KEMİK. Dicle Aras. Kemiğin anatomik ve morfolojik yapısı, kemik hücreleri ve tipleri, insan vücudundaki kemikler

KEMİK Dicle Aras Kemiğin anatomik ve morfolojik yapısı, kemik hücreleri ve tipleri, insan vücudundaki kemikler 3.9.2015 1

Kemik Kemik bilim Osteologia dır (osteoloji). Osteon (os) + loji Kemikler skeletum u (iskeleti oluşturur. İnsan vücudunda 208 adet kemik bulunur. Doğumda bu rakam 270, 14 yaşına gelindiğinde ise 256 dır. 3.9.2015 2

Kemiği yapısı Vücudun en sert dokularından biridir. Bağ dokusunun kemik dokuya dönüşmesiyle oluşur. Kemik dokuda hücreler arası madde kalsifiye olmuştur. Buna osein denir. Kemikteki hücreler arası madde organik ve inorganik iki kısımdan meydana gelmiştir. 3.9.2015 3

Kemiğin yapısı Organik maddeler; Kemik dokunun % 60-70 ini oluştururlar. Büyük bölümü Tip1 kollagen fibriller tarafından meydana gelmiştir. Bu lifler protein ve glikozaminoglikan lardan oluşmuştur. Hücreler arası madde bunların içinde bulunur. 3.9.2015 4

Kemiğin yapısı Organik maddeler; Kollagen lifler birbirine paralel dizilmişlerdir ve aralarında hidroksiapatit kristalleri yerleşmiştir. Hidroksiapatit, dokuya sertlik veren maddedir. 3.9.2015 5

Kemiğin yapısı İnorganik maddeler; Kemik dokunun % 30-40 ını oluştururlar. Bunun % 85 i kalsiyum fosfat, %10 u kalsiyum karbonat ve % 5 i ise kalsiyum florid, magnezyum florid, hidroksit ve sulfat bileşikleri ve sodyum ile potasyumdur. 3.9.2015 6

Kemiğin yapısı İnorganik maddeler; Kalsiyum ve fosfor hidroksiapatit kristallerini oluştururlar. 3.9.2015 7

Kemik hücreleri Kemik hücreleri dört tanedir. Bunlar; 1. Osteoprogenitör 2. Osteoblast 3. Osteosit 4. Osteoklast 3.9.2015 8

Kemik hücreleri 3.9.2015 9

Kemik hücreleri 1. Osteoprogenitör; Osteoblasta veya kondroblasta dönüşebilirler. Bu hücreler kemiklerin Havers ve Volkmann kanallarında inaktif olarak bulunurlar. 3.9.2015 10

Kemik hücreleri 2. Osteoblast; Kemik yapımında görevli genç hücrelerdir. Kemik yüzeyinde tabaka oluşturacak şekilde dizilmiş, kübik hücrelerdir. Yüksek düzeyde metabolik aktivite gösterirler. 3.9.2015 11

Kemik hücreleri 2. Osteoblast; Membranlarında parathormon reseptörü taşırlar. Parathormon ile kemik kalsiyum salınımı hızlanır, osteoblastlar azalır ve osteoklastlar çoğalır. 3.9.2015 12

Kemik hücreleri 3. Osteosit; Kemiğin asıl hücreleridir. Kemik dokunun canlı kalmasını sağlarlar. Besin maddeleri ve hormonlar, sitoplazmik uzantılarla hücreden hücreye geçer. 3.9.2015 13

Kemik hücreleri 4. Osteoklast; Bu hücrelerin görevi, kemik dokunu yıkımı yani rezorbsiyonudur. 3.9.2015 14

Kemik hücreleri 3.9.2015 15

Kemiğin morfolojik yapısı Kemikler morfolojik olarak iki bölümden oluşur. Bunlar; Substantia compacta (substansiya kompakta, sert, sıkı kemik), Substantia spongiosa (substansiya spongioza, süngerimsi kemik). 3.9.2015 16

Kemiğin morfolojik yapısı 3.9.2015 17

Kemiğin morfolojik yapısı 3.9.2015 18

Kemiğin morfolojik yapısı - Substantia compacta Kemiğin dış kısmında bulunur. Kemikte inorganik maddelerin yoğun olduğu tabakadır. 3.9.2015 19

Kemiğin morfolojik yapısı - Substantia compacta Substantia compactadaki, kemiğin enine kanala Volkmann kanalı denir. Kemiğin boyuna paralel, endosteum ile örtülü Havers kanalları uzanır. Havers kanallarında kan damarları, sinirler ve gevşek bağ dokusu vardır. 3.9.2015 20

Kemiğin morfolojik yapısı - Substantia compacta Kanalların yanlarında lameller, lamellerin aralarında ise lacuna (lakuna) denilen boşluklar bulunur. Bu boşluklarda ise osteoblastlar vardır. Bunlar daha sonra osteocytlere dönüşürler. 3.9.2015 21

Kemiğin morfolojik yapısı - Substantia compacta 3.9.2015 22

Kemiğin morfolojik yapısı - Substantia spongiza Kemiğin iç kısmındaki boşluklu ve süngerimsi yapıdır. Kemikte organik maddelerin yoğun olduğu tabakadır. Havers ve Volkmann kanalları yoktur. Besin ve oksijen kemik iliğinden alınır. 3.9.2015 23

Kemiğin morfolojik yapısı - Substantia spongiza Spongioz kemik, ince kemik bölmelerinden oluşmuştur. Trabeküllerdeki lameller paralel seyreder ve aralarında boşluklar vardır. Bu boşluklar kırmızı kemik iliğiyle doludur ve kırmızı kan hücresi üretir. 3.9.2015 24

Kemiğin morfolojik yapısı Medulla ossium (kemik iliği) Uzun kemiklerin ve bazı yassı kemiklerin iç yüzünde canalis ossium medulla bulunur. Bu kanalda medulla ossium rubra yani kırmızı kemik iliği bulunur ve bu kırmızı kan hücresi üretir. 3.9.2015 25

Kemik oluşumu İki tür kemikleşme vardır. Bunlar; 1. İntramembranöz kemikleşme (intramembranos ossification), bağ doku tarafından gerçekleştirilir. 2. Endokondral kemikleşme (chondral ossification), hyalin kıkırdak hücreleri ile oluşur. 3.9.2015 26

Kemiğin anatomik yapısı Uzun kemiklerin gövdelerine diaphysis (diafiz) her iki uç kısmına ise epiphysis (epifiz) denir. Diafiz ile epifiz arasındaki kıkırdak yapılı kısım metaphysis dir (metafiz). Metafiz kemik metabolizmasının en yoğun olduğu kısımdır. 3.9.2015 27

Kemiğin anatomik yapısı 3.9.2015 28

Kemiğin anatomik yapısı Epifiz çizgisi, epifiz plağı, büyüme çizgisi, büyüme plağı. Kemikte büyümenin devam ettiğini gösteren hyalin kıkırdaktan oluşmuş dokudur. Büyüme tamamlandığında bu bölge kemikleşerek ortadan kaybolur. 3.9.2015 29

Kemiğin anatomik yapısı Metafizde bulunan hücreler kemiklerin uzunlamasına büyümesinde önemli rol oynar. Kemiklerin enine büyümesi ise periostun altındaki tabakada bulunan osteobalstların faaliyetleriyle yeni kemik tabakasının eklenmesi ile olur. 3.9.2015 30

Kemiğin anatomik yapısı Kemiğin bağ dokuları Kemiğin iç ve dış yüzeyleri kemiği oluşturan hücrelerden ve bağ dokusundan oluşan tabakalarla örtülüdür. Bunlar; Dışarıda periosteum, İçeride endosteum dur. 3.9.2015 31

Kemiğin anatomik yapısı Kemiğin bağ dokuları Periosteum; Kemiği dıştan saran kalın bir tabakadır. Dış fibröz tabakası kollagen lifler ve fibroblastları, hücreden zengin olan iç tabakası osteoprogenitör hücreleri içerir. 3.9.2015 32

Kemiğin anatomik yapısı Kemiğin bağ dokuları Periosteum; Periost kemik matriksine Sharpey fibrilleri ile sıkıca tutunur. Kemiğin ekleme katılan kısımları tendon birleşme yerleri dışındaki her yeri periost (kemik zarı) ile örtülüdür. 3.9.2015 33

Kemiğin anatomik yapısı Kemiğin bağ dokuları Periost un görevleri; Kemiği korur. Kemiğin beslenmesini sağlar. Kemik dokunun büyümesini sağlar. Kemiğin onarılmasını sağlar. Ligament ve tendonların kemiklere tutunmasını sağlar. 3.9.2015 34

Kemiğin anatomik yapısı Kemiğin bağ dokuları Endosteum; Kemiğin içindeki tüm boşlukları örter. Tek katlı yassı, kübik osteoprogenitör hücreler ile bağ dokusundan oluşmuştur. Periost gibi, kemik dokunun beslenmesi, büyümesi ve onarılmasında görevlidir. 3.9.2015 35

Kemik Tipleri 1. Os longum (uzun kemik), femur, falankslar. 2. Os breve (kısa kemik), ossa carpi, tarsal kemikler. 3. Os planum (yassı kemik), sterneum, parietal kemik. 4. Os pneumaticum (havalı kemik), maksilla, frontal kemik. 3.9.2015 36

Kemik Tipleri 5. Os irregulare (düzensiz kemik), vertebralar, yüz kemikleri. 6. Os sesamoidea (sesamoit kemik), patella. 3.9.2015 37

Kemik Tipleri 3.9.2015 38

Kemik dokunun görevleri Kemik dokunun görevleri; Vücudu destekler. Korur. Hareket sağlar. Bazı kemiklerin kemik ilikleri kırmızı kan hücresi oluşturur. Kalsiyum, fosfor gibi mineralleri depolarlar. 3.9.2015 39

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (eklemler) Condylus (kondil): Yuvarlak çıkıntı, lokma. Caput (kaput): Baş. Facies articularis (facies artikülaris): Düzgün eklem yüzeyi. Cavitas articularis (kavitas artikülaris): Eklem boşluğu. 3.9.2015 40

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (eklemler) Capsula articularis (kapsula artikülaris): Eklem kapsülü. Ligamentum articulare (ligementum artikülare): Eklem bağı. Labrum articulare (labrum artikülare): Eklem içi oluşum. Discus articularis (diskus artikülaris): Disk şeklindeki eklem içi oluşum. 3.9.2015 41

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (ligamentler) Linea (linea): Çizgi. Crista (krista): Keskin kenar. Spina (spina): Dikenimsi çıkıntı. Precessus (prosessus): Gaga şeklindeki çıkıntı. 3.9.2015 42

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (ligamentler) Tuberculum (tüberkülüm): Tümsekçik. Tuberositas (tüberositaz): Pürtüklü alan. 3.9.2015 43

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (çukurlar, izler ve açıklıklar) Apertura (apertura): Açıklık, ağız. Canalis (kanalis): Kanal. Canaliculi (kanalikuli): Kanalcık. Foramen (foramen): Delik. 3.9.2015 44

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (çukurlar, izler ve açıklıklar) Fissura (fissura): Yarık şeklindeki açıklık. Fossa (fossa): Çukur. Fovea (fovea): Çukurluk. Foveola (fovela): Çukurcuklar. 3.9.2015 45

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (çukurlar, izler ve açıklıklar) Sulcus (sulkus): Oluk. Sinus (sinus): Hava ile dolu kısım. Meatus (meatus): Yol, geçit. Aditus (aditus): Açıklık. Margo (margo): Kenar. 3.9.2015 46

Kemiklerle ilgili anatomik terimler (çukurlar, izler ve açıklıklar) İmpressio (impresiyo): İz. Gyrus (girus): Çıkıntı. Angulus (angulus): Açı. Caliculus (kalikulus): Tomurcuk. Stria (sitria): Çizgi. 3.9.2015 47

Kemikler Kafatası 8 Yüz 14 Kulak 6 Hyoid 1 Spinal Kolon 26 Sternum ve kostalar 25 Üst ekstremite ve omuz kuşağı 64 Alt ekstremite ve pelvik kuşak64 Bu kemiklerin 177 tanesi istemli hareketlerin oluşumuna katılır. 3.9.2015 48

Kemikler Kafa kemikleri (neurocranium) 3.9.2015 49

Kemikler Kafa kemikleri (neurocranium) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os frontale (alın kemiği) Os parietale (çeper kemiği) Os occipitale (ard kafa kemiği) Kafatasının ön, üst duvarını oluşturur. Arkada parietal kemikle, yanlarda temporal kemiklerle eklem yapar. Etmoid ve sfenoid kemiklerin üstünde bulunur. Kafatasının yan, üst duvarını ve çatısını yapar. Çifttir, dört kenarlı ve dört köşeli yassı bir kemiktir. Önde frontal, orta hatta diğer parietal ve arkada oksipital kemik ile eklem yapar. Kafatasının arkasını oluşturur. Önde her iki parietal, yanlarda temporal kemiklerle ve arkada sfenoid kemikle eklem yapar. Squama occipitalisin iç yüzü dört boşluktur. Üstteki çukurlara beynin oksipital lobu, alttakilere ise cerebellum (beyincik) oturur. Dış yüzüne ense kasları yapışır. Üç kısmı vardır. Bunlar; squama frontalis, pars orbitalis ve pars nasalisdir. Sinus frontalisler içi havayla dolu, mukoza ile kaplı yapılardır. İç yüzünde beyni besleyen a. meningea medianın geçtiği oluk vardır. Beynin venöz kanını toplayan sinus sagittalis superiorun bulunduğu oluk vardır. Kafatası boşluğu cavun cranii ile omurga kanalı canalis vertebralisi birbirine bağlayan foramen magnum buradadır. Bunun içinden medulla spinalis geçer. Yan parçalar 1. boyun omuru atlas ile eklem yapar. Foramen jugulare içinden 9.,10. ve 11. kranial sinirler geçer. 3.9.2015 50

Kemikler Kafa kemikleri (neurocranium) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os temporale (şakak kemiği) Kafatasının yan kısmını oluşturur. Çift kemiklerdendir. Önde frontal, arkada oksipital ve sfenoid kemikle, üstte parietal ve yüz kemiklerinden olan zigomatik kemikle eklem yapar. Articulatio temporomandibularisin çukur eklem yüzü fossa mandibularis burada bulunur. Üç kısımlıdır. Squama temporalis dış kulak yolunun ağzı porus acusticus externus bulunur. Pars petrosa sfenoid ve oksipital kemik arasına girer. Eminentia arcuata yarım daire kanallarının yaptığı kabartıdır. Tegmen tympani orta kulak boşluğunun üst duvarıdır. Pars tympanica dış kulak yolu işitme ve denge oranı, orta kulak kemikcikler ve iç kulak yolu bulunur. 3.9.2015 54

Kemikler Kafa kemikleri (neurocranium) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os sphenoidale (temel kemik) Os ethmoidale (kalbur kemik) Frontal, temporal ve oksipital kemiklerle eklem yapar. Corpus ossis sphenoidalis denen cismi, yanlarda büyükü kanatları ala major, küçük kanatları ala minör ve aşağı doğru uzanan çıkıntısı processus pterygoideusu vardır. Burun boşluğu (cavum nasi) tavanını, göz çukurunun (fossa orbita) medial duvarını yapar. Frontal ve sfenoid kemikle eklem yapar. Yatay lamina (lamina cribrosa), düşey lamina (lamina verticalis) birbirlerini 90⁰ açıyla keser. Sinus sphenoidalis, corpusun üstünde celle turcica, ortasında fosssa hypophysialis bulunur ve içinde hipofiz bezi vardır. Ala minorun üstünden n. opticusun geçtiği kanal bulunur. Lamina cribrosanın üstünde foramina cribrosa bulunur ve bu deliklerden koku siniri lifleri (fila olfactoria) geçer. Lamina verticalisin üstünde üst ve orta konkalar bulunur (conca nasalis superios, conca nasalis media). Crista galli ise dura materin dış yaprağının tutunduğu çıkıntıdır. 3.9.2015 56

Kemikler Yüz kemikleri (splanchnocranium) 3.9.2015 61

Kemikler Yüz kemikleri (splanchnocranium) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Maxilla (üst çene kemiği) Os palatinum (damak kemiği) Çift kemiklerdendir. Ağız boşluğu (cavum oris) tavanını, göz çukurunun (fossa orbita) tabanını ve burun boşluğunun (cavum nasi) tabanını yapar. Processus zygomaticus zigomatik kemikle, processus frontalis nasal kemikle eklem yapar. Processus alveolarise üst çene dişleri tutunur. Processus palatinus ise damak çıkıntısıdır. Maksilla ve sfenoid kemiğin pterigoid çıkıntısı arasında L şeklinde bir kemiktir. Yatay laminası lamina horizontalis ve düşey laminası lamina perpendicularisdir. Üç tane çıkıntısı vardır. Bunlar; proscessus pyramidalis, sphenoidalis ve orbitalisdir. Sinus maxillaris en büyük paranasal sinusdur. Sert damakta (palatum durum) glandula palatinalar bulunur. Dişlere ait damar ve sinirlerin geçtiği kanallar vardır. Yatay laminası sert damağın yapısına katılır. Düşey laminası burun boşluğunun yan tarafını yapar. 3.9.2015 62

Kemikler Yüz kemikleri (splanchnocranium) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os zygomaticum (elmacık kemiği) Os lacrimale (gözyaşı kemiği) Os nasale (burun kemiği) Çift kemiktir. İki çıkıntısı üç yüzü vardır. Maksilla ve frontal kemiklerle eklem yapar. Temporal kemiğin çıkıntısıyla birleşip arcus zygomaticusu oluşturur. Çift kemiktir. Dört kenarı ve iki yüzü vardır. Orbitanın medial duvarının yapısına katılır. Çift kemiklerdendir. İki yüzü, dört kenarı vardır. Burun sırtının iskeletini oluşturur. Karşı nasal kemikle, frontal kemikle ve maksilla ile birleşir. Maksillanın frontal çıkıntısı ile birleşerek gözyaşı bezinin çukurunu (fossa sacci lacrimalis) yapar. Kemik üstündeki oluğa canalis nasolacrimalis denir. Bu, gözyaşını burna akıtır. 3.9.2015 63

Kemikler Yüz kemikleri (splanchnocranium) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os vomer (sapan kemiği) Os conca nasalis inferior Os mandibula (alt çene kemiği) Tek kemiktir. Ön kenarı burun septumunun arka alt kısmının yapısına, alt kenarı ise etmoid kemikle kıkırdak ile birleşir. İki yüzü, iki kenarı ve iki de ucu olan çift kemik yapıdır. İç yüzü konvekstir ve burun bölmesine bakar. Çene eklemini oluşturan kafa iskeletinin hareketli tek kemiğidir. Corpus mandibulae denilen bir gövdesi, ramus mandibulae adında kol kısmı ve ikisinin arasında angulus mandibulae açısı vardır. Üst kenarında processus lacrimalis, etmoidalis ve maxillaris denilen üç çıkıntısı vardır. 3.9.2015 64

Kemikler Yüz kemikleri (splanchnocranium) 3.9.2015 65

Kemikler Vertebralar (columnae vertebralis) 3.9.2015 66

Kemikler Vertebralar (columnae vertebralis) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Vertebrae cervicales Boyun omurları 7 tanedir. Corpus vertebrae, arcus vertebrae, processus spinosus, processus transversus gibi parçaları bulunur. Atlas 1. servikal vertebradır. Oksipital kemiğin kondülleri ile eklem yapar. Başın öne ve arkaya hareketlerini sağlar. Axis 2. servikal vertebradır. Atlas ile eklem yapan dens axisdir. Processus transversus ve üstünde içinden a. v. vertebralisin geçtiği foramen transversarium bulunur. Gövdesi yoktur. Massa lateralis denilen iki yan parçası vardır. Facies articularis superior üst eklem yüzü, facies articularis inferior alt eklem yüzüdür. Vertebrae thoracicae (göğüs omurları) 12 tanedir. Göğüs kafesinin arkasını kaplar. Kostalarla eklem yaparlar. Eklem yüzeyleri gövdelerinin yan yüzeyleridir. 3.9.2015 67

Kemikler Vertebralar (columnae vertebralis) 3.9.2015 68

Kemikler Vertebralar (columnae vertebralis) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Vertebrae lumbales (bel omurları) Os sacrum (kuyruk sokumu kemiği) Os coccygis (kuyruk kemiği) 5 adettir. Columna vertebralisin alt kısmını oluştururlar. Vücut ağırlığını desteklerler. Bunlara derin sırt kasları yapışır. Vücut hareketlerinde rol oynarlar. 5 sakral vertebranın birleşmesiyle oluşur. Tabanı yukarıda ve tepesi aşağıda üçgen şekilli tek bir kemiktir. 3-4 gelişmemiş vertebranın birleşmesi sonucu oluşmuş bir kemiktir. Corpusları çok kalındır. Processus spinousları ise kısa ve yassıdır. Processud mamillaris ve eklem çıkıntıları vardır. Facies pelvica ve facies dorsalis olarak iki yüzü vardır. Üst kenarın en çıkıntılı yeri promontoriumdur. Crista sacralis mediana, crista sacralis medialis ve crista sacralis lateralis parçaları vardır. 3.9.2015 69

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Spinal kolon 33 34 segmentten yani vertebradan meydana gelmiştir. Spinal kolonun görevleri; medülla spinalisi korur, başın dik durmasını ve hareket etmesini sağlar, omuz kuşağını destekler ve pelvik kuşağa bağlantılıdır. 3.9.2015 70

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Omurga nın (columna vertebralis) segmentleri; 7 servikal (cervical) (boyun bölgesi) vertebra, 12 torakal (thorocal) (göğüs bölgesi) vertebra, 5 lomber (lumbal) (bel bölgesi) vertebra, 5 sakral (sacral) vertebra, 4-5 koksigeal (coccygeal) (kuyruk sokumu bölgesi) vertebra ve Toplam 33-34 vertebradır. 3.9.2015 71

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) 5 sakral vertebranın birleşmesi ile sakrum, 4 5 koksigeal vertebranın birleşmesiyle de koksik (coccyx, kuyruk sokumu) kemikleri oluşur. 3.9.2015 72

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Vertebraların tümü; bir vertebral cisim (corpus vertebrae), bir vertebral kavis (arcus vertebrae), iki adet transvers çıkıntı (processus transversus), bir spinöz çıkıntı (processus spinosus) ve eklem yüzeylerinden (processus articularis) oluşur. 3.9.2015 73

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) 3.9.2015 74

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Vertebra cismi Vertebranın cismi omurga üzerine binen yükü taşıyan parçadır. Yük taşıma kapasitesi mineral tuz içeriğine bağlıdır. İlerleyen yaşla birlikte kemiğin yoğunluğu azalır ve böylece yük taşıma kapasitesinde bir azalma oluşur. 3.9.2015 75

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Vertebra cismi Vertebra cisimlerinin yük taşıma kapasiteleri yukarıdan aşağıya inildikçe yani kranialden kaudale doğru gidildikçe artar. Aksiyal yüklerle antrenman yapmak bu kapasiteyi daha da artırır. 3.9.2015 76

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) İntervertebral disk Sakral bölgenin üzerindeki 24 adet vertebranın vertebra cisimleri arasında şok-yük absorbe (emici) edici işlev gören bir intervertebral disk bulunur. İntervertebral disk fibröz bir bant olan annulus fibrosus tarafından çevrelenen nucleus pulposustan oluşur. 3.9.2015 77

Spinal Kolon (Omurga) 3.9.2015 78

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Omurganın biçimi İnsanın omurgası dümdüz değildir. Bulundukları bölgenin ismini alan karakteristik kavisleri vardır. Öne doğru olan eğriliklere lordoz, arkaya doğru olanlara ise kifoz denir. 3.9.2015 79

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Omurganın biçimi 3.9.2015 80

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Omurganın biçimi Buna göre servikal bölgede lordoz (servikal lordoz), torakal bölgede kifoz (torokal kifoz), lomber bölgede lordoz (lomber lordoz), sakral bölgede kifoz (sakral kifoz) bulunur. Bu kavisler dik duruşun korunmasına ve omurganın esnekliğine katkıda bulunur. 3.9.2015 81

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Omurganın biçimi 3.9.2015 82

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Omurganın biçimi Omurgada yana doğru olan kavisler ise patolojiktir ve skolyoz adı verilir. 3.9.2015 83

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Omurganın hareketleri Omurga hareketleri vertebralar arasındaki küçük eklemlerle sağlanır ve kayma tarzında hareketlerdir. Özetle omurganın hareketliliği yukarıdan aşağıya doğru azalır. 3.9.2015 84

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Thorax (Göğüs kafesi) Toraks (thorax), omurganın baş ve boyun bölgesi ile lumbosakral bölge arasında bulunur. Hareket dinamiği açısından bir köprü görevi yapan toraks, gövdenin iki ucu arasında yer alır. 3.9.2015 85

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Thorax (Göğüs kafesi) Göğüs kafesi; yaşamsal organları korur, ritmik olarak genişleyip küçülerek de solunumsal işlevlere destek olur. 3.9.2015 86

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Thorax (Göğüs kafesi) Toraks, 12 adet torakal vertebra, 12 çift kosta (kaburga) ve sternumdan oluşmuştur. İlk yedi kosta sternumla kıkırdak yapısında ve doğrudan bir bağlantı kurar, bunlara gerçek kosta da denir. 8., 9. ve 10. kostalar, yedinci kostanın kıkırdak yapısındaki bağlantıları aracılığı ile sternuma bağlanır. 3.9.2015 87

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Thorax (Göğüs kafesi) 11. ve 12. kostalar ise önden bağlantı kurmazlar uçları boştadır. 12 çift kostanın hepside arkada vertebral kolon ile eklem yaparlar. Kostovertebral eklemlerle toraksın hareketliliği sağlanır. Bu durum solunum açısından da önemlidir. 3.9.2015 88

Kemikler Spinal Kolon (Omurga) Thorax (Göğüs kafesi) 3.9.2015 89

Kemikler Vertebralar (columnae vertebralis) Costae ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Göğüs kafesini yapan 12 çift kemiktir. Caput costae, collum costae, corpus costae, sulcus costae ve içinde a. v. n. intercostalis bulunur. Caput costae vertebralar ile eklem yapar. Kostalar önde sternum ile eklem yapar. 3.9.2015 90

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) Sternum ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Göğüs kafesinin önünde bulunan yassı kemiktir. Üç parçası vardır. Bunlar; manibrium sterni, corpus sterni ve processus xiphoideusdur. Incisura costalis clacicular ve ilk yedi kostanın kıkırdaklarıyla eklem yapar. 3.9.2015 91

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Scapula İki yüzü (facies costalis, facies posterior), üç kenarı ve üç açısı vardır. Arka yüzde spinae scapula bunu üzerinde fossa supraspinata, altında fossa infraspinata bulunur. Spina scapulanın kalın ucu acromion, processus coracoideusu bağlar ve kaslar buraya yapışır. Angulus lateraliste bulunan cavitas glenoidalis humerusun caput humerisi ile eklem yapar. 3.9.2015 92

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) 3.9.2015 93

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) Claviculare ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Yatık S harfi şeklinde, iki uçlu, tek gövdelidir. Extramitas sternalis ve extramitas acromialis ligamentlerin ve kasların yapışma yerleridir. Extramitas sternalis sternum ile, extramitas acromialis ise scapula ile eklem yapar. 3.9.2015 95

Kemikler Üst ekstremite Omuz kuşağı Omuz kuşağı, kolu gövdeye bağlamak üzere, kolla birleşir. Bu kemer, skapula, klavikula ve sternumdan oluşmuştur. 3.9.2015 96

Kemikler Üst ekstremite Omuz kuşağı Pelvik kemer ile karşılaştırıldığında, omuz kuşağının bağlantıları çok gevşektir. Omuz kuşağının hareketliliği, üst ekstremitenin eklem hareket açıklığının yaklaşık iki katı artırır. Bu durum, elin nesneleri yakalama mesafesi için büyük önem taşır. 3.9.2015 97

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os humerus (kol kemiği) Articulatio humeri ile articulatio cubitii arasındaki kemik, yukarıda scapula, aşağıda medialde ulna ve lateralde radius ile eklem yapar. Üst ucunda caput humeri, collum anatomicum, tuberculum majus, tuberculum minus ve collum chirurgicum bulunur. Alt ucunda ise epicondylus lateralis epicondylus medialis ve iç tarafında ise n. ulnarisin geçtiği oluk bulunur. Proximal ucu, distal ucu ve gövdesi corpus humeri vardır. Gövdede sulcus nervi radialis ve tuberositas deltoidea bulunur. Alt uç ulna ile eklem yapacak trochlea humeri ve radius ile eklem yapacak caputulum humeriyi içerir. Alt uçta ayrıca dirsek çukuru (fossa olecrani) anterior medialde fossa coronoidea ve lateralde fossa radialis vardır. 3.9.2015 98

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) Ulna (dirsek kemiği) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Önkolun medialindeki uzun kemiktir. İki ucu bir gövdesi vardır. Üst uç dirsek çıkıntısı (olecranon), ön yüzde incisura trochlearis, altında processus coronoideus vardır. Alt ucunda caput ulnae iç tarafında ise processus styloideus ulnae bulunur. İç kenardaki (margo interosseus) incisura trochlearis, trochlea humeri ile eklem yapar. Caput ulnae radius ile eklem yapar. Radiusun başı incisura radialis eklem yapar. 3.9.2015 100

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Radius (döner kemik) Önkolun lateralindeki kemiktir. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Üst uç caput radii, üstündeki çukur fovea capitis radii, etrafında ise circumferentia articularis radii bulunur. Baş ve gövde birleşme yeri collum radiidir. Gövdenin üç yüzü üç kenarı vardır. Alt uçta iç tarafta procsessus styloideus radii bulunur. Caput radii humerustaki capitulum humeri ile eklem yapar. Circumferentia articularis radii ulnadaki incisura radialis ile eklem yapar. Tuberositas radiiye biseps kası yapışır. Alt ucu ulnanın caput ulnası ile eklem yapar. Facies articularis carpalis birinci sıra carpal kemiklerle eklem yapar. 3.9.2015 102

Kemikler Üst ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri superioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Ossa carpi (el bilek kemikleri) Ossa metacarpi (el tarak kemikleri) Ossa digitorum manus (el parmak kemikleri) 8 kısa kemiktir. Proksimalde os scaphoideum, os lunatum, os triquetrum ve os psiformedir. Distaldekiler; os trapezium, os trapezoideum, os capitatum ve os hamatumdur (lateralden mediale). 5 tane ince uzun kemik avuç içi iskeletini oluşturur. Basis ve caput metacarpi parçaları vardır. Başparmakta proximal ve distal phalanx, diğer parmaklarda proximal, media ve distal phalanx bulunur. 1. sıra karpal kemikler ulnayla ve 2. sıra karpal kemiklerle, 1. sıra karpal kemikler ise el tarak kemikleri ile eklem yaparlar. 2. sıra karpal kemiklerle ve el parmak kemiklerinin 1. sırası ile eklem yaparlar. Her falanksın basis, corpus ve caputu vardır. 3.9.2015 104

3.9.2015 106

Kemikler Alt ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri inferioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os coxae (kalça kemiği) Os ilii (leğen kemiği) Çift kemiktir. Üç kemiğin birleşmesiyle oluşmuştur. İlium gövdesi corpus ossis iliidir. Ala ossis ilii ve arada linea arcuata bulunur. Üst kenarı crista iliaca, ön ucu spina iliaca anterior superior, alt ucu spina iliaca anterior inferiordur. Üst kenarda arka uç spina iliaca posterior superior ve alt ucu ise spina iliaca posterior inferiordur. Üç kemiğin gövdelerinin birleşim yerlerindeki çukurluğa acetabulum denir. Spina iliaca anterior superiora ligamentum inguinale yapışır. Dış yüzüne gluteal kaslar yapışır. Yan yüzünde sacrum ile eklem yapan Facies articularis bulunur. Incısura ischiadica major bir bağ ile kapatılır ve foramen ischiadicum major oluşur. Bunun içinden n. ischiadicus geçer. 3.9.2015 107

Kemikler Alt ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri inferioris) 3.9.2015 108

Kemikler Alt ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri inferioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os ischii (oturak kemiği) Os pubis (çatı kemiği) Gövdesi corpus ossis ischii ve kol kısmı ramus ossis ischii, alttaki sağlam çıkıntısı ise tuber ischiadicum adını alır. Gövdesi corpus ossis pubisdir. Ramus superior ossis pubis ve ramus inferior ossis pubis denilen iki kolu vardır. Pecten ossis pubis ve crista obturatoria parçaları bulunur. Incısura ischiadica minoru vardır. Foramen obturatumu sınırlayan kola ramus ossis ischii denir. Karşı pubis kemiğiyle eklem yapan yüzü facies symphysialis, ramus superior ossis pubis foramen obturatumu üstten sınırlar. 3.9.2015 111

Kemikler Alt ekstremite Pelvik kuşak Pelvik kuşak, yapısına katılan yassı kemiklerin sağlamlığını daha da arttırdığı, kemer biçiminde bir yapıdır. İki kalça kemiği (koksa)(coxae; iliyum, iskiyum ve pubis kemiklerinde oluşur) ve sakrum kemiklerinin birleşmesiyle oluşan bu kemer, omurgayla sağlam bir bağlantı oluşturur. 3.9.2015 112

Kemikler Alt ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri inferioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Os Femur (uyluk kemiği) Articulatio coxa ile articulatio genu arasında uzanan vücudun en uzun kemiğidir. Yukarıda acetabulum ve aşağıda tibia ile eklem yapar. Üst ucunda caput femoris, fovea caputus femoris, collum femoris, trochanter major ve trochanter minor bulunur. Major ve minor trochanterler arasında önde linea trochanterica arkada ise crista trochanterica vardır. Alt ucun yan çıkıntılı kısımlarına condylus medialis ve lateralis denir. Bunların arasında ise patellanın yerleştiği facies patellaris bulunur. Silindir şeklindeki linea aspera iki dudağa ayrılır. Bunlar labium mediale ve labium lateraledir. 3.9.2015 113

Kemikler Alt ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri inferioris) Patella (diz kapağı) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Patella veya diz kapağı quadriseps femoris (m.quadriceps femoris) kasının tendonu içine lokalize olmuştur. Patella vücuttaki en geniş sesamoid kemiktir. Patella dizi korur, fakat daha da önemlisi quadriseps femoris kasının kaldıraç gücünü arttırır. 3.9.2015 115

Kemikler Alt ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri inferioris) Tibia (kaval kemiği) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Crusun medialindeki uzun kemiktir. İki ucu bir gövdesi vardır. Üst uç condylus medialis ve lateralis, alt uç malleolus medialisdir. İncisura fibularis, fibula ile eklem yapar. Alt uçta ayrıca ayak bileği eklemine katılan facies articularis inferior bulunur. Fibula (kamış kemiği) Crusun lateralindeki uzun, ince kemiktir. İki ucu ve bir gövdesi vardır. Caput fibula, tibia ile eklem yapan alt uç malleolus medialis ve talusla eklem yapan malleolus lateralisin iç tarafıdır. Corpus tibianın ön yüzünde tuberositas tibia bulunur. M. quadriceps femoris ve ligamentum patella buraya tutunur. Arka yüzünde ise linea musculi solei görülür. Gövdesi dört yüzlü ve dört kenarlıdır. 3.9.2015 116

Kemikler Alt ekstremite (Skeleton appendiculare ossa membri inferioris) ADI KONUMU ÖZELLİKLERİ Ossa tarsi (ayak bileği kemikleri) Ossa metatarsi (ayak tarak kemikleri) Ossa digitorum pedis (ayak parmağı kemikleri) Üç proximalde dört tane de distalde yer alır. Talus eklem, calcaneus topuk ve os naviculare sandal kemiktir. 2. sırada ossa cuneiforme (üç adet kamamsı kemik) ve os cuboideum (kübik kemik) bulunur. 5 tane ince, uzun kemik ayak tabanı ve sırtını oluştururlar. Lateralden mediale doğru sıralanırlar. Basis, caput ve corpus metatarsi kısımları vardır. Başparmakta proximal ve distal phalanx, diğer parmaklarda proximal, media ve distal phalanx bulunur. Talus vücut ağırlığını tibiadan alır. 2. sıra tarsal kemiklerle ve ayak parmak kemiklerinin 1. sırası ile eklem yaparlar. Her phalanxın basis,corpus ve caputu vardır. 3.9.2015 118