İki ayda bir, e-dergi formatında yayımlanır!

Yıl 1 Sayı 1 Ekim 201 2 İki ayda bir, e-dergi formatında yayımlanır!

Dergi Sahibi Mesut GÜL Merkez Müdürü Yayın Sorumlusu Osman GÜMÜŞ RPDH Bölüm Başkanı Katkıda Bulunanlar Mustafa ÖZDEMİR Osman GÜMÜŞ Nurşen ÇELİK Ömer ÖZER Sadullah MÜLAYİM Tasarım Ömer ÖZER Yozgat Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğünce 2 ayda bir yayımlanır. Merhaba 2 Mesut GÜL Merkezimizi Tanıyalım 3 YOZGAT RAM AB Projeleri ve Yozgat RAM 6 Osman GÜMÜŞ Aile Danışmanlığı Nedir? 8 Nurşen ÇELİK DEHB 10 Mustafa ÖZDEMİR Sınavlarda Başarılı Olmak İçin Sihirli Taktikler 1 2 Nevzat ÖZER Disleksi 14 Sadullah MÜLAYİM Bir Kitap 16 Ömer ÖZER Yazıların tüm sorumluluğu yazarlara aittir. YOZGAT 201 2 1

Değerli Meslektaşlarım, sevgili okurlar Merkezimiz ve faaliyetlerini tanıtmak, Psikolojik Danışma ve Rehberlik ile Özel Eğitim alanındaki konularla ilgili güncel bilgileri paylaşmak, düşüncelerimizi ve değerlendirmelerimizi sizlere iletebilmek gayesi ile, merkezimiz personelince hazırlanan ilk sayımızla karşınızdayız Bu sayımızda merkezimizi tanıtıp, özel eğitim alanında yaygın olarak konu edinilen DEHB ile Disleksiden bahsedeceğiz. Ayrıca Yozgat RAM tarafından yürütülen ve desteklenen AB Projeleri diğer bir bilgilendirme konusu olacak. RPDH bölümü tarafından hazırlanan ve son zamanlarda ülkemizde oldukça popüler olan Aile Danışmanlığı konusunda bilgi edinecek, her sayımızda tekrarlamayı düşündüğümüz kitap tavsiyesini içeriğimizde bulabileceksiniz. İlk sayısı tamamen merkezimizce hazırlanan e dergi gelişmek, değişmek için bundan sonraki süreçte sizin desteklerinize ihtiyaç duyacak. Yazacak olduğunuz yazılar, paylaşmak istediğiniz düşünceler, okulunuzda gerçekleştirmiş olduğunuz uygulamalar birer yazı konusu olabilir ve bu dergide kendisine yer bulabilir. Bunu için merkezimizle iletişim kurarak yazınızı göndermeniz yeterli oalcaktır. Dergimizin okuyucusuna faydalı olacağına inanıyor, emeği geçen tüm personelimize bir kez daha teşekkür ediyorum. Yararlı olması dileğiyle... Mesut GÜL Yozgat Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü 2

Dergimizin bu ilk sayısında kurumumuzu tanıtmak bu vesile ile sizlerle tanışmak istedik. Bir çok meslektaşımızla toplantılarda bir araya gelmiş ve yüz yüze tanışmış olsakta kendimizi anlatmanın ne denli önemli olduğunu biliyoruz. Bu sayfalarda merkezimizin tarihçesini ve personelimizi tanıyacağız... Yozgat Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanı Sayın Metin EMİROĞLU nun 31.07.1 986 tarih ve 1 924 Sayılı Oluru ile açılmıştır. Merkezin kuruluş çalışmalarını yapmak üzere İl Milli Eğitim Müdürlüğü eğitim uzmanı Salim ARSLAN kurucu müdür olarak görevlendirilmiştir. Merkezin resmi açılışı Yozgat Valisi Sayın Muhittin KESKİN ve İl Milli Eğitim Müdürü Sayın Hüseyin DAĞLI tarafından 08.01.1 987 tarihinde yapılmıştır. Eğitim Araçları Merkezi hizmet binasında tahsis edilen iki odada çalışmalarına başlayan RAM, ilde rehberlik ve özel eğitim hizmetlerinin başlatılmasında ve yaygınlaştırılmasında öncülük etmiştir. Mevcut çalışma ortamının yetersiz olması nedeniyle 1 990 yılında Sakarya İlkokulundan boşalan tarihi binaya taşınılmıştır. Binanın tarihi ve oturulamayacak durumda olmasından dolayı onarım yaptırılmış ve merkez bu süreçte milli eğitim müdürlüğü lojmanında çalışmalarına devam etmiştir. Onarımın tamamlanmasının ardından yeni binasına taşının Merkezimiz 2004 yılına kadar burada hizmetlerini sürdürmüştür. Geçen zaman içinde bina birçok kez çeşitli onarımlardan geçmiş ve her onarımda kısa süreli geçici yerlere taşınılmıştır. İl Milli Eğitim Müdürlüğünün 2005 yılında yeni binasına taşınmasıyla Eylül 2005 te milli eğitim müdürlüğü binasına taşınmıştır. Merkezimiz 2007 yılında yedinci kez taşınarak, Eğitim Hizmetleri Merkezinden boşalan binaya yerleşmiştir. Binanın eski olması ve bölümlerinin RAM ın çalışma şartlarına uygun olmaması nedeniyle 2007, 2008, 2009 ve 201 0 yıllarında yapılan dört ihale ile bakım ve onarımdan geçirilerek uygun bir çalışma ortamına dönüştürülmüştür. Merkezimizin çalışma bölgesi Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonunda alınan karar gereği; Merkez ilçe, Aydıncık, Boğazlıyan, Çekerek, Kadışehri ve Yenifakılı ilçelerinden oluşmaktadır. 3

Mesut GÜL Merkez Müdürü Nevzat ÖZER Merkez Müdür Yardımcısı Osman GÜMÜŞ RPD Hizmetleri Bölüm Başkanı Mustafa ÖZDEMİR Özel Eğitim Hizmetleri Bölüm Başkanı 4

Nurşen ÇELİK Psikolojik Danışman Ömer ÖZER Psikolojik Danışman Berrin KURT Psikolojik Danışman Cengiz KILIÇ Görme Engelliler Öğretmeni Sadullah MÜLAYİM Zihin Engelliler Öğretmeni Seher ASLAN İşitme Engelliler Öğretmeni Fulya ŞİMŞEK Zihin Engelliler Öğretmeni 5

AB projelerinin ülkemizde geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması çalışmaları 2012 yılında Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) bünyesinde Ulusal Ajansın (National Agency) kurulmasıyla başlamıştır. Başlangıçta Eğitim ve Gençlik Programlarına katılmış, katılıma ilişkin anlaşmalar AB komisyonunca 27 Aralık 2012 tarihinde imzalanmıştır. Programlarda EFTA/EEA üyesi (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn) ülkelerle beraber 30 ülke yer almış, 2004 yılından itibaren de ülkemiz 31. Üye olarak katılmıştır. Programların ilk başladığı yıldan günümüze kadar, kişi, kurum ve kuruluşlar çeşitli isimler altında projeler hazırlayarak AB hibelerinden faydalanmışlardır. İlimizde ki duruma baktığımızda özellikle Gençlik Hayatboyu Öğrenme Programlarından, aynı zamanda çeşitli bakanlıklar aracılığıyla kullandırılan diğer makro hibe programlarından maksimum derecede faydalanılmıştır. 2006 2012 yılları arasında çeşitle AB programlarında toplam 200 proje kabul edilerek uygulamaya konulmuştur. Yozgat Rehberlik ve Araştırma Merkezi AB hibelerinden faydalanarak 2008 ve 2010 yıllarında proje geliştirmiş, 2011 yılında da Yerköy Rehberlik ve Araştırma Merkezinin hazırladığı Hafif Düzeyde Zihinsel Engellilerde Mesleki Yönlendirme isimli projelerine ortaklık düzeyinde destek vermiştir. YOZGAT REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ TARAFINDAN HAZIRLANAN VE DESTEKLENEN AB PROJELERİ 1 Mesleğe Yönlendirme: 2008 Ulusal teklif çağrısı döneminde hazırlanmış ve Ulusal Ajans tarafından onaylanmıştır. Projeyi hazırlamakta ki amaç mesleki yönlendirmenin ve mesleksel gelişmenin Avrupa Birliğine üye ülkelerdeki işleyişi, yöntem ve teknikleri ile ülkemizdeki uygulamaların mukayesesini yapabilmektir. Proje hareketliliği 02 14.11.2008 tarihleri arasında Almanya North Westfalen bölgesinde Dorsten şehrinde gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, Evangelische Jugendhilfe, Kinderschule/Gruntschule (İlköğretim), Gymnasium (genel lise), Korzcakschule (özeleğitim ilkokulu), Gesamptschule (çok amaçlı ortaokul ve lise), Arbeitsam (İŞ KUR) ve BK Essen Mitte Hamptschule (meslek lisesi)kurum ve kurulşuları ziyaret edilerek bilgi alışverişinde bulunulmuştur. Farklı çalışma gruplarının (Sorgun RAM, Yerköy RAM, Sarıkaya RAM ve İŞ KUR temsilcileri ile yabancı ortak olarak Evangelische Jugendhilfe kuruluşu) temsilcilerinin katıldığı Mesleğe Yönlendirme projesinde kısaca etkili bir yönlendirme faaliyetinin nasıl uygulanacağı, bu faaliyetlerde nasıl bir işbirliği yapılacağı, bireyin eğitiminden sorumlu kişilerin bireyin eğitimi konusunda hangi rolleri üstlenmesi gerektiğinin öğrenilmesi, mesleki yönlendirme ile işgücü arasındaki bağın nasıl yapıldığı konularında tecrübe kazanmak amaçlanmıştır. 6

2 Training the Employers on Adaptation of Employees with Disability to Work Environment: (Engelli çalışanların iş ortamlarına adaptasyonları ve eğitimi): 2010 Ulusal teklif çağrısı döneminde hazırlanmış ve 2012 yılında tamamlanmıştır. Proje merkezimiz ile birlikte Yozgat Aktif Sanayici ve İşadamları Derneği, yurt dışından ise İtalya ve Bulgaristan ile birlikte yürütülmüştür. Süreç içerisinde İtalya nın Floransa şehrinde Cooperative Sociale ONLUS MATRİX e bağlı engelliler rehabilitisyon merkezi ve Le ROZA engelli eğitim merkezi ziyaret edilmiştir. Bir diğer çalışma Bulgaristan ın Burgaz şehrinde Uadi El Rafedin engelli eğitim merkezinde gerçekleştirilmiştir. Projemiz engelli bireylerin istihdam edilmesi, iş ortamlarına adaptasyonu ve eğitimi ile iş adamlarının bu konuda bilinç düzeyini artırmak amacıyla hazırlanmıştır. Projenin işlerlik sürecinde İtalya ve Bulgaristan ortaklarından bir grup psikolog 2011 ve 2012 yıllarında Yozgat da çalışmalar yapmış ve Kanuni Sultan Süleyman İlköğretim Okulu ve İş Okulunu ziyaret etmişlerdir. Engelli istihdamıyla ilgili olarak da İŞ KUR da temaslarda bulunulmuştur. 3 Hafif Düzeyde Zihinsel Engellilerde Mesleki Yönlendirme : 2011 teklif çağrısı döneminde Yerköy Rehberlik ve Araştırma Merkezi tarafından hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Yozgat Rehberlik ve Araştırma Merkezinin desteklediği bu projeyle engellilerde mesleki yönlendirmenin Avrupa Birliğindeki iyi uygulamaları yerinde görmek ve kendi ülkemizdeki uygulamalara uyarlamak hedeflenmiştir. Bu amaçla Ekim 2011 tarihinde Almanya nın Augsburg şehrinde Euro Guest aracı kurum yarımıyla temaslarda bulunulmuştur. Proje faaliyetinde Ulrrichhswohheim (engelli yaşam merkezi), Fritz Felsensteinhaus (engelliler okulu), Ulrichwersstatten Augsburg (korumalı işyerleri), Brunnenschule, Dominikus Ringeisen Werk (engelli köyü) ve Berufsinformationszentrum (çalışma bakanlığı mesleki eğitim yönlendirme departmanı) merkezleri ziyaret edilmiştir. Günümüzün eğitim anlayışı, eğitimin temel değişkenlerini, bilim teknoloji ve değer yargılarında oluşan değişkenler doğrultusunda düzenlemek ve geliştirmek zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bu anlamda AB projelerinin katılımcılara, kurum ve kuruluşlara önemli katkılar yaptığı bir gerçektir. Yapılan hareketliliklerle de bu gerçek ortaya konulmuştur. Eğitimde iyi örnekleri yerinde görmek, uygulama aşamalarını takip etmek ve kendi eğitim sistemimizle mukayese yapmak ve entegrasyona katkıda bulunmak, faydalı sonuçlar almak için önemlidir ve bu çalışmalar sürdürülebilir olmalıdır. KAYNAK 1. www.ua.gov.tr 2. Yozgat MEM, AR-GE e-bülten Ocak 2011 7

Aile kavramı Hz. Adem ve Hz. Havva dan bu zamana kadar boyutları ve içeriği değişime uğramakla birlikte toplumun yapı taşı olma özelliğini ve evrenselliğini korumuştur. Karşıt cinsten ergin iki kişinin törel ve yasal bağlarla kurdukları yapıdır, aile. Evlilik, kendi kuralları olan veya karı-koca arasında belirlenmiş bir kurum olarak; kontrat, tören, formalite ya da davranış olarak belirlenebilir. Evlilik en genel itibariyle de karı-koca arasında yasal bir kurum olarak belirlenmiştir. Evliliğin yasal olması, medeni dini veya bazı kanunlar açıcından onaylanmayı da beraberinde getirir. Bilinen en eski evlilik belgesi ise İ.Ö. 5. Yüzyıla ait Yahudilerden kalma Aramca yazılmış bir papirüstür. Evlilik, kendine ait sosyal ve psikolojik sınırları olan bir kurumdur. Bu sınırlar iyi öğrenildiği zaman, evlilik de iyi yürür. Bu nedenle kişilerin evlilik psikolojisinden haberdar olmaları, yaşamları boyunca devam edecek sağlıklı birliktelikler için önemli bir etken olacaktır. Geçmişten bugüne çok farklı evlilik tipleri (poliandri-poligini vs.) olsa da dünya da en çok onaylanan ve uygulanan evlilik tipi tek eşliliktir(monogami). Hititlerde poliandri evliliği ve 1. Yy da Aşkenaz Yahudilerinde ise poligini evlilikleri verilebilecek örnekler arasındadır. Yıllarca evli çiftler yaşadığı sorunları aile danışmanı yerine doktorlar, din adamları, avukatlar ve öğretmenlere anlatma ve onlarla tartışma eğilimine girmişlerdir. Bu nedenle profesyonel evlilik danışması tarihinin çoğu, psikiyatrinin ana akışı dışında kaldığı için aile terapisine göre daha az bilinmektedir. İlk evlilik danışma merkezleri 1 930 lu yıllarda ABD de başlamıştır ve psikoanaliz, genel sistemler teorisi, şizofreni çalışmaları, grup danışması, aile yapısının değişmesi, çocuk rehberliği gibi konulardaki çalışmalar aile terapilerinin ve danışmanlığının gelişip günümüze ulaşmasında çok önemli faktörleri olmuştur. 8

Türkiye de de aile danışmanlığı çok tercih edilen ve gün geçtikçe gelişen bir uzmanlaşma alanıdır. Buna karşın ülkemizde yeterli sayıda aile danışmanı bulunmamaktadır. Ülkemizde aile danışmanı olabilmek için sosyal hizmet, psikoloji, sosyoloji, psikolojik danışmanlık ve rehberlik, tıp, hemşirelik ve çocuk gelişimi alanlarından birinde en az dört yıllık lisans programlarından mezun olup, Milli Eğitim Bakanlığı, YÖK veya üniversitelerden, biri tarafından uygun görülen en az üç yüz saati teorik ve en az otuz saati süpervizyon eşliğinde olmak üzere yüz elli saati uygulamalı toplam dört yüz elli saatlik aile danışmanlığı alanında bir eğitim programını başarıyla tamamladıktan sonra sertifika alması gerekmektedir. Ailenin gelişim dönemleri problemin oluşum aşamalarını gösterme ve belirleme açısından önemlidir. Flört ve tanışma ile aileye atılan ilk adım, nişanlılık, evlilik, çocuğun doğumu ve büyütülmesi, orta evlilik, evebeynlerin çocuktan ayrılması emeklilik ve yaşlılık dönemlerini izler. Ailenin bu ana gelişim dönemlerinde karşılaştığı sorunlar- ailede bir üyenin ölümü, ayrılık ya da boşanma, genç yaşta çocuk sahibi olma, kronik hastalık, ekonomik sıkıntılar, doğal afetler, savaş gibi - ailenin gelişim dönemlerini engelleyebilir. Aile danışmanlığını ile ilgili en yaygın sorunlar; Eşlerin her ikisinin de çalışması: ev işlerinin paylaşılması, çocuk bakımı ve evin geçimi ile ilgili problemler Evlilikte bozulma: eşlerin ciddi anlaşmazlıklara düşmesi Tek ebeveynli aileler: boşanma süreci ve çocuğa etkisi, evin geçimi ile ilgili faktörler İlaç ve alkol bağımlılığı: bağımlı aile üyesi ve diğer aile üyelerine etkileri Okulla ilgili sorunlar: aileden kaynaklı çocuk sorunları ve çocuğu yönlendirme sorunları Ergen depresyonu ve intihar: çocuğun performansının ailenin beklentilerine uymaması ve sonrasında yaşanan sorunlar Evden ayrılan yetişkin çocuklarla ilgili sorunlar: Evden ayrılan çocuğun ailede kriz oluşturması olarak sıralanabilir. Kaynakça: 1. Tan, H., Psikolojik Danışma ve Evlilik Sorunları, Orta Doğu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Bölümü, Tecrübi Psikoloji Çalışmaları, F.7 2. Korkut, Y.(2001 ) Türkiye de Aile Terapisi ve Terapistlerinin Durumu: Eğitim Standartları, terapi Yönelimleri, Çalışma Biçimleri ve Eğitim İhtiyaçları Üzerine Bir Çalışma, İstanbul Üniversitesi Dergisi, 1 4-29. 3. Sarmancı Y., A., ve Ekici G., (1 998) Aile Terapisi, Düşünen Adam; 1 998,11 (3):45-51 4. Tarhan N.,(2011 ) Evlilik Psikolojisi, Timaş Yayınları, İstanbul. Gelecek sayının konusu : Aile Danışmanlığında Kullanılan Kuramlar ve Psikoanalitik Aile Danışmanlığı 9

Mustafa ÖZDEMİR Psikolojik Danışman Özel Eğitim Hizmetleri Bölüm Başkanı DEHB Nedir? Çocukluk çağının en sık görülen psikiyatrik bozukluğudur.dikkati bir noktaya toplayamama,unutkanlık, dikkatin kolayca dağılması, eşyalarını ve oyuncaklarını sık sık kaybetme gibi dikkat eksikliği belirtileri ile birlikte kendi yaşıtlarına nazaran evde ve okulda daha hareketli olma davranışlarıyla kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Tedavisine erken başlandığı taktirde belli bir düzelme görülür.bu yapılmazsa erişkinlik dönemine kadar pek çok psikiyatrik ve sosyal soruna yol açabilme özelliği vardır. Bu nedenle DEHB yi basit, gelip geçici bir yaramazlık olarak ya da dikkat dağınıklığı şeklinde algılamamak gerekir. Sürekli koşan, gürültü yapan ve konuşan çocuklara hemen hiperaktif etiketi yapıştırılması ailelerde ve okullarımızda sıklıkla rastlanan bir durumdur. 3 yaşından küçük çocuklarda aşırı hareketlilik atak davranışlar görülebilir. Ancak bu çocuklar istedikleri bir aktivite ile karşılaştıklarında dikkatlerini yoğunlaştırabilirler. Resim yapabilirler, müzik dinleyebilirler, oyunları organizedir. Pratik zekası yüksek olanlar, zihinsel engelliler, okul ortamında sıkılanlar vb. bir çok öğrenci grubu okulda çok hareketli olabilirler. IQ düşük olan öğrenciler, düzeylerine uygun olmayan bir içerik ve yöntemle karşılaştıklarında uyumsuzluk, dikkatsizlik gösterebilirler. DEHB olan çocukların okul başarıları, arkadaşlarına göre düşüktür. Bu çocukların, bireysel olarak uygulanan IQ testlerinde bilişsel gelişimi daha düşük görülmektedir. Bunun nedeni, zihinsel gelişimi için gerekli olan odaklama eksikliği ve zihin tembelliği olabilir. DEHB NİN NEDENLERİ Ailede (kan bağı olan tüm akrabalar) tez canlı, fevri, sık iş değiştiren kural ve yasalarla sorun yaşayan kişilerin olması çocukta bu bozukluğun oluşumuna katkı sağlar. Yapısal özelliklerden biridir Doğuştan gelir. Hamilelik döneminde anne yaşı, sağlıksız koşullar, sigara içimi( nikotin hamilelik ve doğum komplikasyonlarını artırmaktadır ). Hamilelik, doğum ve erken çocukluk dönemlerindeki travmalar (özellikle beyine ) hızlandırır, ortaya çıkmasını etkiler. Bazı vitaminlerin azlığı çokluğu bazı gıda katkı maddelerinin, çinko gibi eser elemanlarının etkisi ile ilgili tartışmalar sürmektedir. 10

DEHB NİN GÖRÜLME SIKLIĞI VE YAYGINLIĞI DEHB nin zeki çocuklarda daha sık görüldüğü gibi yanlış bir kanı vardır. Birçok anne-baba, çocuklarındaki belirtileri zeki yada yaramaz olduklar için gösterdiklerini söylemektedirler. DEHB her zeka düzeyindeki çocukta görülebilir. DEHB erkeklerde kızlara oranla 6 kat daha görülme olasılığı vardır. Kız çocuklarda DEHB nun dikkat eksikliğinin önde geldiği tip, erkek çocuklarda ise hiperaktif- dürtüsel tip daha sık görülmektedir.dikkat eksikliğine bağlı DEHB nin görülme durumu çok fazla önemsenmediğinden kız çocuklarda DEHB ye daha az rastlandığı gibi yanlış bir kanı oluşmuştur. DEHB nin başlama yaşı 3 yaş olarak bilinmektedir, yani çocuğun motor gelişimi ile birlikte kendini göstermektedir. Tanı koyma yaşı ise 6-7 yaştır yani çocuğun okula başlaması ile göze çarpar. DEHB nin 1 7 yaşa kadar nörolojik sistemin gelişimini tamamlaması nedeniyle yoğun geçtiği bilinmektedir. DEHB sadece çocuklarda rastlanan bir bozukluk değildir. Bazı araştırmalar DEHB nin yaşam boyu sürebileceğini göstermektedir. DEHB tanısı konan çocukların % 70-80 i gençlik döneminde bu belirtileri sürdürmeye devam etmektedir. % 30-65 lik kısmının ise yetişkinlikte tüm klinik belirtileri göstermeye devam ettiği bilinmektedir. DEHB OLAN ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ Bebekliklerinde anne-babaları tarafından huysuz, uykusuz, güç bir bebek olarak tanımlanan çocuklardır. Genellikle yürüme gibi motor davranışları erken gelişir. Sadece kendi kendine giyinme, pabucunu bağlama, düğmesini ilikleme gibi ince motor hareketlerinde geri oldukları sakar ve beceriksiz çocuklar olarak tanımlandıkları görülür. Bu çocuklar dikkatlerini uzun bir süre belli bir noktada toplayamazlar. Bu nedenle öğrenme güçlüğü yaşarlar.bu çocuklar normal yada normale yakın bir zekaya sahip olmalarına rağmen okuma-yazmayı zamanında öğrenemezler. Ödevlerine istekli bir şekilde başlarlar. Ancak bir yerde takılırlarsa hemen vazgeçerler. Yazıları bozuktur, defterleri kirlidir. Oyuncaklarını, kalemlerini,kitaplarını sık sık kaybederler.insan resmi çizmede, geometrik şekilleri kopya etmede başarılı değillerdir. Kardeşleriyle olan ilişkileri; vurup kırıcılık, onları korkutma ve dövmeye sık rastlanır. Alışkın olmadıkları ortamlarda önce kaygılanırlar. Bu kaygı dışarıya saldırganlık olarak yansır. Arkadaş ilişkilerinde emredici ve denetleyicidirler. NE YAPILMALI? *İlinizde bulunan Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinden bilgi alabilirsiniz. *Bozukluk Şüphesi olduğunda bir çocuk psikiyatrisine başvurmalı. *6 yaşından itibaren ilaç tedavisi uygulanmakta ve %80 üzerinde başarı elde edilmekte. *Tedavi; ilaç, okul, aile işbirliği şeklinde sürdürülmektedir. *Okula devam eden DEHBli bireyler için özel önlemler alınmalıdır. 11

Evimize Beyaz eşya aldığımızda (Buzdolabı, Çamaşır makinesi gibi) ilk baktığımız yer, o makinenin kullanma kılavuzudur. Nasıl çalışır? Parçalarının özelikleri nelerdir? Ne gibi teknik özelliklere sahip gibi önemli şeyleri hakkında bilgiler edinir ona göre hareket ederiz. Tıpkı burada olduğu gibi bizde öğrencilerin ve ailelerimizin yaşamında, önemli bir yere sahip olan bu sınavları kazanmalarının yolu ya da başarılı olmalarının sırları, bu sınavların taktiğini, tekniğini ve stratejilerini bilmekten geçiyor. Derslere nasıl çalışılır, bir dersten nasıl verim alınır? Planlı ve programlı ders çalışma nasıl olur? Gibi soruların cevabını bilmeniz ve bu konuda aktif olarak bir şeyler yapmak zorundasınız. Özelikle YGS ve SBS de derece yapan öğrencilere baktığımızda başarılarının sırlarını sıralarken kimse ben gece gündüz çalıştım demiyor. Sanki bu konuda ortak bir karar almışçasına şunları söylüyorlar: İŞTE SİHİRLİ TAKTİKLERR 1 )Başarılı olmak için bir amaç, bir hedef koy kendine. VE Niçin ders çalışmalıyım Sorusunu sorr Bunun üzerine saatlerce düşünebilirsin. O ateşi içinde hissetmişsen olayın yüzde ellisini hallettin demektir. - Başarımızın sırrı planlı, programlı ders çalışmak ve 2) Birden fazla ve doğru kaynaklardan sınavların taktiğini, tekniğini bilmek diye sıralıyorlar. özen göster. Bu yüzden girmiş olduğunuz sınavlara nasıl hazırlanılır, çalışmaya 3)Derslerinizi daima masa başında çalışınız. bir dersten nasıl verim alınır gibi önem taşıyan soruları Yatarak, uzanarak, kanepede, yatakta ders cevaplamamız gerekir. çalışılmaz. Böyle çalıştığınızda fizyolojik olarak Dünya insanı, olaylara artık taktik ve teknik gevşeyeceğinizden motivasyonuz azalır ve açıdan bakıyor, düşünüyor. İnsanların çabuk uykunuz gelebilir. düşünmesi ve karar vermesi, Stratejik yaklaşması, 4)Ders çalışırken birden çok duyu organın aktif zaman kavramını iyi ele alması, kendini tanıması ve Yeri geldiğinde odan içerisinde, yastığa, potansiyelini kullanması önemli kriterler haline gelmiştir. olsun. duvara veya aynaya çalıştığın konuları anlat. Burada amaç, anlattığın konuyu hem kulağın duyacak hem anlatacaksın, hem göreceksin. Yani duyu organlarının aktif olarak öğrenme işine katılmasır 5)Ders çalışırken ve özellikle program yapmışsan eğer genelde bir sözel dersten sonra bir sayısal ders çalışmaya özen göster. 12

6)Sayısal ders çalışırken işlem yapmaya özen göster, yani bir karalama kâğıdı elinin altında hazır olsun. 7)Stresli ve gergin ortamlara girme. Özellikle moral ve motivasyon bozmayı alışkanlık haine getirmiş kaygılı insanlardan uzak dur. 8) Konu çalışırken önemli gördüğün yerlerin altını renkli kalemlerle çiz. Bu ikinci tekrar yaptığında algıda seçicilik dediğimiz olayın işlerlik kazanmasına neden olur. Yani dikkatini çeken ilk yer, altını çizdiğin yer olacaktır. Örnek: Bir toplantıda 1 0 tane siyah takım elbise giymiş bir yerde birisinin bir beyaz takim elbise giydiğini düşünün. İlk dikkat çeken bu beyaz takım elbiseli olacaktır. 9)Çalışma ortamında dikkatini dağıtacak afiş, poster gibi uyarıcıların olmaması gerekir. 1 0)Eğer çalışacağın konu uzunsa konuyu belli kısımlara ayırarak, konu kısa ise bütün olarak öğrenmeye ve çalışmaya dikkat et. Yani tümevarım ve tümdengelim metotlarını kullan. Ya da Bütün ya da Parçalara bölerek çalışma metodunu kullanr ŞUNLARI UNUTMA; BAŞARININ YOLU! HEDEF BELİRLE DERSE ÖN HAZIRLIK PLANLI ÇALIŞMA DİNLENME MOTİVASYON TEST TEKNİĞİNİ BİLME VERİMLİ ÇALIŞMA ve DERSLERİ TEKRAR ETMEDİR. 11 )Konu çalışması yapmadan konuyla ilgili testleri ve soruları çözme. Önce konuya hakim ol sonra soru çöz. 1 2)Her derse isteyerek ve severek çalış. İstek olmazsa başarı gelmez. Öğrenmek için her şeyden önce sevmek gerekirr 1 3)Okulda işlediğiniz konuları akşam tekrar etmeyi alışkanlık haline getir. 1 4)Anlamadığın, zorlandığın derslere biraz daha zaman ayır. Bu dersleri görmezlikten gelmek veya kaçmak sorunu çözmez. 1 5)Ders çalışılırken TV seyretmek ya da müzik dinlemek son derece sakıncalıdır. Bir koltukta iki karpuz taşınmaz. Ya ders çalış ya TV seyret. Yani Ya sev ya Terk etr 1 6)Kimsenin zoruyla, isteğiyle ders çalışmayınız. Eğer böyle bir takıntınız varsa başarılı olamazsınız. 1 7)Çalışma masanızın pencere kenarında olmamasına dikkat ediniz.. 1 8)İlerde olmak istediğiniz bir hedefi A4 kâğıdına yazıp odanız içerisinde herkesin görebileceği bir yere renkli kalemle yazıp asınız. Bu, içinizdeki ateşin devamlı yanmasını sağlayacaktır. Yaşamınızda, size en yardımcı olacak kişi gene kendiniz olduğunuzu unutmayın. Çünkü hayatınızın direksiyonu sizin elinizde. Yarın eyvah demeden, pişman olmadan iyi ki şunları, bunları böyle yapmışım demesini bilin. Çünkü hiçbir zafere Çiçekli yollardan gidilmez. Başarı elbette ki tatlıdır; ancak çoğu zaman ter kokarr 13

Özel Öğrenme Bozukluğu/ Disleksi konusu çeşitli ülkelerde yüzyılı aşkın zamandır araştırılıp irdeleniyor. Ancak ülkemizde hala gerek sağlık gerek eğitim alanında yeterince tanınmıyor. Bu nedenle öğrenme güçlüğü çeken çocuklar ve gençler, eğitim sırasında anlaşılmıyor, kabul görmüyor, başaramıyorlar ve örseleniyorlar. Peki nedir? ÖZEL ÖĞRENME BOZUKLUĞU Özel öğrenme güçlüğü, bir çocuğun zekası normal yada normalin üstünde olmasına rağmen dinleme, düşünme, anlama, kendini ifade etme, okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekasına oranla düşük başarı göstermesidir. Bazı araştırmacılar primer sorun alanına odaklanmakta Okuma bozukluğu için DİSLEKSİ Yazı bozukluğu için DİSGRAFİ Aritmetik bozukluk için DİSKALKULİ terimlerini kullanmaktadırlar. Özel öğrenme güçlüğünün nedenlerine ilişkin net bulgular yok. Öğrenme ve algılama sorunu, çocuğun doğumu ile başlıyor, yaşam boyu devam ediyor. Dil gelişimi ve kullanımı, konuşma, okuma-yazma, matematik becerilerini etkileyen bir sorun olduğu için, bireyin eğitimini, mesleğini, günlük aktivitelerini etkiliyor. BELİRTİLERİ Özel öğrenme güçlüğü okul öncesi dönemde bazı belirtilerle kendini göstermeye başlar. Ancak bu dönemde kesin tanı konulması güçtür. Okul öncesi dönem belirtileri: Konuşmanın gecikmesi ve diğer konuşma bozuklukları (kelimeleri doğru telaffuz etmekte güçlük, kelime dağarcığının yetersiz ve yavaş gelişmesi, bir şey anlatırken zorlanma, az konuşma) Zayıf kavram gelişimi (Büyükküçük, ince-kalın, üst-alt, iç-dış, öncesonra gibi kavramları öğrenememe, karıştırma) Yetersiz motor gelişim ( özbakım becerilerini öğrenmekte güçlük, düğme iliklemeyi öğrenememe, beceriksizlik (sakarlık), çizim veya kopyalamaya karşı isteksizlik İlkokul dönemine ilişkin belirtiler: Akademik başarı: Birçok alanda zeki görünmelerine karşın akademik açıdan başarısızlık yaşarlar. Başarı durumu değişkendir, bazı derslerde başarısı normal/normal üstü iken, bazı derslerde düşüktür). Okuma / Yazma Becerisi: Disleksisi olan çocuklar 1. sınıfta okumayı öğrenmede zorlanırlar ve gecikirler. Diğer sınıflarda ise okumaları hız ve nitelik açısından yaşıtlarından geridir. Bazı harflerin seslerini öğrenemez, harfin şekli ile sesini birleştiremez, kelimeleri hecelerken ya da harflerine ayırırken zorlanır, sınıf düzeyinde bir parçayı okuduğunda anlamakta zorlanır, Aritmetik Becerileri: Sayı ve matematik sembollerini öğrenmede güçlük çekerler. Bazı aritmetik sembolleri öğrenmekte zorlanır, karıştırırlar. Sınıf düzeyine göre çarpım tablosunu öğrenmekte geri kalırlar. Dört işlemi yaparken yavaştırlar. Problemi çözüme götürecek işleme karar veremezler, yaşına uygun seviyedeki matematik problemlerini yaparken otomatik olarak tepki vermekte zorlanırlar. Diğer alanlar: Sağ-sol, doğu-batı,kuzey-güney kavramlarını öğrenmede zorlanırlar. Zamana ilişkin kavramları (dün-bugün, önce-sonra, gün, ay, yıl, mevsim gibi) kavramlarını karıştırırlar. 14

Nasıl Tedavi Edilir? Özgül öğrenme güçlüğünü ortadan kaldıracak bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Ancak bu sorunun yanısıra dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, depresyon, kaygı bozukluğu gibi başka psikiyatrik bozukluklar eşlik ediyorsa bunların ilaçla tedavisi düşünülebilir. Özgül öğrenme güçlüğünün tedavisi EĞİTİM dir. Bu eğitim okulda verilen eğitimden farklıdır. Çocuk normal okulda eğitimine devam ederken bireysel ya da grup halinde özel bir eğitime alınır. Bu eğitim, bu alanda uzmanlaşmış kişiler tarafından verilmelidir. Özellikle Özgül Öğrenme Güçlüğü ve Dikkat Eksikliği alanlarında eğitim almış kişiler tarafından uygulanması gerekmektedir. Öğrenme Güçlüğü nün terapisi evde özel ders alınması ya da normal sınıflarda verilen müfredat ile yapılamaz. Özgül öğrenme güçlüğünün tedavisinde, problem olan alanlara yönelik özel eğitim desteği verilmesi gereklidir. Çocuğun hangi alanlarda güçlüğü varsa buna yönelik okuma yazma, oryantasyon, algılama vs. eğitimi planlanır. Özel öğrenme güçlüğü olan çocukların anne babaları neler yapmalıdır? Çocuğun güçlüğü kabul edin. Bunun beyindeki yapısal, işlevsel bir sorundan kaynaklandığını unutmayarak başarısızlığından dolayı çocuğu suçlamayın, yargılamayın. Bu güçlüğü yenmesine yardımcı olarak terapötik eğitim ve psikiyatrik desteği sağlayın. Eğitimde kazandığı becerileri evde çeşitli oyunlar ve etkinliklerle pekiştirin. Bu çocukların bir şeyi yaparak ve yaşayarak çok daha iyi öğrendiğini unutmayın. Çocuğunuzun güçlüğü hakkında okulu ve öğretmenlerini bilgilendirin, işbirliği yapmaya çalışın. Özel öğrenme güçlüğünün eğitim yoluyla tedavisinin özel bir uzmanlık gerektirdiğini unutmayın. Bu yardımı sınıf öğretmeninden beklemeyin. Yapacağı işler konusunda çocuğunuzu yüreklendirin, destekleyin. Kendini değerli bulması ve kendine güvenebilmesi için sizin ona bunu hissettirmeniz gereklidir. Yapabileceği basit işlerden başlayarak onun zoru başarmada istekli olmasını sağlayabilirsiniz. Başlangıçta çocuğunuz ile birlikte ders çalışmanız gerekebilir. Ona eşlik edin ama onun yerine ödevlerini yapmayın. Evde ders çalışmak ebeveyn- çocuk ilişkisini yıpratmaya başladıysa yardımcı olabilecek lise mezunu ya da üniversite öğrencisi abla/ ağabeyden günlük ödevler için destek alabilirsiniz. Okuması için ona örnek olun. Okuma saatleri planlayıp, başlangıçta 1 0 dakikalık oturumlar yapabilirsiniz. Yüksek sesle okumasını isteyin. O okurken mutlaka siz de dinleyin. Disiplin ve kurallar konusunda kararlı ve tutarlı olun. Çocuğun öğrenme güçlüğünün olması onun kuralları öğrenemeyeceği anlamına gelmez. Eğitsel tedavi yavaş ilerleyen, uzun zaman sonra sonuçlarını alabileceğiniz bir tedavidir ( en az 6 ay). Bu nedenle sabırlı olun. Tedavi süresince halen yapamadığı şeylere odaklanmak yerine olumlu değişimleri görmeye çalışın ve çocuğunuzla bunları paylaşın. Özel öğrenme güçlüğü olan çocukları diğer çocuklardan ayıran pek çok olumlu özellik vardır. Bunları keşfedin ve geliştirmelerine yardımcı olun. 15

Ömer ÖZER Psikolojik Danışman Okullarda Psikolojik Danışma süreçlerinin yürütülüp yürütülemeyeceği her daim tartışma konusu olmuş bir çok kişi/akademisyen okulda psikolojik danışma yapılamayacağında ısrarcı olmuşlardır. Buna temel olarak gösterilen şeyler genelde okuldaki PDR servisinini yapısı, görev alanı, üzerimizdeki öğretmen ünvanı olarak gösterilsede son zamanlarda okulda da psikolojik danışma yapılabileceğini düşünen, iddia eden ve bu uygulamaları gerçekleştiren meslektaşlarımızın /akdemisyenlerimizin sayısı giderek artmaktadır. Kişisel fikir olarak okulda psikolojik danışma yapılacağına inanıyor meslektaşlarıma bu konuda güveniyorum. Bu yüzden bu sayımızda tanıtımını yapacağımız kitap olarak Doç. Dr. Alim KAYA'nın editörlüğünü, Doç. Dr. Diğdem Müge SİYEZ'İn çevirisini yaptığı Gerald B. Sklare'nin "Okul Danışmanları İçin KISA SÜRELİ ÇÖZÜM ODAKLI PSİKOLOJİK DANIŞMA" isimli kitabını seçtim. Yukarıda tanıtım bültenindede anlatıldığı gibi Çözüm Odaklı Terapi Hakkında teorik bilgilerle birlikte uygulama ve diyalog örneklerini içeren bu kitap çeviri dili itibari ile okuması ve anlaması kolay bir kitap. İnsanı sıkmayan bir yapısı sayesinde kısa sürede okunabiliyor ve gerçekten bu anlamda tatmin edici bilgi sağlıyor. Özellikle ilk ve orta okul kademesinde öğrencilerle çalışan, çözüm odaklı yaklaşıma ilgi duyan meslektaşlarımıza şiddetle tavsiye ediyor keyifli okumalar diliyorum. 16

Dergi ile ilgili tüm görüş, eleştiri ve önerilerinizi ya da dergimizde yayımlanmasını istediğiniz yazıları bize iletebilirsiniz. İLETİŞİM Yozgat Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü Tekke Mahallesi No : 38, Cumhuriyet Ortaokulu Yanı Merkez / Yozgat Tel : 0354 21 2 11 00 Fax: Web: www.yozgatram.gov.tr E Posta: yozgatram@hotmail.com yozgatram@gmail.com