HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 2 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür +90 (212) 316 16 50 izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. +90 (212) 316 16 78 figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı +90 (212) 316 16 85 ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 94 goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 82 ilker.sahin@isbank.com.tr Özge Çataklı - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 89 ozge.catakli@isbank.com.tr Neden Önemli TÜİK tarafından 2005=100 bazlı olarak yayımlanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi, NACE Rev 1.1 de belirtilen enerji, imalat sanayi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerini kapsamaktadır. Her ay TÜİK bölge müdürlükleri tarafından 4851 iş yerinden toplanan anketlerle 1438 ürünün üretimine ilişkin veriler derlenmektedir. Üretim ve satış miktarları ile parasal değerleri, alt sektörlere ait endekslere dönüştürülmekte, bunun ardından baz yılı katma değerlerine göre ağırlıklandırılmak suretiyle toplam sanayi üretim endeksine ulaşılmaktadır. Sanayi kesiminde 20 den fazla çalışanla faaliyet gösteren şirketlerin toplam katma değerinin %80 ini kapsayan bir örnekleme sahip olan endeks, geniş kapsamı ve içerdiği alt sektörlere ilişkin detaylar dolayısıyla Türk reel sektörüne ilişkin en önemli bilgi kaynaklarından biridir. İmalat sanayi alt sektörlerine ait endekslere, NACE Rev 1.1 sınıflandırmasına göre çok geniş bir detay seviyesinde TÜİK veritabanlarından ulaşılabilmektedir. Haftaya Bakış TÜİK geçen hafta Aralık ayı enflasyon verilerini açıkladı. Buna göre tüketici fiyatlarında Aralık ayındaki aylık değişim %0,53 olarak gerçekleşti. Yıllık TÜFE artışı ise %6,53 oldu. Ana harcama grupları itibarıyla bakıldığında Kasım ayına kıyasla en yüksek fiyat artışı, %2,22 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşirken, bir önceki yılın aynı ayına göre en büyük artış %20,91 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda yaşandı. ÜFE ise Aralık ta aylık bazda %0,66, yıllık bazda %5,93 arttı. ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış %10,27 ile ham petrol & doğalgaz çıkarımı sektöründe gerçekleşti. Geçen hafta TÜİK tarafından açıklanan diğer bir önemli veri de Kasım ayı Sanayi Üretim Endeksi ydi. Sanayi Üretim Endeksi, 2008 yılı Kasım ayına göre %2,2, bir önceki aya göre ise %8,6 geriledi. Ana Sanayi Grupları (MIGs) sınıflamasına göre bakıldığında bir önceki yılın aynı ayına göre en büyük daralmanın %7,2 ile dayanıklı tüketim malları imalatında meydana geldiği görülüyor. Dayanıksız tüketim malları imalatı %4, enerji %2,1, ara malı imalatı %1,1 azalırken; sermaye malı imalatı geçen yılın Kasım ayına göre %1 oranında artmış durumda. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi ise aylık bazda %0,2 artış kaydetti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Türkiye'nin kredi notunu bir kademe yükselterek Ba3'ten Ba2'ye çıkartırken, nota bağlı görünümünü de pozitiften durağana çevirdi. Moody's ayrıca, bankaların döviz cinsinden mevduat notu tavanını Ba3'ten B1'e, TL cinsinden mevduat notu tavanını A3'ten A2'ye çıkardı. Kurum, Türkiye'nin yüksek boyutlarda küçülme yaşadığını ancak, kamu maliyesinin geçmiş krizlerdekine göre daha güçlü olduğunu belirtti. Türkiye ekonomisinin toparlanma sürecine girdiği ve sermaye girişinin yeniden başladığı ayrıca vurgulandı. ABD de tarım dışı istihdam Aralık ta artış beklentilerinin aksine 85 bin kişi azaldı. Diğer taraftan daha önce 11 bin kişi azalış yönünde açıklanan Kasım ayı tarım dışı istihdam verisi 4 bin kişi artış olarak revize edildi. Bu verilerle ABD de Aralık ayında işsizlik %10 düzeyinde gerçekleşti. Geçtiğimiz hafta ABD de Aralık ayı ISM imalat sanayi endeksi beklentilerin üzerinde 55,9; ISM hizmetler endeksi ise beklentilerin biraz altında 50,1 olarak açıklandı. Her iki veride de yeni verilen siparişlerin arttığı gözlendi. Ancak, hizmetler endeksinde yeni siparişlerin aylık artış hızı yavaşlayarak son 4 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti. ABD Kasım ayı bekleyen konut satışları endeksi aylık bazda %16 gibi yüksek bir gerilemeyle 96 seviyesine indi. Bunda bahar aylarında konut alımına tekrar vergi indirimi getirileceği beklentisi etkili oldu. Euro Bölgesi nde Kasım ayında perakende satışlar Ekim e göre %1,2 oranında, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %4 geriledi. Euro Bölgesi ne ilişkin geçen haftanın başka bir önemli verisi de işsizlikti. Kasım da işsiz sayısı 102 bin kişi artarken, Ekim de işini kaybedenlerin sayısı da 156 bin kişi olarak yukarı revize edildi. Böylece Euro Bölgesi nde işsizlik oranı %10 ile Ağustos 1998 den beri en yüksek düzeye ulaşırken, işsizlerin sayısı da bir yılda 3 milyon kişi artarak 15,7 milyon kişi oldu. İngiltere Merkez Bankası, hafta içindeki toplantısında beklendiği gibi faizleri %0,5 seviyesinde değiştirmeden bırakırken, Şubat ayındaki toplantısına yönelik olarak faizleri yükseltebileceği sinyalini verdi. KAPANIŞ VERİLERİ (8 Ocak) İMKB-100 : 54.798 / $ : 1,4412 USD : 1,4639 $ / : 92,61 EURO : 2,0961 Petrol ($/varil) : 80,73 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,69 Altın ($/ons) : 1.136,10
Oca.09 Şub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 31.Ara 08.Oca Değişim İMKB-100 52.825 54.798 %3,73 İMKB-30 66.992 69.148 %3,22 Sınai 37.899 39.507 %4,24 Hizmetler 36.134 38.059 %5,33 Mali 79.763 82.305 %3,19 Hacim (milyon TL) İMKB-100 4.000 3.500 55.000 3.000 53.500 2.500 52.000 2.000 50.500 1.500 49.000 1.000 47.500 500 46.000 31.Ara 04.Oca 05.Oca 06.Oca 07.Oca 08.Oca Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçtiğimiz hafta hisse senedi piyasasında yukarı yönlü bir seyir izlendi. Yurtdışı piyasalardaki yükselişten olumlu etkilenen İMKB de, diğer ülke hisse senedi piyasalarından daha hareketli bir performans sergilendiği gözlendi. Bunda IMF ile anlaşma yapılacağı yönündeki beklentiler ve Türkiye nin kredi notunun uluslararası derecelendirme kuruluşları tarafından yükseltilebileceğine yönelik tahminler etkili oldu. Nitekim Cuma günü Moody s Türkiye nin notunu Ba3 ten Ba2 ye yükseltti. Ancak aynı gün açıklanan ve beklentilerin altında kalan Kasım ayı sanayi üretimi ve ABD tarım dışı istihdamı verileri, İMKB-100 endeksinin Cuma günü 55.000 sınırından dönmesine neden oldu. Hafta içinde Eylül 2007 den bu yana en yüksek değerleri gören İMKB-100 endeksi, haftayı %3,73 yükselişle 54.798 seviyesinden kapattı. Bu hafta, İMKB-100 endeksinin yurtdışı piyasalara paralel bir seyir izleyeceğini ve yüksek seviyelerden kâr satışları gelebileceğini düşünüyoruz. Ancak IMF ile görüşmelerin sonuçlandırılması halinde hisse senedi piyasasında yükseliş bekliyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 31.Ara 08.Oca (Puan) TRT030811T14 8,87 8,69-0,18 TRB280710T17 7,55 7,51-0,04 TRT110511T17 8,59 8,57-0,02 TRT031110T10 7,73 7,82 0,09 TRT020211T11 8,29 8,27-0,02 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 131,08 133,60 2,52 %14,00 %12,00 %10,00 %8,00 %6,00 %4,00 %2,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %1,42 Kaynak: İMKB Tahvil-bono piyasası, önceki hafta beklentilerin üzerinde açıklanan Aralık ayı enflasyon verilerinin etkisiyle, haftaya satıcılı başladı. İlerleyen günlerde, IMF ile Türkiye arasında stand-by anlaşmasının çok yakında imzalanabileceği beklentisi piyasalara olumlu yansırken, tahvil-bono piyasasına da bir miktar alım getirdi. Uluslararası derecelendirme kuruluşu S&P nin, Türkiye nin kredini notunu artırabileceği yönündeki haberlerle de morallerin yükseldiği piyasada, Cuma günü Moody s in Türkiye nin kredi notunu Ba2 seviyesine yükselttiğini açıklaması alım yönlü hareketi destekledi. TCMB Çarşamba günü TL100 milyar değerinde tahvil alımı gerçekleştirirken, ihaleye gelen talep sınırlı kaldı. 03.08.2011 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 18 baz puan düşerek Cuma gününü %8,69 seviyesinden kapattı. Yurt içinde kapasite kullanım oranı (KKO) verisinin yakından izleneceği bu hafta, Başbakan ın, IMF ile yapılan görüşmelerin hafta içinde sonuçlandırılacağına yönelik açıklamalarının, tahvil-bono faizlerindeki aşağı yönlü hareketi destekleyeceğini düşünüyoruz. 2
Oca.09 Şub.09 Mar.09 Nis.09 May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Oca 09 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 01.Oca 08.Oca Değişim Dolar (¹) 1,4873 1,4639 -%1,57 Euro (¹) 2,1427 2,0961 -%2,17 Sepet (²) 3,1372 3,0779 -%1,89 /$ Paritesi (³) 1,4323 1,4412 %0,62 $/Yen Paritesi (³) 93,00 92,61 -%0,42 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasalardaki kapanış verileridir. 1,65 1,60 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 115 110 105 100 95 90 85 80 Geçtiğimiz hafta Dolar, uluslararası piyasalarda risk iştahındaki artış, FED in Aralık ayı toplantısının tutanaklarında ABD ekonomisi için daha fazla teşvik tedbiri alma olasılığından söz etmesi ve ABD tarım dışı istihdam verisinin olumsuz gelmesi gibi nedenlerle önemli para birimleri karşısında değer yitirdi. Öte yandan, Japonya Maliye Bakanı nın gelecek dönemde Yen e müdahalede bulunabileceğini belirtmesinin ardından Cuma günü 93,76 ile son dört ayın en yüksek düzeyini gören $/ paritesi, ABD tarım dışı istihdam verisinin açıklanmasının ardından tekrar geriledi. Yılın ilk işlem haftasında TL, Dolar ve Euro karşısında değer kazandı. Bunda uluslararası gelişmelerin yanı sıra, IMF ile olası stand-by anlaşmasına dair haberler ve uluslararası derecelendirme kuruluşlarının Türkiye nin kredini notunu artırabileceği beklentileri etkili oldu. Nitekim Cuma günü, Moody s in Türkiye nin kredi notunu artırdığı gözlendi. Bu hafta TL nin güçlü seyrini koruyacağını tahmin ediyoruz. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 31.Ara 08.Oca (Puan) EMBI+ Endeks 493,08 496,97 3,89 Spread 274 270-4 Türkiye Endeks 344,62 344,38-0,24 Spread 197 206 9 65 55 45 35 25 15 VIX Endeksi 18,13 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta, ABD de beklentilerden iyi gelen ISM imalat sanayi ve fabrika siparişleri verileri küresel piyasalarda olumlu bir hava yarattı. Çin ve Hindistan da sanayi üretiminin arttığını gösteren veriler de olumlu havayı destekledi. Diğer taraftan, ABD- de, 9 aylık yükselişten sonra Kasım da gerileyen bekleyen konut satışları ile Aralık ta öngörülerden hızlı gerileyen tarım dışı istihdam verileri, ekonomideki kırılganlığın sürdüğüne işaret ederken; risk algılamasındaki düzelmenin de sınırlı kalmasına sebep oldu. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primleri bir önceki haftaya göre 4 baz puan azalarak 270 seviyesine geriledi. Türk Hazinesi, Salı günü 2010 yılının ilk eurotahvil ihracını gerçekleştirerek gelişmekte olan ülkeler piyasasından 30 yıl vadede $2 milyar değerinde borçlanma gerçekleştirdi. Moody s in, Türkiye nin kredi notunu Ba3 ten Ba2 ye yükseltip, kredi görünümünü de pozitiften durağana çevirmesi Türk eurotahvillerine alım getirirken, daha çok orta ve uzun vadeli kıymetlere gelen satışların etkisiyle Türk eurotahvillerinin risk primi bir önceki haftaya göre 9 baz puan artarak 206 seviyesine yükseldi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi ise önceki hafta bulunduğu 21,68 seviyesinden 18,13 e geriledi. 3
Oca 09 Oca 09 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.300,00 1.136,10 90,00 80,73 1.200,00 80,00 1.100,00 70,00 1.000,00 60,00 900,00 50,00 800,00 40,00 700,00 30,00 2009 yılında son 30 yılın en yüksek artışını kaydeden altın fiyatları geçtiğimiz hafta bir süredir izlediği gerileme hareketine son verdi ve %3,63 yükselerek $/ons 1.136,1 seviyesine çıktı. Bunda Dolar ın önemli para birimleri karşısında değer kaybetmesi etkili oldu. Dolar daki düşüş, Çin'de artan petrol ithalatı gibi gelişmeler ve gelecek dönemde petrol talebinin artacağına yönelik beklentilerle petrol fiyatları geçtiğimiz haftayı %3,95 yükselerek $/varil 80,73 düzeyinden kapattı. Petrol fiyatlarındaki yükselişte Rusya'nın Belarus'a petrol sevkini durdurduğu yönündeki haberler de etkili oldu. Bu Haftanın Gündemi 11 Ocak TCMB Kasım Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Cari Açık Gerçekleşme: $1,6 Milyar) Hazine Aralık Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi (Gerçekleşme: TL2,1 Milyar Açık) 6 Ay Vadeli, 14.07.2010 İtfa Tarihli, İskontolu Referans Hazine Bonosu İhalesi 12 Ocak TÜİK Aralık Ayı İmalat Sanayiinde Eğilimler 3 Yıl Vadeli, 19.01.2013 İtfa Tarihli, Sabit Kuponlu Devlet Tahvili İhalesi 7 Yıl Vadeli, 04.01.2017 İtfa Tarihli, Değişken Faizli Devlet Tahvili İhalesi ABD Kasım Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $34,5 Milyar Açık) 13 Ocak Hazine İç Borç Ödemesi (TL12,7 Milyar) ABD Aralık Ayı Bütçe Dengesi (Piyasa Beklentisi: $92 Milyar Açık) Euro Bölgesi Kasım Ayı Sanayi Üretimi Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,5) 14 Ocak TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) ABD Aralık Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,5, Otomotiv Hariç: %0,3) Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 15 Ocak TÜİK Ekim Ayı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri TÜİK Kasım Ayı Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri ABD Aralık Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,2, Çekirdek Aylık: %0,1) ABD Aralık Ayı Sanayi Üretimi Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,6) Euro Bölgesi Aralık Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,3) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5