telleri Malzeme No. Kimyasal Bileşim ( en çok ) % R m ( k ) N / mm 2 Tel çapı için mm Kullanma amacı A 1.0500 P,S = 0,0 2090-1000 0,3-10,0 Hafif zorlamalarda çeki yayları B 1.0600 Cu 0 0,25 2500-970 0,3-17 Orta zorlamalar için helisel yaylar C 1.1200 P,S 0 0,25 2900-1130 0,07-12,5 Ağır zorlamalar için bası kangal yayları Cu = 0,12 II 1.1211-3150-2150 0,07-2 Ince yay telleri için Cetvel 8.3. Yay imalatı için soğuk haddelenmiş çeliklerin kimyasal bileşimi ve mekanik özellikleri Gösteril işi Malz. No C en çok Kimyasal Bileşim % Isıl Işlem Durumu Si Mn Cr V Yumuşak tavlanmış Sertleş. ve Meneviş. - BSD 30 R e ( Ak ) R m ( K ) A5 en az % R e ( Ak ) R m ( K ) Kalite Çelikleri C53 1.0505 0,57 0,38 0,55 - - 1900 280 600 30 1050 1200 3 C60 1.0601 0,65 0,38 0,55 - - 2000 280 600 30 1050 1200 3 C67 1.063 0,72 0,38 0,7 - - 2100 300 650 25 1050 1200 3 C75 1.0605 0,8 0,38 0,7 - - 2150 300 650 25 1100 1200 3 M75 1.061 0,79 0,18 0,5 - - 2100 300 650 25 1100 1200 7 M85 1.0616 0,89 0,18 0,5 - - 2150 300 650 25 1100 1200 7 55Si7 1.090 0,6 1,7 0,85 - - 2350 350 800 20 1500 1600 53 65Si7 1.0906 0,68 1,7 0,85 - - 200 370 850 18 1600 1700 56 60SiMn51.0908 0,65 1,15 1-200 370 850 18 1600 1700 56 Asal Çelikler Ck53 1.1210 0,57 0,38 0,55 - - 1900 280 600 30 1050 1200 3 Ck60 1.1221 0,65 0,38 0,65 - - 2000 280 600 30 1200 1300 5 Ck67 1.1231 0,72 0,38 0,7 - - 2100 300 650 25 1300 100 8 Mk75 1.128 0,8 0,2 0,5 - - 2100 300 650 25 1500 1600 51 Mk101 1.127 1,05 0,2 0, - - 2200 320 700 25 1700 1800 58 71Si7 1.5029 0,75 1,7 0,7 - - 200 370 850 18 1800 1900 58 66Si7 1.5028 0,7 1,7 0,7 - - 200 370 850 18 1700 1800 57 67SiCr5 1.7103 0,72 1,3 0,5 0,5-200 370 850 18 1800 1900 58 50CrV 1.8159 0,55 0,25 0,95 1,05 0,1 2350 350 800 20 1600 1700 57 58CrV 1.8161 0,62 0,25 0,95 1,05 0,1 2350 350 800 20 1800 1900 58 P ve S oranı asal çeliklerde en çok %0,035, diğerlerinde de % 0,05 olabilir. RSD

Cetvel 8. Sıcak şekil verilen yay çeliklerinin kimyasal bileşimi ve mekanik özellikleri Gösterilişi Malz. No: C (en çok) Kimyasal bileşim % Si Mn I II BSD 30 Isıl işlem durumu III R e R m ( Ak ) ( K ) (en az) (en az) Yay tipi Kalite çelikleri 38Si6 1.900 0,2 1,5 0,65 200 2170 1050 1200 yaylı rondelelar 6Si7 1.0902 0,5 1,7 0,65 2550 2300 1100 1300 Konik yaylar,yaprak yaylar 51Si7 1.0903 0,55 1,7 0,65 2700 2300 1100 1300 Yaprak yaylar 55Si7 1.090 0,6 1,7 0,7 2900 2350 1100 1300 Helisel yaylar (tel çapı 7 mm' den küçük) 65Si7 1.0906 0,68 1,7 0,7 3100 200 1100 1300 Helisel yaylar (tel çapı 7 mm' den büyük) 60SiMn5 1.0908 0,65 1,55 1 3100 200 1050 1350 Helisel yaylar (tel çapı 7 mm' den büyük) Asal Çelikler 66Si7 1.5028 0,7 1,7 0,7 3100 200 1200 100 Yaprak yaylar,helisel yaylar 2 mm çapa kadar burulma çubukları 67SiCr5 1.7103 0,72 1,3 0,5 3100 200 1350 1500 Helisel ve disk yaylar supap yayları, 0 mm çapa kadar burulma çubukları 50CrV5 1.8159 0,55 0,2 0,85 3100 2350 1200 1350 Aşırı zorlanan helisel ve disk yaylar,burulma çubukları 58CrV 1.8161 0,62 0,2 0,95 3100 2350 1350 1500 Aşırı zorlanan helisel ve disk yaylar,burulma çubukları (kalın tel çapları için) Isıl işlem durumu : I.Haddeden çıkmış II: Yumuşak tavlanmış III: Sertleştirilmiş ve menevişlenmiş Cetvel 8.5 Sıcağa dayanıklı yay çeliklerinin mekanik özellikleri Gösterilişi Malzeme R m ( K ) Çeşitli sıcaklıklarda Re ( Ak ) E No. N / mm 2 20 C 100 200 C 300 C 00 C k 200 C'de 67SiCr5 1.7103 1500-1700 1100 1100 1000 900-200 50CrV 1.8159 1350-1700 1000 1000 1000 900-200 5CrMoV67 1.7737 100-1700 1050 1050 950 850 700 200 30WCrV179 1.567 100-1700 1100 1100 1000 900 750 200 X65W9CrM.V 1.8239 100-1700 1100 1100 1000 900 800 200 X12Cr17Ni7 1.310 1200-1800 - - - - - 168

Gösterilişi Malzeme No. Cetvel 8.6 Paslanmaz yay çelikleri Kimyasal Bileşim % C (en çok) Si (en çok) Mn (en çok) P (en çok) S ( en çok) Cr Mo Ni R m ( k ) (en az) X20Cr13 1.021 0,22 1 1 0,0 0,03 13-7,5 - X12Cr17Ni7 1.310 0,15 1 2 0,0 0,03 17-11,5 1050 X5Cr18Ni10Mo 1.01 0,07 1 2 0,0 0,03 18 21 - MKE NORMU Cetvel 8.7 MKE normu yay ve oto makas çelikleri DIN SAE Kimyasal Bileşim % NORMU NORMU C Si Mn P S 1,5 0,5 0,050 0,050 0,9 1,8 0,8 en çok 1,5 0,5 0,050 0,050 0,6 1,9 0,9 en çok 1,5 0,7 0,050 0,050 Ç92 5 6Si7 925 0, Ç92 55 55Si7 9255 0,5 Ç92 60-9260 0,5 0,6 Ç92 65 65Si7 9265 0,6 0,7 Ç13 50 6Mn7 1350 0,0 0,5 2 1,5 2 0,15 0,35 0,95 0,5 0.9 1.6 1.9 en çok 0,050 en çok 0,00 en çok 0,050 0,050 İşlem durumlarını gösteren tanıtma harfleri:sb : Sıcak biçimlendirilmiş, Yt : Yumuşak tavlanmış, Ta : Kabuk soyulma veya taşlanma işlemi, Sk :Soğuk kesilebilme ( soyma ve taşlama dairesel kesitli yay çeliklerine uygulanabilir.) Yay çeliklerinin kısa gösterilişi :Örnek : 70 mm genişliğinde 8 mm kalınlığında 5Si7 ( 1.0903) çeliğinden sıcak biçimlendirilmiş ve 3a teslim şeklinde yay çeliğinin belirlenmesi Yay çeliği 70.8 TS 2288 5Si7 Sb teslim şekli 3a Kauçuk yay malzemeleri :Darbe, titreşim ve gürültü sönümlemesine elverişlidir. Kauçuk yaylar için: Çalışma sıcaklık sınırları - 30 + 70 C Iç sönümleme % 30 35 em ( bası ) N /mm 2 3 ( statik zorlamalarda ), 1 ( dinamik zorlama) em N /mm 2 1,5 2 ( statik yüklerde ), 0, 0,7 ( dinamik yüklerde)