SOLİDWORKS SİMÜLASYON VEANALİZ 1
2 GİRİŞ ÖZET TEŞEKKÜR İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1... 7 1.1 SolıdWORKS e Giriş... 7 1.2 Menüler... 7 1.2.1 Menu Bar:... 8 1.2.2toolbars... 8 1.2.3 status bar... 8 1.2.4 part document wındow... 8 1.2.5 drawıng document wındow... 8 1.3 Yeni Dosya oluşturma Ve Açma... 9 BÖLÜM 2... 10 ÇİZİM... 10 2.1 Çizim (Sketch) Oluşturma... 10 2.2.1Sketch oluştururken kullanılan yardımcı elemanlar;... 10 2.2 Çizim (Sketch) Komutları... 14 2.2.1 Line... 14 2.2.2 Centerpoint Arc... 14 2.2.3 Tangent Arc... 15 2.2.4 ÜÇ Point Arc... 15 2.2.5 Circle... 16 2.2.6 Spline : Serbest Eğri Çizimi... 16 2.2.7 Rectangle... 16 2.2.8 Point... 17 2.2.9 2Centerline... 17 2.2.10 Convert Entities... 17 2.2.11 Mirror... 17 2.2.12. Fillet... 18 2.2.12. trim... 19 2.2.14 Offset Entities... 19 2.15 Extend... 20 2.2 Ölçülendirme (Dımensıon)... 20 2.2.1Yatay veya dikey çizgilerin ölçülendirilmesi:... 21 2.2.1 İlişkilendirme Geometrıc Relatıons... 24 2.2.2 İlişkilendirme Atama (Add Relations)... 24 2.2.3 Tam Tanımlama (fully defınıng sketches)... 26 2.2.4 İmlec Şekilleri (cursors and lınes)... 27 BÖLÜM 3... 29 MODELLEME... 29 3.1 Feature Oluşturma... 29
3 3.1.1 Extrude Base/Boss... 29 3.1.3 Cut Extrude... 32 3.2 Revolve... 33 3.2.1 Cut Revolve... 35 3.3 Fillet... 37 3.3.1 Fillet tipleri:... 37 3.4 Chamfer... 40 3.5 Rib... 43 3.6.Shell... 45 BÖLÜM 4... 47 MONTAJ ( ASSEMBLIES )... 47 4.1 Bir Parçanın Getirilmesi... 47 4.2 Montaj Komutları... 48 4.2.1 Assembly Toolbar... 48 BÖLÜM 5... 55 SİMÜLASYON VE ANALİZ... 55 5.1 PHYSİCAL DYNAMİCS KULLANIMI... 55 5.2 MONTAJLARIN ANALİZ EDİLMESİ... 55 5.2.1 İnterference Detection... 57 5.3 Statik ve dinamik çakışma algılanması... 59 5.4 Performans Değerlendirmeleri... 60 5.4.1 ÇAKIŞMANIN DÜZELTİLMESİ... 60 5.5 Ölçü değerinin değiştirilmesi... 62 5.6 Physical simulation... 63 5.6.1 Simulation Araç Çubuğu... 63 5.6.2 Araç Çubuğu Seçenekleri... 64 5.6.3.Simülasyon elementleri... 64 BÖLÜM 6... 68 ÖRNEKLER... 68 6.1 SÜRGÜ... 68 6.2 SAAT... 69 6.3 MEKANİZMA... 71 6.4 DİŞLİ ÇARKLAR... 72 6.5 İLERLEME MEKANİZMASI... 74 6.7 ZİL MEKANİZMASI... 75 6.8 SAAT MEKANİZMASI... 77 MESLEKİ SÖZLÜK YARARLANILAN KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ SONUŞ
4 GİRİŞ Bu çalışmada seçilen sarkaçlı saat meknizmasının katı modeli SolidWorks de oluşturularak similasyonu yapılmıştır. Ayrıca bu işlem için gerekli olan SolidWorks de çizim modelleme ve montaj konuları örneklerle anlatılmıştır. Çalışmanın amacı bir mekanizmanın imalatından önce çalıştırılabilirliğini incelemektir. Çalışmada kullanılacak SolidWorks programının en belirgin özelliği öğrenimi ve kullanımı itibariyle oldukça kolaydır. 3 Boyutlu, katı modelleme ile hızlı bir şekilde tasarım yapılabilmektedir. Kullanıcıya Microsoft Windows grafik arabilim kullanıcılarının tüm avantajlarını sunan mekanik tasarım programıdır. Böylece tasarımcıya Windows un kolaylıkları sayesinde oldukça kolay bir şekilde tasarımını gerçekleştirilmesini sağlar. SolidWorks parasolid prensibinde çalıştığı kullanıcıya, tasarımın her aşamasında müdahale şansı verir. Modeli oluşturan işlemler, boyutlar tasarımın izin verdiği şekilde değiştirilebilir. Bu değişmelerde önemli olan işlemler arasında kurulmuş olan parametrik bağıntılara dikkat etmektir. Bu nedenle imalatdan önceki bu ön hazırlık çalışmasında SolidWorks programı seçilmiştir. SolidWorks de; katı modelin nasıl oluşturulduğu, çizimin, montajın simülasyonun ve analizinin nasıl yapıldığı örneklerle anlatılmıştır. Bu bilgilerin kullanılması ile seçilen sarkaçlı saat mekanizmasının parçaları çizilmiş ve çizilen parçaların montajı yapıldıktan sonra çakışmalar ve hatalar tespit edilerek saat mekanizmasının similasyonu ve analizi yapılmıştır. Bununla imalattan sonra ortaya çıkabilecek hataların önüne geçilmeye çalışılmıştır. Yukarıda Belirtilen Çalışmalara Paralel Olarak Solidworks Programının Çizim Ve Modelleme Bölümlerinin Yanı Sıra Simülasyon Ve Analiz Kısımları Örneklerle Anlatılmış Ve Bu Çalışmaların Hepsini İçeren Örnek Uygulamalar Yaparak Çalışma Sonlandırılmıştır.
5 ÖZET Bu çalışmada; sarkaçlı saat mekanizmasının katı modeli SolidWorks de oluşturularak similasyonu yapılmıştır. Bu işlem için gerekli olan çizim, modelleme ve montaj konuları örneklerle anlatılmaktadır. Çalışmamızda bir mekanizmanın imalatından önce çalıştırılabilirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Abstrack
6 TEŞEKKÜR Tez çalışmalarım süresince yardımlarını esirgemeyen danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Abdullah DURAN a ve bilgilerinden ve tecrübelerinden faydalandığım bütün hocalarıma, Sürekli benimle gönül birliği içinde olan, çalışmalarım sırasında bana yardımcı olan Haydar KARA Rahmi ŞAHİN Soner KAYATÜRK ve bütün arkadaşlarıma Ayrıca, maddi ve manevi her türlü desteğini esirgemeyen Ailem e, Sonsuz saygı ve şükranlarımı sunuyorum.
7 BÖLÜM 1 1.1 SOLIDWORKS E GİRİŞ 1.2 MENÜLER SolidWORKS te rahat çizim yapabilmek, komutlara kolay ulaşabilmek için Windows ta da olduğu gibi araç çubukları vardır. Bazı araç çubukları Menübar Toolbars Part document window Feature manager design" tree Toolbars Status bar Drawing document window
8 1.2.1 MENU BAR: Bütün komutlara ulaşmayı sağlayan genel komut menüsüdür. - File : Dosya ayarları, yazdırılması ve çıkış komutları - Edit : İşlemlerin edit edildiği menüdür. - View : Görüntü ayarlarının bulunduğu menüdür. - Insert : 3 boyut komutları ve diğer kopyalama komutlarının bulunduğu menüdür. - Window : Pencere ayarları - Help : Yardım menüsü - Tools : Ayarların, hesaplamaların, yardımcı çizim komutlarının bulunduğu menüdür. Burada Options genel ayarları yani; çizim, ekran rengi, detay, ISO, ölçülendirme v.b. ayarlar bulunur. 1.2.2TOOLBARS Komutların bulunduğu araç çubuğudur. toolbars da istenilen komutu ekleyip çıkarabiliriz. bunları ekranın istenilen kenarına koyabiliriz. 1.2.3 STATUS BAR : O an ki işlem durumunu gösterir. 1.2.4 PART DOCUMENT WINDOW : Part (Parça) çiziminin yapıldığı penceredir. 1.2.5 DRAWING DOCUMENT WINDOW: Çizilen parçaların kâğıt düzlemde (2D) teknik resminin yapıldığı penceredir. FEATURE MANAGER DESIGN TREE : Yapılan işlemlerin sıralandığı bölgedir. SolidWORKS ilk açıldığında, VIEW => TOOLBARS menüsünden veya TOOLS => CUSTOMIZE menüsünden istediğimiz araç çubuğunu ekranda çıkarabilir, düzenleyebilir ve istediğimiz yere yerleştirebiliriz.
9 1.3 YENİ DOSYA OLUŞTURMA VE AÇMA Yeni dosya açmak için standart araç çubuğundaki NEW veya FILE => NEW komutu kullanılır. Part : Parça çizimi Assembly : Montaj Drawing : Teknik resim çizimi New menüsüne girildiğinde yukarıdaki pencere açılır. Part, Assembly, Drawing seçenekleri çıkar. Yeni bir parça tasarımında PART, çizilmiş parçaların birleştirilmesinde ASSEMBLY, çizilmiş parçaların veya montajı yapılmış parçanın teknik resimlerinin çıkartılmasında ise DRAWING seçilir ve Tamam tuşuna basılır.
10 BÖLÜM 2 ÇİZİM 2.1 ÇİZİM (SKETCH) OLUŞTURMA Modellerimizin formları bir profilden oluşur. Bu profillere SKETCH ( Çizim ) adı verilir. Sketchler bir düzlem veya yüzey üzerine çizilir. Çizdiğimiz model üzerinde yüzeylere veya daha sonra oluşturacağımız düzlemlere sketch çizebiliriz. Face Vertex Origin Plane Edge Axis 2.2.1SKETCH OLUŞTURURKEN KULLANILAN YARDIMCI ELEMANLAR; - Vertex - Edge - Face - Plane - Axis : Nokta : Köşe : Yüzey : Düzlem : Merkez çizgisi
11 - Origin : Orjin noktası Sketch oluştururken ilk önce hangi düzlemde çalışılması gerektiği bilinmeli ve uygun düzlem (Plane) seçilmelidir. 3 boyutlu çizimde Plane1, Plane 2, Plane3 düzlemleri bulunur. Uygun düzlem seçildikten sonra INSERT => SKETCH komutuna veya Standart Tools dan tuşuna basılarak sketch açılır.
12 Display/Grid Kapat/Aç Aralık Birim Açı Sketch içinde rahat çalışmak amacıyla milimetrik ekranı ( Grid ) kullanılır. Açmak için tuşuna basılır. Grid tuşuna basıldığında ekrana OPTIONS=> GRID/UNITS menüsü gelir.
13 Grid Display/Grid kutusu işaretlenmesiyle grid açılmış olur. Major grid spacing, grid aralıklarını belirtir. Bu menüde ayrıca uzunluk birimi ayarını ve gridlerin açılı olmasını istiyorsanız kaç derece olacağını buradan girerek ayarlayabilirsiniz. Sketch in açılması ile sketch komutlarının yer aldığı araç çubuğu ekranda görünür.
14 2.2 ÇİZİM (SKETCH) KOMUTLARI 2.2.1 LİNE : Doğru parçası çizimi için kullanılan komutudur. Line komutunu tıklayın. - Farenin sol tuşuna, başlayacağınız noktadan itibaren basarak diğer noktaya sürükleyin ve tuşu bırakın. - Başka bir doğru parçası çizmek için komut tuşuna bir daha basmanıza gerek yoktur. - Select tuşuna basarak komuttan çıkın. - Select te iken çizginizi farenizle taşıyıp, boyutunu değiştire-bilirsiniz. 2.2.2 CENTERPOİNT ARC İstenilen merkezde yay parçası çizimi için kullanılır. - Centerpoint Arc komutunu tıklayın.
15 - Yayınızın merkezi nerede olacak ise orda iken farenizin sol tuşuna basın, basılı tutarak yayın yarı çapı kadar farenizi sürün, bıraktığınızda bu nokta yayın başlangıcı, sonraki nokta ise yayın bitimidir. Select tuşuna basarak komuttan çıkın. 2.2.3 TANGENT ARC İki uç arasında yay çizimi için kullanılır. - Tangent Arc komutunu tıklayın. - Farenizle bir line, arc, veya spline ın sonundaki noktaya getirerek basın, böylece o noktaya teğet olacaktır. - Sonra son noktasına gelene kadar sürün. - Select tuşuna basarak komuttan çıkın. 2.2.4 ÜÇ POİNT ARC Üç noktadan geçen yay çizimi için kullanılır. - 3 point Arc komutunu tıklayın. - Farenizi, yayınızın hangi noktasından başlıycak ise o noktaya getirerek basın. - Yayınızın son noktasına kadar sürün.
16 - En son işlem olarak yayınızın ortasından tutarak yarı çapını ayarlayın. - Select tuşuna basarak komuttan çıkın. 2.2.5 CİRCLE Daire çizimi için kullanılır - Circle komutunu tıklayın. - Dairenizin merkezi nerede olacak ise farenizi oraya götürerek basın. - Farenizi sürerek yarı çapını belirtin. - Select tuşuna basarak komuttan çıkın. - Select komutunda iken dairenizin çapını değiştirebilir, merkezinden tutarak taşıyabilirsiniz. 2.2.6 SPLİNE : Serbest Eğri Çizimi 2.2.7 RECTANGLE Dikdörtgen çizimi - Rectangle komutunu tıklayın. - Farenize basarak dörtgeninizin bir köşesini oluşturun. - Sürükleyerek diğer köşesini oluşturun. - Select tuşuna basarak komuttan çıkın.
17 2.2.8 POİNT Nokta koymak için 2.2.9 2CENTERLİNE Eksen çizgisi 2.2.10 CONVERT ENTİTİES Varolan profilin sketch sayfasına taşınmasında Kullanılır. 2.2.11 MİRROR Sketch elemanlarının seçilen eksene göre aynalanması - Aynalama komutu yapılacağı zaman önce aynalanacak eksen CENTER LINE komutu ile çizilir. - Aynalanacak sketch elemanı seçilir, CTRL tuşuna basık tutularak eksen seçilir. - Mirror komutunu tıkladığınızda işlem bitmiş olur.
18 2.2.12. FİLLET Sketch köşelerine radyüs vermede kullanılır. - CTRL tuşuna basık tutarak iki sketch elemanını seçin. - Fillet tuşunu tıklayın. - Tıkladığınız zaman fillet menü kutusu açılır, bu kutuya radyüs değerini girin. - Apply (Uygula) tuşuna basın.
19 2.2.12. TRİM İki eleman arasındaki başka elemanın kesilmesi - Kesişen sketch elemanlarının arasındaki elemanın kesilmesinde kullanılır. - Trim komutunu tıklayın. - Elemanlar arasında kesilecek elamanın üzerine gelindiği zaman kırmızı renk alır, bu durumda tıklandığında o eleman kesilir. 2.2.14 OFFSET ENTİTİES Model kenarlarının içeri/dışarı ofsetlenmesi - Offset Entities komutunu tıklayın. - Offset menü kutusu açılır, burada elemanların ne kadar mesafe ve istendiğinde içeri veya dışarı offsetleneceğini girin. Apply tuşuna basın.
20 2.15 EXTEND Sketch elemanının karşılaştığı elemana kadar uzatılması. - Extend tuşunu tıklayın - Hangi elemanın uzatılması gerekiyorsa fare işaretini o elemanın üzerine getirin, bu sırada eleman kırmızı renk alır, uzatılan yer ise yeşil renk alır. - Fare tıklandığında yeşil yer uzatılmış olur. NOT : Bu komutlar menubar da TOOLS=>SKETCH Tools da da mevcuttur. 2.2 ÖLÇÜLENDİRME (DIMENSION) Çizilen sketchlerin ölçülendirilmesi için ( komutunu tıklayın. )ölçülendirme
21 2.2.1YATAY VEYA DİKEY ÇİZGİLERİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ: - Fare işareti çizginin üzerine geldiğinde farenize basın ve sürerek ölçü çizgisinin yerini belirleyin. - Yeri belirlediğinizde tekrar basarak ölçüyü verin. - Ölçünün değiştirilmesi istendiğinde fare imlecini, ölçü üzerine getirerek çift tıklayın. - Ölçü menü kutusu çıktığında istenilen ölçü buraya girerek Apply tuşuna basın. Noktadan noktaya Ölçülendirme : - İstenilen ölçü aralığının iki son noktasını fare ile tıklayın. - Farenizi sürerek ölçü yerini tespit edin. - Tekrar tıklayarak ölçüyü verin. Açı ile Ölçülendirme: - Açı verilecek iki çizgiyi seçin. - Farenizi sürerek ölçü yerini tespit edin. - Tekrar tıklayarak ölçüyü verin.
22 Daire veya yay çapının ölçülendirilmesi - Dairenin veya yayın kenarını seçin ve fare ile tıklayın. - Farenizi sürerek ölçü yerini tespit edin. - Tekrar tıklayarak ölçüyü verin. Verilen Ölçülerin değiştirilmesi Hatalı veya istenmeyen ölçüleri, istenilen ölçüyle değiştirmek için Select te iken fareyi eski ölçünün üstüne getirerek çift tıklayın. Çıkan modify kutusunda yeni ölçüyü yazın ve tamam tuşuna basın. Artık verilen yeni ölçü geçerlidir. Ölçülendirme Özellikleri
23 Ölçülendirmede ayarların değiştirilmesi için özelliklere ( options ) girmek gerekir. Özelliklerde, ölçünün ekranda durma şeklini, yazı tipinin ve ek sembollerin yazılmasını, tolerans değerlerini, ok şekillerinin ayarlarını bulabiliriz. Ayrıca, - Sketch ismini değiştirebilir, - Basamak ayarlarını yapabilir, - Verilen ölçücüyü sabitleyebilir, - Ölçüye parantez koyabilir, - Ve yanlız okunur ( Read Only ) yapabiliriz.
24 2.2.1 İLİŞKİLENDİRME GEOMETRIC RELATIONS İki elaman arasında geometrik ilişkilendirme (diklik veya paralellik gibi...), bağlantı yapmaya yarar. Bu elemanlar sketchler arasında olduğu gibi, düzlemler, eksenler (axis), köşeler, noktalar arasında da kurulabilir. 2.2.2OTOMATİK İLŞKİLENDİRME Çizim esnasında farenin konumu sayesinde çizgiler arasında otomatik olarak ilişkilendirilir. Örneğin; bir çizginin son noktasının veya orta noktasının işaretlenmesi. Otomatik ilişkilendirmeyi kaldırmak için TOOLS => SKETCH TOOLS => AUTOMATIC RELATIONS ı tıklamanız yeterlidir. - İlişkilendirme Atama (Add Relations) Elemanlar arasında bir ilişkilendirme yaptığınız zaman add relations tuşunu tıklayın. Karşınıza çıkan menuden ilgili ilişkilendirmeyi seçin ve Apply tuşunu tıklayın. Hatalı durumda geri tuşunu tıklayarak bir daha deneyin.
25 - Horizontal : (Doğrular ve noktalar arasında) Yatay düzlemde eşitler. - Vertical : (Doğrular ve noktalar arasında) Düşey düzlemde eşitler. - Perpendicular : (Doğrular arasında) Birbirlerine dik yapar. - Tangent : (Yay ve doğru arasında) Birbirine teğet yapar. - Mid point : (Nokta ve doğru arasında) Orta noktasına getirir - Coincident : (Nokta ve doğru, yay arasında) Üst üste getirir. - Symmetric : Merkez çizgisi ile simetriğini alır. - Coradial : (Yaylar arasında) Aynı merkezde ve çapta çizer. - Paralel : (Doğrular arasında) Paralel yapar. - Concantric : (Yaylar veya noktalar arasında ) Üst üste getirir. - Intersection : (İki doğru ve bir nokta arasında) Kesiştirir. - Equal : Eşitler. İlişkilendirmeyi kaldırmak için Display/Delete Relations komutunu tıklayın.
26 Display/Delete Relations kutusu ekrana gelir. Önceden sizin tarafınızdan veya otomatik olarak verilen ilişkilendirmeleri, ilerleme okunu tıklayarak görebilir ve Delete tuşu ile bunları sıra ile veya hepsini birden silebilirsiniz. İşlemi bitirmek için Close tuşunu tıklayın. 2.2.3 TAM TANIMLAMA (FULLY DEFINING SKETCHES) Bir Sketch in çizimi bitiminde model komutlarına geçmeden önce tam tanımlanması gerekir. Yani bütün çizimin ölçülendirilmesi gerekir. Bütün ölçülendirme yapıldığında çizimimiz mavi renkten siyah renge döner. Siyah renkli yerler Fully Defined yani tam tanımlanmış demektir.
27 - Fully Defined : Tam tanımlama - Over Defined : Fazla tanımlama - Under Defined : Tanımsız 2.2.4 İMLEC ŞEKİLLERİ (CURSORS AND LINES) Sketch oluştururken çizim esnasında bize yardımcı olması için otomatik olarak faremiz şekil alır. Örneğin; Bir çizginin son noktasına yaklaşıldığında, orta noktasına yaklaşıldığında... gibi faremizin konumuna göre imleci şekil alır. Ve bunun gibi diğer komutlarda da ( Örneğin; Trim, Extend, Dimension...) faremiz uygun şekli alır. - Farenin Sağ Tuş Menüsü Çizim esnasındaki bir başka kolaylık ise farenin sağ tuşuna tıkladığımızda çıkan menüdür. Bu menüde hızlı erişmek istediğimiz komutları görebiliriz.
28
29 BÖLÜM 3 MODELLEME 3.1 FEATURE OLUŞTURMA Parça oluştururken çizdiğimiz sketchlere 3. boyut verdiğimizde bu şekillere Feature denir. Modelleme komutları genelde ekranımızın sol köşesinde ikon olarak ya da standart menüden INSERT => BASE/BOSS veya INSERT => CUT dan bulabiliriz. SOLİDWORKS te ilk yapılan feature her zaman parçanın base i yani ana featuredur. Yalnızca bir tane base Feature vardır. Bunun üzerine eklenerek yapılan diğer featurelar boss feature adını alır. verilir. Bir feature üzerinde istenilen profilin çıkarılması işlemine ise cut adı 3.1.1 EXTRUDE BASE/BOSS Sketch imizin uzatılarak 3. boyut verilmesi işlemine Extrude Feature denir. Birden fazla metot ile Sketch e 3. boyut verilebilir. Extrude komutunu tıkladığımızda karşımıza komut menüsü çıkar. Bu komut menüsünde, ne kadar mesafe uzatılacağı (derinlik) girilir. Ters istikamete uzatılacak ise Reverse Direction seçilir. Koniklik verilecek ise
30 Draft While Extruding seçilir ve istenilen eğimin açı değeri girilir. Dışarıya eğim verilecek ise Draft Outward seçili olmalıdır. Extrude komutunda 7 adet metot bulunur. - Blind : Sadece mesafe - Trought all : Boylu boyunca, - Up to next : Bir sonrakine kadar, - Up to vertex : Bir kenar / köşeye kadar, - Up to surface : Bir sonraki yüzeye / düzleme kadar, - Offset from surface : Bir yüzeye / düzleme verilen mesafe kalana kadar, - Mid plane : Çizilen sketch in düzlemini referans alarak her iki yöne eşit olarak uzatır. Up to next, Up to surface ve Offset from surface uzatma tipi seçili ise Selected Items menü kutucuğu açılır. Selected Items pencersine sketch i hangi kenara / yüzeye / düzleme uzatacak isek, kenarları / yüzeyleri / düzlemleri fare yardımı ile seçeriz. Blind Mid Plane Trought All Up to vertex Up to next Up to surface Offset from surface
31 Offset from surface tipinde, verilen mesafe kadar yüzeye yaklaşır. Offset from surface tipi seçildiğinde, menü kutusunda Reverse Offset komutu çıkar bu seçildiğinde ise verilen mesafe kadar yüzeyi geçer. Çizilen sketch referans alınarak iki tarafına farklı uzama verilerek yapılmak istenirse Both directions seçili olmalıdır. Sonra Settings for : Directions 1 e ilk uzatma mesafesi girilir. Daha sonra Settings for : Directions 2 yi seçerek diğer tarafa verilecek mesafe değeri girilir. İçi dolu parça için Extrude as solid feature seçeneği, et kalınlığı ile uzama yapmak için Extrude as thin feature seçeneği seçilir. Bu esnada bir yan menü daha açılır. Burada da metot olarak; - One-direction : Tek yöne et kalınlığı verir. - Mid plane : İki yöne eşit uzaklıkta et kalınlığı verir. - Two-direction : İki yöne farklı uzaklıkta et kalınlığı verir. İlk şekilde Extrude Blind komutunun sonucunu görüyorsunuz. İkinci şekil ise thin feature komutu ile yapılmıştır.
32 Cap Ends seçildiğinde açık yüzeyler kapatılır. One direction da Reverse seçeneği diğer tarafa, et kalınlığı vermek için kullanılır. 3.1.3 CUT EXTRUDE Bu komut, verilen mesafe boyunca, çizilmiş sketch profilini, modelden çıkartma işlemidir. Cut extrude menüsü, extrude menüsünün hemen hemen aynısıdır. Farklı olarak burada Flip side to cut komutu gelir.
33 Flip side to cut seçili değil ise sketch profili, seçilen cut extrude tipi ile verilen mesafe boyunca çıkartılır. Flip side to cut seçilir ise sketch profilin dışındaki yerin çıkartılmasını sağlar. İlk önce base, yani ana parçanızı modelleyin. Sonra bir yüzeyini farenizle tıklayın, sonra sketch komutunu tıklayın. Böylece tıkladığınız yüzeyi çalışma yüzeyi yapmış olursunuz. Burada istenilen çizim yapılıp ana parçadan çıkartma işlemi yapılabilir. Aşağıda buna bir örnek olarak, bir dikdörtgen çizilmiş ve extrude yapılmış, yüzeyine bir sketch açarak bu sketche iki daire çizilmiş ve cut extrude komutu ile delikler delinmiştir. 3.2 REVOLVE Revolve, önceden oluşturduğumuz sketchin bir eksen etrafında döndürülmesi ile oluşan katı modelleme komutudur. Burada Sketch i oluşturan çizgi (curve) lerin kapalı ve eksen çizgisinin mevcut olması gereklidir. Çizilen Sketch i ve döndürülecek olan eksen çizgisini tıklayarak revolve komut tuşunu tıklıyın.
34 Revolve komutunu tıkladığımızda önümüze revolve menüsü çıkar. Burada seçilen (type) tip; One-direction : Tek yöne döndür. Mid plane : İki yöne eşit döndür. Two-direction : İki yöne, farklı açılarda döndür. Angle : Dönecek açı değeri Reverse : Ters yöne dön Revolve as : Solid / Thin Feature Extrude komutundakinin aynısıdır.
35 Thin Feature ile 1mm et kalınlığı verilmiş kesit parça şekildeki gibidir. 3.2.1 CUT REVOLVE Bu komut çizilmiş sketch profilini döndürerek modelden çıkartma işlemini yerine getirir. Cut revolve menüsü, revolve menüsünün aynısıdır.
36 Revolve deki gibi Sketch i ve eksen çizgisini tıkladıktan sonra Cut-revolve komutunu tıklayın. Revolve tipini ve kaç derece dödüreleceğini girdikten sonra OK tuşunu tıklayın. Çizimin döndürülmesi ile modelimizden döndürülen yerin çıktığını göreceksiniz. Şekilde açık renkli kısmın, sketch in dödürülmesiyle çıkarılmış olduğunu görüyoruz.
37 3.3 FİLLET Fillet işlemi ile yarattığımız katı modellerimizin kenarlarına radius atılır. Köşeli kenarları yuvarlatma işlemi ile modellerimize yumuşak hatlar kazandırmış oluruz. Fillet komutunun tuşuna tıkladığımızda fillet menüsü karşımıza çıkar. Bu komutunu çalışabilmesi için mutlaka önceden bir model çizili olması gerekir. Fillet menüsü iki ana kısımdan meydana gelir. - Fillet - Advanced Face Fillet (Geliştirilmiş yüzey filleti) Fillet atılacak kenarlar veya yüzey tıklanarak tüm yüzey kenarları radius atılacak nesneler kutusunda belirtilir. Fillet tipi seçilir; 3.3.1 FİLLET TİPLERİ: - Constant radius (Sabit radyus) : Klasik radyüs tipidir. İstenilen kenar ve/ veya yüzey radyus atılacak nesneler kutusunda belirtildikten sonra radyus değeri girilir. Radyusun teğet kenarlar boyunca gitmesini istiyorsak kutucuğunu çentikleriz. İşlemi bitirmek için OK tuşuna basın.
38 - Variable radius (Değişken radyus) : Kenarlar serisi ve her kenara farklı radyus atılacak ise bu tip kullanılır.
39 Her kenar seçildiğinde Vertex list kutusunda seçtiğimiz kenarlara ait köşeler görünür. Vertex listesindeki satırlara tıklandığında, o satırın köşesi ekranda görünür. Her vertex için radyus değeri vererek istediğimiz sonucu alırız. Yukardaki şekilde aşağıdan yukarıya doğru değişken radyus tipi kullana-rak kenar yuvarlatılmıştır. - Face blend (Yüzeyler arası radyüs) :
40 Bu komutla iki yüzey grubu arasına radyüs atma olanağı vardır. Face blend komutu seçildiğinde aşağıdaki menü karşımıza çıkar. Buradaki face set 1 ve face set 2 hangi yüzey grubu arasında fillet atılacak ise bu kutucukta yüzey grupları belirtilir. Radyus değeri seçilir. İşlem bittikten sonra OK tuşuna basılır. 3.4 CHAMFER Chamfer komutu ile katı modelimizin kenarlarına ve/veya seçilen yüzeylerin kenarlarına verilen aralıklarla pah kırma işlemi yapar. Chamfer komutu tıklandığında aşağıdaki menü karşınıza çıkar. Bu menüde parametrelerine, bir kenara açı-mesafe, mesafe-mesafe, veya üç kenarın birleştiği bir köşeye mesafe-mesafe-mesafe vererek pah kırılabilir.
41 Chamfer tipleri üç tanedir. - Angle -Distance : Açı-mesafe, bu tipte belirtilen uzaklıkta ve verilen açıda pah kırma işlemi yapılır. Ok yönü mesafenin alınacağı yönü gösterir. Ters yön çentiği atılarak zıt yöne mesafe verilebilinir. Yukarıdaki örnekte pah kırma işlemi yapılacak eleman olarak üst yüzey ve bir kenarı seçilmiştir. Mesafe değeri 10mm ve açı değeri de 45 verilmiştir. - Distance - Distance : Mesafe-mesafe, bu tipte ise verilen iki farklı mesafe verilerek pah elde edilmiştir.
42 Bu menüde farklı olarak Equal distance çentiği görüyorsunuz. Bu çentiğin atılması ile mesafeler birbirine eşitlenir, tek mesafe olarak pah kırma işle-mini gerçekleştirir. edilmiştir. Bu örnekte, ilk mesafe 5mm ikinci mesafe 20mm verilerek elde - Vertex-Chamfer : Vertex, nokta demektir. Chamfer da bir nokta belirterek o noktanın eksenleri boyunca farklı mesafeler vererek etrafına pah kırma işlemi yapar. Bu menüde de görüldüğü üzere mesafeleri eşitleme çentiği yer almaktadır. Bu çentik sayesinda seçilen noktanın eksenleri boyunca eşit uzaklıkta pah kırıla-bilir.
43 Aşağıdaki örnekte, köşe noktası belirtilerek eksenleri boyunca 1. mesafe 20mm, 2. mesafe 30mm, 3. mesafe olarak 400mm verilerek istenilen pah kırma işlemi yapılmıştır. 3.5 RİB Rib komutu ile iki yüzey arasında belirli kalınlıkta ve formda feder yaratmakta kullanılır. Bunun için, federin yaratılacağı plane seçilmeli ve bu planede sketch açılıp federin formu çizilmelidir. Bu çizim işlemi bitimi ile rib komutu komut satırında görünür.
44 Mid plane, çizdiğimiz feder formunu, verilen et kalınlığını ortalayacak şekilde yapar. Single side, verilen tek yönde et kalınlığı alınır. Reverse seçeneği ile yön değişikliği yapılabilinir. Ve ileri tuşu tıklanır. Buradaki menüde federin yönü tayin edilir. Genelde yüzeylere doğru alınır. Material direction seçeneğinin çentiği atılması ile yön seçimi yapılır. Federe draft yani eğim verilecek ise Enable draft seçeneği çentiklenir ve açı değeri girilir. Aşağıdaki 1. örnek eğim verilmeden elde edilmiştir. 2. örnek ise draft açısı 45 verilerek elde edilmiştir.
45 1.örnek 2.örnek 3.6.SHELL Shell komutu ile modelimize belirtilen kalınlıkta et kalınlığı vermek için kullanılır. Bu komutlu parçamızın yüzey veya yüzeylerini yok ederek, diğer yüzeylere et kalınlığı verebiliriz. Et kalınlığı farklı yüzeylerde farklı ölçüde olabilir. Bunun için Multi thickness faces penceresine tıklayarak burayı aktif hale getirir, daha sonra farklı ölçü verilecek yüzeyleri tıklayarak seçeriz. Ardından Multi thickness faces penceresindeki yüzeyi aktif hale getirir kalınlığını veririz. Aşağıdaki örnekte ön yüzeyi kaldırılmak üzere seçilmiş ve et kalınlığı 10mm olarak girilmiştir.
46 Bazen parçamızın et kalınlığını dışarıya doğru vermek gerekir. Bunun için Shell outward çentiğini attığımız takdirde et kalınlığı dışarıya doğru atılmış olunur. Diğer bir örnekte ise multi thickness faces kullanılarak yapılmıştır. En alttaki parça için et kalınlığı 20mm, onun bir üstündeki parça için et kalınlığı 10mm ve en üsteki parça için ise 5 mm et kalınlığı verilmiştir, kaldırılacak yüzeyde yan taraf seçilmiştir.
47 BÖLÜM 4 MONTAJ ( ASSEMBLIES ) Assemblies, çizdiğimiz veya çizeceğimiz parçaların (Part) bir dosya altında birleştirilmesi yani montaj yapılması işlemidir. Bunun için ilk önce FILE=>NEW komutu ile yeni Assembly dosyası açılmalıdır. Açılan pencereye çizdiğimiz parçaları INSERT=> COMPONENT=> FROM FILE komutu ile getiririz. Önceden çizilmemiş parçalar var ise INSERT=> COMPONENT => NEW PART komutu ile part penceresi açarak yaratabilir daha sonra montaja ekleyebiliriz. 4.1 BİR PARÇANIN GETİRİLMESİ INSERT=> COMPONENT=> FROM FILE komutu tıklandıktan sonra parça klasöründen seçilir. Montaja ilk gelen parça ana parçadır. Parçanın orjin noktasını montajın orjın noktasına koymak istersek parçayı getirirken fare imlecini montajın orjin noktasına getirir ve orayı tıklarız. Böylece orjinleri üst üste olur. Diğer parçalarda aynı komut ile getirilip ekranın herhangi bir yeri tıklanarak tanımsız olarak getirilirler. Daha sonra Assembly komutları ile onları da esas yerlerine tanımlı olarak yerleştirme gösterilecektir.
48 4.2 MONTAJ KOMUTLARI 4.2.1 ASSEMBLY TOOLBAR Montajda kolaylık sağlamak amacıyla, getirilen parçaların hareketlerini kontrol etmek için kullanılan komutlardır. - Hide / Show Component : Parçayı gizler / gösterir. - - Change Suppression State : Suppress hesaplamadan gizler, Resolve tekrar hesaplayıp görüntüler. - - Edit Part : Parçalarda montaj esnasında değişiklik yapmaya olanak sağlar. Bu komut tıklandığında seçilen parça kırmızı renk alır. Dizayn ağacıdan istenilen form değişikliği yapılabilir.
49 - - Mate : Montajda ilişkilendirme komutudur. Yüzeyler, düzlemler, silindirik yüzeyler, çizgiler ( Linear edge, axis, sketch line.), noktalar ( Vertex, sketch point ) arasında ilişkilendirme yaparak montaj işlemini gerçekleştirir. Komut tıklandığında Items selected penceresinde ilişki kurulacak elemanlar bulunur. Elemanlar fare yardımı ile seçilir. Mate types elemanlar arasındaki ilişkiyi gösterir.
50 - Coincident : Yüzeyleri aynı düzlemde, noktaları üst üste yapar. - Concentric : Silindirik yüzeyleri aynı orjinden geçirir. - Perpendicular : Elemanları birbirlerine dik yapar. - Paralel : Elemanları birbirlerine paralel yapar. - Tangent : Elemanları birbirlerine teğet yapar. - Distance : Verilen mesafe kadar yaklaştırır veya uzaklaştırır. - Angle : Aralarına açı verir. Elemanlar seçildiğinde onlara uygun komutlar ekranda görünür. Örneğin; İki düz yüzey ilişkilendirirken onlara Coincident ilişkisi verebilir, ama Concentric verilemez. Alignment Condition, menüsünde hizalamanın nasıl olması gerektiği girilir. Örneğin iki dik yüzey arasında, Aligned seçili iken normal işlem yapılır. Anti aligned (On) seçili ise tam zıt yöne parçayı döndürür ve yüzeyler yine paralel kalır. Aşağıdaki örnekte, parçaların üst yüzeyleri arasında ilişkide, birincisinde Aligned seçili, diğerinde ise Anti-aligned (On) seçili durumundaki görüntüleri gösterilmektedir.
51 Workbench penceresinde ise Preview yani ön izlenim seçeneği yer almaktadır. Bu tuşa tıklandığında yapılan işlem önceden izlenebilir. Undo seçeneği ise yapılan işlemi geriye almak için kullanılır. Yapılan ilişkilendirmeler tasarım ağacında Mate group altında gösterilmektedir. İlişkilendirmede değişiklik gerektiğinde bu işlem, fare yardımı ile sağ tuş menüsüne gelinerek Edit definition seçeneği ile yapılabilir veya buradan silinerek iptal edilebilinir. - Smart Mates : Basit ilişkilendirmeleri fare yardımı ile otomatik atamak için.kullanılır.
52 - Move Component : Parçaları fare yardımı ile bir yerden bir yere taşımak için kullanılır. - Rotate Component Around Axis : Belirtilen eksen etrafında dönmesini sağlar. Bu komut seçilmeden önce, parçanın bir ekseni veya bir köşe çizgisi seçilir. Sonra CTRL tuşuna basılı iken komuta tıklanır. - Rotate Component Around Centerpoint : Seçilen parçanın orta noktası etrafında döndürülmesini sağlar. Dizayn ağacında bulunan parça isimlerinin yanlarındaki simgelerin anlamları; - (-) Underdefined : Tanımsız - (+) Overdefined : Fazla tanımlama - (f ) Fixed : Sabit - (?) Not Solved : Çözümsüz
53 Montaj esnasında da görüntü elde etmek veya başka bir form değişikliği yapmak için sketch komutlarında yararlanılabilir. İstenilen yüzeyde veya düzlemde sketch açıldıktan ve çizim yapıldıktan sonra 3 boyut komutları ekranda görüntülenmez. Bu komutlar INSERT=>ASSEMBLY FEATURE da yer alır. Ayrıca, montajda kullanılan bir parçanın kopyalama işlemi gene Circle ve Linear metodları ile yapılır. INSERT => COMPONENT PATTERN tıklandıktan sonra menüyü takip ederek işlem gerçekleştirilir.
54
55 BÖLÜM 5 SİMÜLASYON VE ANALİZ 5.1 PHYSİCAL DYNAMİCS KULLANIMI Physical Dynamics, montaj hareketini daha gerçekçi bir biçimde görselleştirmek için bir yöntemdir. Dinamik çakışma algılamasının yeteneklerini genişlete physical dynamics, bir nesnenin diğer bir nesne üzerinde çalışabilmesini sağlar. İki nesne çakıştığında, biri diğerini kullanabilir serbestlik derecelerine göre hareket ettirir. Physical dynamics, montaj boyunca yayılır. Sürüklenen bileşen, bir bileşeni itebilir ve bu bileşen de hareket ederek diğer bir bileşeni hareket ettirebilir. Physical Dynamics İle Çalışmak İçin İpuçları Physical dynamics kullanırken aklımızda tutmamız gereken bazı noktalar vardır. 1. Physical Dynamics çarpışma algılamasına dayanır. Eğer montajda çakışmalar varsa işe yaramaz. Sürüklediğiniz öğe bir başka bileşenle çakışırsa çakışmanın kaynağı saydam hale getirilir. Physical Dynamics i kullanmadan önce Tools / interference Detection ile çakışmaları ortadan kaldırın 2. Montajı tanımlamak için uygun eşlemleri kullanın. Büyük oranda kısıtlanmamış montajların başarılı olması zordur her şeyi çözmek için Physical Dynamics e güvenmeyin. Serbestlik derecelerinin çok iyi bilinmesi gerekir. Aynı zamanda da çakışmaların da önlenmesi gerekmektedir. 5.2 MONTAJLARIN ANALİZ EDİLMESİ Kütle Özelliklerinin Hesaplanması Montajlarla çalışırken unutulmaması gereken en önemli nokta, her bir bileşenin malzeme özelliklerinin, parçadaki Material unsuru yardımıyla ayrı ayrı kontrol edildiğidir. Malzeme özellikleri, edit material ile ayarlanabilir.
56 1.Mevcut montajı açın Uj-for-int adlı montajı açın 2.Kütle özellikleri Tools araç çubuğundaki mass properties simgesini tıklayın 3.Sonuçlar Sistem, hesaplamaları yapar ve sonuçları bir rapor penceresinde görüntüler. Sistem ayrıca, birinci eksenleri(principal) axes) de geçici grafikler olarak görüntüler. Hesaplamalardaki birimleri değiştirmek için options iletişim kutusu kullanılabilir. Close düğmesini tıklayın
57 Çakışma kontrolü Montajdaki statik bileşenler arasındaki çakışmaları bulmak, İnterference Detection, komutunun işidir. Bu komut, bileşenlerin bir listesini alır ve bunlar arasındaki çakışmaları bulur. Çakışmalar, bir grafikte temsil edilerek bileşen çiftleri halinde listelenir. 5.2.1 İNTERFERENCE DETECTİON interference Detection, bir montajdaki bileşen parçaların arasındaki çakışmaları bulmak için kullanılır. Montajdaki tüm bileşenleri yâda sadece seçili olanları kontrol etmesi sağlanabilir. Nerede Assembly araç çubuğundaki interference Detection,simgesini tıklayın 4.Tools / interference Detection Tools / interference Detection komutunu seçin
58 5.Çakışma algılaması montajdaki tüm bileşenleri kontrol etmek için UJ-for-İNT adlı en üst düzey bileşeni seçiniz. UJ-for-İNT.sldasm montajı, selected components listesinde belirir. 6.Çakışmalar. Analiz, seçili elemanlar arasında 3 çakışma buldu Resule listesinde interfrence1 interfrence 2 interfrence 3 gösterilir. Çakışma, grafik penceresinde çakışan hacmi kapsayan üç boyutlu bir kutu kullanılarak İşaretlidir. Kutunun ölçüleri gösterilir 7.Görsel yöntemler Çakışma alanları bazen görsel olarak belirlenebilir. Shadet (kenarlar olmadan) ve Hidden lines visible görüntüleri kullanılabilir. Bu durumda Crank Shaft ın hacmi, Bracked ınki ile üst üste biner.
59 8.Edit feature distance1 eşlemesini sağ tıklayın edit feature komutunu seçin Flip demesions seçeneğini işaretleyin ve OK düğmesini tıklayın 9.Çakışmaları yeniden kontrol edin Brucked,crunk shaft ve Yoke male bileşenleri seçin. İnterfrence Detection simgesini tıklayın. Beklediğiniz gibi sonuç sıfır çakışma olacaktır. 5.3 STATİK VE DİNAMİK ÇAKIŞMA ALGILANMASI Çakışma algısının statik yöntemindeki sorun montajın bileşenlerini sadece belirli koşullarda çakışabileceğidir. Gereken, çakışmaları dinamik olarak, yani montaj hareket ederken algılamanın bir yoludur 10.Collision Detection Collision Detection, montajdaki seçili bileşenleri dinamik montaj hareketleri sırasında analiz ederek yüzler çarpıştığında yâda birbirine girdiğinde kullanıcıyı uyarır. Hareketi çarpışma olduğunda durdurma çakışan yüzeyleri vurgulama ve sistem sesi çıkartma seçenekleri vardır. Nerede Move Component Yâda Rotate Copmponent property manager larında Collision Detection seçeneğini işaretleyin. Collision Detection move component aracını tıklayın Collision Detection seçeneğini işaretleyin. All component ve stop at collision seçeneğini işaretleyin. Krank tutamacını sürükleyerek kavramayı döndürün. İki parçanın iç kenarları çakıştığında, sistem yüzleri vurgulayarak ve bir sistem sesi çıkartarak sizi uyarır. 11.Seçimi Daraltın All component seçeneği, tüm montaj bileşenlerindeki çakışmaların algılanacağı anlamına gelir. Bu, özellikle büyük bir montajda sistem kaynaklarına daha fazla yüklenir eğer These Component seçeneğini işaretlersiniz, sadece seçtiğiniz montaj bileşenleri gurubundaki çakışmaları algılar.
60 These Component seçeneğini işaretleyin ve yoke-female bileşenlerini seçin. Stop at collision seçeneğini işaretleyin ressume drag düğmesine tıklayın 12.Collistion detection ı kapatın. Property manager ı kapatmak için OK düğmesini tıklayın. 5.4 PERFORMANS DEĞERLENDİRMELERİ Dynamic collision detection sırasında sistem performansını geliştirmek için kullanabileceğiniz birkaç seçenek ve teknik vardır. All components yerine These components seçeneğini kullanın Genel olarak, sistemin değerlendirmesi gereken bileşen sayısı minimize ederseniz, performansı geliştirebilirsiniz. Ancak aslında işe karışan bir bileşeni göz ardı etmemek için dikkatli olun. Dragged Part Only seçeneğinin işaretli olduğundan emin olun. Bu sadece sürüklediğiniz bileşenlerdeki çalışmaları algılanacağı anlamına gelir. Eğer bu seçenek işaretli değilse, hem hareket eden bileşendeki, hem de bununla olan eşleşmeler sonucu hareket eden bileşenlerde çakışmalar algılanır. Mümkünse, kalın bir şekilde ıgnore complex surfaces seçeneğini kullanın Not: Dynamic clarence seçeneği, bileşenler arasındaki gerçek açıklığı görüntülemek için kullanılabilir. Seçili bileşenler arasında bir ölçü görünür ve bileşenler arasındaki minimum uzaklığı değiştikçe görüntüler. 5.4.1 ÇAKIŞMANIN DÜZELTİLMESİ Yoke bileşenlerindeki kenarlara köşe yuvarlaması ve pah kırmalar uygulanarak çakışma giderilebilir. Bu durumda, bileşenlerde köşe yuvarlatılmaları zaten vardır, ancak çakışma denetiminin gösterilmesi için saklanmıştır. Çakışmayı ortadan kaldırmak için bunları saklanmış durumdan çıkartacağız. 13.Parçayı Açın Feature manager tasarım ağacından yoke female bileşenini sağ tıklayın ve open part komutunu seçin.
61 Kenarlara şekilde görüldüğü gibi 0.05 *45 ölçüsünde bir pah kırma ekleyin. Değişiklikleri kaydedin. 14.Montaja geri dönün Window /UJ-for-INT.SLDASM seçeneğini işaretleyin yâda ctrl+tab tuşlarını kullanın. Açılan mesajda, tüm değişiklikler yapılana kadar no düğmesini tıklayın. 15.Yoke Male bileşenini düzeltin. Open part komutunu kullanarak yoke-male parçasını açın yoke female bileşeninde olduğunda olduğu gibi bir pah kırma ekleyin. Rebuild assembly mesajında yes düğmesini tıklayarak değişiklikleri kaydedin ve montaja geri dönün. 16.Çakışmaları kontrol edin move component Çakışmaları kontrol edin move component aracını tıklayın aşağıdaki seçenekleri işaretleyin: Collision detection All component Stop at collision
62 Krankı döndürerek çakışmalı kontrol edin. Herhangi bir çakışma algılanmaz. 17.Move component aracını kapatın 5.5 ÖLÇÜ DEĞERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ Montajdaki bir ölçünün değerinin değiştirilmesi, bir parçadaki ile tam olarak aynıdır: Unsuru çift tıklayın ve sonra, ölçüyü çift tıklayın. Solidworks, montajda yâda teknik resimde aynı parçayı kullanır. Bu yüzden parçanın bir yerde değiştirilmesi, her yerde değiştirilmesini sağlar. Unsur, fatura manager dan yâda grafik alanından çift tıklanabilir, ölçü her zaman ekranda görünür. 18.Crank arm ı düzenleyin. Crank arm ı Çift tıklayarak ölçülerine erişin. Bunlar, parçayı inşa etmek için kullanılan ölçülerdir. Uzunluğu100mm olarak değiştirin. 19.Crank-shaft ı düzenleyin. Uzunluğun değerini 65mm olarak değiştirin. Sadece parçaların yeniden inşa edildiğine ve montajın güncellendiğine değil, aynı zamanda eşleme ilişkilerine, sayesinde crank arm ın yukarı taşındığında, crank- şhaft ın daha uzun hale geldiğine crank-knob un, crank-arm uzandığında taşındığına dikkat edin. 20.Carnk shaft ı açın Crank shaft ı sağ tıklayın ve kısa yol menüsünden open part komutunu seçin. 21.Parça düzeyindeki değişiklikler. Bir parçanın montaj düzeyinde değiştirilmesi, parça düzeyinde değiştirilmesini sağlar. Bunun terside geçerlidir. Bunun nedeni bileşenin bir koya değil aynı parça olmasıdır.
63 Değeri yeniden37,5mm olarak değiştirin ve değişiklikleri kaydederek parçayı kapatın. 22.Montaj güncellemesi Montajın bir referansında ( parçanın büyüklüğü) değiş,ilikler yapılmıştır.montaja yeniden girildiğinde, Solidworks yeniden inşa etmek isteyip istemediğimizi sorar. Yes düğmesini tıklayın. 23.Değerleri geri döndürün Crank arm ın ölçüsünü seçin ve yeniden 75mm değiştirerek yeniden inşa edin 5.6 PHYSİCAL SİMULATİON Physical simulation montajlar üzerinde motorlar yaylar ve yerçekimi etkisini canlandırabilmemizi sağlar. Physical simulation, simülasyon elementleriyle eşlemeleriyle eşlemeler ve Physical dynamics gibi Solidworks araçlarını birleştirerek montajdaki bileşenleri hareket ettirebilmemizi sağlar. Bunun için simülasyon efektlerini destekleyebilecek eşlemelere sahip bir montaj seçilmesi gerekir. Not: Physical simulation ı bir kinematik analiz uygulaması ile karıştırmamak gerekir. Physical simulation ile,momentum sürtünme çarpışmanın elastik olması yâda olmamsı gibi karakteristikler değerlendirilmez. 5.6.1 SİMULATİON ARAÇ ÇUBUĞU Physical simulation komutları, simulation araç çubuğunda bulunur. Nerede Assembly araç çubuğunda simulation toolbar simgesini tıklayınız. View / Toolbars / simulation komutunu seçin.
64 5.6.2 ARAÇ ÇUBUĞU SEÇENEKLERİ Similasyonu oluşturmak için çeşitli seçenekler vardır. Calculate simulations Replay Play Linear motor Rotary motor Spring gravitiy Montajdaki bileşenleri hareket ettiren çeşitli seçenekler vardır. 5.6.3.SİMÜLASYON ELEMENTLERİ Rotary Motor ( döner motor ) : Döner motor bileşenleri bir eksen etrafında hareket ettirir,ancak kuvvet değildir. Motor gücü,bileşen büyüklüğüne ya da kütlesine göre değişmez. Örneğin, Velocity (hız) sürgüsü eşit bir değerde ayarlandıysa küçük bir bileşenle aynı hızda hareket eder. Aynı bileşene aynı tipte birden fazla motor eklememelisiniz. Linear Motor:(Doğrusal Motor), bileşenleri düz bir çizgi üzerinde hareket ettirir. Gravitiy: Tüm bileşenleri.:montaj başına sadece bir Gravitiy (yerçekimi) simülasyon elementi tanımlayabilirsiniz. Tüm bileşenleri yer çekimi etkisi altında, kütleleri ne olursa olsun aynı hızda hareket eder. Motordan kaynaklana hareket, yerçekiminden kaynaklanan harekete baskın çıkar. Bir bileşeni aşağı çeken yerçekiminin yanında, aşağı çeken bir motorunuz varsa, bileşen aşağı doğru herhangi bir çekme olmaksızın yukarı doğru hareket eder.
65 Spring (yay) Bileşene bir kuvvet uygular. Yüksek yay sabitine sahip bir yay bileşeni düşük yay sabitine sahip yaya göre daha hızlı hareket ettirir. Aynı zamanda, küçük kütleli bir bileşen, eşit sabitli bir yayın etkidiği büyük kütleli bir bileşene göre daha hızlı hareket eder. Yay serbest uzunluğuna ulaştığında, yaydan kaynaklanan hareket durur. Motordan kaynaklanan hareket, yaylardan kaynaklanan harekete baskın çıkar. Eğer bir bileşeni sola hareket ettiren bir motor ve sağa çeken bir yaya varsa, bileşen sola hareket eder. Animation Controller Animation Controller, Play düğmesiyle açılır. Oynatma Seçenekleri Futuremanager Tasarım Ağacı Bir montaja simülasyon elementleri eklediğinizde, FutureManager a bir simulation unsuru sağ tıklayarak aşağıdakileri yapabiliriz. Tüm simülasyon elementleriyle birlikte simulation unsurunu silebilirsiniz. Simülasyonun oynatılmasını izleyebilirsiniz. Bu, simülasyon elementlerini etkin halde bırakır. Bileşenleri simülasyondan önceki konumlarına döndürebilirsiniz. Simülasyon rotary motor 1. Bir döner motor ekleyin. Rotary motor simgesini tıklayın ve motorun yönü (direktion)için crank shaft ın dairesel kenarını seçin.
66
67 2. Simülasyon klasörü rotary motor eklendiğinde, yeni bir simulation klasörü eklenir 3. Simülasyonu hesaplatın:simulation araç çubuğundaki calculate simulation simgesini tıklayın crank-assy nin yaklaşık iki tam dönüşünü kaydedin. Not :Bir simülasyon kaydederken,bileşenler,simülasyon elementlerine göre kendi serbestlik dereceleri içinde hareket ederler. Serbestlik dereceleri, bileşenler üzerindeki eşlemeler ve diğer bileşenlerle çarpışmalar sonucun belirlenir. 4.kaydı durdurun: Simulation araç çubuğundaki Stop record or Playback düğmesini tıklayın. 5:Simülasyon : Simulation araç çubuğundaki Play simulation simgesini tıklayıp Animation Controller ı açın. Oynatma işlemini hızlandırmak, yavaşlatmak, sürekli tekrarlamak ya da ileri-geri tekrarlamak için kontrol seçeneklerini kullanın 6.kaydedin ve kapatın.
68 BÖLÜM 6 ÖRNEKLER 6.1 SÜRGÜ Bu örneğimizde en içteki sürgüyü sürüklediğimizde bir sonraki sürgü olabildiğince dışarı çekilir Tasarımın izin verdiği ölçüde parçalar dışarı doğru çekilerek uzatılabilir.
69 6.2 SAAT Bu örneğimizde simülasyon komutunun rotary motor ikonunun nasıl kullanıldığını görebiliriz. Kırmızı renkli mile dönme hareketi verilir. Böylece yelkovan dönmeye başlar. Orantılı olarak da akrep döner.. Kırmızı renkli mile dönme hareketi verilir. Böylece yelkovan dönmeye başlar. Orantılı olarak da akrep döner. Böylece simülasyonumuz şekilde görüldüğü gibi çalışır. simülasyonu görmek için tıklayınız
Simülasyonun hızını ve yönünü ayarlamak için tasarım ağacındaki simülasyon komutunun içindeki Rotary Motor satırına sağ tıklayıp edit featureyi seçiniz.şekildeki gibi hız ve yönde değişikli yaptıktan sonra onaylayıp tekrar simülasyonu görüntüleyin 70
71 6.3 MEKANİZMA Bu örnekte tekerleğin ortasındaki mile rotary motor ikonu ile dönme hareketi verilir. Dönme hareketi ile birlikte mekanizmanın kanatları harekete geçer. Mekanizmanın ve Solidworks de yapılan sınırlandırmaların izin verdiği ölçüde mekanizmamız çalışır.
72 simülasyonu görmek için tıklayınız 6.4 DİŞLİ ÇARKLAR Simülasyon komutunun altında Rotary Motor ikonunu kullanarak dişli çarklara hareket verebiliriz.
73 Simülasyonu çalıştırmak için Calculate simülation a tıklayarak simülasyonu çalıştırabiliriz simülasyonu görmek için tıklayınız
74 6.5 İLERLEME MEKANİZMASI İlerleme mekanizmasını çalıştırmak için rotary motor ikonu ile dönme hareketi verilir
75 Pim her turda kanalın içine 1 kere girerek ilerleme hareketini sağlar simülasyonu görmek için tıklayınız 6.7 ZİL MEKANİZMASI Rotary motor ikonu ile dönme hareketi verilir
Calculate simülation a tıklayarak simülasyonu çalıştırabiliriz 76
77 6.8 SAAT MEKANİZMASI Solidworks de ölçü ve toleranslara uygun bir şekilde saat mekanizmasının parçaları çizildikten sonra. çizilen parçaların montaj ve sınırlandırmaları yapılır parça çizimini görmek için tıklayınız.lnk Dişli çark çizimini görmek için tıklatınız.lnk.montajı yapılan mekanizmanın imalatından önceki 1. aşama analizdir. Analiz kısmında montaj resminin çakışmaları hataları tespit edilerek listelenir. Parçalar da yapılan ölçü hataları tek tek parçaların açılması ile düzeltilir. Montaj kısmında yapılan hatalar ise montajda yapılan mate yani birleştirme işlemindeki yapılan hataların düzeltilmesi ile mümkündür. Bunun dışında çalışma mantığına ters düşen eşleştirmelerin silinip çalışma prensiplerine uygun eşleşmeler yapılarak çakışma olup olmadığı tekrar kontrol edilir.
78 Simülasyon komutunun rotary motor ikonunun nasıl kullanıldığını görebiliriz. Mile dönme hareketi verilir. Böylece yelkovan dönmeye başlar. Orantılı olarak da akrep döner. Şekildeki gibi hız ve yönde değişikli yaptıktan sonra onaylayıp simülasyonu görüntüleyin İkinci aşamada montajında hiçbir çakışmanın olmadığı mekanizmamızın simülasyonudur. Simülasyon komutunda bulunan ikonların yardımı ile simülasyonun çalışması incelendikten sonra artık imalata geçilebilir.
79 Calculate simülation a tıklayarak simülasyonu çalıştırabiliriz simülasyonu izlemek için tıklayınız
MESLEKİ SÖZLÜK A abate : azaltmak abrasion wear : abraziv asinma accessibility : erisebilirlik accordance : uyum accuracy : hassasiyet accurate : dogru adhesion wear : adeziv asinma adherence : yapisma aerospace ring : uçaklarda kullanilan halka affinity : afinite age-hardening : yaslandirma sertlestirmesi allowance : isleme payi alloyed cast iron : alasimli dökme demir alloyed steel : alasimli çelik alloying elements : alasim elementleri amplitude : genlik annealing : tavlama anvil clamp screw : altlik tespit vidasi anvil : altlik approach angle : yaklasma açisi arbor : malafa assesment : degerlendirme austempering : ostemperleme autoclave : otoklav average chip thickness : ortalama talas kalinligi B bainite : beynit bar : kater batch : parti bending force : egilme kuvveti bending metal : baglayici metal bending strength : egilme direnci blackheart malleable cast iron : siyah temper döküm blank : kütük malzeme blunt : körlesmis boring bar : delik isleme kateri boring : delik isleme brazed cemented carbide insert : lehimli sinterlenmis karbür uç breakage : kirma, kirilma brittle : kirilgan, gevrek build-in-tools : modüler takimalar built up edge (BUE) : yigma kenar 80
burnishing : ezme burr formation : çapak olusumu burr : çapak C carbon steel : karbon çeligi carburising : karbürleme, sementasyon case hardening : kabuk sertlestirme cast alloys : döküm alasimlari cast iron : dökme demir castability : dökülebilirlik casting steel : çelik döküm cell : hücre chamfer : pah chemical stability : kimyasal kararlilik chemical vapur decomposition (CVD) : kimyasal buhar biriktirme chip formation : talas olusumu chip pocket : talas cebi chip tangling : talasin dolanmasi chip thickness : talas kalinligi chip : talas chipbreaker : talas kirici chipbreaking area : talas kirma alani clamp : sikma sistemi clamping length : baglama uzunlugu clamping on the insert : uç üzerinde tutturma clearance angle : bosluk açisi, serbest açi clearance face : serbest yüzey clearance : bosluk close tolerance : siki tolerans close-pitch : sik yerlestirmeli coarsa : kaba coarsa-grained : kaba taneli coated-cemented carbide : sinterlenmis karbür cold drawn : soguk çekilmis cold worked : soguk sekillendirilmis company : üretici composition : bilesim compressive stress : basma gerilmesi confront : karsi karsiya getirmek consistency : tutarlik constituent : bilesen coolant : sogutma sivisi copying angle : kopyalam açisi corner chipbreaker : köse talas kirici corosion resistance : korozyon direnci counterboring : havse basi açma coupling : kavrama, baglama 81
crack formation : çatlak olusumu crater wear : krater asinmasi creep : sürünme critical cooling rate : kritik soguma hizi cross slide : çapraz kizak cubic boron nitrides (CBN) : kübik boron nitrür cutting depth : talas derinligi, paso cutting edge : kesici kenar cutting force : kesme kuvveti cutting speed : kesme hizi cutting tool : kesici takim cutting width : talas genisligi cutting zone : kesme bölgesi D damped : sönümlü deflection : seyim depth of hardness : sertlesme derinligi designed : tasarlanmis deterionation : bozulma demanding : zor deviation : sapma dial indicator : komparatör diffusion wear : difüzyon asinmasi diminish : azaltmak double-sided insert : çift tarafli kesici uç down-milling : asagiya frezeleme, ayni yönlü frezeleme drill : matkap driving dog : tahrik çenesi dublex stainless steel : dublex paslanmaz çelik ductile : sünek ductility : süneklik E edge chipping : kenardan küçük parçacik kopmasi edge reinforcement : kenar güçlendirme edge rounding : kenar yuvarlatma elongation : uzama emanete : çikmak, yayilmak endmilling of grove : kanal frezeleme entering angle : giris açisi evucation : tahliye, bosaltma evulation : degerlendirnme exacerbating : kuvvetlendirmek exposy : ekspozi external force : dis kuvvet external turning : dis tornalama extra close-pitch : çok sik yerlestirmeli 82