Yunus Araþtýrma Bülteni 2013 (1): 9-19 www.sumae.gov.tr/yunus ISSN 1303-4456 Beymelek Lagün Gölü'nde Farklý Göz Açýklýðýndaki Monofilament Galsama Aðlarýnýn Av Verimleri 1* 2 3 Çetin SÜMER, Mehmet AYDIN, Ýsa TEKÞAM 1 Sinop Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Sinop 2 Ordu Üniversitesi, Fatsa Deniz Bilimleri Fakültesi, Fatsa/Ordu 3 Akdeniz Su Ürünleri Araþtýrma Üretme ve Eðitim Enstitüsü Müdürlüðü, Demre/Antalya 1 * Sorumlu yazar: Tel: 0368 2876254-3102, e-posta: cetinsumer@yahoo.com Geliþ Tarihi: 19.07.2012 Kabul Tarihi:17.02.2013 Abstract Catching Efficiency of Different Mesh Sizes Gillnets in Beymelek Lagoon In this study, conducted of Beymelek Lagoon, western Mediterranean coast (Antalya) was used the different mesh sizes (40, 52, 60, 68, 72 and 80 mm) of monofilament gillnets in order to determine its catch efficiency. A total of 17 fish species from 8 families were identified. These species; white thichlipped mullet (Chelon labrosus Risso, 1827), white seabream (Diplodus sargus L., 1758), striped seabream (Lithognathus mormyrus L., 1758), gilthead seabream (Sparus aurata L., 1758), madeiran sardinella (Sardinella maderensis Lowe, 1838), rabbitfish (Siganus rivulatus Forsskal, 1775), bogue (Boops boops L., 1758), thinlip grey mullet (Liza ramada Risso, 1810), seabass (Dicentrarchus labrax L., 1758), round sardinella (Sardinella aurita Valenciennes, 1847), derbio (Trachinotus ovatus L., 1758), live sharksucker (Echeneis naucrates L., 1758), grey mullet (Mugil cephalus L., 1758), false scad (Caranx rhonchus Geoffroy Saint-Hilaire, 1817), annular seabream (Diplodus annularis L., 1758), anchovy (Engraulis encrasicolus L., 1758), and red mullet (Mullus barbatus Linnaeus, 1758). The mean catch per unit effort of gillnets of mesh sizes of 40, 52, 60, 68, 72 and 80 mm were found to be 1.72, 2.45, 1.55, 0.75, 0.75, 0.46 kg/100 m, respectively. The highest amount of catch were found 52, 40 and 60 mm mesh sizes of gillnets, respectively. Keywords: Beymelek Lagoon, gillnets, catch per unit effort, catch composition. Özet Batý Akdeniz (Antalya) kýyýsýndaki Beymelek Lagün Gölü'nde yürütülen bu çalýþmada, farklý göz açýklýklarýndaki (40, 52, 60, 68, 72 ve 80 mm) monofilament galsama aðlarý kullanýlmýþtýr. Örneklemeler sonucunda 8 familyaya ait 17 tür balýk yakalanmýþtýr. Bu balýk türleri; mavraki kefal (Chelon labrosus Risso, 1827), sargos (Diplodus sargus L., 1758), mýrmýr (Lithognathus mormyrus L., 1758), çipura (Sparus aurata L., 1758), tirsi sardalya (Sardinella maderensis Lowe, 1838), beyaz sokar (Siganus rivulatus Forsskal, 1775), kupes (Boops boops L., 1758), ceran kefal (Liza ramada Risso, 1810), levrek (Dicentrarchus labrax L., 1758), yuvarlak sardalya (Sardinella aurita Valenciennes, 1847), yaladerma (Trachinotus ovatus L., 1758), yapýþkan balýk (Echeneis naucrates Linnaeus, 1758), topan kefal (Mugil cephalus L., 1758), kral balýðý (Caranx rhonchus Geoffroy Saint-Hilaire, 1817), ýsparoz (Diplodus annularis L., 1758), hamsi (Engraulis encrasicolus L., 1758) ve barbunya (Mullus barbatus Linnaeus, 1758) balýðýdýr. 40, 52, 60, 68, 72 ve 80 mm göz açýklýðýndaki monofilament galsama aðlarýn birim çabadaki av miktarlarý sýrasýyla ortalama 1.72, 2.45, 1.55, 0.75, 0.75, 0.46 kg/100 m olarak bulunmuþtur. En yüksek av miktarý sýrasýyla 52, 40 ve 60 mm göz açýklýðýndaki aðlarda rastlanýlmýþtýr. Anahtar Kelimeler: Beymelek Lagün Gölü, galsama aðý, birim av miktarý, av kompozisyonu. Giriþ Lagünler, göreceli olarak sýð suya sahip, denizden kýsmen veya tamamen tecrit olabilen çökelme sonucu oluþan bariyerler nedeniyle yüzeysel su sahalarýdýr (Kýrdaðlý, 1999). Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon Bu çalýþma 01-04 Temmuz 2009 tarihinde Rize'de düzenlenen 15. Ulusal Su Ürünleri Sempozyum'unda poster olarak sunulmuþ.
Denizlerle baðlantýlý olan bu sulak alanlar birçok 2009; Emre vd., 2009; Emre vd., 2010; Balýk vd., tür balýðýn ve diðer birçok organizmanýn 2011a; Balýk vd., 2011b; Sümer, 2012) birçok beslendiði, geliþtiði ve yaþamýnýn en az bir çalýþmalar bulunsa da, bu yapýdaki hassas alanlar devresini geçirdiði besince zengin korunaklý üzerinde çalýþmalarýn sürekli olarak devam yaþam sahalarýdýr (Buhan, 1998). Özellikle yavru ettirilmesi, mevcut durumun ortaya konulmasý ve balýklar için beslenme ve düþmanlarýna karþý izlenmesi açýsýndan büyük önem arz etmektedir. barýnma yerlerini oluþturduðundan lagüner sahalar Bir bölgedeki balýkçýlýðýn tamamen hem biyolojik hem de ekonomik açýdan önemlidir. yasaklanmasýnýn getireceði güçlükler göz önünde Bu türdeki sulak alanlarýn ve bu alanlarda tutulursa, stoklarýn korunmasýnda en akýlcý yöntem kullanýlan av araçlarýnýn verimli-liklerine yönelik mevcut avcýlýðýn tür, büyüklük ve zaman açýsýndan ülkemizde yapýlmýþ bir çok çalýþma yer almaktadýr daha etkin bir þekilde kontrol edilmesi ve av (Alpbaz ve Kýnacýgil, 1988; Buhan vd., 1998; araçlarýnýn ýslahýdýr (Aydýn vd., 1997). Lagün ve Duman ve Çelik, 2001; Balýk, 2001; Balýk ve göller, denizel alanlara oranla daha küçük su Çubuk, 2001; Erdem ve Gülþahin, 2006; Balýk vd., kütleleri olmasý nedeniyle, bu bölgelerde yapýlacak 2007; Orsay ve Duman, 2008; Acarlý vd., 2009). avcýlýðýn kontrolü, alanýn iþletilmesi açýsýndan Ülkemizde küçük ölçekli avcýlýðýn büyük bir büyük önem taþýmaktadýr. Göz açýklýðý gibi av kýsmýný oluþturan galsama aðlarý hem denizlerde aracýnýn yapýsal özellikleri veya operasyon hem de lagün ve göllerde çok yaygýn olarak zamanýna müdahaleler bu sucul ekosistemlere çok kullanýlmaktadýr. Galsama aðlarý; insan gücü ve büyük kazanýmlar saðlayacaðý gibi mevcut küçük motor gücüne sahip tekne veya botlarla stoklarýn da geliþimini saðlayacaktýr. Tersi kullanýlabilen; küçük nehir ve göller dahil olmak müdahalelerde ise stoklar açýsýndan tahribi üzere, denizlerin sýð kýyý kesim-lerinde ve daha giderilmeyecek sonuçlara neden olabilir. Özellikle derin sularda ekonomik deðeri yüksek olan lagünlerde sürdürülebilir bir avcýlýk için hedef balýklarýn avcýlýðýnda etkin olarak kullanýlan av türlerin mevcut stok yapýlarýnýn çok iyi araçlarý olarak tanýmlanmaktadýr (Hamley, 1975). tanýmlanarak, kullanýlmasý düþünülen av aracýna Galsama aðlarýnýn yapýsý, kullanýldýðý bölge yönelik alýnabilecek tedbirlere ihtiyaç duyulþartlarý ve hedef türe baðlý olarak deðiþiklik maktadýr. gösterebilmektedir. Araþtýrmanýn yapýl-dýðý bölge Bu çalýþma ile Beymelek Lagün Gölü'nde Akdeniz Su Ürünleri Araþtýrma Üretme ve Eðitim daðýlým gösteren balýk populasyonlarýnýn; çeþitli Enstitüsüne tahsisli bir bölge olduðundan kontrol göz açýklýklarýnda tasarlanan monofilament altýnda tutulmakta, genel-likle araþtýrma ve anaç galsama aðlarýndaki aylýk daðýlýmlarý ve birim teminine yönelik avcýlýk yapýlmaktadýr. Avcýlýkta çabadaki av verimleri karþýlaþtýrýlmýþtýr. lagün içindeki hedef türler dikkate alýnarak genel olarak 50 ila 80 mm arasýnda deðiþen göz Materyal ve Metot açýklýklarýnda galsama aðlarý kullanýlmaktadýr. Araþtýrma, Antalya iline 140 km uzaklýktaki Avcýlýk voli yöntemi ile gece yapýlmakta ve aðlar Beymelek Lagün Gölü'nde yürütülmüþtür. kýsa süre sonra toplanmaktadýr. Beymelek Lagün Beymelek Lagün Gölü 350 ha yüzey alanýna sahip Gölünün zengin ve dinamik yapýsý nedeniyle, olup, 100 hektarlýk alan su baskýn sahasýdýr (Þekil bölgede mavi yengeçlerin farklý tuzak tipleri ile 1). Ancak lagünün denizle baðlantýsýnýn saðlandýðý avcýlýðý (Atar vd., 2002; Atar ve Seçer, 2003), aðýz noktasýna mendirek yapýmýyla lagün aðzý çipura (Sparus aurata L., 1758), mýrmýr sürekli olarak açýk kalmakta ve bu nedenle lagünde (Lithognathus mormyrus L., 1758), kastroz kefal artýk su baskýný olaylarý meydana gelmemektedir. (Liza saliens Risso, 1810) populasyonunun yapýsý Bu da lagün sahasýný sýnýrlandýrmaktadýr. Ortalama ve lagünün verimliliði üzerine (Kocakaya, 1999; 1-1.5 m derinlikteki lagün gölünün dip materyali Küçük-kara, 1999; Sümer ve Balýk, 2007; Sümer, kumlu ve çamurlu yapýdadýr.
Þekil 1. Beymelek Lagün Gölü. Lagün'de Haziran 2004 ve Ocak 2005 dönemleri arasýndaki 7 aylýk sürede, toplam 9 av operasyonu gerçekleþtirilmiþtir. Birden fazla operasyon yapýlan aylarda, aylara göre að göz açýklýklarýnýn av veriminin hesaplanmasýnda operasyonlarýn ortalamasý alýnmýþtýr. Örnekleme operasyonlarýnda; her biri 100 m uzunluðunda 40, 52, 60, 68, 72 ve 80 mm göz açýklýklarýndaki monofilament sade galsama aðlarý kullanýlmýþtýr (Þekil 2). Aðlar Ø 0.23 mm ip kalýnlýðýnda olup, 50-80 göz arasýnda deðiþen derinliklerde ve %50 donam faktörü ile donatýlmýþtýr. Balýk yakalanmýþtýr. Þekil 2. Farklý göz açýklýklarýndaki aðlardan oluþan að takýmý. Deneme aðlarý rastgele sýralanarak, bir set oluþturularak suya býrakýlmýþtýr. Avcýlýk gece, voli yöntemine göre balýklarýn etrafýnýn çevrile- rek aðlarýn suya býrakma iþlemi tamamlandýktan sonra labut adý verilen bir tahta parçasý yardýmý ile balýklarýn ürkütülerek aðlara yönlendirilmesi prensibine göre yapýlmýþtýr. Aðlar atýldýktan yarým saat sonra toplanýlmýþtýr. Daha uzun süreli operasyonda gölde baskýn olarak bulunan mavi yengeçlerin (Callinectes sapidus Rathbun, 1896) að materyali ve avlanan balýklar için zarar riski bulunmaktadýr. Operasyon sonrasýnda her bir aðda yakalanan balýklarýn tür tasnifleri yapýlmýþ ve her bir türe ait balýk miktarý ile aðýrlýklarý alýnmýþtýr. Göz açýklýklarýna göre her bir að ile yakalanan balýk türlerinin birim çabadaki av miktarlarý (BAVM) hesaplanmýþtýr. BAVM'ýn hesaplanmasýnda, BAVM = Ó(Y/n)/N formülünden yararlanýlmýþtýr (Hyvärinen ve Salojärvi, 1991). Burada Y: bir operasyondaki av miktarý (kg), n: að uzunluðu (m), N: operasyon sayýsýný göstermektedir. Bu araþtýrmada birim çabadaki av deðerleri aylýk olarak hesaplanmýþtýr ve her bir operasyondaki birim çabadaki av verimi 100 m uzunluðundaki bir birim (unit) aðýn avladýðý av miktarýný göstermektedir. Ýstatistiksel deðerlendirmede önem kontrolleri Varyans Analizi (ANOVA), her bir ay ve að göz açýklýklarý arasýndaki fark Çoklu Karþýlaþtýrma Analizi (LSD 0.05) ne tabi tutulmuþtur. Güven sýnýrý için P = 0.05 deðeri esas alýnmýþtýr (Düzgüneþ vd., 1993; Sümbüloðlu ve Sümbüloðlu, 2005). Bulgular Araþtýrma kapsamýnda gerçekleþtirilen saha örneklememeleri sonucunda að göz açýklýðýna göre aylýk yakalanma oranlarý ve balýk türlerinin av miktarlarý sýrasýyla Çizelge 1 ve 2'de gösterilmiþtir. Deneme çalýþmalarý sonucunda toplam 9 av operasyonu gerçekleþtirilmiþ olup, 7 aylýk sürede, her ay 6 farklý göz açýklýðýna sahip galsama aðlarý ile toplam 65.55 kg ve 759 adet balýk yakalanmýþtýr.
Çi zelge 1. Beymelek Lagün Gölünde aylýk að göz açýklýklarýna göre yakalanma miktarlarýnýn kg(adet)/100 m daðýlýmlarý Çizelge 2.Beymelek Lagün Gölündeki balýk türlerinin að göz açýklýklarýna göre yakalanma miktarlarýnýn kg(adet)/100 m daðýlýmlarý Örneklemeler sonucunda 8 familyaya ait 17 türde balýk yakalanmýþtýr. Bunlar sýrasýyla Sparidae familyasýndan sargos, mýrmýr, çipura, kupes, ýsparoz, Mugilidae familyasýndan mavraki kefal, ceran kefal, topan kefal, Clupeidae familyasýndan tirsi sardalya, yuvarlak sardalya,
Carangidae familyasýndan kral balýðý, yakalanan av miktarlarýna göre en baskýn olan yaladerma, Siganidae familyasýndan beyaz türler sýrasýyla; mavraki kefal (%30.2), sargos sokar, Moronidae familyasýndan levrek, (%24.9), mýrmýr (%8.6), çipura (%8.3) tirsi Echeneidae familyasýndan yapýþkan balýk, sardalya (%6.8), balýk sayýlarýna göre en baskýn Engraulidae familyasýndan hamsi ve mullidae olan türler sýrasýyla; sargos (%35.2), mavraki familyasýndan barbunya balýðý türleridir. kefal (%14.1), tirsi sardalya (%13.2), mýrmýr Lagünde daðýlým gösteren balýklar içerisinde (%10) ve çipura (%8)'dýr (Çizelge 3). Çizelge 3. Beymelek Lagün Gölündeki balýk türlerinin aylýk yakalanma miktarlarýnýn kg(adet)/100 m daðýlýmlarý Að göz açýklýðý büyüklüðüne göre mm'lik aðda mavraki kefal (Çizelge 7), 72 çalýþmada denenen her bir að tipinin aðýn birim çabadaki av miktarý sýrasýyla 40 mm'lik að için mavraki kefal ve tirsi sardalya (Çizelge 4), 52, 60 mm' lik aðlarda sargos (Çizelge 5, 6), 68 verimliliðine sahiptir. mm'lik aðda mavraki kefal, çipura ve sargos (Çizelge 8), 80 mm'lik aðda ise çipuranýn (Çizelge 9) diðer türlere oranla daha fazla av
Çizelge 4. 40 mm göz açýklýðýndaki galsama aðýnýn türlere göre BAVM deðerleri (kg/100 m) Çizelge 5. 52 mm göz açýklýðýndaki galsama aðýnýn türlere göre BAVM deðerleri (kg/100 m) Çizelge 6. 60 mm göz açýklýðýndaki galsama aðýnýn türlere göre BAVM deðerleri (kg/100 m)
Çizelge 7. 68 mm göz açýklýðýndaki galsama aðýnýn türlere göre BAVM deðerleri (kg/100 m) Çizelge 8. 72 mm göz açýklýðýndaki galsama aðýnýn türlere göre BAVM deðerleri (kg/100 m) Çizelge 9. 80 mm göz açýklýðýndaki galsama aðýnýn türlere göre BAVM deðerleri (kg/100 m) Aðlarýn çalýþma süresince birim av miktarlarýnýn að göz açýklýklarýna göre aylýk verimlerine bakýldýðýnda, 40 mm aðýn Haziran- Eylül 04, 52 mm lik aðýn Ekim-Ocak, 60 mm lik aðýn Ocak, 68 mm lik aðýn Aðustos-Eylül 04, 72 mm lik aðda Haziran-Temmuz 04 ve 80 mm lik aðda ise Temmuz 04 ayýnda daha yüksek av oranýna sahip olduklarý tespit edilmiþtir (Çizelge 1). Birim av veriminin en yüksek olduðu göz açýklýklarý ise sýrasýyla 52, 40 ve 60 mm lik aðlarda gerçekleþmiþtir (Þekil 3). Denemedeki aðlardan yapýlan 9 denemenin ortalama birim av
miktarý 8.16 kg/100 m olarak hesaplanmýþtýr. istatistiksel farkýn önemsiz (p>0.05), að göz Aylara göre yakalanan toplam av miktarlarýnýn ve açýklýklarýna göre toplam balýk adetleri arasýndaki toplam balýk adetinin av operasyonlarýna göre fark istatistiki olarak önemli bulunmuþ (p<0.05), fark istatistiki olarak önemsiz bulunmuþtur çoklu varyans analizine göre sýrasýyla 52, 40 ve 60 (p>0.05). Að göz açýklýklarýna göre yakalanan mm göz açýklýðýnda yakalanan balýk sayýsý diðer toplam av miktarlarýnýn av operasyonlarýna göre aylara farklý bulunmuþtur. Þekil 3. Að göz açýklýklarýna göre ortalama birim çabadaki av miktarý (kg/ 100 m). Göz açýklýklarý 40 ila 80 mm arasýnda yüzen balýklara oranla daha yüksek oranda deðiþen galsama aðlarýnýn toplam birim av yakalanýrlar (Pope vd., 1975). miktarlarý en yüksek olarak mavraki kefal ve Lagünler genellikle sýð yapýya sahip sargos için ortalama sýrasýyla 2.83, 2.33 kg/100 olduklarýndan su sýcaklýk deðiþimlerinden m olarak tespit edilmiþtir. Tüm aðlarýn aylýk oldukça çabuk etkilenebilmektedir. Bu kapsambirim av miktarlarýnýn daðýlýmlarý incelendi- da kýþ mevsiminin gelmesiyle su sýcaklýkðinde en yüksek olarak Eylül 04 (10.19 kg/100 larýndaki ani düþüþlerle balýklarýn aktivitelerinde m), Ekim 04 (9.83 kg/100 m), Ocak 05 (9.72 azalmalar görülmektedir. Kýþ büyümesinde su kg/100 m) aylarýnda ve bu aylarý sýrasýyla sýcaklýðýna baðlý olarak bazý dönemlerde Aðustos 04 (7.33 kg/100 m), Haziran 04 (6.54 büyümenin tamamen durduðu birçok araþtýrmacý kg/100 m), Temmuz 04 (5.72 kg/100 m) ve tarafýndan bildirilmektedir (Erkoyuncu, 1995, Aralýk 04 (3.97 kg/100 m) aylarý takip etmiþtir. Kraljeviã, 1995, Aksungur vd., 2006). Çalýþmamýzda Aralýk 04 ve Ocak 05 ayý itibariyle Tartýþma ve Sonuç rastlanýlan tür sayýsýnda oldukça büyük azalma Galsama aðlarýnda temel prensip; aktif görülmüþtür. Bunun sebebinin Beymelek Lagün olarak hareket eden balýðýn, að gözüne burun Gölü'ndeki su sýcaklýðýnýn düþmesiyle balýklarýn ucundan, solungaç kapaðýnýn arkasýndan veya hareketlerindeki azalmadan ve bazý türlerin sýrt yüzgecinin ön kýsmýndan sýkýþarak üreme mevsimi nedeniyle sürü halinde göç yakalanmasýna dayanýr. Galsama aðlarý pasif av hareketine baþlamasýndan kaynaklandýðý düþüaraçlarýndan olup aðýn etrafýnda yüzen balýklarý nülmektedir. yakalar. Teorik olarak hýzlý yüzen balýklarýn að Pasif av araçlarýndan olan galsama aðlarý ile karþýlaþma olasýlýðý fazla olduðundan yavaþ ile avcýlýkta balýklarýn aktiviteleri çok önemlidir.
Birim av miktarýný etkileyen su sýcaklýðý, Chelon labrosus, Liza aurata, Liza saliens ve Liza besin durumu, oksijen miktarý, akýntý, ay ýþýðý, ramada) %41.9 ile en fazla oranda av verdiði, gece ve gündüz sürelerindeki deðiþim gibi pek bunu takiben gölün en önemli türü olan çipura çok faktör vardýr. Balýklarýn aktiviteleri de bu balýðýnýn geldiði (%38.3), bunu levrek (%10.5), faktörlere baðlý olarak deðiþiklik göstere- mýrmýr (%4.2), yýlan balýðý (%3.5) ve sargos bilmektedir. Uluabat Gölü'nde yapýlan bir balýðýnýn (%1.6) takip ettiði bildirilmiþtir (Sümer çalýþmada, elde edilen birim çabadaki av ve Balýk, 2007). Çalýþmamýzda elde ettiðimiz deðerlerinin aylýk farklýlýklarýnda özellikle su sonuçlara göre 3 türde kefal (Chelon labrosus, sýcaklýðý deðiþiminin etkili olduðu, balýklarýn Liza ramada ve Mugil cephalus) yakalanmýþ olup aktiviteleri türlere göre farklýlýk arz etmekle diðer 2 türe rastlanýlmamýþ, çipura balýðý ise birlikte belli sýcaklýk deðerleri içerisinde çalýþmada oldukça az miktarda avlanabilmiþtir. gerçekleþtiði, su sýcaklýðýnýn bu tolerans Bunlarýn aksine sargos ve mýrmýr balýðýnýn diðer deðerlerin dýþýna çýkmasý durumunda balýklarýn türlere oranla birim av miktarlarýnda önemli bir aktivitelerinin yavaþladýðý bildirilmiþtir (Balýk ve artýþ gözlemlenmiþtir. Çubuk, 2001). Bu çalýþmada aylar arasýnda Alaz ve Gurbet (2005) aktif balýkçýlýk türlere göre elde edilen birim av verimlerinde yapýlan sahalarda að gruplarý ve göz geniþliði önemli sayýlabilecek deðiþimler tespit edilmiþtir. dikkate alýndýðýnda að gözü büyüdükçe daha az Bu deðiþimde, özellikle Haziran 04, Temmuz 04, balýk yakalandýðýný tespit etmiþlerdir. Bu Aðustos 04 tarihlerinde yapýlan denemelerde av çalýþmada da genelde avýn büyük bir kýsmýnýn oranýnýn düþük çýkmasýnda ve Eylül 04, Ekim 04, küçük gözlü aðlar ile gerçekleþtiði görülmüþtür. Ocak 05 tarihlerinde av oranýnda artýþ Av miktarlarýndaki azalmalara raðmen görülmesinde; lagün balýkçýlýðýnýn Eylül ayýnýn denizlerimizin merasý görevindeki lagün baþý itibariyle baþlanarak lagün aðzýnýn göllerimizdeki balýkçýlýðýn düzenlenmesinde kapatýlmasý ve Nisan ayýnýn sonu itibariyle lagün hedef türün iyi belirlenerek, bu türe en az bir defa aðzýnýn açýlmasý, kuzuluklarýn kaldýrýlmasýnýn üreme þansý tanýnacak þekilde uygun göz lagün içindeki balýkçýlýða olan etkisinden açýklýðýnýn seçilmesi ve mümkün oldukça diðer kaynaklandýðý ileri sürülebilir. Bu deðiþimde türlere ait populasyonlara zarar vermeden gerekli ayrýca, lagün göllerinin oldukça dinamik bir önlemler alýnarak avcýlýðýn bu doðrultuda devam yapýya sahip olmasý ve büyük bölümünün sýð ettirilmesi gerekmektedir. olmasý nedeniyle hýzlý deðiþen çevresel paramet- Sonuç olarak, Beymelek Lagün gölü ticari relerin etkili olabileceði tahmin edilmektedir. balýk avcýlýðýna kapalý olmasýna karþýn, gerek bu Araþtýrma süresince Beymelek Lagün lagündeki balýk populasyonlarýnýn tür Gölü'nde 6 farklý göz açýklýðýndaki (40, 52, 60, 68, çeþitliliðinin mevsimsel daðýlýmý ve bolluklarý, 72 ve 80 mm) monofilament galsama aðlarý ile 17 gerekse de iþletmeye açýk benzer yapýdaki lagün türde balýk yakalanmýþtýr. Bu balýk türleri; sargos, sistemlerinde avcýlýk etkinliðinin belirlenmesi mavraki kefal, mýrmýr, çipura, tirsi sardalya, açýsýndan referans saðlayabilecek bulgular elde beyaz sokar, kupes, ceran kefal, yuvarlak edilmiþtir. Beymelek Lagün Gölü'nde farklý göz sardalya, levrek, yapýþkan balýk, kral balýðý, açýklýklarýna sahip galsama aðlarý ile yapýlan yaledarma, ýsparoz, topan kefal, barbunya balýðý avcýlýkta kuzuluklarýn kapalý olduðu dönemin ve hamsi türleridir. Beymelek Lagün Gölü'nde avcýlýk için daha verimli bir dönem olduðu, 2004-2006 yýllarýnda dalyancýlýk ve ticari Akdeniz bölgesi için en önemli hassas alanlar avcýlýktan elde edilen toplam avýn birim av içinde yer alan lagün sahasýnda 8 familyaya ait 17 miktarýnýn hesaplamalarý üzerine yapýlan türde balýk yakalanmasý, çoðu türün bölgede çalýþmada kefal türlerinin (Mugil cephalus, korunduðunu ve barýndýðýný göstermektedir.
Elde edilen sonuçlarda, farklý göz açýklýklarýndaki aðlarýn farklý türler üzerinde etkinliði göz önüne alýnýrsa ülkemizdeki diðer lagünlerde yapýlacak avcýlýklarda hedef türlerin belirlenerek ona uygun að göz açýklýðýnýn seçilmesi bu tipteki hassas alanlarýn korunmasý ve uygun þekilde iþletilmesi açýsýndan önem taþýmaktadýr. Teþekkür Bu çalýþmanýn gerçekleþmesindeki imkân ve desteklerinden dolayý Gýda, Tarým ve Hayvancýlýk Bakanlýðý, Akdeniz Su Ürünleri Araþtýrma Üretme ve Eðitim Enstitüsü Müdür- lüðü'ne, arazi çalýþmalarýndaki yardýmlarýndan dolayý Enstitü personeline teþekkürlerimizi sunarýz. Kaynaklar Efforts for Mono- and Multifilament Trammel Nets in Lake Beyþehir. Turkish Journal of Fisheries and Acarlý, D., Kara, A., Bayhan, B. ve Çoker, T. 2009. Aquatic Sciences, 1 17-21. Homa Lagünü'nden (Ýzmir Körfezi, Ege Denizi) Balýk, Ý. ve Çubuk, H. 2001. Uluabat Gölü'ndeki bazý balýk Yakalanan Türlerin Av Kompozisyonu ve Av türlerinin avcýlýðýnda galsama aðlarýnýn av Verimi. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt 26, Sayý 1: verimleri. E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 18 (3-4), 398-39-47. 405. Aksungur, N., Aksungur, M., Akbulut, B., Üstündað, C. ve Balýk, Ý., Çubuk, H. ve Özkök, R. 2007. Eðirdir Gölü'nde Çiftçi, Y. 2006. Kalkan Balýðý (Psetta maxima Ekonomik Balýk Populasyonlarýnýn Göl Linnaeus, 1758)'nýn Doðu Karadeniz Koþullarýnda Sahasýndaki Daðýlýmlarý. Journal of Fisheries Büyüme Özellikleri. E. Ü. Su Ürünleri Dergisi. Cilt. Sciences.com, 1 (2):88-96. 23, Sayý (3-4), 321-326. Balýk, Ý., Emre, Y., Sümer, Ç. ve Tamer, F.Y. 2011a. Spatial Alaz A. ve Gurbet, R. 2005. Farklý Avlak Sahalarýnda and temporal variations and assemblge structure of Mono-Multi ve Multi Filament Fanyalý Uzatma fish species in Beymelek Lagoon, Turkey. Journal Aðlarýnýn Av Verimliliði. E. Ü. Su Ürünleri Dergisi. of Applied Ichthyology 27(4): 1023-1030pp. Cilt. 22, Sayý (1-2), 91-94. Balýk, Ý., Emre, Y., Sümer, Ç., Tamer, F.Y., Oskay, D.A. ve Alpbaz, A. ve Kýnacýgil, T. 1988. Ýzmir Homa Dalyaný'nýn Tekþam, Ý. 2011b. Population structure, growth and Balýk verimliliði ve Balýk Faunasý Üzerine bir reproduction of leaping grey mullet (Liza saliens çalýþma. E.Ü. Su Ürünleri Yüksekokulu Dergisi, Risso, 1810) in Beymelek Lagoon, Turkey. Iranian Cilt: 5, Sayý: 17 18. Journal of Fisheries, 10(2): 218-229pp. Atar, H.H., Ölmez, M., Bekcan, S. ve Seçer, S. 2002. Buhan, E. 1998. Köyceðiz Lagün sistemlerindeki mevcut Comparison of three different traps for catching durumun ve kefal populasyonlarýnýn araþtýrýlarak blue crab (Callinectes sapidus Rathbun 1896) in lagün iþletmeciliðinin geliþtirilmesi, Bodrum Su Beymelek Lagoon. Turk Vet Anim Sci, 26: 1145- ürünleri Araþtýrma Enstitüsü, Yayýn No. 3, 347 s. 1150. Buhan, E., Yýlmaz, H., Mater, S. ve Morkan, Y. 1998. Atar, H.H. ve Seçer, S. 2003. Width/length-weight Köyceðiz Lagün Sistemi Lagün Ýþletmeciliði ve relationships of the blue crab (Callinectes sapidus Balýkçýlýðý. Doðu Anadolu Bölgesi III. Su Ürünleri Rathbun 1896) population living in Beymelek Sempozyumu 10-12 Haziran 1998, S. 283-295, Lagoon Lake, Turk Vet Anim Sci, 27: 443-447. Erzurum. Aydýn, M., Düzgüneþ E., Þahin, C., ve Mutlu, C. 1997. Duman, E. ve Çelik, A. 2001. Atatürk Baraj Gölü Bozova Mezgit (Merlangius merlangus) Avcýlýðýnda Bölgesi'nde Avlanan Balýklar ve Verimlilikleri, Ege Kullanýlan Galsama Aðlarýnýn Seçicilik Üniv., Su Ürünleri Dergisi, 18, 1-2, 65-69, Ýzmir. Parametrelerinin Hesaplanmasý. Akdeniz Düzgüneþ, O., Kesici, T. ve Gürbüz, P. 1993. Ýstatistik Balýkçýlýk Kong. 9-11 Nisan. Ýzmir: 173-181s. metotlarý. II. Baský Ankara Üniv. Ziraat Fak. Balýk, Ý. 2001. Comparison of Seasonal Catch Per Unit Yayýnlarý: 1291, Ders Kitabý: 369, Ankara, 218s.
Emre, Y., Balýk, Ý., Sümer, Ç., Oskay, D.A. ve Yesilçimen, Temel Bilimleri Anabilim Dalý Eðirdir/Isparta. H.Ö. 2009. Growth and reproduction studies on Kraljeviã, M. 1995. Rast komarce, Sparus aurata, i pica, gilthead seabream (Sparus aurata) in Beymelek Diplodus puntazzo Cetti, u prirodnim i Lagoon, Turkey. Ýranian Journal of Fisheries kontroliranim uvjetima. Ph. D. thesis, Univ. Sciences 8(2): 103-114. Zagreb. Emre, Y., Balýk, Ý., Sümer, Ç., Oskay, D.A. ve Yesilçimen, Küçükkara, R. 1999. Beymelek Gölü'nde çipura balýðý H.Ö. 2010. Age, growth, length-weight relationship avcýlýðý ve populasyon özelliklerinin araþtýrýlmasý. and reproduction of the striped seabream S.D.Ü. Eðirdir Su Ürün. Fak. Doktora Tezi, 89 s. (Lithognathus mormyrus L., 1758) (Sparidae) in Orsay, B. ve Duman, E. 2008. Keban Baraj Gölü the Beymelek Lagoon (Antalya, Turkey). Turk J Çemiþgezek Bölgesi Uzatma Aðlarý Balýkçýlýðý ve Zool 34: 93-100. Av Verimi. F.Ü. Fen ve Müh. Bil. Derg., 20,4, 563- Erdem, M. ve Gülþahin, A. 2006. Güney Ege Bölgesi 568, Elazýð. (Muðla) Dalyanlarý ve Balýkçýlýk Yönetimi. 1. Pope, J.A., Margetts, A.R., Hamley, J.M. ve Akyüz, E.F. Balýklandýrma ve Rezervuar Yönetimi 1975. Manual of methods for fish stock assessment. Sempozyumu. Akdeniz Su Ürünleri Araþtýrma Ens. Part III. Selectivity of Fishing Gear. FAO (Food Antalya. Agr. Organ U.N.) Fish. Tec. Pap. (41) Rev. 1: 46p. Erkoyuncu, Ý. 1995. Balýkçýlýk Biyolojisi ve Populasyon Sümbüloðlu, K. ve Sümbüloðlu, V. 2005. Biyoistatistik. Dinamiði. Ondokuz Mayýs Üniversitesi Sinop Su Hatipoðlu Yayýnlarý: 53, Yükseköðretim dizisi. Ürünleri Fakültesi Yayýnlarý 95. Sinop. 265s. ISBN: 975-7527-12-2. 285s. Hamley, J.M. 1975. Review of gillnet selectivity. J. Fish. Sümer, Ç. ve Balýk, Ý. 2007. Türkiye'nin Doðu ve Batý Board. Can., 32: 1943-1969. Akdeniz Kýyýsýnda Bulunan Ýki Lagünün Av Verimi Hyvärinen, P. ve Salojärvi, K. 1991. The applicability of ve Tür Kompozisyonu Yönünden Karþýlaþtýrýlmasý. catch per unit effort (CPUE) statistics in fisheries Ulusal Su Günleri 16-18 Mayýs 2007. management in Lake Dulujärvi, Northern Finland. Sümer, Ç. 2009. Beymelek Lagün Gölü'nde Çipura Catch effort sampling strategies, chapter 23, 241- Balýðýnýn (Sparus aurata L., 1758) Bazý 261. Populasyon Parametrelerinin Tahmini. Sinop Kýrdaðlý, M. 1999. Lagün-deniz etkileþiminin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri incelenmesi. Gemi Ýnþaatý ve Deniz Teknolojisi Avlama ve Ýþleme Teknolojisi Anabilim Dalý, Kongresi 99; 367-377. Doktora tezi, 139s. Kocakaya, S. 1999. Beymelek (Kale/Antalya) Lagününde Sümer, Ç. 2012. Length-weight relationships of 15 lagoon Bulunan Çipura (Sparus auratus L. 1758) fish species collected in the Beymelek Lagoon (SW Populasyonunun Yapýsý ve Geliþmesi. Süleyman Turkey). Cahiers de Biologie Marine Vol. 53: 185- Demirel Üniv. Fen Bilimleri Enst. Su Ürünleri 188pp.