MÜTEAHHİTLİK NOT Müteahhitlik sektörü ve buna bağlı olarak teknik müşavirlik sektörü Libya da 2006, 2007 ve 2008 yılında hızla artarak mütaahhit firmalarımızın aldığı taahhüt miktarları 5 milyar doları aşmıştır. Halen Libya da müşavirlik hizmeti veren Yüksel Proje firması (Misurata Emsed Kesimi Proje ve Mühendislik Hizmeti) ve JEO-TEK Firması (Bingazi Bölgesi 3.Kuşak Planlama Projesi - Teknik Destek) bulunmakta olup, diğer firmalarımız müteahhitlik alanında değişik projeler yürütmektedir. Libya Müteahhitlik ve müşavirlik hizmetleri bakımından geleceği olan bir ülkedir. 1.09.2009 yılında kutlanacak Devrimin 40.yılı dolayısıyla da ciddi bir inşaat hamlesi başlatmıştır. Sektörde hali hazırda faaliyet gösteren ve Ekonomi Bakanlığı na kayıtlı 75 Türk firması bulunmaktadır. Libya da 14.11.2006 tarihinde çıkarılan 443 sayılı Karar da; Madde 1: Bu kararın çıkış tarihinden itibaren madde 2 de zikredilen metinlerde adı geçen inşaat yapım işleri, genel müteahhitlik işleri, üretimle ilgili genel projelerin Libya da yabancı gerçek (itibari) şahısların ekonomik faaliyetlerini yürürlükteki kanun gereği ticari alanda faaliyet gösteren ulusal veya anonim şirketlerden birisinin ortaklığıyla ortak anonim şirketler kurarak uzmanlık alanında faaliyet gösterebilir. Madde 2: Önceki madde gereği yabancı gerçek şahısların projelerle ilgili yapmakta oldukları işlerde ulusal işçi gücünün çalıştırılması, eğitimi veya ortak yatırımlar yapma konusunda hazırlanmaları için aşağıdaki alanlara riayet etmelidirler: a) Genel müteahhitlik alanında yapı ve inşaat faaliyetleri. b) Elektrik alanı. c) Petrolcülük hizmetleri (kuyu, kazı ve arama işlerinde kullanılacak malzeme imalatı, bakım, techizat, taşıma ve lojistik hizmetleri). d) Telekominikasyon ve ulaştırma alanı e) Deniz ve hayvansal ürünler, tarım ve sanayi alanları Bu karar tarihinden önce fiilen yapımına anlaşılan projeler hariç yukarıda yazılı birinci maddenin hükümleri gereği, bu karar tarihinden sonra yapılan tüm projelerin yapımında geçerli olacaktır. Madde 3: Bu kararın birinci madde hükümlerine müstesna olan yapımı özel teknik şartname veya özel yeri olan projelerin uygulaması için Genel Halk Komite Eminliğinden izin alınarak ayrı bir sözleşme yapılabilir.
Madde 4: Libya da faaliyet gösteren yabancı şahıs ve şirketlerin ekonomik alandaki çalışmaları yatırım, üretim, sanat ve meslek konularında yürürlükte olan 1426 miladi 5 nolu ve 2004 yılı 7 nolu yabancı yatırımcılarla ilgili düzenlenen kararnameler gereği olacaktır. Madde 5: Birinci madde hükmü gereği bu karar metni gereği kurulan yabancı ortaklıklı şirketlere, ulusal şirketlere tanınan teşvik ve haklar tanınacaktır. Özellikle aşağıdaki hususlarda: a) Arazilerden faydalanma ve üzerlerinde lazım olan atölye ve fabrika kurma b) Bankalardan mali yardım ve kredi alabilme c) Libyalı unsurların çalıştırılması mümkün olmayan meslek ve işlerde projeye katkısı olacak yabancı işçi getirebilme imkanı Madde 6: Yukarıda işaret edilen 2006 yılı 89 nolu Genel Halk Komite kararı gereği Libya da yabancı şirketlerin temsilcilik açması bu karar hükümlerini ihlal etmez (bağlamaz). Madde 7: Yabancı şirket ve yabancı ortaklı şirketlerde çalışan yerli olmayan işçilere uygulanan mali hükümler, bu şirketlerde çalışan yerli işçiler için de geçerlidir. Madde 8: İş bu karara aykırı her türlü hükümler geçersizdir. Madde 9: İş bu karar 14 /11/ 2006 tarihinde resmi sicil gazetesinde yayınlanmış olup, çıktığı tarihten itibaren geçerlidir. İlgili taraflar bu kararları uygulamakla yükümlüdür. denilmekte olup, bu Karar ile Libya da iş yapacak yabancı firmaların Libya lı şirketlerle ortak şirket kurmaları şartı getirilmiş, daha sonra yapılan bir düzenlemeyle de Libya kanunlarına göre kurulacak bu şirketteki hisse oranının Libya lı şirketler için en az % 35 olması öngörülmüştür. Libya da yabancı şirketlerin Temsilcilik açmalarına izin verilmekte olup, Temsilcilik açmak firmalarımıza Libya da resmi olarak bulunma, hesap açma ve 3 kişiye çalışma izni verilmesini sağlamakta, ancak, iş yapmasına olanak sağlamamaktadır. Libya da Temsilcilik açan firmalarımız Organization for the Development of Administration Centre (ODAC), Houseing and İnfrastructure Board (HİB) ve Ulaştırma Bakanlığı gibi resmi kurumlardan iş almaları halinde bu kurumların vereceği yazı üzerine bu Temsilcilikleri Ofise çevirebilmektedir. Libya da bir çok kurum ortak şirket (Joint Stock Company) yerine ortak girişimi (Joint Venture) de kabul etmektedir. Libya da Temsilcilik açma, Ofis Açma ve Ortak Şirket Kurmak için istenilen belgeler aşağıdaki gibidir; Libya da Yabancı Şirketlerin Temsilcilik Açması İçin Gerekli Belgeler 1- Yönetim Kurulunca ; Şirkete Temsilcilik Bürosu açma izni verilmesi.
2- Merkez Şirketin ana sözleşmesinin aslına uygun sureti. 3- Libya Bölge müdürü nün İsmi, Yönetim Kurulunca ; Şirkete Temsilcilik Bürosu açma izni içinde olabilir ya da ayrı bir izin yazısı ile belirtilebilir. ( Müdürün Türk veya libyalı olması gerekir). 4- Merkez Şirketin kayıtlı olduğu ilgili Makamlarca verilecek yeni tarihli Ticaret Odasına Kayıt Belgesi veya Ticaret Sicili kaydı. Belgelerin asıl olması. Belgelerin Şirketin bulunduğu Ülkedeki Libya Konsolosluğunca onaylanması. Belgelerin Libya da arapçaya çevrilmesi veya Libya daki bir tercüme bürosuna tasdik ettirilmesi. Şirketin faaliyetinin Başbakanlığın 1373 Yılı nın 13 Nolu Kararında belirtilmiş olan etkinliklerden olması gerekir. Libya da bulunan bir bankaya 50.000 L.D nın transfer edildiğine dair belge. Libya da Yabancı Şirketlerin Şube Açması İçin Gerekli Belgeler 1- Yönetim Kurulunca ; Şirketin ana Merkez Şubesindeki etkinlikle aynı paralelde olmak koşuluyla Şirkete Şube Açma İzni verilmesi : 1-Libya da yapılmak istenen faaliyetin, Aynı zamanda yabancıların yapmasına izin verilmiş olan bir faaliyet olması. 2-Libya da Şirketin Şubesinin kurulması ve idaresi için 150.000 L.D 3-Libya Bölge Şube Müdürü ve Yardımcısının İsimleri. (Birinin Libya vatandaşı olması gerekir.) 4-Şirketin Libya daki ana merkezinin adresi. 2- Merkez Şirketin ana sözleşmesinin aslına uygun sureti. 1- Merkez Şirketin kayıtlı olduğu ilgili Makamlarca verilecek yeni tarihli Ticaret Sicili kaydı. 2- Şirketin Yönetim Kurulunca verilecek Şubenin yıllık bütçesi ve kar zarar hesabının hazırlanacağına dair taahhütname. 3- Şirketin Yönetim Kurulunca verilecek Ülkenin siyasi işlerine karışmayacağına dair taahhütname. 4- Şirketin Libya da yapılacak faaliyet alanında deneyimli olduğunu gösteren belge. 5- Şube Açma ile ilgili formun doldurulması. Belgelerin asıl olması. Belgelerin Şirketin bulunduğu Ülkedeki Libya Konsolosluğunca onaylanması. Belgelerin Libya da arapçaya çevrilmesi veya Libya daki bir tercüme bürosuna tasdik ettirilmesi. Libya da bulunan bir bankaya 150.000 L.D nın transfer edildiğine dair belge.
Ortak Şirket Kurulması İçin Yabancı Şirketin Getirmesi Gereken Belgeler Yabancı Şirketlerin Şube Açması İçin Gerekli Belgeler 1- Yabancı Şirketin Yönetim Kurulu, Şirketin Libya Tarafı ile ortaklık yapmak istediğini, bunun yanı sıra Yabancı Şirketin ana sermayesinin miktarını belirleyen bir karar alır, bu miktarın Şirketin ana sermayesinin 65 % ini geçmemesi gerekir. Ayrıca imza atmaya yetkili olan kişiler de bu kararda belirtilir. 2- Merkez Şirketin ana sözleşmesinin aslına uygun sureti ve yine Şirketin ana sözleşmesinin arapçaya çevrilip bulunduğu Ülkedeki Libya Elçiliğince onaylanması gerekir. 3- Merkez Şirketin yeni tarihli Ticaret Sicili kaydının arapçaya çevrilip bulunduğu Ülkedeki Libya Elçiliğince onaylanması gerekmektedir. Müteahhitlik sektöründe yabancı firma faaliyetlerine yönelik kısıtlamalar öncelikle ortak şirket kurma şartını getiren 443 sayılı Karar ile Libya lı şirketlerin hisse oranını en az %35 olmasını düzenleyen uygulamadır.ayrıca yabancı firmalara ellerinde iş yoksa ofis açma izni verilmemekte, iş alınabilmeleri içinde şirketlerin Libya da kayıtlı olma şartını getirmektedir. Firmalarımız bunu temsilcilik açarak sonra iş aldıktan sonra bunu ofise çevirerek aşabilmektedir. Libya lı firmalarla ortak şirket kurmak ise Libya da müteahhitlik firmalarının halen yeterli gelişmeyi gösterememeleri ve bu sektörde tecrübe sahibi olmamalarından dolayı bir çok sorunu beraberinde getirmektedir. Bu ortaklık çoğu zaman kağıt üzerinde kalmaktadır. Bunun yanında, Ekonomi Bakanlığı tarafından çıkarılan 01.04.2008 tarihli, 197 sayılı Kararda; 1. Çimento ve İnşaat demiri üretimi yapan libya kamu fabrikalarının kamu ve yabancı firmalara aşağıdaki malzemelerin satışı yasaklanmıştır. Çimento torbalı ve silolu İnşaat demiri 6 numaradan 14 numaraya kadar 2. Çimento üreten libya şirketleri torbalı olarak toplam üretimin % 70 inden az olamamak koşuluyla vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamak durumundadır. 3. Çimento ve İnşaat demiri üretimi yapan libya kamu fabrikalarının yeni olarak hiç bir firmayla 1.maddeye ters bir şekilde anlaşma yapamazlar.var olan şirketlerle yapılan anlaşmaları da en geç 30/06/2008 tarihine kadar hesapların tasfiye etmesi yukarıdaki tarihten sonra var olan tüm anlaşmaları iptal edilmiş olarak sayılacaktır. 4. Libya halk cumhuriyetinde alt yapı ve uygulama projelerinde anlaşması olan yabancı uyruklu firmaların çimento ve demir maddelerini ithal etmelerine izin verilmiştir. 5. Bu kararın uygulanması ile ilgili kişi ve kurumlar üstlenecektir.
6. Bu karar yayınlandığı günden itibaren geçerli olacaktır. denilmekte olup, Bu Karar ile Yabancı firmalara Libya da halihazırda faaliyet gösteren 3 çimento fabrikası ile 1 Demir-Çelik fabrikasından haziran sonu itibariyle çimento ve demir satışı yasaklanmıştır. Libya da müteahhit firmalarımız 5 milyar doların üstünde iş almışlar ve bu taahhütlerini yerine getirmeye çalışmaktadırlar. Libya da kamu fabrikalarından çimento temin edilmesi halinde çimento fiyatları 80-100 dinar aralığında iken dışarıdan çimento ithal etmeleri veya Libya piyasasından almaları halinde bu rakamlar 180-220 dinara çıkmaktadır. Bu durum İnşaat Demiri içinde farklı değildir. Bu konuda Libya daki Türk Müteahhitler Birliği tarafından bir yazı hazırlanarak ilgili Libya Bakanlık ve Kurumlarına iletilmiş ve bu yazıda; 1376 v.r.(2008 m) yılı 197 nolu kararın uygulamadan kaldırılması, eğer bu mümkün değil ise; Libya Devletinin yurt dışından ithal edeceği çimento ve demirin maliyetlerini sübvanse ederek yerel fabrika fiyatlarından satış yapması, bu iki öneri kabul görmezse sözleşmelerde gerekli tadilatların yapılarak müteahhitlerce yurt dışından ithal edilecek çimento ve demir için firmalarımıza fiyat farkının ödenmesi, Libya Makamlarından istenilmiştir. Bu konu, yine Sayın Büyükelçimiz tarafından birlikte ziyaret edilen aynı zamanda Libya-Türkiye KEK eşbaşkanı olan İşgücü, Çalışma ve Eğitim Bakanı Matug Mohammed MATUG, Ekonomi, Ticaret ve Yatırım Bakanı Ali Abdülaziz El SAWİ, İskan ve Altyapı Kurumu Başkanı Abuzaid Ömer DURDA ve Büyük Yapay Nehir İdaresi Başkanı Abdülmecid El Gavut a iletilmiş ve bu konuda çözüm bulunulması istenilmiştir. Bu görüşmeler sırasında; öncelikle çimento ve inşaat demirinin Türkiye den ithalat imkanları ile Türkiye deki Çimento ve Demir Çelik Fabrikalarının kapasiteleri ve fiyatlarının araştırılması, bunun yanında, Libya da iş yapan müteahhitlerimizin yıllık çimento ve demir çelik ihtiyaçlarının tespitinin yapılması, Daha sonra, Libya tarafından limanların kullanımı, gümrükleme, depolama ve gerekli malzemenin ilgili müteahhit firmanın şantiyesine taşınması konusunda kolaylık sağlanmasının istenilmesi,
Nihayetinde, ortaya çıkacak fiyat farklarının konuşularak her iki tarafında zarar görmiyeceği ortak bir çözümün bulunulması, Libya lı yetkililerce prensip olarak önerilmiştir. 01.04.2008 tarihli, 197 sayılı bu Kararın uygulaması, Libya Genel Halk Komitesi Ekonomi, Ticaret ve Yatırım Bakanlığı nın 2008 tarihli, 297 nolu Kararı ile 30.11.2008 tarihine ertelenmiş olup, Müşavirliğimizce yakından takip edilmektedir. Libya da Üst Yapı İşleri Organization for the Development of Administration Centre (ODAC) Web Sitesi: http://www.odac.ly, Alt Yapı İşleri Houseing and İnfrastructure Board (HİB) http://www.hib.ly, Yol ve Havaalanı İnşaat İşleri Ulaştırma ve Telekomünikasyon Bakanlığı, Elektrik Dağıtım Şebekeleri ve Güç Santralleri (Power Plant) İşleri ise Elektrik, Doğalgaz ve Su Bakanlığı ve buraya bağlı Genel Elektrik İdaresi (GECOL) Web sitesi: http://www.gecol.ly tarafından ihale edilmektedir.