Konuşma ve Dil Bozuklukları Psk. Duygu BUĞA AİLE OKULU 11 Aralık k 2005 Sheraton ANKARA
Dil gelişiminin iminin beklenen aşamalarında gecikmeler olması Konuşman manın, n, dikkati konuşana çekecek kadar normalden çok farklılık göstermesi İletişimin imin bozulduğu u ve koptuğu u durumlar
Konuşma ve Dil Bozukluklarının Nedenleri
1- Organik Bozukluklar A- Konuşma organlarında nda yapısal bozukluklar B- Merkezi sinir sistemi bozukluğu C- Motor bozukluklar D- Duyusal yetersizlik E- Bilişsel bozukluk
1- Fonksiyonel Bozukluklar A- Çevresel nedenler B- Ciddi duygusal-sosyal sosyal bozukluklar
Akıcı Konuşma Bozukluğu (Kekemelik)
Her çocuğun un kendine özgü konuşma gelişim im hızıh söz konusudur.
Hemen hemen tüm t çocuklar konuşma gelişimlerinin imlerinin ilk aşamalarında akıcılık k sorunu yaşarlar. arlar.
2-66 yaş arasındaki çocuklar genellikle sözcs zcük k ve cümleleri c tekrarlarlar. Konuşmalar malarında ımm, şeeyy, eee... sıkça a kullanılır. Bu normal akıcı olmayan konuşma olarak adlandırılır. r.
Eğer bu dönemde d çocuğun un konuşmay mayı öğrenmeyi sürdürdüğünü,, yepyeni sözcüklerle karşı şılaştığını,, bu sözcs zcükleri cümlede yerli yerine oturtmak için i in çabaladığını,, konuşma ile ilgili kaslarının gelişmekte olduğunu, unu, sorularla keşiflere yöneldiğini ini dikkate alırsan rsanız, bu yoğun çaba gerektiren süres reçte onun konuşmas masının n akıcılığı ığının n zaman zaman bozulmasını anlayış ışla karşı şılayabilirsiniz. iz.
Bu tip pürüzlp zlü konuşmalar normal kabul edilebilir ve bir nedene bağlı değildir.
Ne Zaman Yardım İstemeliyim?
Eğer; Çocuğun un konuşmas ması ile ilgili kaygı yaşı şıyorsanız Çocuk konuşma ile mücadeleye m girişmi miş görünüyorsa ya da zorlandığı ığında konuşmas masının n akıcılığı ığı bozuluyorsa Konuşma ile ilgili kaslarda artan bir gerginlik dikkatinizi çekiyorsa
Hangi Davranış ve Tutumlarım Çocuğuma uma Zarar Verebilir?
acımak, merhamet göstermekg endişeli, eli, kaygılı bakmak sabırs rsız z ve öfkeli görünmekg cezalandırma tehdidinde bulunmak, suçlamak hırpalamak, hor görmekg akıcı konuşmadan çok, akıcı olamayan konuşma üzerinde odaklanmak akıcı olamayan konuşmay mayı kesmesini söylemeks
durup tekrar başlamas lamasını söylemek konuşmaya başlamadan önce düşünmesini önermek onun yerine cevap vermek veya takıld ldığı yerleri tamamlamak konuşmadan önce derin bir nefes almasını söylemek zorlandığı sözcükleri kullanmaktan kaçınmas nmasını önermek
Çocuğuma uma Verebileceğim im Uygun Tepkiler Neler Olabilir?
Sabırla onu dinleyin, konuşmas masını olay yapmayın.
Bazı kelimeleri söyleyememek, s takılmak çok sıkınts ntı verebilir. Böyle B zamanlarda bir şey söylemek s ihtiyacı duyabilirsiniz. Bu durumlarda, ses tonunuzda acıma, olumsuz bir yorum, kaygı ya da şaşkınlık k ifadesi bulunmaksızın, n, hatta belki de hafifçe gülümseyerek bu kelime uğrau raştırdı seni, bazen zor oluyor değil mi? gibi sözler s söyleyin. s Onun çabasını farkettiğinizi inizi ve kekelediği i için i in onu suçlamad lamadığınızı ifade edin.
Konuşmas masını düzeltmekten, daha yavaş konuşursan ursan kekelemezsin, yüzünü öyle yapma gibi iyi niyetli ama suçlay layıcı etkileri olabilecek olumsuz ifadelerden kaçının. n.
Yaşad adığı konuşma güçg üçlüğü hakkındaki duygularını onunla konuşmaktan çekinmeyin. Çocuğunuz unuz konuyu açtığıa zamanlarda onun duygularını tanıyın ve paylaşı şın, akıcı olmayan konuşma hakkında konuşmak tabu değildir. Herkesin bazı güçlükleri olabileceğini ini ifade edin.
Çocuğum um Üzerindeki Baskıyı Azaltabilir miyim?
Çocuğunuz unuz konuşurken urken dikkatle dinleyin. Gözleriniz G onda olsun, bakış ışlarınıza endişeli eli ve gerilimli bir ifade yüklememeye y özen gösterin. g Çocuğunuz unuz konuşurken urken bitirinceye kadar dinleyin, sözünüs kesmeyin, bitirdikten sonra aceleyle cevap vermeyin. İletişiminiz iminiz telaşlı bir hava içinde i inde geçmesin.
Sürekli soru sormaktan vazgeçin. Sorularınızın evet veya hayır ile veya kısa k ifadelerle yanıtlanabilir olmasına özen gösterin. g Kendi arzusuyla konuşmaya başlarsa, ona gerektiği i kadar zaman ayırın. Onunla konuşurken urken kullandığı ığınız ses tonu na na da dikkat edin. Bazen kelimelerle ifade edemediğimiz imiz duyguları ses tonumuz ele verir.
Özel günler g için i in çocuğunuzu unuzu önceden hazırlay rlayın. nereye gidiyoruz, kime gidiyoruz, orada ne kadar kalacağı ğız gibi açıklamalarda a bulunun. Kendinize zaman ayırın. Bu durum sizin rahatlamanıza ve kendinizi geliştirmenize fırsat f sağlayacakt layacaktır.
ÖZETLE:
Çocuğunuzun unuzun nasıl l söyledis ylediğinden inden çok, ne söyledis ylediğini ini dikkatle dinleyin, konuşmaya müdahale m etmeden göz g kontağı ğını sürdürün. Konuşurken urken kısa, k kurallı ve basit cümleler kullanın, n, ifadeler açık a k ve kolay anlaşı şılır r olmasın.
Siz konuştuktan sonra, onun size cevap verebileceği i yeterli zamanı tanıyın. n. Çocuğunuzun unuzun hangi ortamlarda daha akıcı konuştu tuğunu unu gözlemleyerek belirleyin. Bu ortamlar onun kendini daha rahat ve güvenli g hissettiği i ortamlar olabilir, bu ortamları arttırın.
Onun yaşant antısı için in süreklilik s gösteren, sağlıkl klı bir program oluşturun. Yeterince uyuması, dengeli beslenmesi gibi ihtiyaçlar larını gündelik yaşam amında dikkatle ele alın. Çocukta duygusal çatışma ve gerilim yaratan durumları gözlemleyip belirleyin, mümkm mkün olduğunca unca bunlardan sakının. n.
Çocuğunuz unuz akıcı konuşmad madığında da akıcı konuştu tuğundaki undaki gibi davranın. n. Onu baskı altına almaksızın n konuşmas ması için in cesaretlendirin. Sakin bir konuşma ve dinleme ortamını sağlamaya çalışın.
ARTİKÜLASYON BOZUKLUĞU
Dil, dudak, damak gibi artikülat latör organları aracılığı ığıyla fonemlerin şekillendirilmesi ve birleştirilmesiyle konuşma seslerinin söylenmesi s işlemine artikülasyon adı verilir. Artikülasyon bozukluğu u ise, herhangi bir fonemin söylenmesi s sırass rasında meydana gelen hatadır.
Artikülasyon Hataları;
Atlamalar; sözcüklerin yalnız z bir kısmı söylenir hayvan ayvan saat sat araba - arba
Yerine koyma; sözcüğün n başı şı, ortası ya da sonundaki bir sesin yerine başka bir ses kullanılır arı ayı kitap kipat masa - mada
Eklemeler; sözcüklerdeki fazla sesleri içeriri eşek ek eşşek pencere penicere saat - sahat
Çarpıtmalar; sesler tam doğru olmamakla birlikte gerçeğine yakınd ndır, ses konuşma dilinde olmayan yeni bir ses olarak çıkarılır karagöz kaxgöz ekmek emme
İnfantil konuşma; bebeksi konuşman manın n devam etmesi
r fonemininin söylenememesi; s genellikle yerine y fonemininin kullanımı görülür
Lisping; s, ş,, c, ç harflerinin hiç söylenememesi ya da bozuk söylenmesi
Aile öncelikle çocukta yapısal bir bozukluk olup olmadığı ığını tıbbi bir kuruluştan yararlanarak öğrenebilir. (Cerrahi, KBB )
Eğer çocuğun un artikülasyon bozukluğunun unun nedeni aile ortamı, duygusal sorunlar ise çocuğun un psikolojik yardım m alması yararlı olur.
Aile sevecen ve sabırl rlı olmalı,, hatalı seslerin birden düzeleced zeleceğini düşünmemelidir.
Anne-babalar bir uzmanla diyaloga geçerek erek çocuğun un konuşma terapisinden faydalanmasını sağlasalar da, bununla yetinmeyip evde çocuklarıyla bireysel olarak ilgilenmelidir.
Konuşma bozukluğu u hakkında onunla veya onun duyabileceği ortamlarda bir başkas kası ile konuşulmamal ulmamalıdır.
Hatalı konuştu tuğu u zaman düzeltmesi d istenmemelidir.
Konuşurken urken aile çocuğun un yerine cümleyi tamamlamamalı ya da konuşmas masını kesmemelidir.
Çocuğun un konuşmas masına ilişkin yaşan anılan kaygı çocuğa yansıtılmamal lmamalıdır.
Çocuğu u sıkmamak, s onun hoşuna gidecek ortamlar yaratmak ve çocuğu ödüllendirmek çok önemlidir.
Çocuktan aynı şeyi defalarca tekrarlamasını istemek çocuğu u sıkar, s konuşmaya ilgisini azaltır r ve çocuk sorulan sorulara cevap vermemeye başlar.
GECİKM KMİŞ KONUŞMA
Çocuğun un konuşmas ması yaşı şından beklenenden çok geri ya da konuşma gelişimi imi açısından a çok daha yavaşsa, çocuğun un konuşmas ması gecikmiş konuşma olarak adlandırılır. r.
Gecikmiş konuşma hem derece hem tür r olarak çok değişiklik iklik gösteren g bir dil ve konuşma güçg üçlüğüdür.
Gecikmiş konuşmas ması olan çocukların;
kısıtlı sözcük k dağarc arcıkları vardır, r, ya hiç konuşmazlar ya da zor anlaşı şılan birkaç sözcük k kullanabilirler yutma, çiğneme, salya sorunları olabilir jest, mimik, işaret i kullanmaya yönelebilirler iletişim im kurma konusunda isteksiz olabilirler
çevrelerindeki seslere, konuşmalara ilgisiz davranabilir, dinlemez görünebilirler anlaşı şılmaz sesler çıkarabilirler dikkat süreleri s kısa k ve dağı ğınık olabilir kavramları geç ve uzun zamanda öğrenebilirler
Gecikmiş konuşma güçg üçlüğü ne kadar erken fark edilirse, çocuğa a yönelik y tıbbi ve eğitsel e önlemlerin alınmas nması da o kadar erken olacaktır.
Daha sağlıkl klı bir iletişim im için i in göz g kontağı önemlidir. Abartılı jest ve mimiklerden kaçınılmal lmalıdır. Yüksek sesle konuşulmamal ulmamalı, sözcükler hecelenmeden verilmelidir.
Dokunmanın önemi unutulmamalıdır!