312
KÜNYE DEĞİŞKEN YIL BİRİM ÇİĞLİ: VERİ/AÇIKLAMA Yüzölçümü 2006 km 2 97 Nüfusu 2006 (Projeksiyon) kişi 134.006 Nüfus yoğunluğu 2006 (Projeksiyon) kişi/km 2 1.381,5 Kentleşme oranı 2006 yüzde 100 Rakımı 2006 m 1-1,5 İl merkezine uzaklığı 2006 km 27 İzmir'e göre konumu 2006 - İzmir Körfezi'nin kuzey kıyısında Komşu il ve ilçeler 2006 - Kuzeyinde Menemen, doğusunda Karşıyaka, güneyinde İzmir Körfezi, batısında İzmir Körfezi ve Dalyan Metropol ilçe mi? - - Evet Temel geçim kaynakları 2006 - Sanayi, ticaret ve düşük ölçüde tarım Kişi başına düşen gelir 1996 dolar 3.316 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 1996 YTL 25.285.470 Gayri safi tarımsal üretim gelir 2006 YTL 4.157.670 İhracatı 2006 dolar 418.415.356 Önemli ihraç ürünleri 2006 - Kara taşıt araçları, bunların aksam ve parçaları, konfeksiyon, makineler, mekanik cihazlar, kazanlar ve aksamları Ticaret sanayi merkezleri 2006 - Atatürk OSB, Ata Sanayi Sitesi, Kipa Alışveriş Merkezi Toplam firma sayısı 2006 adet 6.641 Tahsil edilen vergi toplamı 2006 YTL 144.125.942 Banka, şube sayısı 2006 adet 13 banka, 22 şube Yer altı zenginlikleri 2006 - Tuz Toplam konut sayısı 2006 adet 49.504 Toplam otel yatak kapasitesi 2006 adet Yok Okur-yazar nüfus oranı 2006 yüzde 97 Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı 2006 kişi 20,4 Doktor başına düşen kişi sayısı 2006 kişi 663 İlçe ile özdeşleşmiş unsurlar 2006 - Atatürk Organize Sanayi Bölgesi ve Kuş Cenneti 313
314
1. GİRİŞ İzmir in merkez ilçelerinden birisi olan Çiğli nin, Merkez ve Sasalı olmak üzere iki belediyesi bulunmaktadır. Bağlı bucak ve köyü bulunmayan Çiğli, 22 mahalleye bölünmüştür. 2000 nüfus sayımına göre 113.543 kişilik nüfusa sahip olan ilçenin 2006 projeksiyonuna göre 1 nüfusu 134.006 dır. İlçe bu rakamla İzmir in en çok nüfusa sahip 6. ilçesidir ve toplam il nüfusunun yüzde 3,6 sına sahiptir. Çiğli denince akla ilk gelenler, Atatürk Organize Sanayi Bölgesi(OSB) ve Kuş Cenneti dir. Çiğli, son zamanlarda giderek artan sayılarda yapılan toplu konutlarla da dikkat çeken bir yerleşim bölgesidir. 1996 yılı GSYİH sı 2 25.285.470 YTL olup İzmir genelinde 11. sıradadır ve yüzde 2,3 paya sahiptir. 3.316 $ kişi başı gelir ile 18. sırada yer almıştır. Bu rakamlara göre Çiğli, İzmir in az gelişmiş ilçelerinden birisi olarak gözükmekle birlikte özellikle son 10 15 yılda önemli atılımlar gerçekleştirerek İzmir in gelişmiş ilçelerinden birisine dönüşmeyi başarmıştır. Çiğli ekonomisinde, (özellikle Atatürk OSB nin katkısı ile) sanayi belirleyicidir. Son yıllarda gerek ilçe sınırları gerekse civarında büyük hipermarketlerin açılması ile ticari hayat canlanma göstermektedir. Tarımın ekonomideki ağırlığı son derece düşüktür ve giderek azalma eğilimi göstermektedir. Turistik potansiyel olmasına rağmen bu alanda gelişme gösterememektedir. Önemli ölçüde göç alan Çiğli, bu göçün etkisiyle yıllık yüzde 3,7 gibi yüksek bir nüfus artış hızına sahiptir. Okuma yazma oranı yüzde 97 dir. 6 km. denize kıyısı olmasına rağmen ilçeden denize bağlantı yoktur, tek ulaşım yolu karayoludur. Çiğli ye doğu dan Karşıyaka ve kuzeyden Menemen üzerinden ulaşmak mümkündür. Aliağa-Menderes Hafif Raylı Sistem in tamamlanması ile metro ile ilçeye ulaşmak mümkün olacaktır. İlçenin en önemli doğal zenginliği tuz dur. Çiğli deyince herkesin aklına öncelikle tuz ve flamingo ile Atatürk OSB gelmektedir. 1 Nüfus projeksiyonu TÜİK tarafından yapılmıştır. 2 TÜİK tarafından ilçelere ilişkin olarak en son açıklanan GSYİH rakamı 1996 yılına aittir. 315
2. İlçenin Tarihi, Coğrafi ve Demografik Yapısı 2.1. Tarihi Çiğli; adını bahçelere çok fazla çiğ düşmesinden almıştır. İlk yerleşim Köyiçi Mahallesi nde olmuştur. Daha sonraları 1893 yılında Girit ve Yugoslavya'dan Türk kökenli göçmenler gelmeye başlamıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali ile Yunan baskısından kurtulmak isteyen bir kısım yerli halk yöreyi daha güvenilir bularak buraya yerleşmiştir. Cumhuriyet in ilk yıllarında Batı Trakya dan değişim yolu ile gelen soydaşlarımız bu bölgeye yerleştirilerek bir köy oluşturulmuştur. Daha sonraları da oluşturulan köylerle birlikte 1956 yılında Büyükçiğli Belediyesi kurulmuştur. Muş ve Varto ilçelerinde 1966 yılında meydana gelen büyük depremlerde evsiz kalan bir kısım aile ile Erzurum un Hınıs ilçesinden getirilen aileler Güzeltepe ve Şirintepe mahallelerine yerleştirilmiştir. Bu tarihten sonra ülkemizin Doğu ve Güneydoğu Bölgelerinden göç ederek gelen yurttaşlar Büyükçiğli, Küçükçiğli ve Balatçık Mahallelerine yerleşmişlerdir. 1981 yılında Milli Güvenlik Konseyi nin 34 No lu kararıyla İzmir Belediyesi sınırları kapsamına alınmıştır. Büyükşehir Belediyeleri Teşkilatlanması ile ilgili 3030 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Karşıyaka Belediyesi ne bağlandıktan sonra, 1992 yılında İlçe statüsünü kazanıncaya kadar adı geçen belediyenin şubesi olarak varlığını sürdürmüştür. 27.05.1992 tarih ve 3806 sayılı yasa ile Çiğli adı altında 10 mahalle metropol olarak değerlendirildikten sonra, Sasalı Beldesi ve Kaklıç Köyü de dahil edilerek bugünkü ilçe sınırları oluşturulmuştur. İlçenin varoşları özellikle Doğu Anadolu il ve ilçelerinden göç almaya devam etmektedir. Son yıllarda yapılan toplu konut alanları da daha çok devlet memurları ve işçilerin İlçeye yerleşmesine neden olmaktadır. İlçenin belirgin bir göç verme eğilimi yoktur. 316
2.2. Coğrafi Yapısı Çiğli; İzmir kent merkezinde, İzmir Körfezi nin kuzeyinde 97 km 2 lik bir alan üzerine kurulmuştur. Yamanlar Dağ silsilesi ile İzmir Körfezi arasındaki eski Gediz Nehri yatağının oluşturduğu bol alüvyonlu bir ovada yer almaktadır. İki küçük vadi, tepe ve delta özelliklerini taşıyan kıyı ovası Çiğli nin karakteristik özelliği olmuştur. Kuzeyinde Menemen, güneyinde İzmir Körfezi, doğusunda Karşıyaka, batısında da İzmir Körfezi ve Dalyan bulunmaktadır. İzmir Körfezine 6 km. kıyısı bulunmaktadır. İzmir il merkezine 27 km., Menemen ilçesine 18 km., Karşıyaka ilçesine ise 7 km. uzaklıktadır. Denizden ortalama yüksekliği 1 1,5 metredir. İklim olarak tipik bir Akdeniz iklimi özelliği göstermektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlıdır. İlçede maki karakterli bitki örtüsü bulunmaktadır. Ortalama yıllık yağış miktarı 500 800 mm. olup doğal nem ortalaması yüzde 60 civarındadır. 2002 yılı verilerine göre 562,4 mm. olan yağış miktarı 2006 yılında 374,8 mm. olmuştur. Ortalama en düşük sıcaklık Şubat ayında gerçekleşmekte olup 5,8 o C dir. En sıcak ay ortalama 33,3 o C ile Temmuz ayıdır. İlçe sınırları içinde bulunan tek akarsu Maltepe Deresi adını taşımaktadır. Geniş bir kıyı ovasına sahiptir. Yükseltiler ile ova İzmir-Çanakkale Karayoluyla ayrılmış gibidir. Körfez kıyısındaki ovalık alan çorak ve bataklıktır. Egekent ve Evka-2 toplu konutları az eğimli bir alandadır. İlçedeki alan dağılımı şu şekildedir; Tablo 1: Alan Dağılımı, 2006 Yüzölçümü (da) Pay (%) Kişi başına düşen birim alan (m 2 ) Sanayi alanı 8.000 8,2 59,7 Konut alanı 39.720 40,9 296,4 Tarım alanı 11.170 11,5 83,4 Yeşil alan 36.198 37,3 270,1 Sit alanı 1.070 1,1 8 Diğer alanlar 842 0,9 6,5 Toplam İlçe 97.000 100 723,8 Kaynak: Çiğli Kaymakamlığı, İzmir Tarım İl Müdürlüğü, 2007 317
2.3 Demografik Yapısı İlçe merkez nüfusu 2000 yılı itibariyle 113.543 kişidir. Nüfus, TÜİK 2006 yılı projeksiyonuna göre 134.006 olmuştur. Kilometrekareye düşen kişi sayısı 2006 yılı projeksiyonuna göre 1.381 dir. İlçede oy kullanma ehliyetine sahip kişi sayısı 93.661 dir. Tablo 2: Nüfus Durumu 2000 2006 Erkek Kadın Toplam Toplam** Çiğli Merkez 52.611 54.129 106.740 129.800 Sasalı Beldesi 2.246 1.318 3.564 4.206 Kaklıç Köyü* 2.402 837 3.239 --- Toplam 57.259 56.284 113.543 134.006 Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, TUİK, 2007 * Mahalle olarak Çiğli Merkez ilçeye dâhil edilmiştir. ** TÜİK, projeksiyon İlçe alanı içinde 2 belediye ve 22 mahalle mevcuttur. İlçenin sanayi potansiyelinin yüksek olması nedeniyle iş bulma ümidi taşıyan kişilerin ülkenin dört bir yanından ilçeye gelmesi nedeni ile nüfus, yıllık yüzde 3,7 gibi yüksek bir oranda artış göstermektedir. İlçenin toplu konut alanı olması yeni inşaatlar için uygun yerler bulunması nedeniyle konut fiyatları ve kiralarının İzmir geneline nispeten düşük seviyede bulunması da göçü artıran faktörler arasındadır. Yüksek oranlı göç ve göç edenlerin düşük gelir düzeyi, kaçak yapılaşmayı beraberinde getirmekte ve yer yer gecekondulaşma görülmektedir. 3. Ekonomi Çiğli ilçesi, TÜİK tarafından son olarak 1996 yılında yayımlanan ilçeler bazında GSYİH rakamlarına göre 25.285.470 YTL ile İzmir genelinde 11. ve 3.316 dolar kişi başı GSYİH rakamı ile de 18. sırada yer almıştır. Ancak Çiğli geçen zaman zarfında büyük atılım kaydetmiştir. Gelişmekte olan İzmir kenti, coğrafi anlamda içine sıkışıp kaldığı çanak nedeniyle ancak kent çeperlerinde boş alana sahip olan kesimlerde büyüyüp yapılaşabilmektedir. Geniş alanları ile Çiğli, İzmir sanayi ve ticari hayatına bu anlamda önemli katkılar yapan ve gelecekte de gelişme potansiyeli en yüksek olan ilçelerimizin başında gelmektedir. 318
İzmir'in sanayi yükünün önemli bir bölümünü Çiğli taşımaktadır. İlçe, İzmir deki sanayi tesislerinin yüzde 10.6 sını barındırmaktadır. İlçede yer alan ve ülkemizin en gelişmiş organize sanayi bölgelerinden Atatürk OSB ve Ata Sanayi Sitesi ilçede bulunmaktadır. Bu sebeple Çiğli yi; ekonomik anlamda bir sanayi ilçesi olarak tanımlamak mümkündür. Cevher Döküm, Altınyağ, CMS, Roteks, ZF Lemförder, Bak Ambalaj, Abalıoğlu, Tekel Çamaltı Tuzlası, Tariş İplik Fabrikası ve Tekel Yaprak Tütün İşletmesi gibi ülkemizin önde gelen kuruluşları Çiğli dedir. 1997 2007 yılları arasında teşvik belgeli yaklaşık 69,9 Milyon Dolar tutarında 27 yabancı sermayeli yatırım gerçekleşmiştir. Tablo 3: Faaliyet Gösteren Firmalar, 2007 * Kayıtlı Olduğu Oda Firma Sayısı İzmir Ticaret Odası 2.093 Ege Bölgesi Sanayi Odası 586 İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği 3.962 Toplam firma sayısı 6.641 Kaynak: İZTO, EBSO, İESOB, 2007 Mayıs * Oda kayıtlarında aktif olarak gözükenler İlçede; İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği ne kayıtlı 3.962, İzmir Ticaret Odası na kayıtlı 2.093 ve Ege Bölgesi Sanayi Odası na kayıtlı 586 ve toplamda 6.641 firma bulunmaktadır. Yabancı sermayeli 53 şirket bulunmaktadır. SSK ya bağlı çalışan sayısı 30.806, emekli sayısı 14.206 dur. Emekli Sandığı na bağlı 4.108 emekli ve 1.127 dul-yetim bulunmaktadır. Bağ-Kur dan maaş bağlı 1.188 kişi bulunmaktadır. İlçeden ülkemiz tuz ihtiyacının yüzde 25 i karşılanmaktadır. 13 banka, 22 şubesi ile hizmet vermektedir. Bunlar Çiğli Anadolu Caddesi ve Atatürk Organize Sanayi Bölgesinde yoğunlaşmaktadır. 319
Tablo 4: En çok vergi veren ilk 20 firma, 2006 Sıra No Ünvan Tutar (YTL) 1. ---- 5.279.906 2. Lay Tekstil Gıda San. Ve Tic. A.Ş. 780.406 3. Ajan Kesme Mak. San. Ve Tic. A.Ş. 286.705 4. Pilmar Plastik San. Ve Tic. A.Ş. 273.424 5. STM Sistem Teleferik Mon. Tur. San. Ve Tic. LTD. 245.891 3.424 6. İzmir Ersan Oto Yedek Parça San. Ve Tic. A.Ş. 240.301 7. ---- 225.297 8. Buket Özel Sağlık Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. 225.156 9. ---- 215.325 10. Özce İnşaat San. Ve Tic. Ltd. Şti. 188.778 11. Pole Esanjör San. Ve Tic. Ltd. Şti. 155.473 12. Algrup Görsel İletişim Sis. San. Ve Tic. A.Ş. 140.377 13. Teosis Teknolojik Elek. Sis. San. Ve Tic. A.Ş. 140.072 14. Kermes Tarım Ürünleri San. Ve Tic. Ltd. Şti. 128.578 15. Ak Metal Endüstri Malz. San. Ve Tic. Ltd. Şti. 117.084 16. Şenocak Holding A.Ş. 109.118 17. Ne-Gü Konfeksiyon Kim. San. Ve Tic. Ltd. Şti. 97.647 18. Elektral Elektromekanik San. Ve Tic. A.Ş. 97.123 19. Mavişehir Özel Sağlık Hiz.Mal. San. Ltd. Şti. 92.782 20. Gür-Pet Petrol Ür.Oto.İn.Boya San. Ve Tic. Ltd. Şti. 89.746 Kaynak: İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı, 2007 320
Tablo 5: En çok vergi veren ilk 20 mükellef, 2006 Sıra No İsim Tutar (YTL) 1. Mehmet Ali MOLAY 1.332.721 2. Bertuğ ÖSEN 235.504 3. --- 212.132 4. Nihat GÜNDÜZ 204.980 5. Niyazi GÜLTEKİN 171.398 6. --- 160.127 7. Hasan İrfan DEMİRYOL 159.441 8. Necmi ÇALIŞKAN 137.013 9. Ali Reşat MORAL 136.354 10. Ekrem YALÇIN 129.050 11. Suat BÜKET 118.686 12. Dilek IHLAMUR 115.452 13. Özcan AKAR 115.141 14. Mehmet AKTAŞ 114.576 15. Murat IHLAMUR 109.849 16. Ayhan SUNGUR 108.706 17. Muharrem Nihat DİRİN 107.427 18. Mustafa Saim UYSAL 105.826 19. Ali GÜLTEKİN 100.759 20. Semih KILIÇ 95.303 Kaynak: İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı, 2007 3.1. Tarım Tarım bakımından İlimizin diğer ilçeleri ile karşılaştırıldığında oldukça zayıf bir görünüm sergilemektedir. Tarımsal işletme büyüklüklerinde ise sayıları az olmasına rağmen küçük işletmeler hâkimdir. Tarımsal faaliyetler Sasalı Kasabası, Kaklıç ve Balatçık Mahallelerinde yapılmaktadır. İlçede yaklaşık 800 aile tarımla uğraşmakta olup, bunların 400 ü Sasalı Beldesi nde, 350 si Kaklıç Mahallesi nde, 50 kadar ailede Balatçık Mahallesi nde bulunmaktadır. Fazla olmamakla birlikte küçükbaş hayvancılığı yapılmaktadır. 321
Tarımsal faaliyetlerle ilgili sorunların başında sulama ile ilgili yaşanan sıkıntılar gelmektedir. Sasalı ya Ulukent sulama taksimatından gelen ana kanalın, bazı köylere giden ara kanalların kot düşüklüğü nedeni ile bu suyun ancak üçte biri gelebildiğinden sağlıklı sulama yapılamamaktadır. Bu nedenle ana kanallardan kanaletler yapılması, bazı kanallara drenaj prizinin konulması, Gediz Irmağı yatağının temizlenmesi sonucu gerek sebze üretimi için, gerekse hayvancılık için gereken yonca, fiğ, burçak, susam ve sudan otu gibi yem bitkilerinin üretilebileceği de düşünülmektedir. Tablo 6: Tarımsal Alan Dağılımı Yüzölçümü (da) 2006 Pay (%) Kümülâtif Değişim (%) 2002 2006 Toplam tarım alanı 19.810 11.170 100,0-43,6 Tarla alanı 12.110 3.640 32,6-69,9 Sebze alanı 480 280 2,5-41,7 Meyve alanı 60 60 0,5 0 Bağ alanı 60 60 0,5 0 Zeytin alanı 10 10 0,1 0 Tarıma elverişli boş arazi 7.090 7.120 63,7 0,4 Sulanan tarım alanı 10.280 3.190 28-69 Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 Toplam tarım alanı 11.170 dekardır. İlçedeki tarım alanları 2002 yılına göre yüzde 43,6 oranında azalmıştır. Bu azalmadan en yüksek payı yüzde 69,9 ile tarla alanları ile yüzde 41,7 ile sebze alanı almıştır. Tarım arazisinin yüzde 32,6 sı tarla alanı olarak kullanılmaktadır. 3.640 da. tarla alanını 280 da. ile sebze, 60 da. ile bağ ve meyve izlemektedir. 10 da. alan gibi küçük bir alan dahi olsa da ilçede zeytin tarımı yapılmaktadır. Tarıma elverişli boş arazi 7.120 da.dır. Tarım alanlarının 3.190 dekarında sulama yapılırken 7.980 dekarlık alan sulanmamaktadır. İlçede organik tarım yapılmamaktadır. 322
Grafik 1: Tarım Arazileri Dağılımı Kaynak: Tablo 6 3.1.1. Bitkisel üretim İlçede bitkisel ürün deseni fazla gelişmemiştir. İlçedeki tarla ürün ekiliş alanı 2002 yılına göre yüzde 68,8 gibi büyük düşüş göstermiştir. İlçenin tarla alanlarında mısır, pamuk, buğday, arpa, fiğ(yaş-kuru) ve yonca üretimi yapılmaktadır. Üretim miktarları, İlimizin diğer ilçeleri ile karşılaştırıldığında oldukça az kalmaktadır. Bu ürünlerden yalnızca mısır ve pamuk dikkati çekmektedir. İlçede 2002 yılında üretilmeyen yeşil fiğ ve yonca 2006 yılında üretilmeye başlamıştır. Buna karşın; yulaf, patates, susam, fasulye, ayçiçeği, nohut ve bakla üretimden kalkmıştır. İlçede tarla ürünü olarak üretilen kuru fiğ ve dane mısır dışında tüm ürünlerin üretimi düşmüştür. Buna karşın tüm tarla ürünlerinin verimliliği artmıştır. Toplam 3.940 da tarla alandan 4.320 ton ürün elde edilmiştir. 323
Tablo 7: Tarla Ürünleri Üretimi Ekiliş Alanı (da) Ürün Artış 2002 2006 (%) Üretim (ton) 2002 2006 Artış (%) Verim (kg/da) 2002 2006 Artış (%) Mısır (silaj) 650 500-23,1 3.325 2.700-18,8 5.115 5.400 5,6 Pamuk (kütlü) 6.350 1.900-70,1 2.242 855-61,9 353 450 27,5 Buğday 4.600 1.300-71,7 1.725 545-68,4 375 419 11,7 Mısır (dane) 20 150 650 12 150 1150 600 1.000 66,7 Fiğ (kuru) 50 60 20 23 30 30,4 450 500 11,1 Yonca (kuru) 0 20 --- 0 30 --- --- 1.500 --- Fiğ (yeşil) 0 5 --- 0 8 --- --- 1.600 --- Arpa (diğer) 350 5-98,6 105 2-98,1 300 300 0 Yulaf 150 0-100 38 0-100 250 --- --- Patates 10 0-100 30 0-100 3.000 --- --- Susam 250 0-100 13 0-100 50 --- --- Fasulye(kuru) 50 0-100 9 0-100 180 --- --- Ayçiçeği (çerezlik) 50 0-100 9 0-100 180 --- --- Nohut 50 0-100 8 0-100 150 --- --- Bakla (kuru) 30 0-100 5 0-100 150 --- --- Toplam 12.610 3.940-68,8 7.544 4.320-42,7 --- --- --- Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 İlçe tarımında sebze bir diğer uğraş alanıdır. En geniş ekiliş alanına 90 da ile enginar, 60 da ile domates ve ıspanak ile 50 da ile karnabahar sahiptir. 2006 yılında 100 tonun üzerinde üretim rakamı yakalayan 3 ürün kalemi bulunmaktadır. Bunlar; 255 ton ile domates, 117 ton ile enginar ve 100 ton ile karnabahardır. 2002 yılında üretilmesine rağmen lahana, göbekli marul, sakız kabağı, hıyar, bamya, sivri biber ve taze fasulye 2006 yılında üretimden kalkmıştır. Buna karşın kıvırcık marul, barbunya ve börülce ekilmeye başlamıştır. Üretim miktarı açısından domates ilk sırada yer almış, bunu enginar, karnabahar, karpuz ve patlıcan izlemiştir. Toplam 415 da. ekim alanından 809 ton sebze elde edilmiştir. 324
Tablo 8: Sebze Üretimi Ekiliş Alanı Üretim Verim (da) (ton) (kg/da) Ürün Artış Artış Artış 2002 2006 2002 2006 2002 2006 (%) (%) (%) Domates 40 60 50 80 255 218,8 2.000 4.250 112,5 Enginar 100 90-10 120 117-2,5 1.200 1.300 8,3 Karnabahar 30 50 66,7 60 110 83,3 2.000 2.200 10 Karpuz 20 20 0 32 72 125 1.600 3.600 125 Patlıcan 120 30-75 276 60-78,3 2.300 2.000-13 Marul (kıvırcık) 0 30 --- 0 54 --- --- 1.800 --- Ispanak 50 60 20 39 48 23,1 775 800 3,2 Pırasa 10 10 0 26 25-3,8 2.600 2.500-3,8 Kavun 30 10-66,7 60 19-68,3 2.000 1.900-5 Barbunya (taze) 0 20 --- 0 16 --- --- 800 --- Börülce (taze) 0 20 --- 0 15 --- --- 750 --- Soğan (taze) 20 10-50 36 10-72,2 1.800 1.000-44,4 Kereviz (kök) 30 5-83,3 36 8-77,8 1.200 1.600 33,3 Lahana 30 0-100 90 0-100 3.000 --- --- Marul(Göbekli) 20 0-100 30 0-100 1.500 --- --- Kabak(Sakız) 20 0-100 20 0-100 1.000 --- --- Hıyar 30 0-100 66 0-100 2.200 --- --- Bamya 20 0-100 6 0-100 300 --- --- Biber(Sivri) 40 0-100 44 0-100 1.100 --- --- Fasulye(Taze) 40 0-100 28 0-100 700 --- --- Toplam 650 415-36,2 1.049 809-22,9 --- --- --- Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 Toplam 60 da. lık meyve alanında 5.530 dikili ağaç bulunmaktadır. İlçede meyve alanlarında ağırlıklı olarak erik üretimi yapılmaktadır. 4.350 sine dikilen erik ağaçlarından 131 ton meyve elde edilmektedir. Eriği, 60 ton ürün ile üzüm, 18 ton ile şeftali, 9 ton ürün ile kayısı ağaçları izlemektedir. Bunların yanı sıra 4 ton zeytin üretilmiştir. Armut ve ayva üretimi olmamış, az miktarda da olsa üzüm üretimi başlamıştır. 325
Tablo 9: Meyve Üretimi Meyve Veren Yaşta Üretim Verim Ağaç Sayısı (ton) (kg/ağaç) Ürün Artış Artış Artış 2002 2006 2002 2006 2002 2006 (%) (%) (%) Erik 4.350 4.350 0 131 131 0 30 30 0 Şeftali (diğer) 650 600-7,7 26 18-30,8 40 30-25 Kayısı 350 300-14,3 9 9 0 25 30 20 Zeytin (yağlık) 220 220 0 5 4-20 23 20-13 Armut 500 0-100 10 0-100 20 --- --- Ayva 150 0-100 4 0-100 25 --- --- Toplam 6.250 5.470-12,5 185 162 10,9 --- --- --- Üzüm* 0 60 --- 0 60 --- --- 1.000 --- Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü, 2007 * Dekar İlçede örtü altı tarımı yapılmamaktadır. Tarımın gelişmemesi nedeniyle tarımda kullanılan alet ve ekipmanların da az olduğu saptanmıştır. Tablo 10: Tarımsal Alet ve Ekipman Varlığı, 2006 Alet-Ekipman Adet Alet-Ekipman Adet Traktör 110 Diskli Tırmık 45 Pulluk 144 Yağmurlama Tesisi 5 Elektropomp 29 Derin Kuyu Pompa 14 Toprak Frezesi 20 Set Yapma Makineleri 20 Pulverizatör 81 Hububat Ekim Makineleri 7 Rototiller 8 Üniversal Ekim Makinesi 120 Kültüvatör 45 Gübre Dağıtım Makinesi 104 Römork 125 Santrifüj Pompa 80 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü, 2007 3.1.2. Hayvancılık İlçe köylerinde hayvancılık da yapılmaktadır. Özellikle küçükbaş hayvancılık yaygındır. Hayvan varlığının ırklara göre dağılımı aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. İlçede en çok koyun yetiştirilmektedir. 4.922 başla koyun varlığı diğer hayvanlardan belirgin bir biçimde fazladır. Toplam 1.023 sığır bulunan Çiğli de sığırların 747 sini kültür melezleri oluşturmaktadır. Sığırın ardından 841 başla keçi varlığı da önemli ölçüdedir. Bu keçilerin tamamı kıl keçisidir. 326
Tablo 11: Hayvan Varlığı Tür 2002 2006 Artış (%) Sığır 1.030 1.023-0,7 Koyun 4.250 4.922 15,8 Keçi 775 841 8,5 Tavuk 0 400 --- Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü, 2007 Bu küçükbaş havanlardan sağmal olanlarının sayısı; 500 keçi, 655 sığır ve 3.050 koyundur. Ayrıca 43 adet eşek ve 68 adet at bulunmaktadır. Bu hayvanlardan elde edilen hayvansal üretim miktarları ise şöyledir: 3.741 ton süt, 5 ton yapağı ve 0,2 ton keçi kılıdır. Düşük sayılarda olsa da tavuk yetiştiriciliği başlamıştır. 3.1.3. Tarımsal üretim gelirleri Tablo 12: Gayri Safi Tarımsal Gelir Üretim (Ton) Üretim Kolları Kümülâtif 2002 2006 Artış (%) Gelir (YTL) 2002 2006 Kümülâtif Artış (%) Tarla Ürünleri 7.544 4.320-42,7 2.515.647 1.222.070-51,4 Meyve 185 222 20 168.450 203.420 20,8 Sebze 1.049 809-22,9 298.400 637.850 113,8 Süt 2.970 3.742 26 891.000 2.085.380 134,0 Diğer (Yapağı+Kıl) 3 5 66,7 3.750 8.950 138,7 Toplam --- --- --- 3.877.247 4.157.670 7,2 Kaynak: Tarım İl Müdürlüğü Verileri, 2007 İlçenin denize kıyısı olmasına rağmen denize iniş bulunmaması nedeniyle deniz ürünü imalatı yapılmamaktadır. İlçede bunun haricinde hayvansal üretime rastlanmamıştır. Süs bitkisi, et, yumurta, bal, balmumu ve su ürünleri üretimi yoktur veya kayda alınmayacak derecede düşük olduğu için rakam bulunamamıştır. 327
Bu verilerin tetkikinden de anlaşılacağı gibi tarım ve hayvancılığın fazla gelişmemesine bağlı olarak gayri safi tarımsal gelirde çok küçük değerler elde edilmiştir. Tarım alanının son dört yıl içinde önemli ölçüde küçülmesine rağmen gerek verimlilikteki gerekse fiyatlardaki artışlar nedeniyle tarımsal gelir yüzde 1,8 gibi düşük bir ölçüde olsa dahi artış göstermiştir. 3.2. Sanayi İzmir'in eski yerleşim birimlerinden biri olan ilçe, sanayileşme açısından en dinamik ilçelerimizden biridir. Tablo 13: Sanayi Alanları, 2006 Organize Sanayi Bölgesi Küçük Sanayi İsim Atatürk OSB Ata Sanayi Kuruluş yılı Toplam alan (km 2 ) İşletme Sayısı Yabancı Yerli İhracat (Milyar $) İstihdam (adet) Doluluk oranı (%) 1990 7,5 20 445 1,5 30.000 88,0 2001 0,3 --- 570 * 2.500 90,0 Sitesi Kaynak: Sanayi Ticaret İl Müdürlüğü, İlçe Kaymakamlığı, 2007 * Bilinmiyor Ülkemizin en büyük organize sanayi bölgelerinden biri olan Atatürk Organize Sanayi Bölgesi bu ilçededir. Bölge İzmir il merkezinin kuzeybatısında, İzmir Limanına 20 km., Havaalanına 40 km., tır gümrüğüne 8 km. uzaklıkta bir alan üzerine kurulmuştur. Yaklaşık 3,5 km. boyunda, 2 km. eninde bir araziyi kapsamaktadır. Bölgede Ağustos 2006 itibariyle 465 adet işyeri faaliyette bulunmaktadır. Bunların 200 ü ihracat yapmakta olup, 20 si yabancı sermayeli firmalardır. Firmalar deri sanayinden tütün işletmelerine, inşaat malzemelerinden mobilya sanayine 41 farklı meslek grubunda üretim halindedirler. Ağırlıklı olarak; makine, tekstil, hazır giyim, gıda, plastik, kimya, metal, otomotiv yan sanayi, elektrik ve elektronik sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Bölgede fabrika niteliği arz etmeyen ve küçük sanayi sitesi kapsamına giren, tamirci, keresteci, hızarcı, mobilyacı, depo ve ticari teşebbüslerle belli bir imalat programı bulunmayan tornacı, tesviye atölyeleri ile bölgede yer almasında (debagat, hurda lastikten imalat, LPG dolum tesisleri v.b) çevre sağlığı ve bölge emniyeti açısından sakınca görülen iş kollarına yer verilmemektedir. Bunun dışındaki sanayi sektörlerinin hemen hemen tümü yer almaktadır. 328
Bölgede 595 adet sanayi parseli üzerinde kurulan 465 işletmede 30.000 kişi istihdam edilmektedir. Yönetim Binası, sergi salonları, kütüphane, konferans salonu, toplantı salonu, Çıraklık Eğitim Merkezi, karakol, bankalar, PTT, Sağlık Merkezi, Sosyal Merkez, Cami, Isıtma Merkezi, İtfaiye, Benzin istasyonundan oluşan ve Bölgenin sosyal, kültürel ve ekonomik ihtiyaçlarına cevap vermek üzere planlanan hizmet binaları 31.12.1988 tarihinde tamamlanmıştır. Organize Sanayi Bölgesinde yeşil çevrenin en iyi şekilde oluşmasına özel önem verilmektedir. Şehir imar planında belirlenmiş genel yeşil alanlara ve spor tesislerine ilaveten Bölgede sanayi tesisinin büyüklüğüne göre tesisin dört bir yanında zorunlu olarak yeşil bant oluşturması istenmektedir. Böylece tüm fabrikaların yeşil alan içinde kalması planlanmıştır. Elektrik, su ve doğalgaz dağıtımı, imar ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi, GSM ruhsatı verilmesi, atık toplama, atık su arıtma, çevrenin koruması, ağaçlandırma, yol yapımı ve bakımı, güvenlik hizmetleri yanı sıra, bölge sanayicilerinin firmaları ve sektörleri ile ilgili bilgileri sağlamak ve sanayicilere iletmek İAOSB yönetiminin temel görevleridir. Bölgenin yıllık ticaret hacmi 3 milyar, ihracatı 1,5 milyar ve ithalatı 700 milyon dolar civarındadır. Bölgenin ticaret hacmini, özellikle ihracatını arttırmaya özel önem verilmektedir. Bu düşünceden hareketle, bölgede üretilen ürünlerin ve firmaların tek bir merkezde tanıtılması amacıyla sürekli sergi alanı kurulmuştur. Alan, Ağustos 2004 te hizmete açılmış olup, 800 m 2 lik alanda kurulan sergi alanında 150 firmanın ürünleri sergilenmektedir. 1999 yılı sonunda 42 MW gücünde Ataer Enerji Santrali tamamlanmış olup üretime geçmiş, daha sonra kapasitesi 60 MW a çıkarılmıştır. Böylece bölgedeki tesislerin enerji kesintisi problemi ortadan kalkmıştır. Atatürk Organize Sanayi Bölgesi bünyesinde, Bölge Müdürlüğü binası, cami, cami altında 5 adet dükkân, eğitim merkezi, ısıtma merkezi, benzin istasyonu, itfaiye, 13 adet banka şubesi, küçük parseller merkezinde 40 dükkânlık bir sosyal merkez, atıksu arıtma tesisi, Ataer AŞ enerji santrali ve 41 adet trafo merkezi bulunmaktadır. 2003 yılında enerji santralinin nafta kullanımından doğalgaz üretimine geçilmiş olup, bölge, Kasım 2004 ten itibaren ayda ortalama 3,24 milyon YTL değerinde 9,4 milyon m 3 doğalgaz tüketilmektedir. 12.000 m 3 /gün kapasiteli Atıksu Arıtma Tesisinin kapasitesi 2000 yılı içinde 21.000 m 3 /gün e çıkarılmıştır. 329
Bölgede faaliyet gösteren KOBİ niteliğindeki firmaları; ihracat, yatırım, Ar-Ge destekleri, krediler, teşvikler, E-ticaret konularında bilgilendirmek, yönlendirmek ve bu fırsatlardan yararlanmalarını sağlamak amacıyla 2003 yılında, İAOSB Bölge Müdürlüğü bünyesinde KOBİ Bilgi Hizmet Gelişim Merkezi (KOBİM) kurulmuştur. Bu, Türkiye de Organize Sanayi Bölgelerinin hiçbirinde olmayan ilk uygulamadır ve bölge sanayicilerinin yoğun ilgi ve takdirini toplamıştır. KOBİM ile birlikte sanayicilerin talep ettikleri bilgi ve istatistikler temin edilmektedir. Ayrıca bölge sanayicileri geri ödemesiz destekler, krediler, yatırım ve ihracat teşviklerinden bu merkez sayesinde haberdar olmakta ve bürokratik işlemlerde yardım alabilmektedirler. KOSGEB ile İAOSB arasında 15 Ekim 2004 tarihinde imzalanan protokol çerçevesinde kurulan KOSGEB- İAOSB Sinerji Odağı 2005 yılı Temmuz ayında faaliyete geçmiştir. İlköğretim mezunu gençleri meslek sahibi yapmak ve istihdamlarını sağlamak amacıyla bölgeye bağlı İAOSB Mesleki Eğitim Merkezi ücretsiz hizmet vermektedir. Böylece İAOSB deki firmalara ihtiyacı olan eleman desteğini sağlayarak veya firmalarda çalışanların da mesleki bilgilerini geliştirerek bölgeye ve gençlere destek vermektedirler. İlçede yaşayan özürlülere yardımcı olunabilmesi için İzmir Atatürk Organize Sanayi bölgesi Özel Eğitim ve Uygulama Okulu yaptırılmıştır. Çiğli ATA Sanayi Sitesi, 350 dönümlük alan üzerinde toplam 671 adet küçük ve orta ölçekli işyeri olarak planlanmıştır. 2001 yılında faaliyete geçen ATA Sanayi Sitesi, halen yüzde 90 doluluk ile faaliyetlerini sürdürmektedir. Site de oto tamir ve bakım ağırlıklı olmak üzere mobilya imalat, plastik sanayi ve demir-alüminyum doğrama faaliyetlerinde çalışan firmalara rastlanmaktadır. İlçenin bir diğer önemli kuruluşu da Çamaltı Tuzlası dır. Ülkemizin en büyük tuzlası olan Çamaltı Tuzlası İzmir Körfezi nin kuzeyinde bulunan Gediz Deltası nda 58.155.958 m 2 lik alanda yer almaktadır. İtalyanlar tarafından 1863 yılında kurulan ve Tekel tarafından işletilen Tuzla da 15 memur, 111 kadrolu işçi, 71 mevsimlik işçi, 29 koruma ve güvenlik görevlisi, 13 eski hükümlü işçi, 5 özürlü işçi, 1232 götürü işçi ve 3 takviye işçi olmak üzere toplam 1479 kişi çalışmaktadır. Müdürlüğün 34 adet idare binası, 84 adet lojmanı, 84 adet iş makinesi (kepçe, lokomotif, elevatör), 523 vagoneti, 21 adet kara nakil aracı ve 2 kantarı mevcuttur. 330
İşletme sınırları 58.000 dekar olup, içinde ilkokul, cami, sosyal tesisler ve lojmanlar bulunmaktadır. Çamaltı Tuzlası ülkemiz tuz üretiminin yüzde 25 i karşılamaktadır. 2006 yılı için yıllık tuz üretimi 535.598 ton olmuştur. Balatçık sınırları içerisinde bulunan Tekel Yaprak Tütün İşletmesi 46,000 m 2 lik bir alanda kurulmuştur. Tütün işleme ve bakım tesisidir. İşletmede 46 prefabrik depo, 1 revir, 4 idare binası ve 1 kreş bulunmaktadır. Genellikle Ege menşei yaprak tütünleri alımlarından sonra işletmeye geçen 5 bölümden müteşekkil işleme ünitesi İzmir Tekel Yaprak Tütün İşletmeleri bünyesindeki en büyük işleme ünitesidir. Mevsimlik olarak çalışmalarını sürdüren işletmede; 71 memur, 42 eksper, 721 daimi işçi ve 479 geçici işçi olmak üzere toplam 1.313 kişi çalışmaktadır. Ünitenin yıllık işleme kapasitesi yaklaşık 25.000.000 kg. dır. İlçenin bir diğer önemli sanayi kuruluşu da Tariş İplik Fabrikası dır. 400.000 m 2 arazi üzerine 1975 yılında kurulmuştur. 51.000 m 2 si işletme binası olmak üzere 82.427 m 2 kapalı sahası mevcuttur. Fabrikada yüzde 100 pamuklu olmak üzere yılda 14.500 ton iplik, 700 ton ham örgü kumaş üretilmektedir. Bu üretimin küçük bir kısmı dış piyasaya, geri kalan çoğunluğu ise iç piyasaya satılmaktadır. Fabrikada 625 daimi işçi ve 64 memur istihdam edilmektedir. Eski teknoloji kullanılan fabrikada modernizasyon çalışmaları sonucu ürünlerin iç ve dış piyasalarda rekabet şansı artabileceği gibi kalite yükselecek ve maliyet açısından da tasarruf sağlanacaktır. Bu amaçla yapılmak istenen yatırım için Pamuk Birliği Yönetim Kurulu kararı çıkmış, Bakanlığa müracaat edilmiştir. Ancak Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu tarafından yatırım müsaadesi verilmediğinden uygulamaya geçilememiştir. Tekel A.Ş. Genel Müdürlüğü Yönetim Kurulunun 21.04.2006 tarih ve 117 sayılı kararı ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığının 28.04.2006 tarih ve 476 sayılı olurları ile Yaprak Tütün İşletmeleri ve Ticareti Müessesesi Müdürlüğü ile Çamaltı Tuz İşletmesi Müdürlüğünün bağlı bulunduğu Tekel Tuz Sanayi Müessesesi Müdürlüğü 30.04.2006 tarihi itibariyle Tekel A.Ş. Genel Müdürlüğü bünyesinde birleştirilerek tüzel kişiliklerine son verilmiştir. 3.3. Ticaret Sanayide oldukça hareketli olan ilçede ticari hayat ilçenin gelişmesine paralel olarak canlanmaktadır. Özellikle Kipa Alışveriş Merkezi ilçedeki ticari hayatın canlanmasına önemli katkıda bulunmaktadır. 331
Atatürk Organize Sanayi Bölgesi hariç tutulursa, ilçede küçük ölçekli işletmeler hâkimdir. Tablo 14: Ticaret Merkezleri, 2006 Alışveriş merkezi İsim Toplam alan (m 2 ) İşletme / Tezgâh sayısı Doluluk oranı (%) Kipa 36.000 91 100 İstasyonaltı Semt Pazarı 3.800 240 100 Egekent Pazaryeri 4.500 350 100 Pazaryeri Evka-2 Pazaryeri 3.000 200 100 Evka-5 Pazarı 3.000 200 100 Balatçık Pazarı 1.200 400 100 Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, Çiğli Belediyesi, 2007 İlçe ihracatında en önemli kalemi tütün, zeytin ve zeytinyağı ile konfeksiyon ürünleri oluşturmaktadır. Ege İhracatçı Birlikleri rakamlarına göre İlçe den Atatürk OSB haricinde 2006 yılı itibariyle 166 firma tarafından 418.415.356 Dolar değerinde ihracat gerçekleştirilmiştir. Önemli ihraç kalemleri arasında; kara taşıt araçları ve bunların aksam ve parçaları, konfeksiyon, makineler, mekanik cihazlar, kazanlar ve aksamları bulunmaktadır. Önemli ithalat kalemleri arasında; mineral yakıtlar ve yağlar, makineler, mekanik cihazlar yer almaktadır. İlçe ile özdeşleşmiş ürünlere pamuk ve erik örnek gösterilebilir. 3.4. Turizm İzmir Kuş Cenneti ilçedeki turizm hareketlerinin odak noktasını oluşturmaktadır. İzmir kentine komşu olan Gediz Deltası yalnızca Türkiye nin değil Akdeniz in en önemli sulak alanlarından biridir. Dalyanlar, alüvyon adacıkları, azmaklar, tatlı ve tuzlu su bataklıkları, mevsimsel subasar çayırlar, Akdeniz tipi çalılıklar, tarım alanları ve tuzlalar gibi çok farklı yaşam alanlarını barındıran deltanın büyüklüğü 40.000 hektardır. Kış mevsiminde 80.000 kadar su kuşuna ev sahipliği yapan Gediz Deltası, aralarında nesli dünya ve Avrupa ölçeğinde tehlike altında olan 28 civarında kuş türü için Önemli Kuş Alanı (ÖKA) kriterlerini sağlamakta olup, flamingo, tepeli pelikan, balıkçıl, kırlangıç, yalı çapkını gibi 211 kuş türü (59 u kuluçkaya yatmakta), 308 bitki ve 17 sürüngen türü barındırmaktadır. 332
Biyolojik çeşitlilik ve ekolojik açıdan taşıdığı eşsiz önemin yanı sıra ekonomik ve peyzaj değerleri açısından da çok önemli bir sulak alan olan Gediz Deltası ülkemiz tuz üretimin yaklaşık yüzde 25 ini sağlar. Yörede Orman Bakanlığı tarafından 1979 yılında koruma çalışmaları başlatılmış ve 1982 yılında Su Kuşları Koruma ve Üretme Sahası ilan edilerek ilk koruma statüsü verilmiştir. 1994 yılında yine Orman Bakanlığı bu statüyü Yaban Hayatı Koruma Sahası olarak değiştirmiştir. Ancak bu statü Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Mayıs 2007 itibariyle kaldırılmıştır. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 1987 yılında Kuş Cenneti (Orman Alanı) ilan edilen bölgenin sahip olduğu doğal ve kültürel özellikleri nedeniyle, Kültür Bakanlığı nca 1985 ve 1999 yılında 1. Derece Doğal ve Arkeolojik Sit, Çevre Bakanlığı nca ise 1998 yılında Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkındaki RAMSAR Sözleşmesi kapsamına alınmıştır. İzmir Büyükşehir Belediyesi nce 2000 yılında İzmir Kuş Cenneti ve çevresine yönelik Koruma Amaçlı İmar Planı hazırlanmıştır. Alan içinde ziyaretçi binası, kuş müzesi, sabit dürbün, kuş gözetleme kuleleri, çift kişilik gezi bisikleti bulunmaktadır. Sulak arazinin hacmini büyütmek amacıyla Cansuyu Projesi uygulaması ile bölgeye tatlı su verilmiş ve kuş sayısının üç kat artması sağlanmıştır. Ayrıca tatlı, acı ve tuzlu su eko sistemleri bulunan sahada 600.000 adet değişik türde fidan dikilmiştir. Kuşcenneti içinde Lodos Tepe, Orta Tepe ve Poyraz Tepe adıyla anılan üç tepecik bulunmaktadır. Bu tepelerden tuz tavaları, Homa Dalyanı ve İzmir Körfezinin görünüşü çok güzeldir. Üzerinde gözetleme kulesi bulunan Lodos Tepeye çıkarken Leucai antik kentinin kalıntıları arasından geçilmektedir. Poyraz Tepe ve Orta Tepe arasındaki sularda kefal ve çipuranın türleri üremektedir. Akvaryum balıkları için canlı yem olarak kullanılan Artemia kurtçukları da Afrika dan sonra en uygun yaşama ortamını Homa Dalyanında bulmuştur. İzmir Valiliğinin önderliğinde İzmir Kuş Cennetini Koruma ve Geliştirme Birliği kurulmuş olup Birlik faaliyetlerini sürdürmektedir. 333
3.5. Kamu Maliyesi Çiğli Belediyesi için 2006 yılı kesin hesabına göre 25.618.921,67.- YTL. Gelir ve 23.862.877,34.- YTL. Gider ve Sasalı Belediyesi için 2006 yılı kesin hesabına göre 1.590.751,20.- YTL. Gelir ve 1.377.136,16.- YTL. Gider gerçekleşmiştir. Bu rakamlara göre Çiğli Belediyesi nin gelir bütçesi 2002 den bugüne 3,8 kat ve Şaşalı Belediyesi nin gelir bütçesi 3,3 kat artmıştır. Tablo 16: Vergi, 2006 Mükellef sayısı Tahakkuk edilen vergi tutarı (YTL) Tahsil edilen vergi tutarı (YTL) Gelir 11.990 79.969.087 71.317.611 Kurumlar 2.438 12.886.641 10.694.752 Katma değer 7.315 30.286.826 24.550.553 Diğer 7.731 13.401.334 11.843.510 Toplam --- 136.543.888 118.406.426 Maliye Bakanlığı Belediye 83.515 36.278.903 25.809.516 Toplam vergi gelirleri 172.822.791 144.125.942 Kaynak: İl Vergi Dairesi Başkanlığı, İlçe Kaymakamlığı, Çiğli Belediyesi, 2007 4. Sosyal Yapı 4.1. Eğitim İlçede okuma yazma oranı yüzde 97 dir. 3 ü özel olmak üzere 6 lise, 1 Anadolu Öğretmen Lisesi olmak üzere 4 Anadolu Lisesi, 2 si Anadolu Lisesi statüsünde 4 Meslek Lisesi bulunmaktadır. 2 si özel 3 anaokulu olmakla birlikte bir lise ve 25 ilköğretim okulunun okul öncesi eğitim bölümleri bulunmaktadır. 25.531 öğrenci ve 1.254 öğretmen ile toplam 751 derslikte eğitim ve öğretim yapılmaktadır. Derslik başına düşen ortalama öğrenci sayısı 32,6 dır. Ülkemizde 8 yıllık temel eğitime geçilmesi ile mevcut okullarımıza ek dersliklerin ilave edilmesi sonucunda ilçede 2003 yılında derslik sayısı 593 iken 2006 eğitimöğretim yılı itibariyle derslik sayısı 751 e çıkmıştır. Bu gelişmelerden dolayı okullarda yerleşim konusundaki sıkıntılar büyük ölçüde giderilmiş, derslik başına 30 öğrenci olarak hedeflenen olguya yaklaşılmıştır. 334
Tablo 17: Eğitim Durumu (Resmi+Özel), 2006 Türü Adet Erkek öğrenci Kız öğrenci Öğretmen sayısı Öğretmen başına düşen öğrenci sayısı Okul öncesi 29* 485 500 50 19,7 İlköğretim 27 8.484 8.148 706 23,6 Meslek lisesi 5 1.582 949 132 19,2 Ortaöğretim Diğer liseler 9 2.454 2.929 366 14,7 Toplam 43 13.005 12.526 1.254 20,4 Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2007 * 25 tane ilköğretim okulunda, 1 tane ortaöğretim okulunda okul öncesi eğitim verilmektedir. Yapımı devam eden 36 derslikli İzmir Özel Türk Koleji Çiğli Şubesi tamamlanma aşamasında, Evka-2 Mahallesinde ki bağımsız anaokulu ise ihale aşamasındadır. Evka-6 ve İzkent semtlerinde yoğun iskanlaşmanın getirdiği nüfus artışı göz önünde bulundurularak söz konusu alanlara 24 derslikli birer ilköğretim okulunun yapılmasının ihtiyacı karşılayacağı düşünülmektedir. Bu nedenle Evka-6 Mahallesi ne yapılacak olan 18 derslik ilköğretim okulu ihale aşamasındadır. Güzeltepe Hasan Sağlam İlköğretim Okulu nda yapımı devam eden 18 derslikli ilave inşaatın bitmesi ile mevcut binanın lise olarak hizmete sunulması planlanmaktadır. Ayrıca, Güzeltepe İlköğretim Okulu nda 9 derslikli ilave bina yapımı devam etmekte olup, Sasalı Beldesi İlköğretim Okulu prefabrike 6 derslikli ilave bina bitirilerek faaliyete geçirilmiştir. İlçede 2 si ticaret lisesi olmak üzere 5 meslek lisesi bulunmakta ancak öğrenci talebi düşük seyretmesi nedeniyle tam kapasite çalışamamaktadır. Tablo 18: Yaygın Eğitim Durumu, 2006 Türü Adet Erkek Kız Eğitmen öğrenci öğrenci sayısı Dershane 5 576 602 75 Sürücü kursu 4 1.223 382 42 Halk eğitim merkezi 1 1.520 3.211 12 Diğer eğitim ve kurs merkezi 6 64 61 29 Toplam --- 3.383 4.256 158 Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2007 Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünce 2006-2007 eğitim-öğretim yılında açılan sosyal, kültürel ve mesleki 206 kursa toplam 3.283 kursiyer devam etmiştir. 335
Ulusal Eğitime Destek Kampanyası kapsamında 2006-2007 eğitim-öğretim döneminde şu ana kadar açılan 11 okuma-yazma kurslarına toplam 132 kursiyer katılmış, biten kurslarda 24 kursiyere belge verilmiştir. Kampanyanın başladığı 2001 yılından bu güne kadar açılan 421 kursta toplam 6.067 kursiyer belge almaya hak kazanmıştır Ayrıca, Haydi Kızlar Okula kampanyası çerçevesinde (2004-2007) alan taramalarında belirlenen toplam 389 öğrenciden 137 si okula kazandırılmış, 57 si engelli ve 195 i taşınma, öğrenim çağı dışı, adreste bulunamama ve benzeri nedenlerden dolayı toplam 252 öğrenci ise okula kazandırılamamıştır. İlçede 5 Dershane, 1 Yabancı Dil ve Bilgisayar Kursu, 1 i kız olmak üzere 2 Öğrenci Yurdu ve 4 Motorlu Taşıt Sürücü Kursu bulunmaktadır. İlçede iki adet kütüphane bulunmaktadır. Güzeltepe semtinde bulunan ve prefabrik bir binada hizmet veren Güzeltepe Kütüphanesi nde 2002 yılında 5.424 kitap bulunurken bu sayı 2006 yılında 6.180 e yükselmiştir. Ancak okuyucu sayısı 11.899 dan 5.350 ye düşmüştür. Evka-2 de Belediyeye bağlı olarak hizmet veren İsmail Hakkı Tonguç Halk Kütüphanesi ise 2002 yılındaki 4.391 kitabını 5.407 ye yükseltirken 3.597 olan okuyucu sayısının 2.763 olmasını engelleyememiştir. 4.2. Sağlık İlçede; Çiğli Devlet Hastanesi (30 yataklı), 12 Sağlık Ocağı, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 Semt Polikliniği ayrıca 1 Özel Hastane, 1 Özel Sağlık Polikliniği, 1 Tıp Merkezi, 7 Özel Hekim Muayenehanesi, 15 Diş Hekimi Muayenehanesi, 1 Sağlık Kabini ve 48 adet Eczane bulunmaktadır. İlçede sağlık hizmetleri büyük ölçüde 12 sağlık ocağında (Balatçık, Egekent, Büyükçiğli, Evka-2, Güzeltepe, İstasyonaltı, Şirintepe, Merkez Dereiçi, Aydınlıkevler, İzkent, Evka-5 ve Sasalı Sağlık Ocağı ve buraya bağlı Kaklıç Sağlık Evi) verilmektedir. 1992 yılında Karşıyaka Devlet Hastanesi ne bağlı olarak hizmete açılan ve 1998 yılında 30 yataklı Devlet Hastanesine dönüştürülen Çiğli Devlet Hastanesi 4 katlı binada hizmet vermektedir. Çiğli Devlet Hastanesinin ameliyathanesi tamamlanarak hizmete girmiştir. Ayrıca, ek bina ikmal inşaatı devam etmekte olup, yakında tamamlanarak hizmete girecektir. Sağlık Ocaklarında 2006 yılı içerisinde toplam 394.714 kişiye poliklinik hizmeti verilmiş, bunlardan 18.812 sinin 2.Basamak Sağlık Kurumlarına sevki yapılmıştır. 2. Basamak Sağlık Kurumlarına sevk oranı yüzde 6,7 dir. 336
Aliağa, Foça ve Menemen ilçelerine de hizmet sunan Verem Savaş Dispanseri 1998 yılı içinde faaliyete geçmiştir. Sağlık Bakanlığına bağlı bu kurumlarca tedavi hizmetlerinin yanı sıra koruyucu sağlık hizmetleri de verilmektedir. Tablo 19: Sağlık Hizmetleri, 2006 KAMU ÖZEL Adet Yatak kapasitesi Doktor sayısı Hemşire sayısı Diğer sağlık görevlisi M İ M İ M İ M İ M İ Hizmet verilen hasta sayısı Hastane 1 2 30 450 35 --- 20 --- 35 --- 116.478 Sağlık Ocağı 12 -- --- --- 48 --- 86 --- 28 11 394.714 Poliklinik 1 -- --- --- 18 3 10 2 3 3 6.296 Verem Savaş Dispanseri 1 -- --- --- 2 --- 2 --- 2 --- * Toplam -- -- 30 450 103 3 118 2 68 14 517.488 Hastane 1 -- 123 --- 85 --- 185 --- 90 --- 45.000 Poliklinik 2 -- --- --- 3 --- 1 --- --- --- * Tıp Merkezi 1 -- --- --- 11 --- 4 --- 3 --- 45.014 Toplam -- -- 123 --- 99 190 --- 93 --- 90.014 Genel Toplam -- -- 153 450 202 3 308 2 161 14 607.502 Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, 2007 M: Mevcut, İ: İhtiyaç * Bilinmiyor. Aile planlaması kapsamında 15-49 yaşları arasındaki kadın sayısı toplam 41.666 olup, 15.065 kadına etkili yöntemle korunma uygulanmış olup etkin korunma oranı yüzde 36,1 dir. Kaba doğum hızı yaklaşık yüzde 0,1 dir. Aynı dönem içerisinde bağışıklama çalışmaları kapsamında bebeklere yapılan aşılama ortalaması oranı yüzde 85 dir. 15 No lu 112 acil yardım ve kurtarma istasyonu halen Egekent Sağlık Ocağı içinde 2 odada faaliyet vermekte müstakil bina konusunda çalışmalar devam etmektedir. Geçici binada hizmet veren Aydınlıkevler Sağlık Ocağı hizmet binası yapımı için bulunan arsanın sağlık tesisi alanına çevrilmesi ile ilgili imar planı değişiklikleri yapılmış, Balatçık Sağlık Ocağı yapımı için bulunan arsada ise imar plan değişiklikleri çalışmaları devam etmektedir. Karşıyaka Demirköprü Diş Hastanesi Polikliniğine bağlı Çiğli Şubesinin açılabilmesi için, İlçemiz Verem Savaş Dispanseri bahçesindeki lojmanların tahsisi sağlanarak lojmanlar boşaltılmış, Diş Ünitesinin hizmete girmesi planlanmaktadır. 337
İlçe sağlık kuruluşlarında görevli personel yapısı incelendiğinde; doktor, hemşire ve ebe gibi sağlık hizmetleri sınıfında personel yeterlidir. Ancak, sağlık ocakları ele alındığında; Evka-2 Sağlık Ocağındaki bir memur dışında tüm kuruluşların memur ihtiyacı olduğu, bunların 11 tanesinde sağlık memuru ve sekizinde hizmetli bulunmadığı saptanmıştır. Tablo 20: Diğer Sağlık Hizmetleri, 2006 Tür Adet KAMU ÖZEL Aile Hekimi 41 Laboratuvar 13 Özel muayenehane 22 Eczane 48 Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, 2007 AOSB Çiğli Dispanseri 24 saat acil hizmet vermektedir. Ayakta tedavi hizmetleri sunulabilen dispanserde röntgen cihazı, defibilatör cihazı, EKG cihazı ve entübasyon seti gibi cihazlar bulunmaktadır. Çanakkale-Balıkesir den Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine kadar olan bölgede bir ihtisas hastanesi bulunmaması, Karşıyaka Devlet Hastanesinin ise yetersiz kalması; özellikle son zamanlarda Karşıyaka daki trafik sıkıntısının aşılıp hastanelere ulaşımın zaman alması nedeniyle can kayıplarına neden olmaktadır. Bu nedenle Çiğli de, devlet yolu üzerinde uygun imar onaması yapılmış bir arazide Eğitim Hastanesi yapılması uygun olacaktır. 4.3. Kültür, Spor ve Sosyal Yaşam İlçede sosyal faaliyetler Çiğli Belediyesi ne ait, 100 kişi kapasiteli konferans ve sergi salonu bulunan İsmet İnönü Eğitim Kültür Merkezi ile yine Çiğli Belediyesinin 300 kişilik yeni Meclis Salonunda gerçekleştirilmektedir. İlçede 30 Ağustos 3 Eylül tarihleri arasında Çiğli Belediyesi tarafından Çiğli Zafer Ve Barış Festivali düzenlenmektedir. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı nca, yoksullara, hastalara ve ihtiyacı olan vatandaşlarımıza gerekli gıda, giyim, ilaç, yakacak ve para yardımı yapmaktadır. 2006 yılı içerisinde 3.852 kişiye toplam 639.059,92 YTL. Yardım yapılmıştır. 1.139 öğrenci eğitim yardımı, 299 çocuk ise sağlık yardımından faydalanmaktadır. 2006 yılı itibarıyla muhtaç sayısı; 558 i 1. Derece, 724 ü 2. Derece ve 2 si 3. Derece olmak üzere toplam 1.284 dür. 338
2006 yılsonu itibariyle yeşil kart verilen vatandaş sayısı 2.028, İlçedeki toplam Yeşil Kartlı kişi sayısı ise 7.968 olarak belirlenmiştir. 2022 Sayılı Kanun gereği maaş alan kişi sayısı ise 1.161 dir. Tablo 21: Kültürel Tesisler, 2006 Tür Mevcut İhtiyaç Kapasite Kütüphane 2 * 11.587 (kitap) Sinema salonu 9 * 1.124 (koltuk) Müze --- 1 --- (m 2 ) Düzenlenen şenlik ve festival 1 * 5 (gün) Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, Turizm İl Müdürlüğü, 2007 * Bilinmemektedir. Sosyo-ekonomik yönden zayıf durumda bulunan Güzeltepe Mahallesi nde başlatılan Kilimcilik Projesi Çiğli Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Başkanlığı ile İlçe Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü koordinesinde çalışmalarını sürdürmektedir. İlçede 32 adet cami bulunmakta olup sinagog ve kilise bulunmamaktadır. Tablo 22: Sportif Tesisler, 2006 Tür Mevcut İhtiyaç Spor salonu Kapalı 1 1 Yüzme havuzu Açık 1 --- Tenis kortu Açık 6 --- Futbol sahası Çim --- 3 Basketbol sahası Kapalı 1 1 Kaynak: İl Gençlik ve Spor Müdürlüğü, İlçe Kaymakamlığı, 2007 İlçede dört adet fubol spor kulübü bulunmaktadır; Bunlar; Çiğli Belediye Spor, Güzeltepe Spor, Küçük Çiğli Spor ve Dadaş Spor dur. Çiğli Belediye Spor tekvando alanında da sporcu yetiştirmektedir. Futbol alanında 223, tekvando alanında 68 lisanslı sporcu bulunmaktadır. Çiğli ilçesinde İzmir Dernekler İl Masası na bağlı 100 sivil toplum kuruluşu bulunmaktadır. Bu kuruluşların toplam üye sayısı toplamı 6.766 dır. 339
Bu kuruluşlar arasında İzmir Tenis İhtisas Kulübü Derneği, Atatürkçü Düşünce Derneği Çiğli Şubesi, Çiğli Evka-2 Kadın Kültür Evi Derneği, Canlar Birliği Eğitim Kültür Ve Dayanışma Derneği, Anadolu Erenler Kültür Derneği, Çiğli Sanayicileri Ve İşadamları Derneği bulunmaktadır. Yanı sıra, hemşerilik esaslı pek çok dernekler ile cami koruma ve yaşatma derneklerine sıklıkla rastlanmaktadır. 5. Altyapı İzmir il merkezine 27 km. uzaklıkta olan Çiğli ilçesinin ulaşım yönünden çok önemli sorunu bulunmamaktadır. E-25 Devlet Karayolu (20 km.) ile İzmir i Marmara Bölgesi ne bağlayan 6,7 Km uzunluğunda demiryolu İlçeden geçmektedir. Bu hat Aliağa-Menderes Hafif Raylı Sitem e dönüştürülmektedir. Ayrıca, İlçeden İzmir in Karşıyaka, Bornova, Menemen ilçelerine minibüs ve Bornova, Konak, Karşıyaka, Menemen ilçelerine belediye otobüsleri ile sefer yapılmaktadır. Bununla birlikte Anadolu Caddesinin genişletilmesine, çevre ve ışık düzenlemelerinin, üst ve alt geçitlerin yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Buna ek olarak Anadolu Caddesinden Atatürk OSB ye giden Tuzla Caddesinin genişletilmesi gerekmektedir. Yerel, ulusal tv ve radyolar ilçede rahatlıkla izlenip dinlenilebilmektedir. İlçede Çiğli Haber, Çiğli nin Sesi ve Ege de Asılses, Sabah Postası ve Esnaf ve Sanatkârın Sesi adlarıyla 5 yerel gazete yayımlanmaktadır. İlçeden yayın yapan TV veya radyo bulunmamaktadır. İlçedeki kablo tv abone sayısı 2.990 ve kablo net abone sayısı 62 dir. İlçede 49.504 konut bulunmaktadır. İlçenin gelişmeye uygun bir yapı arz etmesi, toplu konut alanında bulunması ve endüstriyel gelişmeler nedeniyle yoğun ölçüde göçe maruz kalmaktadır. Çiğli ilçesinin yamaçlarında yer alan Egekent-1, Evka-2 bölgelerindeki gayrı menkuller, zemini kayalık olması sebebiyle talep görmektedir. İlçede kiralar ortalama olarak 150-300 YTL. Arasında değişmektedir. Konutlar 40.000-400.000 milyar YTL arasında alıcı bulmaktadır. Ortalama m 2 arsa rayiç aralığı 50 YTL ile 250 YTL arasındadır. 340
İlçede devam eden 35 toplu konut projesi bulunmaktadır. Bu projeler ile kente 500 civarında yeni konut kazandırılması planlanmaktadır. Bugüne kadar kuyu suyu kullanan Sasalı ve Kaklıç ın içmesuyu hatları için toplam 24 bin 711 metre, atıksu hatları için 21 bin 116 metre boru döşenme işlemleri Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülmektedir. Tablo 23: Hanehalkı Temel Altyapı Gereksinimleri, 2006 Abone sayıları Toplam tüketim miktarı Kişi başına tüketim miktarı Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, TEİAŞ, 2007 * Elektrik tüketimi MWh değeridir. Su abone sayısı yaklaşık 45.500 dür. Tablo 24: Enerji Kaynakları, Arıtma Tesisleri, 2006 Var / Yok Elektrik* Konut 45.779 İşyeri 7.803 Toplam 53.582 Konut 148.035 İşyeri 9.724 Toplam 157.759 Konut 3,2 İşyeri 1,2 Ortalama 2,9 Adet Doğalgaz santrali Var 1 Arıtma tesisi Var 2 Kaynak: İlçe Kaymakamlığı, 2007 61.439 toplam telefon abonesi bulunmakta olup, sıra bekleyen abone bulunmamaktadır. İlçenin kanalizasyon altyapısında zaman zaman yetersizlikler görülmektedir. Özellikle gecekondu bölgelerinde kanalizasyon döşenmemiş veya yetersiz döşenmiş sokaklar bulunmaktadır. Kuzey Çevre Yolu nda önemli ilerlemeler kaydedilmiş ve bitme aşamasına gelinmiştir. Şu an itibariyle yol Atatürk OSB yi geçerek Sasalı istikametine doğru ilerlemektedir. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Kuş Cenneti mevkiinde Çiğli ilçesini denizle buluşturacak ve çehresini değiştirecek, aynı zamanda tüm İzmir için önemli bir yer haline dönüşmesi beklenen Doğal Yaşam Alanı çalışmaları sürdürülmektedir. 341
Çiğli Belediyesi 2005 yılı itibariyle 94 araç ve iş makinesi ile hizmet vermekte iken 2006 yılında 17 araç daha alınarak toplam 111 araç ve iş makinesiyle hizmet vermektedir. Toplu konut alanlarında, hasar gören altyapıların onarımı, beton ve asfalt yol çalışmaları, bordür ve kilit parke çalışmaları, istinat duvarı çalışmaları, park ve yeşil alan çalışmaları, piknik alanı çalışması, sosyal tesis çalışmaları, muhtelif yerlerde WC, 8001 sokaktaki Sevgi Yolu çalışmalarından dolayı dükkânların tahliye işlemleri bitmiş olup 37 pafta 1341 parselin kamulaştırılma işlemleri devam etmektedir. Balatçık ve Esentepe mevkilerinde düzenli kentleşme sağlamak amacıyla kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca Güzeltepe Semt Pazarı açılarak halkın hizmetine sunulmuştur. Sasalı Belediye Başkanlığı tarafından da 5 otobüs, 2 kepçe, 2 ambulans, 2 traktör, 3 binek otomobil, 1 kamyon, 1 kamyonet, 1 vidanjör, 1 çöp kamyonu 1 cenaze aracı ve 1 itfaiye aracı ile hizmet verilmektedir. 6. Sorunlar ve Çözüm Önerileri 6.1. Bölge Hastanesi Konut alanı olarak sürekli gelişen ve ilçe sınırları içerisinde bulunan İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi ndeki işyerlerinde 40.000 insanın çalışacağı düşünülürse bu işçilerin ve ilçe halkının sağlık sorunlarını çözmek için üçüncü basamak sağlık kuruluşu statüsünde 450 yataklı bir Bölge Hastanesinin kurulması istenmekte ve bu konu en çok önem verilen konuların başında gelmektedir. Bu hastanenin kurulması kentin kuzey aksındaki sağlık hizmetlerinin daha verimli yürümesini de sağlayacağı düşünülmektedir. İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi nin alternatifi olarak düşünülen ve İlimiz kuzey arterinin bu konudaki önemli bir ihtiyacına cevap verecek olan Bölge Hastanesinin, Sağlık Bakanlığı 1. No lu Donatım Bölge Müdürlüğü nün 74.090 m² imarlı arazisine yapılmasına karar verilmiştir. Bu amaçla; gerekli imar planı değişiklikleri talebimiz üzerine İlçe Belediye Başkanlığınca yapılmış ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığınca da onaylanmıştır. Bölge Hastanesinin proje çalışması Sağlık Bakanlığı nca devam etmektedir. 6.2. Kaymakamlık Hizmet Binası İlçe Kaymakamlığı ve bağlı birimleri, hizmetlerini, İlçenin Kaymakamlık Belediyeye ait bir iş merkezinde kiralanan katta sürdürmektedir. Hizmette sürat ve verimin artırılmasını sağlamak için acilen bir hükümet konağına ihtiyacı vardır. 342